EKOHUMANIZM w przezwyciężaniu globalnego kryzysu
|
|
- Roman Jakubowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 EKOHUMANIZM w przezwyciężaniu globalnego kryzysu
2 Istnieje pilna potrzeba prawdziwej politycznej władzy światowej (...) dla zarządzania ekonomią światową ( ) zasady pomocniczości i solidarności ( ) dobra wspólnego ( ). Benedykt XVI, Caritas in veritate, p. 67. Let us never forget that authentic power is service ( ) Protecting all creation ( ) Tragically, in every period of history there are Herods who plot death, wreak havoc, and mar the countenance of men and women. Inauguration Homily of Pope Francis, March 19, 2013.
3 EPISTEME 108 Lesław Michnowski EKOHUMANIZM w przezwyciężaniu globalnego kryzysu Eco-humanism in overcoming the global crisis Wydanie drugie, poprawione i uzupełnione Redaktor tomu Ks. Jarosław Sokołowski Wydział Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Warszawa Łomża 2013
4
5 EPISTEME Założyciel i Pierwszy Redaktor Episteme Ks. prof. zw. dr hab. Józef M. DOŁĘGA Redaktor Naczelny Episteme UKSW Ks. dr Jarosław SOKOŁOWSKI Redaktor Naukowy Episteme UKSW Ks. prof. UKSW dr hab. Mieczysław OZOROWSKI Sekretarz Redakcji Episteme UKSW Ks. dr Adam M. Filipowicz
6 6 EPISTEME 108: Ekohumanizm w przezwyciężaniu globalnego kryzysu Tom recenzowali: prof. zw. dr hab. Jan Jachymek (UMCS Lublin) prof. dr hab. Lucjan Pawłowski (WIŚ Politechnika Lubelska, PAN) Honorowi Członkowie Rady Naukowej prof. zw. dr hab. Roman Bartnicki (UKSW Warszawa), prof. zw. dr hab. Zdzisław Ciećko (UWM Olsztyn), prof. zw. dr hab. Józef Marceli Dołęga (UKSW Warszawa), prof. zw. dr hab. Jerzy Niemiec (UwB Białystok), prof. zw. dr hab. Edmund Trempała (UKW Bydgoszcz), prof. zw. dr hab. Andrzej de Tchorzewski (WSPB Kraków), prof. dr Andrzej M. Woźnicki (USF San Francisco USA). Rada Naukowa Stanisław Biały (UKSW), Wojciech Bołoz (UKSW), Stanisław Dziekoński (UKSW) przewodniczący, Edward Grott (UKSW), Andrzej Jaśko (WSDE), Tadeusz Klimski (UKSW), Jarosław Kotowski (UKSW WSDŁ), Jan Krokos (UKSW), Anna Latawiec (UKSW), Anna Lemańska (UKSW), Stanisław Łupiński (AP Częstochowa), Paweł Mazanka (UKSW), Ryszard Moń (UKSW), Andrzej Najda (UKSW), Józef Naumowicz (UKSW), Mieczysław Ozorowski (UKSW), Ewa Podrez (UKSW), Janusz Popko (UMwB), Antoni Skowroń ski (UKSW) sekretarz rady, Adam Skreczko (UKSW, MWSDB), Jarosław Sokołowski (UKSW), Tadeusz Syczewski (KUL, WSDD), Dariusz Śleszyński (SHU), Andrzej Świderski (UPH), Piotr Tomasik (UKSW), Stanisław Urbański (UKSW), Michał Warciński (UW), Józef Wroceński (UKSW). Współpracujący z Radą Naukową Janusz Aptacy (Florencja), Robert Bączek (WSDŁ), Mirosław Brzeziński (KUL), Mariusz Ciszek (UPH), Andrzej Choromański (UKSW), Jerzy Fidura (WSDE), Wojciech Guzewicz (WSDE, UWM), Jan Krupka (WSDŁ), Cezary Naumowicz (UKSW), Jerzy Sikora (UKSW, KUL), Stanisław Strękowski (WSDE, UKSW), Roman Szewczyk (UWM) Sławomir Śledziewski (Kongregacja Nauki Wiary, Watykan), Paweł Tarasiewicz (WSDE, KUL), Wojciech Turowski (WSDŁ), Waldemar Woźniak (UKSW), Kęstutis Żemaitis (Kowno Litwa). Redakcja Jarosław Sokołowski (UKSW) redaktor naczelny Episteme, Adam Filipowicz (UKSW) sekretarz redakcji, Jacek W. Czartoszewski (UKSW), Włodzimierz Gałązka (UKSW), Edward Grott (UKSW). Skład komputerowy Marek Jadczak Okładka Janusz Wardziński Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa, ul. Dewajtis 5, tel./fax , wydawnictwo@uksw.edu.pl ISBN ISSN Adres Redakcji EPISTEME UKSW, Instytut Ekologii i Bioetyki, ul. Wóycickiego 1/3 blok 23, Warszawa, fax (0-22) , WSD, Pl. Papieża Jana Pawła II 1, Łomża, tel. kom ; jaroslawsokolowskidr@ poczta.onet.pl, jwc@ieib.edu.pl; strona internetowa Episteme: Druk: Drukarnia Libra-Print, al. Legionów 114B, Łomża, tel. (086) , biuro@libra-print.pl,
7 Spis treści OD AUTORA...11 WPROWADZENIE: Doinformowywana globalna współpraca albo globalna katastrofa I. Konieczność ekohumanistycznego dialogu współpracy...25 II. O potrzebie ekohumanizmu i ewolucji ultraintelektualnej Wstęp Wezwania o Wielką Przemianę Dla przeżycia konieczność trwałego rozwoju Koncepcja trwałego rozwoju w ujęciu Organizacji Narodów Zjednoczonych Rodzina ludzka i jej dobro wspólne jako podstawowy postulat Kościoła Katolickiego wobec wyzwań współczesności W Unii Europejskiej Odnowiona Strategia Trwałego Rozwoju i zapowiedź negacji zerowego wzrostu Zerowy wzrost koncepcja wciąż aktualna? Ekohumanizm i ewolucja ultraintelektualna niezbędne dla uniknięcia globalnej katastrofy Model konceptualny System Życia jako podstawa rozpoznawania istoty i przyczyn globalnego kryzysu Kryzys globalny jako skutek niedostosowania do Stanu Zmian i Ryzyka Jak zapewniać ultrastabilność światowej społeczności? Socjal-darwinizm przejściowy etap stymulowanie rozwoju Moralna degradacja socjal-darwinizmu jako skutek rozwoju nauki i techniki Stan Zmian i Ryzyka nowa jakość uwarunkowań życia Człowieka W Stanie Zmian i Ryzyka konieczność ekohumanizmu i ewolucji ultraintelektualnej Zakończenie
8 Spis treści III. Informacyjne i aksjologiczne uwarunkowania przezwyciężenia kryzysu globalnego...65 IV. Ekonomika ery zmian klimatycznych Wstęp Wciąż aktualna ostrzegawcza prognoza Raportu Granice wzrostu? Dwie radykalnie odmienne strategie obronne wobec zagrożenia globalną katastrofą Strategia socjal-darwinistyczna zerowego wzrostu Strategia ekohumanistyczna Sustainable development czy sustainability? Wizja ekonomiki trwałego rozwoju ery zmian klimatycznych Informacyjne uwarunkowania ekonomiki ery zmian nie tylko klimatycznych Zakończenie V. Relacja sacrum profanum w ujęciu cybernetycznym Wstęp System naturalny jako pomoc w diagnozowaniu kryzysu globalnego Społeczeństwo zdolne do życia w Stanie Zmian i Ryzyka Nauczanie Jana Pawła II w świetle cybernetycznej teorii rozwoju Kościół Katolicki jako element homeostatu światowej społeczności Jana Pawła II wkład w doskonalenie systemu sterowania procesem życia światowej społeczności Cywilizacja Życia i Miłości jako warunek życia w Stanie Zmian i Ryzyka Kontynuowanie przez Benedykta XVI działań na rzecz rozwoju Kościół do kruchty, czy do podtrzymującej rozwój aktywności publicznej? Dobro wspólne postulat strategiczny Zakończenie
9 Spis treści VI. Ecohumanism as a Developmental Crossing (with supplement) Introduction Sustainable Development and Limits to Growth Crossing (i) Backcasting in Cognizing Sustainable Development Conditions (ii) Primitive Growth of Advanced Society (iii) The Inertial Limit to Growth (iv) The Defensive-Environmental Limit to Growth (v) The Catastrophic Limit to Growth Global Crisis and the Dangers of Its Pathological Overcoming (i) Global Crisis an Effect of Life Beyond the Limits (ii) Orwellian information society and the pathological reduction of the world s population Ecohumanistic Information Society Utopia or Precondition of Sustainable Development? (i) Visionary Projecting the Essence of Sustainable Development Strategy (ii) Sustainable Development Economy (iii) Access to Knowledge for Sustainable Development (iv) Informationally Efficient Infrastructure (v) Shaping Universal Wisdom (vi) Global Governance a Crucial Sustainable Development Factor (vii) The Gordian Knot of Sustainable Development Closing remarks Supplement: Global crisis from today s perspective Summary: What is the essence of the current crisis? Proposed Strategy To Overcome The Current Crisis... VII. Modelowanie konceptualne w kształtowaniu trwałego rozwoju (sustainable development) System Życia model konceptualny dla polityki rozwoju
10 Spis treści 2. Informacja pojęcie podstawowe Systemu Życia Aksjomaty Systemu Życia Podstawowe właściwości systemów życia Rozwój jako proces tworzenia informacji Fazy i etapy rozwoju systemów życia Kryzys systemu życia jako skutek jego niedostosowania do nowych uwarunkowań życia Stan Zmian i Ryzyka nowa jakość uwarunkowań życia Trwały rozwój jako rozwojowe przekraczanie granic wzrostu Integracyjny rozwój albo regres Monitoring dynamiczny jako istotny czynnik trwałego rozwoju VIII. Polskie inicjatywy na rzecz trwałego rozwoju polskiej, europejskiej i światowej społeczności List do Bronisława Komorowskiego, Prezydenta RP List Otwarty do Najwyższych Władz Rzeczpospolitej Polskiej List do Donalda Tuska, Prezesa Rafy Ministrów RP Apel Klubu Twórców Ekorozwoju O ekohumanizm i budowę informacyjnych podstaw trwałego rozwoju POLSKA INICJATYWA na rzecz TRWAŁEGO ROZWOJU ŚWIATA Apel Warszawski O ekorozwój POSŁOWIE BIBLIOGRAFIA SUMMARY Contents Katalog wydanych tomów Episteme
11 OD AUTORA 1 Gdy dwa lata temu, w 2011 roku, ukazało się pierwsze wydanie tej książki, nadal przekonywano nas, iż Polska jest zieloną wyspą, a więc zdolną do wskazywania innym, wyżej rozwiniętym społecznościom, jak skutecznie przeciwstawiać się narastającym społeczno-gospodarczym zagrożeniom. Wówczas też nie zauważano, iż nie tylko Polska, lecz także cała światowa społeczność jest w stanie globalnego kryzysu. Przeciwnicy tezy o globalnym kryzysie dawali przykład wciąż postępującego rozwoju Chin. Był to zarazem argument na rzecz braku konieczności poznawania istoty kryzysu globalnego oraz wypracowywania metod jego przezwyciężania. Dziś o światowym kryzysie mówi się prawie codziennie. W odniesieniu do Unii Europejskiej, wskazuje się na możliwość nawet dziesięcioletniego trwania jej rozwojowej zapaści. Zarazem nigdzie nie spotkałem nawet zarysu programu, w jaki pokojowy sposób będzie rozwiązywany stanowiący istotny jego objaw kryzys zadłużenia zarówno Polski, jak i wysoko rozwiniętych zachodnich społeczności. Czyżby hiperinflacja, jako skutek dokonywanego obecnie masowo dodruku dolarów i jenów, miała faktycznie a odmiennie niż znamy to z historii przynieść, i to powszechnie, ozdrowieńczy efekt? A może będzie to jakościowo nowa forma alokacji kapitału. polegająca na usunięciu wręcz części niedostosowanych narodów z życia światowej społeczności? Główną tezą tej książki, jest hipoteza jakościowo odmiennego charakteru obecnego kryzysu. Jest to w świetle omawianych systemowych badań kryzys cywilizacyjny. Podstawowymi warunkami jego przezwyciężenia są (1) aksjologiczna przemiana: od socjal-darwinistycznego egoizmu, do aksjologii dobra wspólnego/win-win, oraz (2) stworze- 1 Lesław Michnowski, wieloletni ( ) Członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, założyciel i Prezes Klubu Twórców Ekorozwoju przy Ludowym Towarzystwie Naukowo-Kulturalnym, współzałożyciel Stowarzyszenia Forum Społeczeństwo Informacyjne Trwałego Rozwoju (FSITR) 11
12 Od autora nie informacyjnych podstaw polityki i gospodarki trwałego rozwoju. A więc, zamiast prowadzącego do zmniejszenia zaludnienia Ziemi bezrobociem schładzania światowej, w tym polskiej, gospodarki intensyfikowanie właściwej pracy, czyli powszechnej, ekospołecznie użytecznej aktywności twórczej. Pamiętajmy przy tym, iż współcześnie, bez wiedzy o prawdopodobnych kompleksowych skutkach polityki, pracy i innych zmian w uwarunkowaniach życia im mniej bezrobocia i biedy, tym szybciej wyczerpanie źródeł aktualnie dostępnych zasobów naturalnych i zdegradowanie przyrody. a wraz z tym globalna katastrofa. Powyższe antykryzysowe wnioski uzyskały liczne poparcie przedstawicieli i to nie tylko polskiej elity intelektualnej. Świadczyć o tym mogą dokonane od 1993 roku, w ramach społeczeństwa obywatelskiego wystąpienia do Władz, m.in. Państwa Polskiego, przedstawiające alternatywne, do obecnie stosowanych, propozycje działań antykryzysowych. Wystąpienia te zawarte są w nowym rozdziale tej książki pt: Polskie inicjatywy na rzecz trwałego rozwoju polskiej, europejskiej i światowej społeczności. Niestety jak dotąd propozycje te nie doczekały się żadnej realizacyjnej reakcji ze strony Prezydentów i Rządu RP. Na szczególną także uwagę zasługuje, przytoczony na wstępie, fragment inauguracyjnej homilii Papieża Franciszka, w istocie przestrzegającego przed możliwością antyhumanitarnego metodą śmiercionośnego spisku sposobu przezwyciężania globalnego kryzys. Może wreszcie Władze Polski i Unii Europejskiej poddadzą analizie przedkładane m.in. w tej książce antykryzysowe wnioski. Zwłaszcza, iż są one zgodne ze Społecznym Nauczaniem Kościoła Katolickiego. Dalsze czekanie na niewidzialną rękę wolnego rynku, jako główną ozdrowieńczą siłę sprawczą, doprowadzi nas wszystkich, w tym także najbogatsze części światowej społeczności, do globalnej katastrofy. 12
13 WPROWADZENIE Doinformowywana globalna współpraca albo globalna katastrofa Zaledwie ogłoszone zostało zakończenie narastania światowego kryzysu finansowo-gospodarczego (G20 Pittsburgh, 2009), a już pojawiła się jego nowa odmiana, w postaci kryzysu zadłużenia, tym razem, państw Unii Europejskiej (Wielgosz 2010). Ponadto, w ślad za kryzysem sfery finansów, nadal postępuje kryzys społeczny: głodu, bezrobocia, zdrowia (FT 2009, Schwab 2009). Jako środek zaradczy proponuje się nam silne zaciskanie pasa (Hudson, 2010). Alternatywnie zaleca się intensywny dodruk i dalsze pompowanie społecznych pieniędzy do kieszeni właścicieli i menedżerów wielkich banków bezpośrednich sprawców ujawnionego w latach światowego kryzysu społeczno-gospodarczego (Obama, 2010). Wraz z tym lansuje się socjaldarwinistyczną tezę o przeludnieniu Ziemi, jako głównej przyczynie degradacji środowiska przyrodniczego oraz wyczerpywania zasobów naturalnych (O nowy styl rozwoju. 1979, Martin, 1999, Meadows, Euronatur, 2009). Czy są to jednak i które z nich poprawne strategie obronne? Czy ich realizacja przyczyni się do przywrócenia naszym społecznościom zdolności rozwoju, a ponadto nadania mu trwałego charakteru (sustainable development). Propagowaniu w Unii Europejskiej radykalnego zaciskania pasa. towarzyszy negowanie potrzeby wzrostu gospodarczego (Fey, 2001, Jackson, 2009, nef, 2010). A przecież zmniejszanie, wraz z zaciskaniem pasa, poziomu konsumpcji, to zwiększanie bezrobocia, a zarazem zmniejszanie podatkowych wpływów, warunkujących m. in. spłatę zadłużenia oraz wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych. To także pomniejszanie szans, społeczności opóźnionych w rozwoju, osiągnięcia warunków życia godnych człowieka. Degradowanie, wraz z tym, mocy naukowo-wytwórczych, to 13
14 Wprowadzenie również pomniejszanie możliwości wraz z wyprzedzającą zagrożenia budową rezerw eliminowania negatywnych skutków potencjalnych różnorodnych katastrof, na przykład kosmicznych, wulkanicznych, sejsmicznych, meteorologicznych, radiacyjnych, epidemiologicznych, genetycznych, i in. Natomiast dalsze finansowe wspomaganie banków, jednak bez radykalnej zmiany ich funkcji, w tym zakazu ich spekulacyjnej aktywności, to stwarzanie im możliwości dalszego za pomocą pustego, elektroniczne- go pieniądza realnego kryzysogennego zadłużania światowej społeczności. A także, dalsze pogłębianie społecznego i międzynarodowego rozwarstwienia przyczyniające się w istocie do patologicznego pomniejszania liczebności światowej społeczności. Czy można zatem, spowolniając wzrost gospodarczy, a zarazem utrzymując spekulacyjny kapitalizm (DW, 2008, London Summit, 2009), trwale przezwyciężyć ten kryzys? Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba poznać istotę obecnego kryzysu oraz uwarunkowania przywrócenia światowej społeczności zdolności rozwoju. Od szeregu lat prowadzę systemowe badania istoty kryzysu globalnego oraz metod jego trwałego przezwyciężenia. 1 W świetle tych badań przeżywany obecnie kryzys społeczno-gospodarczy: finansowy, zadłużenia, społeczny i in. to jawna faza kryzysu globalnego, rozpoznanego Raportem Granice wzrostu i dotąd nie przezwyciężonego (Meadows,1972, 1973). 1 W badaniach tych stosuję, opracowany przeze mnie, w ramach cybernetyki rozwoju, model konceptualny (Sage 1977) systemów typu: człowiek technika środowisko, traktowanych jako systemy życia, o nazwie System Życia. W jego ujęciu rozwój społeczno-gospodarczo-przyrodniczy to proces tworzenia informacji, gromadzonych w osiągnięciach tego rozwoju, powodujący wzrost trwałości społeczeństwa i jakości życia tworzących je osób. Ukazuje on m.in. uwarunkowania rozwojowego przekraczania granic wzrostu takich systemów. Metodę i wnioski z tych badań przestawiam m.in. w: (Michnowski 1990a, 1994a, 1995, 1996, 1999b, 2004, 2006b, 2007, 2008c, 2009d). Cybernetyka: ogólna teoria sterowania i teoria informacji w szerszym znaczeniu (Wiener,1961, 1971}, a także sztuka królewska (Trentowski, 1843) 14
15 Wprowadzenie Zgodnie z zawartym w tym Raporcie ostrzeżeniem, pozostawienie ówczesnych (ok r.) wielce eko-, i zasobochłonnych oraz krótkowzrocznych egoistycznych form gospodarowania, spowoduje wyczerpanie źródeł aktualnie dostępnych zasobów naturalnych oraz bezwzględne zdegradowanie środowiska przyrodniczego. Towarzyszyć temu będzie eksplozja demograficzna przyspieszająca wyczerpywanie tych źródeł i degradację przyrody. Autorzy tego Raportu, jak i dwu jego uzupełnień (Meadows, 1993, 2004) sformułowali antykryzysowy postulat radykalnej przemiany cywilizacyjnej, m.in, poprzez zmianę dominującej aksjologii od egoizmu do dobra wspólnego (loving) 2, dalekowzroczność polityki (visioning) oraz rdykalną przebudowę informacyjnej infrastruktury systemu światowego (Truth-Telling). Spójną z tym cywilizacyjno-aksjologicznym postulatem antykryzysową koncepcję wypracowała ONZ, stawiając za cel sustainable development, czyli przezwyciężenie globalnego kryzysu poprzez ukształtowanie zdolności trwałego i trójfilarowego 3 rozwoju światowej społeczności (Brundtland 1987, United Nations 2002, Michnowski, 2006b). Ewidentnie te zalecenia Meadowsów nie są wdrażane. Podobny los spotyka realizację powyższego ujętego pojęciem sustainable development wielkiego ONZ-wskiego zamierzenia. Co więcej, także Dennis Meadows (współautor tych Raportów) oficjalnie uznał niedawno za niezbędne zasadniczo sprzeczne z powyższą trójfilarową ideą sustainable development radykalne do 1-2 mld. osób, zmniejszenia zaludnienia Ziemi. 4 W dobie globalizacji błędna diagnoza kryzysu to zagrożenie globalną katastrofą. 2 Sustainable development: rozwój trwały/bezkryzysowy, współcześnie uwarunkowany zintegrowaniem trzech jego filarów : rozwoju gospodarczego, rozwoju społecznego oraz ochrony (a raczej kształtowania) środowiska przyrodniczego: poprawnego. 3 Por.: (Brundtland, 1987, Michnowski, 2005, Benedykt XVI, 2009, Hu Jintao, 2009). 4 Dennis Meadows: (1) We desperately need for population, energy use, material use, and pollution streams to be reduced. (Meadows Euronatur), (2) If you want everyone to have the full potential of mobility, adequate food and self-development, then it is 1 or 2 billion. (Meadows 2009). 15
16 Wprowadzenie Tom niniejszy zawiera moje wybrane nieznacznie skorygowane publikacje zawierające antykryzysowe wnioski wypracowane z pomocą cybernetyki rozwoju. Główny wniosek dotyczy spowodowanej rozwojem nauki i techniki konieczności odejścia w formach ludzkiego współżycia i gospodarowania od moralnie już degradowanego socjaldarwinizmu na rzecz ekohumanizmu. EKOHUMANIZM, to partnerskie WSPÓŁDZIAŁANIE dla DOBRA wspólnego/win-win 5 WSZYSTKICH ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysoko rozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego POWSZECHNIE WSPOMAGANE NAUKĄ I WYSOKĄ TECHNIKĄ ORAZ KULTURĄ INFORMACYJNĄ (Michnowski 1994b, 1995, 1999b, 2008c, 2009a,d). Zastąpienie wspomaganą sztuczną inteligencją selekcją ekohumanistyczną, socjaldarwnistycznej rozwojowej selekcji (do niedawna skutecznie realizowanej przez śmierć słabszych: osób, rodzin, narodów, cywilizacji) wymaga szczególnie stworzenia naukowo-technicznych, w tym informacyjnych, podstaw takiej jakościowo nowej, ponownie stymulującej rozwój, formy ludzkiego współżycia i gospodarowania. To zaś wymaga uzupełnienia niezbędnych globalizacyjnych mechanizmów o wielopoziomowy układ dalekowzrocznego sterowania procesem życia społeczno-gospodarczo-przyrodniczego, funkcjonujący na zasadzie pomocniczości i kierujący się aksjologią globalnego dobra wspólnego/ wspólnego interesu. Powyższe podstawowe antykryzysowe wnioski wyprowadziłem poprzez dokonanie ponownej analizy wyników monitoringu dynamicznego 6 ówczesnej (ok r.) kondycji światowej społeczności, zwartej w prognozie ostrzegawczej tzw. Pierwszego Raportu dla Klubu Rzymskiego pt: Granice wzrostu. 5 win-win: kierowanie się dobrem wspólnym, czyli dążenie do łączenia dobra/interesu własnego z dobrem środowiska społeczno-przyrodniczego. 6 Monitoring dynamiczny: przetwarzanie metodą symulacji komputerowej danych statystycznych odwzorowujących proces życia danej społeczności w prognozę dalszego przebiegu tego procesu, w tym potencjalnych zagrożeń pod warunkiem, iż nie będzie interwencji w ten przebieg. 16
17 Wprowadzenie Zgodnie z tym Raportem, kontynuowanie przez światową społeczność ówczesnej (lecz nadal dominującej) formy stosunków społecznych doprowadzi w początkach XXI wieku do kryzysu społeczno-gospodarczego. Będzie się on przejawiał raptownym spadkiem produkcji przemysłowej i żywności, a następnie wielką katastrofą humanitarną. Katastrofa ta nastąpi także przy założeniu braku ograniczeń w dostępności do zasobów naturalnych. A więc kontynuowanie ówczesnych wzorców produkcji i konsumpcji doprowadzi do katastrofy globalnej w wyniku wyczerpania źródeł zasobów naturalnych lub zniszczenia środowiska przyrodniczego. Prymitywny wniosek z tych ostrzeżeń to uznanie przeludnienia Ziemi czyli w istocie nadmiaru (aczkolwiek jeszcze w znacznym stopniu biernego) potencjału intelektualnego za główną przyczynę globalnego kryzysu. Radykalnie odmienny wniosek, dotyczący przyczyn tego kryzysu można wyprowadzić z poniższych, ewidentnie zlekceważonych stwierdzeń J.W. Forrestera twórcy metod symulacji komputerowej, za pomocą których opracowywany był ww Raport. Według Forrestera nie można współcześnie prowadzić poprawnej polityki rozwoju bez wspomagania jej metodami symulacji komputerowej (Forrester 1971/95). A metody te jego zdaniem są na takim poziomie, na jakim była medycyna sto lat temu (Forrester 2007). Ponadto, politycy nie mają wiedzy o istotnych właściwościach i współzależnościach dotyczących polityką zmienianych społeczności i ich środowiska (Forrester 1971/95). Natomiast w świetle moich badań głównym czynnikiem tego kryzysu jest nieprzezwyciężona ekospołecznie użyteczną aktywnością twórczą moralna degradacja form życia do niedawna poprawnych, lecz już niezgodnych z nowymi nadomiar coraz szybciej ulegającymi zmianom środowiskowymi uwarunkowaniami życia. Nadomiar tempo tej moralnej degradacji coraz szybciej wzrasta wraz ze wzrostem aktywności społeczno-gospodarczej oraz rozwojem nauki i techniki. Czym wyższy poziom rozwoju nauki i techniki, w tym organizacji, tym większe tempo zmian w środowisku (a zarazem większa bezwładność 17
18 Wprowadzenie struktur organizacyjnych), a zatem i większe natężenie negatywnych następstw moralnej degradacji. Zatem też wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym potrzeba coraz to więcej twórczej poznawczo-innowacyjnej, etycznie motywowanej pracy, aby eliminować te negatywne następstwa, powodując zarazem dalszy wzrost natężenia moralnej degradacji. Duża bezwładność współczesnych struktur organizacyjnych powoduje konieczność przewidywania zmian w społeczno-przyrodniczym środowisku i ewentualnych zagrożeń, oraz podejmowania z odpowiednim wyprzedzeniem działań adaptacyjnych, w tym obronnych. Zaś wielka zmienność uwarunkowań życia i brak możliwości w pełni skutecznego prognozowania, stwarza ponadto konieczność gromadzenia rezerw zasobów materialnych i intelektualnych, niezbędnych dla eliminowania zagrożeń w porę nie przewidzianych. Dalszego wzrostu natężenia moralnej degradacji nie można już powstrzymać. Przezwyciężenie kryzysu globalnego wymaga zatem opanowania umiejętności wysoce sprawnego eliminowania negatywnych jej następstw. Jednym z istotnych tego warunków jest zrealizowanie powyższego strategicznego postulatu J.W Forrestera dotyczącego stworzenia możliwości wspomagania polityki wiedzą pozyskiwaną metodami symulacji komputerowej kompleksowych skutków jej zamierzeń i następstw. Tymczasem obecne egoistyczne stosunki społeczne radykalnie utrudniają zarówno niezbędny rozwój tych komputerowych metod, jak dostęp do informacji potrzebnej dla prognozowania powyższymi metodami zagrożeń. Ta prognostyczna wiedza jest niezbędna, aby można było z odpowiednim wyprzedzeniem eliminować negatywne następstwa tej moralnej degradacji. Te egoistyczne stosunki uniemożliwiają także tworzenie rezerw zasobów materialnych i intelektualnych, niezbędnych dla eliminowania w porę nieprzewidzianych zagrożeń, będących skutkiem rozwoju i środowiskowych zmian. Zwłaszcza obecny system ekonomiczny powoduje, iż pomimo wielkiego rozwoju nauki i techniki światowa społeczność nadal odznacza się: (1) zbyt małą elastycznością; 18
19 Wprowadzenie (2) krótkowzrocznością, niską sprawnością i pojemnością informacyjną; (3) zbyt małą podatnością innowacyjną (Michnowski, 1978); (4) brakiem (stymulującej poprawną aktywność) ekospołecznej sprawiedliwości. Sprawia to, iż nie jesteśmy w stanie skutecznie: (1) spowolnić wyczerpywanie oraz zapewnić dostęp do alternatywnych źródeł zasobów naturalnych (w tym energii); (2) chronić i kształtować środowisko przyrodnicze w sposób zgodny z potrzebami życia człowieka; (3) racjonalnie powstrzymywać nadmierny przyrost zaludnienia Ziemi. Stąd konieczność pilnego przeprowadzenia ekohumanistycznej przemiany cywilizacyjnej, która umożliwi: (1) zmianę modelu konsumpcji w sposób ograniczający zbędne zużywanie deficytowych zasobów naturalnych oraz degradowanie środowiska przyrodniczego, a zarazem powiększający aktywny potencjał intelektualny Ludzkości; (2) przeprowadzenie nowej rewolucji naukowo-technicznej, stwarzającej możliwość ochrony środowiska społeczno-przyrodniczego oraz dostępu do alternatywnych źródeł zasobów, w miejsce bezpowrotnie wyczerpywanych; (3) stworzenie światowego zintegrowanego, terytorialnie rozproszonego (GRID) informatycznego systemu powszechnego dostępu do wiedzy o kompleksowych (rozległych w czasie i przestrzeni, społecznych i przyrodniczych) skutkach zamierzeń i dokonań działalności społeczno-gospodarczej i innych zmian w uwarunkowaniach życia ludzi i przyrody (Polska Inicjatywa 1997, Memoriał 2003, Michnowski 2002, 2006a, 2009f ); (4) opanowanie umiejętności kształtowania środowiska przyrodniczego zgodnie z wymogami trwałego rozwoju światowej społeczności; (5) zwiększanie stopnia wykorzystywania posiadanych już czynników rozwoju: potencjału intelektualnego, wiedzy, umiejętności, oraz innych mocy wytwórczych; 19
20 Wprowadzenie (6) dalszy radykalny rozwój elastycznych (komputerowo wspomaganych) metod wytwarzania, w tym cyborgizacji, oraz sztucznej inteligencji (AI). (7) zracjonalizowanie, drogą awansu kulturowego, wzrostu liczebności światowej społeczności. Wszystko to wymaga zasadniczego usprawnienia globalnego i lokalnych mechanizmów sterowania procesem życia społeczno-gospodarczo- -przyrodniczego. W kategoriach cybernetyki rozwoju oznacza to konieczność radykalnego usprawnienia globalnego homeostatu. Jest to współcześnie niezbędne do utrzymywania, wysoką nauką i techniką wspomaganego. układu: światowa społeczność środowisko przyrodnicze w warunkującym życie homo sapiens stanie ultrastabilności. Zawarte w tym tomie publikacje zawierają próbę odpowiedzi na podstawowe pytania: jaka jest istota obecnego kryzysu i co czynić aby go trwale przezwyciężyć? Teksty te pisane i odrębnie sukcesywnie publikowane zawierają siłą rzeczy liczne powtórzenia. W każdym z nich podstawę wnioskowania stanowi Raport Granice wzrostu. W tekście pierwszym pt: Konieczność ekohumanistycznego dialogu współpracy, zwracam uwagę na zagrożenia jakościowo nową współcześnie formą darwinizmu społecznego, w postaci EKSTERMINACJI konkurentów do deficytowych zasobów życia. Byłby to skutek uznania przeludnienia Ziemi za główną przyczynę kryzysu. Przypominam zarazem ostrzeżenia Jana Pawła II wobec takiego zagrożenia W tekście drugim pt: O potrzebie ekohumanizmu i ewolucji ultra- intelektualnej, szczególnie uzasadniam współczesną konieczność odrzucenia socjaldarwinistycznych form ludzkiego współżycia i śmiercionośnego konkurowania w walce o dostęp zasobów życia i siły roboczej, na rzecz jakościowo nowej, ekohumanistycznej formy selekcji rozwojowej z pomocą powszechnej kooperacji etycznie wysoką nauką i techniką, w tym sztuczną inteligencją, wspomaganej. 20
21 Wprowadzenie W tekście trzecim pt: Informacyjne i aksjologiczne uwarunkowania przezwyciężenia kryzysu globalnego, wykazuję konieczność pilnego stworzenia poprzez ekohumanistyczną współpracę informacyjnych podstaw życia powszechnie wspomaganego rozwiniętą i nadal niezbędnie rozwijaną nauką i techniką. Uzasadniam, iż przezwyciężenie kryzysu globalnego szczególnie wymaga sprawnego dostępu do wiedzy zarówno już istniejącej lecz głównie partykularnie, egoistycznie wykorzystywanej jak i do wiedzy nowej, w tym o kompleksowych skutkach zamierzeń i działań oraz innych zmian w uwarunkowaniach życia ludzi i przyrody. Proponuję pilne podjęcie międzynarodowego programu budowy informacyjnych podstaw polityki i gospodarki trwałego rozwoju. W tekście czwartym pt: Ekonomika ery zmian klimatycznych, szkicuję zarys przebudowy systemu ekonomicznego w sposób umożliwiający skuteczne eliminowanie negatywnych następstw omawianej moralnej degradacji oraz tworzenie niezbędnych rezerw zasobów materialnych i intelektualnych na wszelki wypadek. Nowy system ekonomiczny oparty na kompleksowym rachunku korzyści i kosztów gospodarowania, ujmującym społeczne i przyrodnicze jego składniki, powinien ograniczać zbędną, marnotrawną konsumpcję, oraz intensyfikować ekospołecznie użyteczną poznawczo-innowacyjną aktywność wytwórczą. Proponuję w tym celu stworzenie, zwłaszcza informacyjnych, możliwości stymulowania aktywności społeczno-gospodarczej na zasadzie ekospołecznej sprawiedliwości, czyli ten ma prawo z dobra wspólnego więcej brać, kto więcej od innych w to dobro wnosi, pomnażając je swą ekospołecznie użyteczną pracą. A więc w miejsce bogacenia spekulacyjnego, bogacenie się ekospołecznie użyteczne. W tekście piątym pt: Relacja sacrum profanum w ujęciu cybernetycznym, omawiam pewne aspekty sprawnego funkcjonowania mechanizmów sterowania procesem życia społeczno-gospodarczo-przyrodniczego, istotne szczególnie w obecnej sytuacji wielkiej zmienności uwarunkowań życia. Skuteczne przezwyciężanie negatywnych następstw moralnej degradacji wymaga doprowadzenia do wzajemnie ubogacającej 21
22 Wprowadzenie ekohumanistycznej współpracy różnorodnych organizacji społecznych, celem wzmocnienia posiadanych przez nie zdolności sterowniczych. W ujęciu cybernetyki rozwoju wielkie organizacje religijne, w tym szczególnie Kościół Katolicki, pełnią ważną regulacyjną wymagającą jednak współcześnie silnego informacyjnego wzmocnienia ekospołecznie użyteczną, rozwojową, w tym stabilizującą, funkcję. A zatem błędne są usiłowania eliminowania tych organizacji z życia społeczno-gospodarczego lub politycznego. Ich współdziałanie ułatwić powinno m. in. opanowanie współcześnie strategicznej umiejętności przekształcania zła w dobro, czyli tworzenia takich nowych form ludzkiego współżycia, które bez niszczenia istniejącej socjoróżnorodności będą umożliwiały wykorzystywanie istniejącego już potencjału intelektualnego oraz zasobów mocy sprawczej i wiedzy w działaniach na rzecz trwałego rozwoju światowej społeczności. W tekście tym wykazuję ponadto spójność zalecenia Społecznej Nauki Kościoła, syntetycznie ujętego nakazem budowy Cywilizacji Życia i Miłości, z omawianymi ekohumanistycznymi wnioskami antykryzysowymi. W tekście szóstym pt: Ecohumanism as a Developmental Crossing (with Supplement), omawiam szczególnie kolejność pojawiania się wraz z rozwojem, zwłaszcza nauki i techniki, granic wzrostu społeczności oraz uwarunkowań ich rozwojowego przekraczania. Wykazuję konieczność odchodzenia przez wysoko już rozwinięte społeczności od życia na zasadzie wzrostu kosztem środowiska (społeczno-przyrodniczego do rozwoju razem ze środowiskiem. Towarzyszyć temu będzie zmiana ich obronnych funkcji: przechodzenie od egoistycznej postawy zdobywcy, do dalekowzrocznego opiekuna spolegliwego 7 społeczności słabszych, w rozwoju opóźnionych, oraz środowiska przyrodniczego. Tekst siódmy, przedostatni w tym zbiorze wybranych moich publikacji, pt: Modelowanie konceptualne w kształtowaniu trwałego rozwoju (sustainable development), zawiera opis fragmentów modelu konceptualnego 7 Patrz: (Kotarbiński, 1982). 22
23 Wprowadzenie rzeczywistości o nazwie System Życia. Model ten określa wspólne statyczne i dynamiczne właściwości oraz cechy strukturalne różnorodnej postaci systemów życia typu człowiek technika środowisko. Wiedza o tych właściwościach powinna zwiększyć skuteczność rozwojowej polityki. Wszystkie wyżej wymienione antykryzysowe wnioski oraz wskazania działań na rzecz ukształtowania zdolności trwałego rozwoju światowej społeczności wyprowadzam z pomocą tego modelu. A zatem, aby te wnioski zanegować wystarczy albo zanegować przyjęte w budowie tego modelu aksjomaty, jako nieadekwatne do rzeczywistości, bądź wykazać brak logicznego związku pomiędzy takimi przesłankami a przedkładanymi powyżej i w omawianych tekstach społeczno-gospodarczymi antykryzysowymi i rozwojowymi wnioskami. Ważnym wnioskiem z omawianej analizy jest konieczność odrzucenia zarówno antykryzysowej koncepcji zaciskania pasa, jak i kontynuowania kosztem zadłużania przyszłych pokoleń finansowego wspomagania banków, na rzecz pilnego podjęcia globalnej ekohumanistycznej współpracy, celem eliminowania deficytu zasobów, ochrony i poprawnego kształtowania środowiska oraz kulturowego awansowania społeczności w rozwoju opóźnionych. A więc nie jest nam potrzebna schładzająca gospodarkę poprzez wzrost bezrobocia green economy. Natomiast jest nam obecnie pilnie potrzebna, intensyfikująca ekospołecznie użyteczną wytwórczość, poinformowana i trójfilarowa sustainable economy. Rozdział końcowy, pt: Polskie inicjatywy na rzecz trwałego rozwoju polskiej, europejskiej i światowej społeczności, zawiera, wyprowadzone za pomocą modelu System Życia i wnikliwie w gronie specjalistów przedyskutowane oraz poparte oceny zagrożeń i antykryzysowe propozycje od 1993 roku sukcesywnie, lecz bezskutecznie, publikowane lub przedkładane Najwyższym Władzom RP. (Byłem pomysłodawcą i głównym autorem tekstów tych wystąpień.) Dla podjęcia skutecznych antykryzysowych działań jest szczególnie niezbędne uznanie wreszcie konieczności zrealizowania wciąż aktualne- 23
24 Wprowadzenie go, z 1987 roku, wezwania Jana Pawła II, aby: budować razem, jeśli chce się uniknąć zagłady wszystkich. 8 A także, aby w miejsce obecnie dominującej kultury śmierci wspólnie podjąć trud budowy Cywilizacji Życia i Miłości (patrz: tekst piąty). 8 Patrz: (SRS, p. 26). 24
25 Konieczność ekohumanistycznego dialogu współpracy 1 EKOHUMANIZM: partnerskie współdziałanie dla dobra wspólnego/win-win wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysokorozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz KULTURĄ INFORMACYJNĄ. Po pięciu latach od ujawnienia się globalnego kryzysu w postaci finansowych zaburzeń (w tym nadmiernego zadłużenia) nadal nie wiemy jak Polsce, Unii Europejskiej i Światu przywrócić zdolność rozwoju. A ponadto jak rozwojowi nadać trwały charakter. Czy nadal schładzać gospodarkę i zamiast racjonalizować, to niszcząco ograniczać konsumpcję, a wraz z tym egoistycznie powiększać społeczne różnice, obszar bezrobocia, niedożywienia, bezdomności i frustracji, czy też drogą nowych przemyśleń, dialogu i globalnej współpracy wraz z nowymi wzorcami konsumpcji i produkcji oraz dalekowzrocznym, informacyjnie wspomaganym, sterowaniem rozwojem kształtować realne antykryzysowe przesłanki. W roku bieżącym mija 40 lat od opublikowania słynnego Raportu dla Klubu Rzymskiego Granice Wzrostu. W Raporcie tym ukazano groźne dla Świata konsekwencje kontynuowania ówczesnych socjal-darwinistycznych, moralnie zdegradowanych egoistycznych i krótkowzrocznych, WYSOCE MARNOTRAWNYCH form międzyludzkiego konkurowania i gospodarowania. Pozostawienie tych form już wówczas 1 Tekst ten był opublikowany m.in. w: Zielony Sztandar. Nr 47/
26 Lesław Michnowski nieracjonalnej produkcji i konsumpcji spowoduje, nadomiar z silnym wzrostem demograficznym, wyczerpanie aktualnie dostępnych źródeł zasobów naturalnych oraz zdegradowanie środowiska przyrodniczego a wraz z tym globalną katastrofę. Logiczną konsekwencją takiej konserwatywnej kontynuacji będzie radykalna zmiana socjal-darwinistycznych form walki najsilniejszych części światowej społeczności o przetrwanie. Zamiast dotychczasowego eksploatacyjnego powiększania zakresu wyzysku, czyli w istocie niewolniczej pracy na ich rzecz, pojawia się neo-socjaldarwinistyczna eksterminacja, czyli fizyczne, głównie spiskowe/tajną wojną, eliminowanie nieco słabszych a zużywających znaczne ilości tych deficytowych zasobów życia konkurentów do ich źródeł. Tę eksterminacyjną koncepcję walki z kryzysem utwierdza silnie lansowane przekonanie o jakoby wyczerpywalności źródeł zasobów naturalnych oraz nieuchronnym deficycie wody pitnej. A wraz z tym o jakoby przeludnieniu Ziemi. Głosi się mianowicie, iż 80 procent ludności Świata jest zbędne dla podtrzymywania światowej gospodarki (Martin H.P, Schuman H.,1999), że zatem wystarczy gdy Ludzkość zostanie ograniczona do 1-2 mld osób (Meadows D., Spiegel Online 2009), a następnie wymusi się na niej rygor zerowego wzrostu. Dla OSŁABIENIA ZDOLNOŚCI OBRONNYCH tak zagrożonych słabszych społeczności ukuto slogan co nauka i technika zniszczyła, to samoczynnie odbuduje za pomocą samoregulacyjnych mechanizmów wolnorynkowych, w tym jakoby z reguły poprawnej, a bankructwami wymuszanej, alokacji kapitału. Uznanie rozwiązań neo-socjaldarwinistycznych za współcześnie niezbędne przyczyniło się szczególnie do pominięcia przestróg Jana Pawła II, wzywającego do dokonania wielkiej cywilizacyjnej przemiany, jako warunku uniknięcia, wyżej prognozowanej, wielkiej katastrofy. Poszukując dróg przezwyciężenia obecnie ujawnionego kryzysu, który ewidentnie stanowi jawną fazę kryzysu przewidzianego w Granicach wzrostu, warto przypomnieć wybrane zalecenia i przestrogi tego Wielkiego Polaka. 26
27 Konieczność ekohumanistycznego dialogu współpracy I tak już w latach 80-tych Jan Paweł II wzywał do zastąpienia ówczesnej, tak groźnej, konfrontacji współpracą w układzie Wschód Zachód, wskazując iż trzeba: budować razem aby uniknąć zagłady wszystkich (Enc. SRS, 1987). Brak pozytywnej reakcji na powyższe wezwanie spowodował silne papieskie ostrzeżenie wobec możliwości pojawienia się omawianej jakościowo nowej formy walki klasowej: niepohamowany pęd nielicznej grupy uprzywilejowanych do przywłaszczenia sobie dóbr ziemi i do ich eksploatacji ( ) każe się obawiać holokaustu ekologicznego (Sycylia, 1993), (holocaustum ofiara całopalna (Enc. Kat., 1985) ( ) jak nie przejmować się na przykład widząc zdumiewający spisek przeciw życiu, który zwielokrotnia się i wyraża coraz ostrzejszymi zagrożeniami osób i narodów ( ) (Papież w Koloseum, KAI, 1996) (w jego wyniku LM) pojawia się niebezpieczny model społeczeństwa zapewniający dominację silnym częściom światowej społeczności, zaś wykluczający, a nawet eliminujący słabszych (Adh. Ecclesia in America, 1999). W ślad za tymi ewidentnie zlekceważonymi przestrogami i wobec nadal groźnie narastającego globalnego kryzysu papież Benedykt XVI wzywa do podjęcia dialogowego trudu budowy Rodziny Ludzkiej, jako warunku jego przezwyciężenia drogą ogólnoludzkiej współpracy: Owocny dialog wiary i rozumu zwiększa skuteczność dzieł miłosierdzia na polu społecznym i stwarza najbardziej właściwe ramy dla rozwijania braterskiej współpracy wierzących i niewierzących we wspólnej perspektywie, jaką jest działanie na rzecz sprawiedliwości i pokoju ludzkości.( ) (Enc. CIV, 2009). W znacznym stopniu w środowisku Ruchu Ludowego, w Ludowym Towarzystwie Naukowo-Kulturalnym wypracowana została tytułowa koncepcja ekohumanizmu, jako niezbędnej współcześnie metody przywrócenia i podtrzymywania rozwoju społeczno-gospodarczo-przyrodniczego. Stanowi ona w istocie adaptację do warunków ery wysokiego poziomu rozwoju nauki i techniki oraz ludzkiej aktywności, głównych elementów solidarystycznej idei agraryzmu. Jest ona zarazem spójna ze Społecznym 27
28 Lesław Michnowski Nauczaniem Kościoła Katolickiego, od lat wzywającego o podjęcie wraz z przebudową metod globalizacji trudu kształtowania warunków Prawdziwego Rozwoju Całego Człowieka i Wszystkich Ludzi. Bez niezbędnej, ekohumanistycznej przemiany aksjologicznej oraz upowszechnienia dorobku rozwoju nauki i techniki, jak również metod powiększania tego dorobku, nie będzie możliwe odrzucenie neosocjaldarwinizmu na rzecz globalnej współpracy światowej społeczności/rodziny Ludzkiej, kierującej się dobrem wspólnym, pomocniczością i solidarnością. Bez tego nie będzie także możliwe wyeliminowanie etycznie motywowaną intelektualną aktywnością twórczą narastającego deficytu zasobów naturalnych, bezwzględnej degradacji środowiska przyrodniczego oraz nadmiernej w istocie obronnej aktywności rozrodczej społeczności nie z ich winy odstałych w rozwoju. 2 2 Tekst ten ułatwia zrozumienie syntetycznej treści, przytoczonych na wstępie, fragmentów inauguracyjnej homilii Papieża Franciszka. Zawierają one w istocie apel zwłaszcza do możnych tego świata o podjęcie funkcji opiekuna spolegliwego oraz przestrogę, którą w luźnym przekładzie można tak przedstawić: W każdej epoce dziejów (zwłaszcza obecnie) są budzący grozę Herodowie (czyli patologiczne ośrodki, które zamiast pełnić służbę na rzecz wszystkich ludzi i środowiska przyrodniczego, dla utrzymania władzy), śmiercionośnie spiskują, sieją (społeczne) spustoszenie oraz degradują człowieczeństwo a także ułatwia zrozumienie papieskiego 1 Majowego (2013), w istocie, protestu wobec antykryzysowego pozbawiania pracy, która stanowi część BOSKIEGO PLANU MIŁOŚCI.(LABOUR IS PART OF GOD S PLAN OF LOVE). W tym majowym wystąpieniu Papież przypisał winę za współczesne bezrobocie oraz częstokroć człowieka niegodne nawet niewolnicze warunki pracy patologicznemu systemowi ekonomicznemu, który kierując się egoistycznym zyskiem, nie uwzględnia wymogów sprawiedliwości społecznej ( ( ) how many ( ) persons, are unemployed, often because of an economistic conception of society that seeks selfish profit, outside the parameters of social justice. ) 28
29 O potrzebie ekohumanizmu i ewolucji ultraintelektualnej 1 1. Wstęp Od końca lat sześćdziesiątych XXI wieku toczy się w Świecie niejawna walka pomiędzy dwiema radykalnie odmiennymi koncepcjami przezwyciężania kryzysu globalnego: 1 socjal-darwinistyczną, wzrostu (silnych) kosztem (ich słabszego) środowiska społecznego współcześnie zerowego wzrostu, oraz 2 ekohumanistyczną, dobra wspólnego/wspólnego interesu, opartą na zasadzie rozwoju razem ze środowiskiem społecznym i przyrodniczym. W ujęciu tej pierwszej ewidentnie nieuchronnie nadal realizowanej koncepcji kryzys globalny to skutek przekroczenia granic wzrostu na skutek nadmiaru ludzi oraz ich nadmiernej aktywności gospodarczej. Zmniejszenie wojną tajną (cybernetyczną 2, bez wyjmowania miecza ) lub jawną zaludnienia Ziemi oraz radykalne schłodzenie światowej gospodarki, to podstawa działań dla patologicznego zapewniania społecznościom najbogatszym dostępu do deficytowych zasobów naturalnych i przyrodniczych, a wraz z tym powrotu tak pomniejszonej ludzkości na poprawną stronę jej granic wzrostu. Aksjologiczną podstawą tej pierwszej antykryzysowej koncepcji jest egoizm posiadaczy wiedzy i kapitału, dopuszczający nie tylko wykluczanie, lecz wręcz fizyczne eliminowanie społeczności słabszych niedostosowanych. Neo-liberalizm. powodujący silne narastanie różnic 1 Jest to rozbudowany tekst referatu na ogólnopolskiej konferencji nt: NEOLIBERALIZM in- -humanitas, zorganizowanej przez Uniwersytet Gdański w dn. 5 marca 2008, w Gdańsku. Tekst opublikowany w: Zeszyty Wszechnicy Świętokrzyskiej, nr 1(26)/2009, oraz Myśl Ludowa. nr. 1/ Cybernetyka: ogólna teoria sterowania i teoria informacji w szerszym znaczeniu (Wiener, 1961, 1971}, a także sztuka królewska (Trentowski, 1843). 29
30 Lesław Michnowski społecznych, umożliwiający spekulacyjne (bez twórczego wkładu) bogacenie się, uniezależniający dostęp do dorobku społecznego procesu pracy od ekospołecznej użyteczności podmiotów życia społeczno-gospodarczego jawi się w świetle omawianej analizy jako sprawny współcześnie sposób realizacji metody zerowego wzrostu. Społeczności bogate i nadal niesprawiedliwie bogacące się mają stanowić czynnik społecznej stabilności, uniemożliwiania buntu społeczności wykluczanych i eliminowanych. Pojawienie się na światowej scenie społeczności i gospodarek dotąd w rozwoju pozostałych w tyle, a współcześnie bardzo szybko wzrastających zwłaszcza Chin i Indii groźnie uwypukla konsekwencja pozostawienia socjal-darwinistycznych stosunków społecznych, do niedawna sprawnie konkurencyjnie stymulujących rozwój Ludzkości. Natomiast koncepcja alternatywna, ekohumanistyczna, zakłada działania wspólnotowe jako sposób poznawczo-innowacyjnego eliminowania deficytu zasobów i degradacji środowiska przyrodniczego. Ekohumanizm stwarza możliwość rozwojowego przemieszczania granic wzrostu. Ekohumanizm, to partnerskie współdziałanie dla dobra wspólnego wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysokorozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego powszechnie wspomagane nauką i wysoką techniką. 3 Pomimo narastania zrozumienia konieczności pilnego dokonania Wielkiej Ekohumanistycznej Przemiany jako warunku przezwyciężenia coraz groźniej ujawniającego się kryzysu globalnego wciąż ze strony realnej władzy światowej brak jest oznak woli politycznej podjęcia wspólnotowych działań, koniecznych dla zapobieżenia globalnej katastrofie. 3 Spowodowaną rozwojem nauki i techniki konieczność odejścia od wzrostu kosztem środowiska (społeczno-przyrodniczego) na rzecz rozwoju razem ze środowiskiem i dokonania w tym celu ekohumanistycznej przemiany cywilizacyjnej, uzasadniam w licznych tekstach zawierających wnioski z moich systemowym badań istoty kryzysu globalnego oraz uwarunkowań jego przezwyciężenia patrz: p. 6 Literatura oraz Wykaz Wybranych Publikacji Patrz także: (Apel Klubu Twórców Ekorozwoju, 1999). 30
31 O potrzebie ekohumanizmu i ewolucji ultraintelektualnej Dla odejścia od tej socjal-darwinistycznej, współcześnie już patologicznej koncepcji groźnej w świetle moich badań także dla społeczności najbogatszych niezbędne jest interdyscyplinarne testowanie omawianych w tym tekście wyników systemowych badań istoty kryzysu globalnego oraz strukturalnych zwłaszcza informacyjnych uwarunkowań jego przezwyciężenia. 4 Dla uniknięcia globalnej katastrofy niezbędne jest odrzucenie socjal-darwinizmu na rzecz kultury życia, co pozwoli na ukształtowanie zdolności trwałego rozwoju (sustainable development) światowej społeczności. Kryzys globalny to skutek niedostosowania światowej społeczności do życia w Stanie Zmian i Ryzyka. Ten jakościowo nowy stan uwarunkowań życia powstał w wyniku rozwoju nauki i techniki, w tym organizacji, oraz znacznego wzrostu liczebności ludzkiej populacji. Głównym wnioskiem z tych systemowych badań jest, iż: nie ma granic dla mądrze kierowanego wzrostu i trwałego rozwoju Ludzkości. Opanowanie umiejętności rozwojowego przekraczania, sukcesywnie wraz z rozwojem powstających. względnych granic wzrostu światowej społeczności uzależnione jest od stworzenia możliwości utrzymywania ultrastabilności światowej społeczności. Wymaga to opanowania zdolności dokonywania dostosowującej do nowych uwarunkowań życia sukcesywnej przebudowy jej struktury. Przebudowa ta w Stanie Zmian i Ryzyka powinna być przeprowadzana w sposób wyprzedzający występowanie zagrożeń powstających na skutek pojawiania się nowych uwarunkowań życia. Zagrożenia te powinny być rozpoznawane metodami prognostycznymi, zaś eliminowane z pomocą szerokiej międzyludzkiej kooperacji oraz intensywnej intelektualnej aktywności twórczej poznawczo-innowacyjnej. Warunkiem podstawowym skuteczności działań na rzecz trwałego rozwoju jest uznanie, iż w ślad za pojawieniem się w ramach ewolucji 4 Badania te prowadzę w ramach cybernetyki rozwoju z zastosowaniem opracowanego przeze mnie modelu konceptualnego systemów typu: człowiek technika środowisko o nazwie System Życia (Sage, 1977), (Michnowski, 1989, 1994b, 1995, 1996, 2007b, 2008b). 31
32 Lesław Michnowski biologicznej oraz socjal-darwinistycznie stymulowanego technologicznego postępu zarówno wysoce sprawnego ludzkiego intelektu, jak i wspomagającej człowieka szeroko rozumianej sztucznej inteligencji (w tym metod symulacji komputerowej wielkich systemów ekospołecznych) powstała konieczność wzmocnienia, tymi jakościowo nowymi czynnikami ewolucji Ziemi i Uniwersum, skuteczności procesu zwiększania szans trwania życia nie tylko homo sapiens. Rozwój nauki i techniki, jego praktycznych zastosowań, nadal realizowany w ramach już moralnie zdegradowanych socjal-darwinistycznych stosunków społecznych, doprowadza nas do krawędzi życia w wyniku groźnego przekroczenia granic wzrostu oraz usiłowań patologicznego poprzez zmniejszenie zaludnienia Ziemi powrotu na poprawną ich stronę. Wspomaganie socjal-darwinistycznej rozwojowej selekcji osiągnięciami rozwoju nauki i techniki w tym niejawnymi metodami antyhumanitarnego społecznego sterowania może jedynie przyspieszyć globalną katastrofę. Stąd konieczność refleksji co do niezbędności jakościowo nowej metody selekcji: dokonywanej w przestrzeni wirtualnej, uwzględniającej przyszłe konsekwencje rozwojowych zamierzeń i dokonań oraz ekohumanistycznie wartościowanej, Byłaby to metoda alternatywna względem egoistycznej metody zerowego wzrostu, śmiertelnie selekcjonującej nieudaczników, w tym narody, cywilizacje. Ta alternatywna, metoda wymaga zastąpienia w życiu społeczno-gospodarczym mechanizmów dotychczasowej, prymitywnej, wysoce ekospołecznie kosztownej, socjal-darwinistycznej ewolucji intelektualnej mechanizmami ekohumanistycznej ewolucji ultraintelektualnej. Stworzenie tych jakościowo nowych mechanizmów umożliwi radykalne ograniczenie wysoce ekospołecznie kosztownej rozwojowej selekcji dokonywanej post factum, w praktyce poprzez śmierć niedostosowanych, bankructwa lub wyrzucanie na śmietniki (wyrobów nietrafionych) wstępną selekcją zamierzanych zmian, za pomocą metod symulacji komputerowej, sprawnie zasilanych zarówno wiedzą przez Ludzkość już posiadaną, jak i wiedzą nową, bieżąco odwzorowującą szybko zmieniającą się rzeczywistość. 32
Lesław Michnowski EKOHUMANIZM. w przezwyciężaniu globalnego kryzysu. Redaktor tomu Ks. Jarosław Sokołowski
EPISTEME 103 Lesław Michnowski EKOHUMANIZM w przezwyciężaniu globalnego kryzysu Redaktor tomu Ks. Jarosław Sokołowski Wydział Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Bardziej szczegółowoEKOHUMANIZM w przezwyciężaniu globalnego kryzysu
EKOHUMANIZM w przezwyciężaniu globalnego kryzysu Istnieje pilna potrzeba prawdziwej politycznej władzy światowej (...) dla zarządzania ekonomią światową ( ) zasady pomocniczości i solidarności ( ) dobra
Bardziej szczegółowoObecny kryzys: istota, przezwyciężanie. Ujęcie cybernetyczne
Obecny kryzys: istota, przezwyciężanie Ujęcie cybernetyczne Lesław Michnowski B. (1993-2011) członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk http://www.kte.psl.pl leslaw.michnowski@gmail.com
Bardziej szczegółowoPowstrzymad III Wojnę Światową
Powstrzymad III Wojnę Światową Lesław Michnowski Wieloletni (1993-2011) członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk www.kte.psl.pl Franciszek, 13 September 2014 (VIS):
Bardziej szczegółowoPan Lesław Michnowski
Pan Lesław Michnowski Proszę państwa, chciałbym mówić o potrzebie myśli strategicznej, jako warunku bezpieczeństwa, zarówno w szerokim, jak i wąskim znaczeniu. W tym celu potrzebne nam jest przyswojenie
Bardziej szczegółowoKULTURA INFORMACYJNA W PRZEZWYCIĘŻANIU KRYZYSU GLOBALNEGO 1
Lesław Michnowski KULTURA INFORMACYJNA W PRZEZWYCIĘŻANIU KRYZYSU GLOBALNEGO 1 1. Wstęp Nie potwierdzają się optymistyczne zapowiedzi zakończenia ujawnionego w latach 2008-2009 światowego kryzysu społeczno-gospodarczego.
Bardziej szczegółowoKryzys globalny - cz. II (zagrożenie i szansa) Ekologiczny holokaust albo upodmiotowianie ekohumanistyczne
Kryzys globalny - cz. II (zagrożenie i szansa) Ekologiczny holokaust albo upodmiotowianie ekohumanistyczne Lesław Michnowski B. (1993-2011) członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej
Bardziej szczegółowoEKONOMIKA ERY ZMIAN KLIMATYCZNYCH
Lesław Michnowski, Członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk EKONOMIKA ERY ZMIAN KLIMATYCZNYCH budować RAZEM, jeśli chce się uniknąć ZAGŁADY WSZYSTKICH Jan Paweł II
Bardziej szczegółowoEUROPA W PERSPEKTYWIE ROKU 2050
POLSKA AKADEMIA NAUK KANCELARIA PAN KOMITET PROGNOZ POLSKA 2000 PLUS' EUROPA W PERSPEKTYWIE ROKU 2050 EUROPĘ IN THE PERSPECTIVE TO 2050 Warszawa 2007 SPIS TREŚCI Uwagi wstępne 10 EUROPA 2050 - WYZWANIA
Bardziej szczegółowoKRYZYS GLOBALNY. albo KATASTROFA
KRYZYS GLOBALNY WSPÓŁPRACA albo KATASTROFA Lesław Michnowski Członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk http://www.kte.psl.pl kte@psl.org.pl leslaw.michnowski@gmail.com
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Kazimierz Górka Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Dr Marcin Łuszczyk Politechnika Opolska KONTROWERSJE WOKÓŁ ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO
Prof. dr hab. Kazimierz Górka Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Dr Marcin Łuszczyk Politechnika Opolska KONTROWERSJE WOKÓŁ ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO 1. Koncepcja zrównoważonego i trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego
Bardziej szczegółowoRegion i jego rozwój w warunkach globalizacji
Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na
Bardziej szczegółowoDROGA POLSKI DO ROKU 2025
POLSKA AKADEMIA NAUK KANCELARIA PAN KOMITET PROGNOZ POLSKA 2000 PLUS" DROGA POLSKI DO ROKU 2025 ZAŁOŻENIA DŁUGOOKRESOWEJ STRATEGII W ŚWIETLE STUDIÓW KOMITETU PROGNOZ POLSKIEJ AKADEMII NAUK POLAND'S ROAD
Bardziej szczegółowoNowe życie w Chrystusie
Nowe życie w Chrystusie ISSN 0239-801X Imprimatur 883/15/A Kuria Metropolitalna Białostocka Spis 32 Roczników Studiów Teologicznych dostępny pod adresami: 1) www.studiateologiczne.pl; 2) www.archibial.pl
Bardziej szczegółowoPojęcie rozwoju w ekonomii. dr Tomasz Poskrobko
Pojęcie rozwoju w ekonomii dr Tomasz Poskrobko Czym jest rozwój? Jak podaje Słownik Języka Polskiego PWN, rozwój to proces przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych.
Bardziej szczegółowoAKTYWNY ŚWIADOMY ODPOWIEDZIALNY
YOUTH 4 EARTH MŁODZI DLA ŚWIATA Projekt współfinansowany z funduszy Unii Europejskiej i Miasta Częstochowy WARSZTATY OPEN BOOK AKTYWNY ŚWIADOMY ODPOWIEDZIALNY MIESZKANIEC domu, miejscowości, kraju, kontynentu,
Bardziej szczegółowoWyzwania strategiczne, instytucjonalne i finansowe
Jak przygotować się do roku 2020? Wyzwania strategiczne, instytucjonalne i finansowe Dr Piotr Żuber VII Konferencja Krakowska Polska jako europejskie laboratorium polityki rozwoju Polska w perspektywie
Bardziej szczegółowoZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w.
VI PROF. DR HAB. INŻ. WALDEMAR MICHNA MGRINŻ. DANUTA LIDKĘ DR INŻ. DOMINIK ZALEWSKI ZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w. Redakcja
Bardziej szczegółowoDziałania Rządu na rzecz CSR w Polsce. Zespół do spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw
Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce 2 Trendy yglobalne Globalizacja Zmiany demograficzne Zmiany klimatu WYZWANIE: Konieczność budowania trwałych podstaw wzrostu umożliwiających realizację aspiracji rozwojowych
Bardziej szczegółowoDefinicja rozwoju «proces przeobrażeń, zmian, przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych; także pewne (
Rozwój lokalny, a Program LEADER Krzysztof Kwatera LM Consulting Krzysztof Kwatera Trener FAOW Definicja rozwoju «proces przeobrażeń, zmian, przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod
Bardziej szczegółowoProblematyka etyczna buddyzmu i jej aspekt pedagogiczny.
Imię i nazwisko: Mariusz Ciszek Storpień/tytuł naukowy: doktor Sylwetka naukowa: Dr Mariusz Ciszek stopień magistra pedagogika uzyskał w 1999r. w WSRP w Siedlcach, gdzie przygotował pracę magisterską na
Bardziej szczegółowoKRYZYS GLOBALNY ISTOTA, PRZYCZYNY, PRZEZWYCIĘŻANIE
Lesław MICHNOWSKI KRYZYS GLOBALNY ISTOTA, PRZYCZYNY, PRZEZWYCIĘŻANIE 1. WSTĘP W kręgach badaczy światowej sceny politycznej i gospodarczej toczy się debata na temat aktualnej kondycji światowej społeczności
Bardziej szczegółowo1. Wprowadzenie do problematyki ochrony środowiska i gospodarowania
Spis treści Wprowadzenie... 9 1. Wprowadzenie do problematyki ochrony środowiska i gospodarowania jego zasobami... 13 1.1. Rola środowiska w procesach społeczno-gospodarczych... 13 1.2. Uwarunkowania zasobowe.
Bardziej szczegółowoUMCS, Lublin 28 listopada 2016 r. Stanisław Koziej PAŃSTWO JAKO PODMIOT BEZPIECZEŃSTWA: CIĄGŁOŚĆ I ZMIANA
UMCS, Lublin 28 listopada 2016 r. Stanisław Koziej PAŃSTWO JAKO PODMIOT BEZPIECZEŃSTWA: CIĄGŁOŚĆ I ZMIANA POJĘCIE BEZPIECZEŃSTWA BEZPIECZEŃSTWO W SENSIE STATYCZNYM - JAKO STAN BRAKU ZAGROŻEŃ DLA PODMIOTU,
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO PRZYSZŁOŚCI A TRWAŁY ROZWÓJ
SPOŁECZEŃSTWO PRZYSZŁOŚCI A TRWAŁY ROZWÓJ POLSKA AKADEMIA NAUK KOMITET PROGNOZ POLSKA 2000 PLUS Lesław Michnowski SPOŁECZEŃSTWO PRZYSZŁOŚCI A TRWAŁY ROZWÓJ Cybernetyczne spojrzenie na przyszłość świata
Bardziej szczegółowoWybrane problemy wizji rozwoju wsi i rolnictwa w pierwszej połowie XXI wieku
INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Wybrane problemy wizji rozwoju wsi i rolnictwa w pierwszej połowie XXI wieku Autorzy: prof. dr hab. Waldemar Michna dr
Bardziej szczegółowoSystem monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk
System monitorowania realizacji strategii rozwoju Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Proces systematycznego zbierania, analizowania publikowania wiarygodnych informacji,
Bardziej szczegółowoLista potencjalnych promotorów wraz z proponowanymi tematami badawczymi na rok akademicki 2019/2020 Dyscyplina naukowa: nauki o bezpieczeństwie
Szkoła Doktorska WAT Lista potencjalnych promotorów wraz z proponowanymi tematami badawczymi na rok akademicki 2019/2020 Dyscyplina naukowa: nauki o bezpieczeństwie 1. prof. dr hab. Bogusław Jagusiak 2.
Bardziej szczegółowoDYNAMIKA SYSTEMÓW EKONOMICZNO- EKOLOGICZNYCH
DYNAMIKA SYSTEMÓW EKONOMICZNO- EKOLOGICZNYCH dr inż. Mariusz Dacko Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Rolniczo-Ekonomiczny Zakład Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa Idea rozwoju zrównoważonego w gospodarowaniu
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11
Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPROBLEMY TEORETYCZNE I METODYCZNE 1
PROBLEMY TEORETYCZNE I METODYCZNE PROBLEMY TEORETYCZNE I METODYCZNE 1 Lesław Michnowski INFORMACYJNE PODSTAWY TRWAŁEGO ROZWOJU WEDŁUG MODELU SYSTEM ŻYCIA 1. Kryzys globalny Szybki wzrost społeczno-gospodarczy
Bardziej szczegółowo3.1. Istota, klasyfikacja i zakres oddziaływania wydatkowych instrumentów
Spis treści Wprowadzenie... 7 Rozdział 1. Cele, uwarunkowania i obszary działania współczesnej polityki fiskalnej... 11 1.1. Istota, zarys historyczny i uwarunkowania polityki fiskalnej... 12 1.2. Obszary
Bardziej szczegółowoProcesy informacyjne zarządzania
Procesy informacyjne zarządzania Społeczny ład informacyjny dr inż. Janusz Górczyński 1 Podstawowe pojęcia (1) Informacja, procesy informacyjne i systemy informacyjne odgrywały zawsze istotną rolę w przebiegu
Bardziej szczegółowoSzansę i zagrożenia integracji europejskiej
Lesław Michnowski 1. Wstęp Szansę i zagrożenia integracji europejskiej Globalizacja i związana z nią europejska integracja stawiają jakościowo nowe zadania nie tylko przed politykami, lecz także przed
Bardziej szczegółowoVII Konferencja Naukowa: Bezpieczeństwo a rozwój gospodarczy i jakość życia w świetle zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych
VII Konferencja Naukowa: Bezpieczeństwo a rozwój gospodarczy i jakość życia w świetle zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych Wzorem lat ubiegłych Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide de Gasperi
Bardziej szczegółowoEugeniusz Koś micki Zrównoważony rozwój w warunkach globalizacji gospodarki. Podstawowe problemy teoretyczne i polityczne
Eugeniusz Koś micki Zrównoważony rozwój w warunkach globalizacji gospodarki Podstawowe problemy teoretyczne i polityczne Białystok Poznań 2009 3 copyright by: Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów
Bardziej szczegółowoMarcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie
Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział
Bardziej szczegółowoUsługi środowiska w świetle bezpieczeństwa ekologicznego
Artur Michałowski ZMN przy Komitecie Prognoz Polska 2000 Plus PAN Konferencja naukowa Zrównoważony rozwój w polityce spójności w latach 2014-2020. Istota, znaczenie oraz zakres monitorowania Augustów 3-4
Bardziej szczegółowoWspółczesne zagrożenia cywilizacyjne czasu wojny i pokoju. Prowadzący (dr Dariusz Kotarski)
Współczesne zagrożenia cywilizacyjne czasu wojny i pokoju Prowadzący (dr Dariusz Kotarski) Tematyka zajęć 1. Istotne cechy i Istotne cechy i podział cywilizacji we współczesnym świecie. 2. Uwarunkowania
Bardziej szczegółowoStrategia Zintegrowanego Rozwoju Łodzi 2020+
Strategia Zintegrowanego Rozwoju Łodzi 2020+ Strategia Zintegrowanego rozwoju Łodzi 2020+ będzie: odpowiedzią na długookresowe wyzwania rozwojowe, narzędziem planowania działań i inwestycji miejskich,
Bardziej szczegółowoWyzwania dla polskich przedsiębiorców w świetle Strategii Zielonego Wzrostu (Green Growth Strategy) Prof. Andrzej Mizgajski
Wyzwania dla polskich przedsiębiorców w świetle Strategii Zielonego Wzrostu (Green Growth Strategy) Prof. Andrzej Mizgajski 1 SZCZYT ZIEMI - Rio+20 20 22. czerwca 2012 Około 50,000 osób z polityki, organizacji
Bardziej szczegółowoZasady życia społecznego. Katolicka Nauka Społeczna
Zasady życia społecznego Katolicka Nauka Społeczna 1. Wolność w sferze ekonomicznej Wolny rynek jest niezbędnym narzędziem w ekonomii jednak nie wszystkie dobra mogą podlegać jego regulacjom nie wszystkie
Bardziej szczegółowoFundacja Pro Memoria Problemy współczesności
Problemy współczesności Obecnie przeżywamy okres, w którym ludzkość znalazła się w stadium dotychczas nieznanych, wielkich problemów cywilizacyjnych. Jesteśmy świadkami nagromadzenia się przeróżnych trudności,
Bardziej szczegółowonowe regulacje prawne w zakresie wychowania i profilaktyki etapy konstruowania nowego programu organizacja prac rady pedagogicznej
Marzenna Czarnocka NOWY OBOWIĄZKOWY DOKUMENT: Program wychowawczo-profilaktyczny Poradnik dyrektora nowe regulacje prawne w zakresie wychowania i profilaktyki etapy konstruowania nowego programu organizacja
Bardziej szczegółowoGEOGRAFIA KLASA I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO
2016-09-01 GEOGRAFIA KLASA I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO SZKOŁY BENEDYKTA PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU GEOGRAFIA IV ETAP EDUKACYJNY Cele kształcenia wymagania ogólne I. Wykorzystanie różnych źródeł informacji
Bardziej szczegółowoCopyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.
Recenzja: prof. dr hab. Stanisław Parzymies Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta Marek Szczepaniak Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII
Spis treści Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Wstępne określenie przedmiotu ekonomii 7 Ekonomia a inne nauki 9 Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, środki produkcji i środki konsumpcji,
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I
SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej
Bardziej szczegółowoPaństwo narodowe w Europie.
Janusz Ostrowski Państwo narodowe w Europie. Zmierzch czy walka o przetrwanie? 2 Wydawnictwo MEDIA POLSKIE & e-bookowo Copyright by Janusz Ostrowski 2011 ISBN 978-83-7859-042-2 3 Spis treści Wstęp... 6
Bardziej szczegółowoEkonomiczne i ekologiczne aspekty segregacji i recyklingu
Ekonomiczne i ekologiczne aspekty segregacji i recyklingu Dr Wojciech Piontek X SPOTKANIE FORUM: Dobre praktyki w gospodarce odpadami WARSZAWA - 26 KWIETNIA 2012 Czemu służy polityka środowiskowa (klimatyczna,
Bardziej szczegółowoDR GRAŻYNA KUŚ. specjalność: Gospodarowanie zasobami ludzkimi
DR GRAŻYNA KUŚ specjalność: Gospodarowanie zasobami ludzkimi 1. Motywacja pracowników jako element zarządzania przedsiębiorstwem 2. Pozapłacowe formy motywowania pracowników na przykładzie wybranej organizacji
Bardziej szczegółowoKształtowanie teorii i wdrożeniowe aspekty zrównoważonego rozwoju
Bazyli Poskrobko (red.) Kształtowanie teorii i wdrożeniowe aspekty zrównoważonego rozwoju Wyższa Szkoła Ekonomiczna Białystok 2011 SPIS TREŚ CI Wstęp... 11 I. PODSTAWY KSZTAŁTOWANIA NAUKI O ZRÓWNOWAŻONYM
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat
Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje
Bardziej szczegółowoWybrane aspekty analiz i strategii podmiotów gospodarczych we współczesnych czasach. Część I
Wybrane aspekty analiz i strategii podmiotów gospodarczych we współczesnych czasach Część I Szczecin 2013 Tytuł monografii naukowej: Wybrane aspekty analiz i strategii podmiotów gospodarczych we współczesnych
Bardziej szczegółowoRolnictwo i Obszary Wiejskie 5 lat po akcesji Polski do Unii Europejskiej- najważniejsze wnioski z pierwszego dnia konferencji
Rolnictwo i Obszary Wiejskie 5 lat po akcesji Polski do Unii Europejskiej- najważniejsze wnioski z pierwszego dnia konferencji Andrzej Kowalski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej -PIB
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE JEDNOSTKĄ TERYTORIALNĄ WYBRANE ZAGADNIENIA
ZARZĄDZANIE JEDNOSTKĄ TERYTORIALNĄ WYBRANE ZAGADNIENIA Zarządzanie jednostką terytorialną Wybrane zagadnienia www.wsg.byd.pl Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki, 2014 Spis treści Rozdział
Bardziej szczegółowoPOTRZEBA REDEFINICJI ROZWOJU GOSPODARCZEGO W ŚWIETLE KONFERENCJI OECD
Lesław Michnowski POTRZEBA REDEFINICJI ROZWOJU GOSPODARCZEGO W ŚWIETLE KONFERENCJI OECD Na konferencji OECD 1, która obradowała w czerwcu 2005 r., poświęconej gospodarce zasobami naturalnymi i odpadami
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE Priorytetem naszej działalności jest zapewnienie naszym wychowankom wszechstronnego rozwoju, bezpieczeństwa, akceptacji, i poszanowania ich praw. Poprzez
Bardziej szczegółowoAndrzej Karpmski V UNIA EUROPEJSKA - POLSKA DYLEMATY PRZYSZŁOŚCI. Warszawa 1998
A- Andrzej Karpmski V UNIA EUROPEJSKA - POLSKA DYLEMATY PRZYSZŁOŚCI Warszawa 1998 SPIS TREŚCI Przedmowa 12 Od autora 13 Rozdział I. Czy i jak można zdynamizować rozwój Europy 18 1. Główne przejawy słabości
Bardziej szczegółowoZasada proporcjonalności dla samorządów (jednostek samorządu terytorialnego)
Prof. dr hab. Stanisław Kasiewicz Sekretarz naukowy ALTERUM Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Zasada proporcjonalności dla samorządów (jednostek samorządu terytorialnego) Skuteczność i efektywność systemu
Bardziej szczegółowoKryzys globalny (zagrożenie i szansa) Społeczny neo-darwinizm albo ekohumanizm/win-win
Kryzys globalny (zagrożenie i szansa) Społeczny neo-darwinizm albo ekohumanizm/win-win Lesław Michnowski B. (1993-2011) członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk http://www.kte.psl.pl
Bardziej szczegółowoWprowadzenie: Bariery informacyjne efektywnego planowania rozwoju i partycypacji społecznej
Publiczny dostęp do informacji o zagospodarowaniu przestrzennym Wprowadzenie: Bariery informacyjne efektywnego planowania rozwoju i partycypacji społecznej dr Maciej Borsa Prezes Oddziału Katowickiego
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013 STRESZCZENIE
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013 STRESZCZENIE październik 2008 Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, mając na uwadze dobro
Bardziej szczegółowoPREZYDENT MIASTA RZESZOWA
PREZYDENT MIASTA RZESZOWA RZESZÓW 2008 UCHWAŁA Nr LXXV/62/98 z dnia 16 czerwca 1998 r. w sprawie Strategii Rozwoju Miasta Rzeszowa Działając na podstawie art. 18 ust. 2, pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990
Bardziej szczegółowoWprowadzenie: rola informacji w planowaniu przestrzennym
kształtowaniu przestrzeni Wdrażanie dyrektywy INSPIRE Wprowadzenie: rola informacji w planowaniu przestrzennym dr Maciej Borsa Prezes Oddziału Katowickiego Towarzystwa Urbanistów Polskich Szkoła Główna
Bardziej szczegółowoStrategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce
Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce Dokumenty List od Premiera Czasy, w których żyjemy, to czasy komputerów, telefonów komórkowych, SMSów, czatów, Internetu i serwisów społecznościowych.
Bardziej szczegółowoPodstawy komunikacji personalnej. Problemy społeczeństwa informacyjnego: utopia czy rzeczywistość?
Podstawy komunikacji personalnej Problemy społeczeństwa informacyjnego: utopia czy rzeczywistość? Społeczeństwo informacyjne Źródło: mleczko.interia.pl Społeczeństwo informacyjne Społeczeństwo informacyjne
Bardziej szczegółowoJoanna Jasińska ZMIANY. w organizacjach. sprawne zarządzanie, sytuacje kryzysowe i warunki osiągania sukcesu
Joanna Jasińska ZMIANY w organizacjach sprawne zarządzanie, sytuacje kryzysowe i warunki osiągania sukcesu Recenzent prof. zw. dr hab. Janusz Soboń Opracowanie redakcyjne i korekta Jolanta Sierakowska
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE A EDUKACJA PRZYRODNICZA (Wiesław Stawiński)...11
SPIS TREŚCI WSTĘP (Wiesław Stawiński)........................ 9 ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE A EDUKACJA PRZYRODNICZA (Wiesław Stawiński)..................11 1.1. Problemy globalizacji........................
Bardziej szczegółowoPOLSKA TRANSFORMACJA USTROJOWA. Próba dyskunu - zarys perspektyw. Warszawa 1004
POLSKA TRANSFORMACJA USTROJOWA Próba dyskunu - zarys perspektyw Warszawa 1004 SPIS TREŚCI Wojciech Pomykało OD WYDAWCY '. 7 Bugaj Ryszard POLSKI SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH W OKRESIE TRANSFORMACJI 1 12
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 ROZDZIAŁ I Teoretyczne ujęcie innowacji... 11 1. Innowacje-proces innowacyjny-konkurencyjność... 11 2. System innowacyjny na poziomie regionu... 15 3. System innowacyjny a
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej
Józef Misala b Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej B 375719 Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2011 Spis treści Wstęp 9 _J Zarys rozwoju teorii i polityki konkurencyjności międzynarodowej
Bardziej szczegółowoFunkcjonowanie metropolii w Polsce : gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo / Michał Kudłacz, Jerzy Hausner (red.). Warszawa, 2017.
Funkcjonowanie metropolii w Polsce : gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo / Michał Kudłacz, Jerzy Hausner (red.). Warszawa, 2017 Spis treści Wprowadzenie 11 Część I ROLA MIAST W BUDOWANIU PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ
Bardziej szczegółowoInstytucje gospodarki rynkowej
Instytucje gospodarki rynkowej Teoria ewolucji techno-fizjologicznej i koncepcja kapitału fizjologicznego Roberta Fogla (Tabele i wykresy: J. Godłów-Legiędź, 2010) Blok 13 Bezustanny pesymizm, pomimo niekwestionowanych
Bardziej szczegółowoMONITOROWANIE ZIELONEJ GOSPODARKI doświadczenia międzynarodowe
URZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU MONITOROWANIE ZIELONEJ GOSPODARKI doświadczenia międzynarodowe Dorota Wyszkowska Anna Rogalewska Białowieża, 4 6 grudzień 2013 Zielona gospodarka na forum międzynarodowym
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 50 Senatu Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie z dnia 28 maja 2012 r.
UCHWAŁA NR 50 Senatu Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie z dnia 28 maja 2012 r. w sprawie określenia opisu efektów kształcenia dla kierunku studiów ekonomia pierwszego i drugiego
Bardziej szczegółowoCopyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o., Warszawa 2016
Recenzja: dr hab. Andrzej Bukowski Redaktor prowadzący: Michał Zgutka Redakcja: Marta Wilińska Korekta: Marta Wilińska, Anna Chrabąszcz Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright by Wydawnictwo Naukowe
Bardziej szczegółowoUw a r u n k o w a n i a r o z w o j u Do l n e g o Śl ą s k a. Redaktor naukowy Teresa Kupczyk
Uw a r u n k o w a n i a r o z w o j u Do l n e g o Śl ą s k a w perspektywie roku 2020 Redaktor naukowy Teresa Kupczyk Wrocław 2010 Spis treści Wprowadzenie...7 1. Szanse i zagrożenia dla rozwoju Polski
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 21.8.2014 r. COM(2014) 527 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO dotyczący strategii UE i planu działania
Bardziej szczegółowoGEOGRAFIA. III etap edukacyjny. 10. Wybrane regiony świata. Relacje: kultura-przyroda-gospodarka. Uczeń:
GEOGRAFIA III etap edukacyjny 10. Wybrane regiony świata. Relacje: kultura-przyroda-gospodarka. Uczeń: 10.3. analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące rozwoju ludnościowego i urbanizacji w Chinach; wyjaśnia
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wprowadzenie , vol. 3, no. 7
Wprowadzenie 1 2015, vol. 3, no. 7 Spis treści Wprowadzenie (Grażyna Krzyminiewska)... 3 Halina Zboroń Ekonomia społeczna a ekonomia rynku alternatywa czy dopełnienie?... 7 Karolina Nowak Dezintegracja
Bardziej szczegółowoProjekt dofinansowany ze środków Unii Europejskiej oraz Funduszu Europejskiego Pomoc Techniczna
Projekt dofinansowany ze środków Unii Europejskiej oraz Funduszu Europejskiego Pomoc Techniczna 2014-2020 Rewitalizacja jest zbiorem kompleksowych działań, prowadzonych na rzecz lokalnej społeczności,
Bardziej szczegółowoZapraszają na konferencję zatytułowaną. Współpraca Transatlantycka. Aspekty polityczne, ekonomiczne i społeczno-kulturowe. Lublin 7 czerwca 2013 roku
Centrum Naukowe ISP PAN i Uczelni Łazarskiego Instytut Politologii KUL, Katedra Stosunków Międzynarodowych Instytut Gospodarki Amerykańskiej i Stosunków Transatlantyckich Uczelni Łazarskiego Zapraszają
Bardziej szczegółowoInstytucjonalna Teoria Rozwoju Gospodarczego. Przygotowały; Katarzyna Wyroślak Żaneta Dubaj
Instytucjonalna Teoria Rozwoju Gospodarczego Przygotowały; Katarzyna Wyroślak Żaneta Dubaj Jak to się zaczęło??? W latach 30 badacze doszli do wniosku, że neoklasyczna metoda badawcza nie odpowiada na
Bardziej szczegółowoZDROWIE A BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE: UJĘCIE STRATEGICZNE
Warszawa, 5.12.2016 r. Stanisław Koziej ZDROWIE A BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE: UJĘCIE STRATEGICZNE Tezy do debaty nt. ZDROWIE I BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE pod patronatem: Instytutu Studiów Politycznych PAN i
Bardziej szczegółowoStrategia Lasów Państwowych inspiracje i działania w zarządzaniu zasobami ludzkimi
Strategia Lasów Państwowych inspiracje i działania w zarządzaniu zasobami ludzkimi Adam Wasiak Dyrektor Generalny Lasów Państwowych Sękocin, 24 października 2013 Przesłanki do budowy i wdrożenia Strategii
Bardziej szczegółowoNIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE A WZROST GOSPODARCZY
Uniwersytet Rzeszowski Katedra Teorii Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych Zeszyt Nr 18 NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE A WZROST GOSPODARCZY Modernizacja dla spójności społeczno-ekonomicznej Rzeszów 2011 Redakcja
Bardziej szczegółowoDlaczego Cele Zrównoważonego Rozwoju są ważne dla młodych ludzi?
Prezentacja Ośrodka Informacji ONZ Dlaczego Cele Zrównoważonego Rozwoju są ważne dla młodych ludzi? Slajd 1: strona tytułowa Slajd 2: Cele Zrównoważonego Rozwoju Trochę historii: Cofnijmy się do roku 2000,
Bardziej szczegółowoZESZYTY TOM 56 (112) TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI
- bited. - bited. - bited. - This copy is for persona STOWARZYSZENIE KSIĘGOWYCH W POLSCE RADA NAUKOWA ZESZYTY TOM 56 (112) TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI WARSZAWA 2010 1 - bited. - bited. - bited. - This copy
Bardziej szczegółowoProces budowania strategii. Prof. zw. dr hab. Krzysztof Opolski Wydzial Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
Proces budowania strategii Prof. zw. dr hab. Krzysztof Opolski Wydzial Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Strategia nie jest badaniem obecnej sytuacji, ale ćwiczeniem polegającym na wyobrażaniu
Bardziej szczegółowoEkonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie Autor: redakcja naukowa Janusz Płaczek
Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie Autor: redakcja naukowa Janusz Płaczek Publikacja ma na celu przedstawienie współczesnych ważniejszych problemów ekonomiki bezpieczeństwa i wyposażenie Czytelnika
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE
Spis treści Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa xiii xv WPROWADZENIE l Rozdział l. Ekonomiczne opisanie świata 3 1.1. Stany Zjednoczone 4 1.2. Unia Europejska 10 1.3. Chiny 15 1.4. Spojrzenie na inne
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia. Absolwent studiów pierwszego stopnia: WIEDZA
Nazwa wydziału: Wydział Nauk o Zdrowiu Nazwa kierunku studiów: zdrowie publiczne Obszar kształcenia w zakresie: nauk medycznych, nauk o zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej nauk społecznych Poziom kształcenia:
Bardziej szczegółowoHotelarstwo część III Hotelarstwo w gospodarce turystycznej
Czesław Witkowski Magdalena Kachniewska Hotelarstwo część III Hotelarstwo w gospodarce turystycznej Warszawa 2005 Czesław Witkowski: wstęp, rozdział I pkt. 5, rozdział II, rozdział III, rozdział IV, rozdział
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia. o osobach starszych
USTAWA z dnia o osobach starszych Art. 1. Ustawa określa zakres monitorowania i przedstawiania informacji o sytuacji osób starszych, podmioty uczestniczące w realizacji tego zadania oraz źródła jego finansowania.
Bardziej szczegółowoWprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ
Książka Współczesna polityka gospodarcza" jest podzielona na pięć części: Teoretyczne podstawy polityki gospodarczej; Główne obszary polityki rozwoju gospodarczego; Polityka stabilizacyjna państwa; Polityka
Bardziej szczegółowoPanel 1. Zagrożenia dla polskiej gospodarki w czasach niepewności. Moderator
VIII Konferencja Krakowska 15-16 czerwca 2015 Świat współpracy świat konfrontacji. Wybory strategiczne dla Polski w warunkach podwyższonej niepewności. Panel 1. Zagrożenia dla polskiej gospodarki w czasach
Bardziej szczegółowoKonferencja Rola Miast w Polityce Rozwoju: Prezentacja Projektu ZałoŜeń Krajowej Polityki Miejskiej. Warszawa, 21 maja 2012
Konferencja Rola Miast w Polityce Rozwoju: Prezentacja Projektu ZałoŜeń Krajowej Polityki Miejskiej Warszawa, 21 maja 2012 1 ZałoŜenia Krajowej Polityki Miejskiej Piotr śuber Dyrektor Departamentu Koordynacji
Bardziej szczegółowoStudenckie Prace Prawnicze, Ad mi n istratywistyczne. i Ekonomiczne
Studenckie Prace Prawnicze, Ad mi n istratywistyczne i Ekonomiczne 2 Acta Universitatis Wratislaviensis No 2712 Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 2 Pod redakcją Marcina Winiarskiego
Bardziej szczegółowoBROSZURA INFORMACYJNA BROSZURA INFORMACYJNA
S t r o n a 1 BROSZURA INFORMACYJNA BROSZURA INFORMACYJNA S t r o n a 2 1. Wprowadzenie Przemiany społeczno-gospodarcze na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza wywołane procesem globalizacji oraz transformacją
Bardziej szczegółowo