Przegląd narzędzi do tworzenia komponentów kursów e-learning

Transkrypt

1 Zbigniew Zieliński Wyższa Szkoła Handlowa im. Bolesława Markowskiego Zakład Informatyki Kielce Przegląd narzędzi do tworzenia komponentów kursów e-learning Streszczenie Powstanie systemów e-learning (LMS, LCMS) spowodowało ustandaryzowanie form przekazu materiałów elektronicznych oraz metadanych pomiędzy różnymi narzędziami autorskimi. Przenośność, standard komunikacji i jakość kursów e-learning to obecnie najważniejsze cechy systemów szkoleń elektronicznych. W referacie omówiono podstawowe komponenty kursów e-learningowych oraz narzędzi ich tworzących. 1. Wstęp Wprowadzanie nowych technologii informacyjnych i technik multimedialnych w nauczaniu wymusza zmiany w sposobie funkcjonowania uczelni, ich struktur organizacyjnych, a także wywiera wpływ na proces dydaktyczny. Studenci mogą korzystać z dostępnych technik teleinformatycznych by móc w sposób elastyczny korzystać z materiałów edukacyjnych zgromadzonych w formie elektronicznej w serwisie uczelni. Jednakże tworzenie multimedialnych treści dydaktycznych, testów czy baz wiedzy dostępnych online wymaga zaistnienia w strukturze organizacji edukacyjnej systemu do zarządzania nauczaniem. Taki system powinien posiadać możliwość implementacji dokumentów tekstowych (doc, txt, pdf, html), multimedialnych (flash, ppt), zbiorów audio i wideo (media strumieniowe, mp3) oraz aplikacji interaktywnych (Java, ActiveX, aplikacje Flash, AuthorWare). Oprogramowanie to powinno także wspierać model technicznej standaryzacji i specyfikacji budowy treści systemów e-learningowych (SCORM Sharable Content Object Reference Model czy ECC E-learning Courseware Certification). Obecnie jednym z najpopularniejszych kompleksowych systemów e-learning (open source) wykorzystywanych w procesie edukacji jest system Moodle. System ten zawiera wiele modułów usprawniających proces e-edukacji, np. zamieszczania materiałów dydaktycznych, przekazywania rozwiązań zadań, ocen, komunikacji (synchronicznej i asynchronicznej) pomiędzy studentem a prowadzącym, a także moduł sprawdzanie wiedzy słuchaczy testy, quizy. 2. Systemy e-learingowe Systemy do zarządzania nauczaniem (procesem nauczania) są częścią systemów do zarządzania kursami obejmującymi elementy umożliwiające naukę online. Są one określo-

2 ne skrótem LCMS (Learning Content Management System) [1]. Najważniejsze funkcje systemu LCMS to: - projektowanie i opracowywanie treści szkoleniowej, - składowanie treści, - dostarczanie treści osobom szkolonym, realizowane przez dodatkowe funkcje: - administracyjne, - związane z przebiegiem szkolenia, - śledzące i raportujące [2]. W ramach systemów e-learningowych istnieje możliwość oddziaływania standardowymi narzędziami na proces kształtowania umiejętności kursanta. Różnorodność narzędzi oraz ich możliwości konfiguracyjne mają wpływ na różne elementy procesu dydaktycznego. Rysunek 1. Zastosowanie standardowych narzędzi w systemach e-learningowych. Źródło: opracowanie własne. System Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment) jest darmowym rozwiązaniem funkcjonującym w ramach publicznej licencji GNU GPL. Jednym z podstawowych elementów Moodle jest kurs. W oparciu o to rozwiązanie prowadzony jest proces dydaktyczny. Ma on pewną strukturę, która opisuje zależności pomiędzy użytkownikami systemu (administratorem, studentami, nauczycielem), elementami logicznymi (wykład, ćwiczenia, warsztat) oraz narzędzi wspierania procesu dydaktycznego (zadanie, czat, głosowanie, forum, dziennik, lekcja, quiz, ankieta, warsztaty, SCORM). Niezależnie od tego czy proces dydaktyczny w systemie Moodle będzie się odbywał w formie asynchronicznej bądź synchronicznej (z pomocą nauczyciela), czy też trybem blended learning (tryb mieszany szkolenie wykorzystujące zarówno metody e-learningowe,

3 jak i tradycyjne szkolenie stacjonarne) rola nauczyciela będzie wymagała nadzoru szkolących się osób i realizacji funkcji sprawdzających jakość kształcenia [3]. 3. Narzędzia do tworzenia komponentów e-learning na przykładzie systemu Moodle Wspólną cechą systemów zarządzania nauczaniem jest posiadanie przejrzystego menu i szybki dostęp użytkownika do podstawowych, niezbędnych funkcjonalności. Konieczne jest aby poruszanie się po platformie było intuicyjne i pozwalało bez skupiania się na technikaliach realizować założone zadania. Niezbędne są zarządzanie platformą i nadzór techniczny, które zapewnia administrator systemu, a także dostęp do edytora WYSIWYG, który umożliwia budowanie zawartości merytorycznej kursów bezpośrednio na platformie [4]. W podobny sposób funkcjonuje system Moodle. Jednym z głównych modułów Moodle jest kurs e-learning, który pozwalają na utworzenie szkolenia w wymiarach: tematycznym, tygodniowym, bądź towarzyskim, a także ustaleniem terminów trwania kursu, jego dostępności, systemu oceniania czy raportów. Dostęp do opcji kursu może być zależny od roli uczestnika: gościa, studenta (z podziałem na grupy), prowadzącego, autora kursu bądź administratora. W przypadku zalogowania się studenta, osoby te mają dostęp do podstawowych narzędzi wspomagających odbiór treści edukacyjnych i komunikacji: czat, forum dyskusyjne, wiadomości; kreacji: edycja własnego bloga, kalendarz; a także zasobów edukacyjnych: lekcje, testy, quizy, zadania, linki do literatury zewnętrznej, słownik, wiki. Rysunek 2 Moduł tworzenia kursu e-learningowego w Moodle. Źródło: opracowanie własne. Osoby zalogowane w systemie jako autor kursu mają dostęp do narzędzi umożliwiających tworzenie zasobów e-learningowych. Do nich należy edycja samego kursu, dodawanie elementów multimedialnych i samej treści, plików (ppt, doc, xls, flash), a także zarządzanie aktywnymi użytkownikami (studentami). Do tych narzędzi można zaliczyć raportowanie

4 aktywności kursantów z przekazywaną informacją o czasie trwania akcji, adresie IP, nazwie użytkownika i danych dotyczących przeglądanych zasobów. Rysunek 3 Moduł raportowania w Moodle. Źródło: opracowanie własne. Prowadzący i autorzy kursu mają też możliwość skorzystania z narzędzi sprawdzających, oceniających i weryfikujących wiedzę nabytą drogą e-learning szkolących się studentów. Rysunek 4 Moduł quiz w Moodle. Źródło: opracowanie własne.

5 Do tego służą komponenty: zadania w podany formularz przesyłane są odpowiedzi na zadane pytania, które muszą odpowiedzieć studenci w formie plików elektronicznych (doc, txt), a także quiz test online, wykonywany w czasie rzeczywistym przez studenta z zadanego materiału i natychmiastowe jego sprawdzenie przez system e-learning. Administrator systemu oprócz dostępu do typowych narzędzi administracyjnych (archiwizację elementów kursów wraz z logami i plikami użytkowników, upgrade systemu, eksport i import danych) ma także dostęp do modułów zarządzania użytkownikami w systemie (zakładanie, kasowanie, zmiana praw dostępu), edycji modułów (usuwania, aktywność, dodawanie) oraz statystyk. Statystyki dają ogólny pogląd na to co się działo w systemie/kursie w przeciągu danego okresu czasu, wraz z podejrzeniem logów systemowych. Rysunek 5 Moduł statystyk w systemie Moodle. Źródło: opracowanie własne. Do dodatkowych narzędzi wspierających proces edukacyjny online w systemie Moodle należą: - głosowanie, ankieta służące do zbierania informacji od użytkowników, mający także na celu umożliwienie grupie głosowania na temat kierunku kursu, czy uzyskania zgody na przeprowadzenie badań, - lekcje forma przedstawienia treści dydaktycznych w interesujący sposób na wielu stronach, z których każda może się kończyć pytaniem, odpowiedziami co pozwala na szybką ocenę studenta i ewentualne uruchomienie kolejnej porcji materiału, bądź cofnięcie się do początku nie zaliczonej treści, - forum dyskusyjne (ogólnodostępne lub dedykowane) pozwalające na asynchroniczną komunikację, - słownik pojęć pozwalający użytkownikom systemu stworzyć zbiór definicji podobnego do słownika, - warsztaty będące zajęciami wspólnej oceny, pozwalające uczestnikom na ocenianie swoich prac, projektów,

6 - wiki czyli platforma służąca do grupowego tworzenia dokumentów (np. baz wiedzy z danej dziedziny podobnych do samej Wikipedii) w prostym języku zapisu, przy założeniu iż każdy użytkownik systemu e-learning ma prawa czytania, zaś część osób wprowadzania dowolnych zmian w dokumentach składających się na taką bazę danych. Moodle posiada również kilka dodatkowych modułów wpierających pracę grupową umożliwiających wspólną pracę nad dokumentem, publikację i udostępnianie dokumentu określonym użytkownikom, wprowadzanie dodatkowych zabezpieczeń SSL (Secure Socket Layer) lub zewnętrzną weryfikację kont użytkowników. 4. Wnioski E-learning staje się nowoczesnym rozwiązaniem teleinformatycznym zdobywającym coraz większe uznanie wśród przedsiębiorstw, administracji szkół i uczelni. Wykorzystanie elektronicznych materiałów, korzystanie z modułów e-learning nikogo obecnie już nie dziwi nauczanie poprzez internet staje się codziennością. Przykładem może być ilość standardów kursów e-learning, a także platform różniących się narzędziami, modułami, sposobem komunikacji (asynchroniczne, synchroniczne), licencjonowania czy modelami kształcenia. Obecny na rynku system Moodle jest wiodącym rozwiązaniem e-learning ze względu na łatwość jego pozyskania, licencję open source, intuicyjność i wysoką interakcyjność obsługi. Literatura [1] CLARKE Alan, E-learning nauka na odległość, WKŁ, Warszawa [2] HYLA Marek, Przewodnik po e-learningu, Oficyna Ekonomiczna, Kraków [3] ZIELIŃSKI Zbigniew, Nadzór i kontrola jakości kształcenia w e-learning na przykładzie systemu Moodle, Zeszyt naukowy SCENO 5B, Kielce [4] BEDNAREK Józef, LUBINA Ewa, Kształcenie na odległość. Podstawy dydaktyki, PWN, Warszawa Abstract Review of tools for creating e-learning courses components E-learning systems (LMS, LCMS) coming into being have caused electronic and metadata material carrier forms to be uniformed between different kinds of author tools. Portability, communication standard and a quality of e-learning courses are currently most important traits of electronic training systems. Hereby presents basic components of e- learning courses and tools for creating them.