Format SOWA. 1. Dane podstawowe. Omówimy tutaj budowę pierwszej zakładki (strony) formularza.

Transkrypt

1 ul. Mołdawska 18, Poznań tel. / fax. (-61) adres do korespondencji: os. Stefana Batorego 13/ POZNAŃ 60, skr. 40 Format SOWA Format SOWA jest formatem stosowanym do katalogowania zasobów bibliotecznych takich jak książki, czasopisma, zbiory specjalne itp., ze szczególnym uwzględnieniem tych zbiorów, dla których prowadzone są księgi inwentarzowe. Cechą charakterystyczną formatu SOWA jest jeden zunifikowany formularza dla różnych rodzajów zbiorów oraz specjalna metoda katalogowania rekordów powiązanych hierarchicznie. 1. Dane podstawowe Omówimy tutaj budowę pierwszej zakładki (strony) formularza.

2 Pole typ rekordu jest wykorzystywane do rozróżniania różnych rodzajów katalogowanych obiektów. Pole przyjmuje wartości kodowe ze zbioru ustalonego przez administratora systemu. Standardowo dla katalogu księgozbioru przewidziano rozróżnianie formularzy książki jednotomowej, tomu dzieła jednotomowego, opisu dzieła jako całości i serii wydawniczej. W bibliotekach publicznych podział jest bardziej szczegółowy i obejmuje dodatkowo podział literatury (zgodnie ze statystykami). W polu "opis słowny" wpisuje się numer katalogowanego tomu lub części, numer wolumenu czasopisma lub numer książki wydanej w ramach numerowanej serii wydawniczej. Wypełnienie pola nie jest obowiązkowe. Kolejnym elementem formularza jest sekcja obejmująca pola tworzące strefę odpowiedzialności opisu bibliograficznego. Pole nazwisko i imię przeznaczone jest do wpisania nazwy każdej z osób. Dla autorów korporatywnych (instytucji sprawczych) podaje się tuaj pełną nazwę instytucji. Dla pozostałych osób basadą jest podawanie najpierw nazwiska a potem imienia, w mianowniku liczby pojedyńczej. Ponieważ opis bibliograficzny wymaga przestawienia kolejności nazwiska i imienia, program wykorzystuje znak odstępu (spacji) do wskazania miejsca podziału. Jeżeli pierwszy znak odstępu (spacji) nie jest dobrym separatorem (np. "Mc Cartney Paul"), to należy użyć znaku przecinka. Przy wypełnianiu pola można korzystać z kartoteki wzorcowej. System SOWA umożliwia wprowadzenie dowolnej liczby osób odpowiedzialnych. Pozycję katalogu można wówczas odszukać podając dowolne z wymienionych nazw. Użytkownik programu może świadomie zrezygnowaæ z podania pełnej listy osób odpowiedzialnych. W tym celu na koñcu pola należy umieścić dopisek "[i in.]". Program odpowiednio interpretuje ten dopisek podczas tworzenia opisu bibliograficznego. Oznaczenie odpowiedzialności należy wpisać w polu odpowiedzialność. W systemie SOWA przyjęto, że dla autorów i współautorów pole to pozostaje niewypełnione. Dla innych osób podaje się je w brzmieniu takim jak w opisie bibliograficznym. Jeśli oznaczenie odpowiedzialności kilku osób jest identyczne, to na formularzu należy powtórzyć odpowiednio wypełnienie pola. W szczególny sposób należy wypełnić pole dla autora korporatywnego. W tym przypadku pole powinno zawierać jedynie litery IS. Innym przypadkiem jest sytuacja, gdy nazwa osoby pojawia się do wyszukiwania w innej formie niż w strefie odpowiedzialności opisu bibliograficznego (np. "Shaekespeare" i "Szekspir"). Forma przeznaczona do wyszukiwania (hasło karty katalogowej) powinna zostać wpisana do pola "nazwisko i imię", natomiast pole "odpowiedzialność" powinno zawierać litery ISH. Litery oznaczające powyższe przypadki mogą być dostosowane do potrzeb konkretnej biblioteki przez administratora. Szczególnym przypadkiem bibliograficznym jest ujęcie wskazanego nazwiska (lub nazwisk) w nawiasy kwadratowe. Do wskazania takich nazwisk należy wykorzystać pole oznacznika [...]. Kolejna sekcja formularza zawiera pola tytuł i rodzaj. W polu tytułu stosuje się znaki umowne, zgodnie z Polską Normą. Szczególną rolę pełni w polu tytułu znak (pionowa kreska). Znak ten wskazuje pierwszy znak tytułu, który nie jest pomijany przy szeregowaniu alfabetycznym. Należy go użyć w celu pominięcia pewnych znaków (np. cudzysłów, rodzajniki). W systemie SOWA pole tytułu jest powtarzalne, dzięki czemu możliwe jest wprowadzanie różnych form tytułu, tytułów równoległych lub współwydanych. Znaczenie każdego tytułu określa wypełnienie pola rodzaj. Tytuł oznaczony jako inna forma nie jest prezentowany w opisie bibliograficznym, ale jest elementem wyszukiwawczym. Kolejna sekcja formularza określala dane wydawnicze oraz inwentarzowe. W systemie SOWA jeden rekord może opisywać kilka wydań książki, dlatego grupa pól tej sekcji jest powtarzalna. Dane inwentarzowe związane są w systemie SOWA z konkretnym wydaniem książki, dlatego sekcja danych inwentarzowych jest podsekcją danych wydawniczych. Pole wydanie powinno zawieraæ numer wydania wraz ze słowem "wyd." oraz dodatkami (np. "popr. i uzup."). Pola tego nie wypełnia się dla pierwszego wydania. Miasto wydania należy wprowadzić w polu miejsce, a ew. dalsze miasta w polu kolejne miejsce. W polu wydawca

3 podaje się nazwe wydawcy, przy czym można tutaj korzystać z kartoteki wzorcowej. Ponieważ konkretna pozycja może zostać wydana w wielu miejscach i przez wielu wydawców, możliwe jest przewijanie kolejnych wystąpień pola kolejne miejsce i wydawca. Kraj wydania umożliwia wskazanie głównego kraju wydania danej pozycji. Lista krajów może być przez administratora dostosowana do potrzeb konkretnej biblioteki. Pole rok przeznaczone jest do wpisania roku wydania lub zakresu lat - jeśli dzieło wielotomowe wydawane było w ciągu kilku lat. Informacje wprowadzane do pola "opis fizyczny" powinny mieć postać tak jak w opisie bibliograficznym. W ramach pola podaje siê zbiorczo liczbę stron, liczbę stron nienumerowanych, informacje o ilustracjach, tabelach itp. Format książki wyrażony w centymetrach należy wpisać do pola format (wraz z jednostką miary). 2. Dane inwentarzowe Dane inwentarzowe związane są w systemie SOWA z konkretnym wydaniem książki, dlatego sekcja danych inwentarzowych jest podsekcją danych wydawniczych. Dane inwentarzowe obejmują informacje o poszczególnych egzemplarzach książki (lub ogólniej jednostkach inwentarzowych), dlatego prezentowane są w formie listy do przewijania. W systemie SOWA bardzo ważną rolę pełni identyfikator. Reprezentacja identyfikatora drukowana jest w postaci kodu kreskowego na specjalnej naklejce umieszczanej na książce. Identyfikator składa się z 12 cyfr rozdzielonych myślnikami na kilka grup (standardowo " "). Pierwsza grupa cyfr jest ustalonym dla biblioteki kodem rodzaju zbiorów, wskazując tym samym jeden z inwentarzy biblioteki (np inwentarz podstawowy, inwentarz Oddziału dla dzieci itp.). W obrębie drugiej grupy wpisuje się numer inwentarzowy danej jednostki. Pozostałe cyfry wykorzystywane są wtedy, gdy biblioteka pod jednym numerem inwentarzowym ma zaewidencjonowanych wiele egzemplarzy (dawne przepisy prowadzenia inwentarzy pozwalały na takie uproszczenie). W obrębie katalogu SOWA zawartość pola "identyfikator" nie może się powtórzyć (tak jak nie może powtórzyć numer w księdze inwentarzowej). Program kontroluje tę unikalność i informuje o ewentualnym przekroczeniu tej zasady. Wypełnianie pola rozpoczyna się od wpisania kodu rodzaju zbiorów. Następnie wypełnia się drugą grupę cyfr, stanowiącą zazwyczaj numer inwentarzowy. Jeżeli przejdziemy do następnego pola bez wypełnienia numeru inwentarzowego, to program wpisze automatycznie pierwszy wolny numer. Sygnaturę jednostki inwentarzowej należy wpisać w polu sygnatura. W bibliotekach publicznych sygnaturą jest najczęściej fragment symbolu UKD. Biblioteki uczelniane mają na ogół księgozbiór ułożony według numerów inwentarzowych, dlatego sygnaturą jest numer inwentarzowy. Za polem sygnatury umieszczony jest przycisk służący do drukowania wspomnianej naklejki z kodem kreskowym. Wydruk musi zostać odpowiednio skonfigurowany przez administratora, ponieważ stosowane są różne techniki druku i różne rodzaje papieru. Poniżej pokazano obraz typowej naklejki. Miejska Biblioteka Publiczna w Warszawie CZ Pole data wpisu odpowiada dacie włączenia danej jednostki do inwentarza biblioteki. Zwracamy uwagę, że błędem jest tutaj podawanie daty wpisania danych do komputera, chyba że jest ona

4 zgodna z wpisem do inwentarza. W księdze inwentarzowej oczywistą jest reguła, że data wpisu konretnej jednostki nie może poprzedzać daty wpisu jednostki o niższym numerze inwentarzowym. Program rygorystycznie przestrzega tej zasady (informując użytkownika o ewentualnym błędzie) i nie dopuszcza do wprowadzenia daty niepoprawnej. Zdarza się, że sygnalizowany błąd dotyczy sąsiedniego (wykonanego wcześniej) wpisu. W takiej sytuacji należy najpierw poprawić ten rekord. Datę podaje się w formacie dzień.miesiąc.rok. Pole cena powinno zawierać wartość inwentarzową danej jednostki. Wartość ta dla wpisów sprzed roku 1995 powinna być wyrażona w starych złotych. Grosze oddziela się przecinkiem. Pole lokalizacja określa miejsce i sposób udostępniania danej jednostki inwentarzowej. Zazwyczaj występują co najmniej dwa takie miejsca: wypożyczalnia i czytelnia. Administrator może rozbudowaæ listę lokalizacji, zgodnie ze strukturą organizacyjn¹ biblioteki. Przykładowo można wyróżnić lokalizacje w podległych jednostkach organizacyjnych (filiach) lub w odrębnych magazynach. W polu akcesja wybiera się z listy sposób pozyskania danej jednostki inwentarzowej przez bibliotekę. Standardowo przewidziano oznaczenia dla kupna, darów, wymiany i prenumeraty. Zestaw ten może być dostosowany do indywidualnych potrzeb przez administratora systemu. Numer kolejny wpływu (akcesji) w danym roku należy wpisać do pola nr, natomast rok wpływu do pola rok. 3. Klasyfikacje i uwagi Druga zakładka formularza pokazana jest poniżej. Pierwszą sekcją są tzw. klucze wyszukiwania. Kluczem wyszukiwania jest symbol UKD, oznaczenie ISBN książki, ISSN wydawnictwa ciągłego, hasło przedmiotowe itp. Lista rodzajów kluczy wyszukiwania może być poszerzana przez administratora systemu. Klucz składa się z dwóch pól. W pierwszym wybiera się rodzaj klucza. Odpowiednią wartość klucza wpisuje się do drugiego

5 pola. Dla niektórych rodzajów kluczy (np. hasła przedmiotowego) pole to jest wspomagane kartoteką wzorcową. W takim przypadku można użyć przycisku KHW i wybrać odpowiednie hasło z kartoteki. Po wpisaniu hasła nie występującego w kartotece użytkownik jest o tym informowany i może je dodać do kartoteki (pole nowe) albo wybrać inne (właściwą formę) z kartoteki. Druga sekcja przeznaczona jest dla uwag bibliograficznych (prezentowanych np. na karcie katalogowej). Uwagi prezentowane są w odrębnych akapitach (od nowego wiersza, z wcięciem), dlatego kolejne wystąpienia pola reprezentują kolejne akapity. Program SOWA nie rozróżnia rodzajów uwag. Sekcja opis zawartości wykorzystywana jest do wprowadzenia streszczenia lub innej informacji, która jednak nie jest prezentowana na standardowej karcie katalogowej. Do prezentacji wprowadzonych tutaj danych użytkownik wykorzystuje format ze streszczeniami. Administrator może przygotować inne formaty prezentujące te informacje. Z każdym rekordem systemu SOWA można związać informacje o językach. Odpowiednia sekcja składa się z dwóch kolumn. Pierwsza zawiera nazwy języków (wybrane z listy ustalonej przez administratora). W drugiej kolumnie określa się związek języka z rekordem (np. język oryginału, tekstu, streszczenia itp.). Lista tych określeń również może być dostosowana przez admininistratora. 4. Powiązania Charakterystyczną cechą systemu SOWA (ale nie systemu SOWA-2) jest możliwość tworzenia opisów bibliograficznych obejmujących wiele pozycji katalogu, powiązanych hierarchicznie. Możliwość ta wykorzystywana jest przede wszystkim (ale nie tylko) do prezentowania zawartości serii wydawniczej oraz prezentacji poszczególnych tomów dzieła wielotomowego. Jeżeli dana pozycja katalogowa występuje w ramach struktury hierarchicznej, to w klatce repreztującej tę pozycję pojawia się ikona: Klikniecie na tej ikonie powoduje wyświetlenie wszystkich powiązanych pozycji.

6 Zasadniczym elementem okna jest schemat powiązań, przedstawiony w typowej dla Windows formie graficznej. Należy pamiętać, że obraz ten odzwierciedla hierarchię powiązań, natomiast opis bibliograficzny uwzględnia tę herarchię w sposób zgodny z normami. Kliknięcie w dowolnym wierszu powoduje jego wyróżnienie, a w górnej części okna, za przyciskiem idź do, pojawia się numer rekordu odpowiadający danemu wierszowi. Tak rozumiane wyróżnienie pełni analogiczną funkcję jak omówione wcześniej wyróżnienie klatki. W ramach okna powiązań można również wyróżniać rekody z kolekcji (podwójne kliknięcie). Użycie przycisku idź do powoduje zamknięcie okna i odszukanie wyróżnionej pozycji w bieżącej zakładce. Pamiętajmy, że konkretna pozycja katalogowa nie musi występować w bieżącym indeksie. Przycisk wyszukaj umożliwia wyszukanie w ramach powiązań najbliższego wiersza zawierającego podany tekst. Poszukiwanie realizowane jest cyklicznie, tzn. po ostatnim wierszu rozpoczyna się poszukiwanie od początku hierarchii.

7 DODATEK. Przykłady katalogowania książek Przed przystąpieniem do katalogowania zbiorów książkowych w systemie SOWA należy odpowiednio przygotować tzw. słowniki (program administratora systemu). Szczególnie ważne są słowniki: - typy rekordów: zakładamy podział na rekordy dzieła jednotomowego, tomu, dzieła wielotomowego i serii wydawniczej, - podtypy rekordów: podział powinien odzwierciedlać strukturę księgozbioru (biblioteki publiczne) w zestawieniach statystycznych, - oznaczenia inwentarzy: podział inwentarzy biblioteki. Aby wprowadzić do komputera opis katalogowy książki należy najpierw sprawdzić czy książka jest tomem lub częścią dzieła wielotomowego lub czy jest wydana w ramach serii wydawniczej. Jeżeli żaden z tych przypadków nie zachodzi możemy przyjąć, że opis bibliograficzny książki będzie reprezentowany pojedyńczym rekordem katalogu SOWA, w przeciwnym razie wprowadzać będziemy rekordy powiązane hierarchicznie. Podobnie jak w wyszukiwaniu, również w katalogowaniu mogą występować kartoteki wzorcowe. Przed przystąpieniem do katalogowania należy zdecydować, czy użytkownik chce wprowadzić kartoteki wzorcowe i które dane będą nimi objęte. Wprowadzenie kartoteki wzorcowej powoduje, że system sam sprawdza czy hasło występuje już w innych rekordach i przypomina o wprowadzeniu do tej kartoteki haseł występujących po raz pierwszy. W polu do tego przeznaczonym nie trzeba wpisywać hasła, wyszukuje się je w kartotece. Pozwala to na ujednolicenie brzmienia poszczególnych haseł oraz uniknięcie błędów podczas ich wpisywania. Kartoteki wzorcowe mogą funkcjonować dla: osób i instytucji odpowiedzialnych za pozycję (np. autor, redaktor, instytucja sprawcza, wydawca itd.) oraz dla kluczy wyszukiwania (np. haseł przedmiotowych, UKD). Przykład 1 : Książka jednotomowa Przed wpisaniem rekordu zawsze sprawdzić, czy w bazie nie ma już takiego samego rekordu. Dane przykładowej książki jednotomowej: Jak cało i zdrowo przyszedłem na świat / Willy Breinholtz; il. Remo Morgens; tł. z ang. Grzegorz Abgarowicz. Wyd. 2. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich, s. ; 21 cm - Wyd. 3 popr. i uzup. - Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich, s. ; 21 cm 1. Uporządkować katalog według odpowiedniej zakładki znajdującej się na dole ekranu (np. według zakładki: tytuł albo autor, klikając w tę zakładkę. W polu obok słowa szukaj na górze ekranu wpisać tytuł lub autora. Kliknąć przycisk szukaj. Jeśli wyszukiwanej pozycji brak w katalogu, otworzyć nowy rekord za pomocą kliknięcia w odpowiedni guzik (z zielonym plusem), znajdujący się na pasku u góry ekranu lub poprzez najechanie strzałką na napis rekord znajdujący się na pasku u góry ekranu i wybranie napisu dodaj. 2. Po otworzeniu nowego, pustego rekordu wybrać typ rekordu. W tym wypadku będzie to typ: Dzieło zwarte. Literatura popularnonaukowa dla dorosłych. Pominąć pole: opis słowny. 3. Wybrać z kartoteki wzorcowej lub wpisać nazwiska i imiona autora, ilustratora, tłumacza ( każdego w oddzielnym polu).

8 - Aby wybrać je z kartoteki, trzeba kliknąć znaczek obok pola nazwisko i imię (kreski ze strzałką) oznaczający wyszukaj w kartotece wzorcowej. Teraz pokazuje się kartoteka wzorcowa. W polu u góry tej kartoteki wpisać początek nazwiska autora: Breinholst Willy. - Jeśli nazwisko jest już w kartotece ukaże się podświetlony rekord tego hasła. Teraz kliknąć przycisk OK. na dole. Nazwisko i imię znajdzie się w rekordzie książki. - Jeśli brak nazwiska i imienia w kartotece wzorcowej, to po wpisaniu nazwiska i imienia w odpowiednim polu rekordu książki zaznaczyć pole obok nowe. - Podobnie postąpić wpisując nazwiska i imiona ilustratora oraz tłumacza w kolejnych, przeznaczonych do tego polach. 4. Jeśli jest to potrzebne to wpisać rodzaj odpowiedzialności lub uwagi na ten temat (np. red., [i in.]). Przykładowo: - Obok nazwiska: Morgens Remo wpisać odpowiedzialność: il. - Obok nazwiska: Abgarowicz Grzegorz wpisać odpowiedzialność: tł. z ang. Uwaga! W tym polu nie wpisywać żadnego rodzaju odpowiedzialności przy autorach i współautorach. 5. Wpisać tytuł główny i ew. inne rodzaje tytułów. Za każdym razem wybrać odpowiedni dla wpisanego w tym polu rodzaj tytułu. Mogą to być np. tytuł równoległy, tytuł pracy współwydanej, podtytuł, inna forma tytułu. Kolejne tytuły i rodzaje tytułu wpisywać dopiero po przesunięciu paska przewijania z prawej strony strefy tytułu. 6. Wpisać: - numer wydania np. Wyd. 2 (zostawić to pole puste, jeżeli jest to wydanie pierwsze). Oprócz numeru wpisujemy - miejsce wydania (jedno lub dwa) np. Warszawa - wydawcę - aby wybrać go z kartoteki, kliknąć znaczek obok pola wydawca (kreski ze strzałką) oznaczający wyszukaj w kartotece wzorcowej. Po wejściu do kartoteki wzorcowej postępować tak samo jak przy wyszukiwaniu autora. Jeśli brak nazwy wydawcy w kartotece wzorcowej, to po jej wpisaniu w rekordzie książki zaznaczyć pole obok nowe. To oznacza, że nazwa wydawcy jest dopisana do kartoteki wzorcowej. Dwie strzałki skierowane w górę i w dół przewijają listę wydawców dla tej pozycji, ponieważ może ich być wielu. W naszym przykładzie wpisać lub wybrać wydawcę: Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich. 7. Wybrać z listy lub wpisać kraj wydania (sami wcześniej ustalamy, czy będziemy to pole wypełniać) np. Polska. 8. Wpisać rok wydania np.1981, opis fizyczny (ilość stron i ew. ilustracje np. 58 s., il.) oraz format w centymetrach np. 21 cm. UWAGA! Jeśli w bibliotece mamy kilka wydań tego samego tytułu, to nie tworzymy za każdym razem nowego rekordu, ale dane każdego kolejnego wydania wpisujemy poniżej strefy tytułu przesuwając belkę przewijania z prawej strony danych wydawniczych. 9. Jeżeli równocześnie katalogujemy (jak w naszym przykładzie) dwa wydania tego samego tytułu, to teraz klikamy przycisk strzałki na dole belki przewijania po prawej stronie. Powtarzamy od początku całą procedurę wpisywania następnego wydania i odnoszących się do niego informacji. - Wpisać w odpowiednich polach w ten sam sposób jak wyżej: - Wyd. 3 popr. i uzup. - Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Lekarskich, s. ; 21 cm oraz ew. informację o kraju wydania. Dane dotyczące egzemplarzy są związane z danymi poszczególnych wydań, dlatego wpisując egzemplarz należy uważać, do którego wydania go przypisujemy.

9 9. Wpisać identyfikator egzemplarza np (Myślniki wpisują się same, pierwsze trzy cyfry oznaczają numer księgi inwentarzowej, następne sześć to kolejny numer inwentarzowy ramach tej księgi, kolejne dwie mogą np. oznaczać numer tomu, a ostatnia numer części wewnątrz tomu). Numer inwentarza możemy wpisać sami albo system wpisze kolejny numer (gdy po wpisaniu numeru księgi przejdziemy do następnego pola). Jeśli nie pamiętamy numeru księgi inwentarzowej, można kliknąć napis pomoc ukaże się przypomnienie: lista ksiąg inwentarzowych lub rodzajów zbiorów razem z ich oznaczeniami. 10. Wpisać sygnaturę, czyli określenie miejsca książki na półce. Następnie zdecydować, czy będzie teraz drukowana nalepka z kodem kreskowym. Jeśli tak, to nacisnąć przycisk znajdujący się za polem sygnatury. 11. Wpisać datę wpisu do księgi inwentarzowej w formie dzień.miesiąc.rok (dd.mm.rrrr). System nie przyjmuje daty wpisu do inwentarza wcześniejszej niż data wpisu przy niższym niż aktualnie wpisywany numerze inwentarza. 12. Wpisać cenę (w starych lub nowych złotych). 13. Lokalizację i rodzaj akcesji wybrać z listy. Wpisać numer akcesji w ramach roku i rok akcesji (w postaci czterocyfrowej). W naszym przykładzie wpisać dla tego wydania sygnaturę: W 61; datę wpisu: ; cenę: 0,03; wybrać lokalizację: Wypożyczalnia, rodzaj akcesji: Kupno i wpisać rok: 1981 Czynności od punktu 9 do 13 powtarzać dla każdego egzemplarza, pamiętając za każdym razem o sprawdzeniu, czy przypisujemy egzemplarz do właściwego wydania 14. Przejść na następną stronę (klasyfikacja, uwagi), aby wpisać klucze wyszukiwawcze. W naszym konkretnym przykładzie wybieramy rodzaj klucza : klucz UKD o wartości: 61 Medycyna - Kliknąć na przycisk ze strzałką po prawej stronie pola kluczy wyszukiwania i po rozwinięciu się listy kluczy podświetlić odpowiednią nazwę. Teraz przejść do pola obok po prawej stronie, gdzie wpisuje się wartość klucza. Sprawdzić czy jest w kartotece haseł wzorcowych (w ten sam sposób jak w przypadku autora). Jeśli brak - dopisać oraz zaznaczyć jako nową. - Powtórzyć ten ciąg czynności wybierając tym razem rodzaj klucza: hasło o wartości Poród Zapisać rekord, klikając ikonę na górze ekranu po lewej stronie Przykład 2 Pozycja wielotomowa Dane przykładowej pozycji wielotomowej: Wielki słownik polsko rosyjski / Dymitr Hessen, Ryszard Stypuła. Wyd. 2 popr. i uzup. Warszawa: Wiedza Powszechna, t. ; 27 cm T. 1 : A-Ó. 660 s. T. 2 : P-Ż. 771 s. 1. Uporządkować katalog według zakładki tytuł lub autor znajdującej się na dole ekranu. W polu obok słowa szukaj na górze ekranu wpisać tytuł całości dzieła albo autora lub redaktora. Kliknąć przycisk szukaj. Jeśli rekordu wyszukiwanej pozycji brak w katalogu, to tak jak w poprzednim przykładzie - otworzyć nowy rekord. 2. W pierwszej kolejności należy stworzyć rekord nadrzędny. Pamiętać o wybraniu właściwego typu rekordu: Wielotomowe (dla rekordu całości dzieła). W polu: opis słowny wpisać ilość tomów, w naszym przykładzie: T. 1-2

10 Formularz rekordu nadrzędnego informuje o cechach wspólnych dla całości dzieła np. o autorze, tytule całości, wydawcy itd. Te cechy wspólne wpisać tylko raz na formularzu tego rekordu. Nie należy ich wpisywać po raz drugi na formularzach rekordów podrzędnych zawierających dane poszczególnych tomów. 3. Teraz wprowadzić dane dotyczące całości dzieła wielotomowego, we wszystkich polach rekordu, gdzie można to zrobić. Postępować tak samo jak podczas wpisywania dzieła jednotomowego. Nie należy wpisywać tutaj egzemplarzy. Na końcu zatwierdzić rekord. W naszym przykładzie: - w kolejnych polach wpisać (lub wyszukać w kartotece wzorcowej i wprowadzić) nazwiska i imiona autorów: Hessen Dymitr i Stypuła Ryszard. Jeśli są to autorzy, których nie ma jeszcze w kartotece wzorcowej, należy zaznaczyć przy nich pole nowy. - Pola odpowiedzialność pozostawić puste. - W polu tytułu wpisać: Wielki słownik polsko rosyjski Wybrać rodzaj tytułu : główny - W polu wydania wpisać: Wyd. 2 popr. i uzup. - W polu miejsca wydania wpisać: Warszawa - W polu wydawcy wpisać lub wybrać z kartoteki wzorcowej i wprowadzić: Wiedza Powszechna. Jeśli jest to wydawca, którego nie ma jeszcze w kartotece wzorcowej, należy zaznaczyć przy jego nazwie pole nowy - Wybrać kraj wydania: Polska - Wpisać rok wydania: W polu opisu fizycznego wpisać: 2 t. - W polu formatu wpisać: 27 cm Po przejściu na drugą stronę (zakładka: klasyfikacja, uwagi) - W polu klucze wyszukiwania wybrać: klucz UKD. Przejść do pola obok i wybrać z kartoteki wzorcowej lub wpisać symbol: 80 Ogólne zagadnienia językoznawstwa i literatury. Jeśli jest to klucz, którego nie ma jeszcze w kartotece wzorcowej, należy zaznaczyć przy jego nazwie pole nowy. - W kolejnych polach klucze wyszukiwania postępując analogicznie, wybrać klucze: hasło i wybrać z kartoteki wzorcowej lub wpisać hasła: Słownik polsko-rosyjski oraz Słowniki wielojęzyczne. - Zapisać rekord. 4. Po wprowadzeniu danych całości odszukać nowo wprowadzony rekord nadrzędny w katalogu i podświetlić go klikając. Wybrać polecenie powiązania (żółta ikona na pasku u góry ekranu). Teraz ukaże się okno powiązań. Należy podświetlić rekord nadrzędny i wybrać polecenie dodaj rekord podrzędny (ikona z zielonym plusem) na pasku u góry ekranu. 5. Przesunąć kursor do nowo wprowadzonego wiersza pozycji podrzędnej i wybrać polecenie otwórz. Każdy tom opisywać oddzielnie. Za każdym razem w kolejnych rekordach podrzędnych wpisywać dane dotyczące tylko tego jednego tomu lub części. W naszym przykładzie. - W polu typu rekordu wybrać Tom. - W polu opisu słownego wpisać: T. 1 - Nie wpisujemy autorów, ponieważ są tacy sami dla każdego tomu i znajdują się już w rekordzie

11 całości. - Wpisać tytuł tomu w naszym przykładzie: A-Ó - W polu numeru wydania wpisać: Wyd. 2 popr. i uzup. Nie wpisywać miejsca wydania tomu, wydawcy ani roku wydania chyba, że nastąpiły jakieś zmiany w stosunku do poprzednich tomów. - W polu opisu fizycznego wpisać: 660 s. - Nie wpisywać kraju wydania ani formatu te dane są już w rekordzie całości. - Egzemplarz każdego tomu otrzymuje oddzielny identyfikator: kod kreskowy zawierający numer księgi inwentarzowej i numer egzemplarza, przy czym numer inwentarzowy może być ten sam, zmieniają się tylko numery tomów lub części. - Wpisać identyfikator egzemplarza tomu pierwszego dla tego wydania: (Myślniki wpisują się same, pierwsze trzy cyfry oznaczają numer księgi inwentarzowej, następne sześć to kolejny numer inwentarzowy ramach tej księgi, kolejne dwie mogą np. oznaczać numer tomu, a ostatnia numer części wewnątrz tomu). - Wpisać sygnaturę: P 80 (sygnaturę nadaje się wspólną lub oddzielne, zgodnie z ustaleniami). Następnie zdecydować, czy będzie teraz drukowana nalepka z kodem kreskowym. Jeśli tak, to nacisnąć przycisk znajdujący się za polem sygnatury. - Wpisać datę wpisu do księgi inwentarzowej w formie dzień.miesiąc.rok (dd.mm.rrrr) w naszym przykładzie: Wpisać cenę (w starych lub nowych złotych); w naszym przykładzie, ponieważ cena jest w starych złotych przyjęto wpis: 0,00 - Lokalizację i rodzaj akcesji wybrać z listy w naszym przykładzie jest to lokalizacja: Czytelnia dla dzieci oraz rodzaj akcesji: Kupno. Wpisać numer akcesji w ramach roku i rok akcesji (w postaci czterocyfrowej) np. numer akcesji: 1 ; rok akcesji: Znajdujące się na następnej stronie pola kluczy wyszukiwawczych wypełniamy tylko wtedy, gdy są one charakterystyczne dla opisywanego tomu, inne niż wpisane w rekordzie nadrzędnym całości dzieła. Postępujemy przy tym tak samo jak w ww. przykładach - Zatwierdzić rekord. Dane tomu następnego i kolejnych wprowadzamy tak samo, jak dane tomu pierwszego. Przy tworzeniu rekordów podrzędnych trzeba zawsze pamiętać, że w oknie powiązań powinien być podświetlony rekord nadrzędny w stosunku do aktualnie tworzonego rekordu kolejnego tomu, a nie rekord poprzedniego tomu. Przykład 3 : Seria i książka z serii Dane przykładowego wydawnictwa zwartego, wydanego w ramach serii: Bajki Ezopa / Aesopus ; oprac. Lucy Kincaid ; tłum. Katarzyna Piotrowska; ilustr. Gill Guile ; red. Piotr Konieczny ; Centrum Edukacji Dziecięcej. Poznań: Posiedlik - Raniowski i Spółka, s. : il. kolor. ; 30 cm (Moje Pierwsze Lektury) Tytuł oryg.: Aesop s fables 1996 Uczę się czytać ISBN Serię katalogujemy bardzo podobnie do wydawnictwa wielotomowego. Również tworzymy w tym wypadku rekord nadrzędny dla serii i rekord podrzędny dla pozycji wydanej w ramach serii. Najpierw sprawdzamy tak jak w obu poprzednich przypadkach, czy rekord serii znajduje się

12 już w katalogu. 1. Uporządkować katalog według zakładki tytuł znajdującej się na dole ekranu, klikając nazwę zakładki. W polu obok słowa szukaj na górze ekranu wpisać tytuł serii w naszym przypadku : Moje Pierwsze Lektury. Kliknąć przycisk szukaj. Jeśli rekordu wyszukiwanej serii brak w katalogu, to tak jak w poprzednim przykładzie trzeba otworzyć nowy rekord za pomocą kliknięcia w odpowiedni guzik (z zielonym plusem), znajdujący się na pasku u góry ekranu lub poprzez najechanie kursorem na napis (na pasku u góry ekranu) rekord i wybranie napisu dodaj. Będzie to rekord nadrzędny całej serii. W tym rekordzie trzeba wpisać elementy wspólne dla całej serii: tytuł serii, redaktora lub instytucję sprawczą, ew. ISSN. Te dane wprowadza się tylko raz dla całej serii. W naszym przykładzie: - W polu typu rekordu wybrać: Seria. Pole opisu słownego pozostawiamy niewypełnione (chyba, że pozycje są numerowane w ramach serii wtedy wypełniamy je tak jak w wydawnictwie wielotomowym). - Pola autora wypełniamy tylko wtedy, gdy cała seria ma tego samego autora, redaktora lub instytucję sprawczą (autora korporatywnego) tu ten wypadek nie zachodzi. - W polu tytułu wpisać tytuł serii: Moje Pierwsze Lektury - Na następnej stronie formularza (klasyfikacja, uwagi) można wybrać w polu kluczy wyszukiwawczych numer ISSN i wpisać go w polu obok (w naszym wypadku nie znamy tego numeru, więc go nie wpiszemy). - Zatwierdzić rekord serii, klikając odpowiedni przycisk na górze po lewej stronie ekranu. 2. Jeżeli rekord serii już jest, sprawdzamy w oknie powiązań, czy w ramach tej serii wprowadzono już opis pozycji, którą chcemy wpisać. Jeżeli ta pozycja znajduje się już w katalogu, to wprowadzamy tylko dane wydania i/lub egzemplarza. - Jeżeli brakuje tego opisu, to tworzymy rekord podrzędny i opisujemy w nim tylko dane książki, pomijając te, które są wspólne dla całej serii. W naszym przykładzie: 3. Kiedy mamy gotowy formularz serii, trzeba odszukać w katalogu tytuł serii Moje Pierwsze Lektury, kliknąć żółty guzik powiązania, a następnie dodaj rekord podrzędny. - Przesunąć kursor do nowo wprowadzonego wiersza pozycji podrzędnej i wybrać polecenie otwórz rekord. 4. W polu: Typ rekordu wybrać Dzieło zwarte. Literatura piękna dla dzieci. Pominąć pole: opis słowny (chyba, że pozycje wydane w serii są numerowane, wtedy wpisać numer tomu lub części jak w tomie wydawnictwa jednotomowego). 5. W kolejnych polach Nazwisko i imię wybrać z kartoteki wzorcowej lub wpisać: - Aesopus (pole Odpowiedzialność zostawić puste) - Kincaid Lucy (w polu Odpowiedzialność wpisać: oprac.) - Piotrowska Katarzyna (w polu Odpowiedzialność wpisać: tłum.) - Guile Gill (w polu Odpowiedzialność wpisać: il.) - Konieczny Piotr (w polu Odpowiedzialność wpisać: red.) - Centrum Edukacji Dziecięcej (w polu Odpowiedzialność wpisać: IS ). 6. W polu tytuł wpisać tytuł pozycji wydanej w ramach serii: Bajki Ezopa 7. Pole numeru wydania pozostawić puste, ponieważ jest to wydanie pierwsze. 8. W polu miejsca wydania wpisać: Poznań 9. W polu wydawcy wybrać z kartoteki wzorcowej lub wpisać: Podsiedlik - Raniowski i Spółka (pamiętać o ew. dodaniu wydawcy do kartoteki) 10. W polu kraj wydania wybrać: Polska 11. W polu roku wydania wpisać: 1998

13 12. W polu opisu fizycznego wpisać: 41 s. : il. kolor. 13. W polu formatu wpisać: 30 cm 14. Wpisać identyfikator egzemplarza: (Myślniki wpisują się same, pierwsze trzy cyfry oznaczają numer księgi inwentarzowej, następne sześć to kolejny numer inwentarzowy ramach tej księgi, kolejne dwie mogą np. oznaczać numer tomu, a ostatnia numer części wewnątrz tomu). 15. Wpisać sygnaturę: W I Nb. Następnie zdecydować, czy będzie teraz drukowana nalepka z kodem kreskowym. Jeśli tak, to nacisnąć przycisk znajdujący się za polem sygnatury. 16. Wpisać datę wpisu do księgi inwentarzowej w formie dzień.miesiąc.rok (dd.mm.rrrr). 17. Wpisać cenę (w starych lub nowych złotych). 18. Lokalizację i rodzaj akcesji wybrać z listy. Wpisać numer akcesji w ramach roku i rok akcesji (w postaci czterocyfrowej). W naszym przykładzie wpisać dla tego wydania datę wpisu: ; cenę: 21,33; wybrać lokalizację: Wypożyczalnia, rodzaj akcesji: Kupno i wpisać rok: 1999 Czynności od punktu 14 do 18 powtarzać dla każdego egzemplarza, pamiętając za każdym razem o sprawdzeniu, czy przypisujemy egzemplarz do właściwego wydania 19. Przejść na następną stronę (klasyfikacja, uwagi), aby wpisać klucze wyszukiwawcze. W naszym konkretnym przykładzie wybieramy rodzaj klucza : klucz UKD o wartości: Literatura klasyczna - Kliknąć na przycisk ze strzałką po prawej stronie pola kluczy wyszukiwania i po rozwinięciu się listy kluczy p odświetlić odpowiednią nazwę. Teraz przejść do pola obok po prawej stronie, gdzie wpisuje się wartość klucza. Sprawdzić czy jest w kartotece haseł wzorcowych (w ten sam sposób jak w przypadku autora). Jeśli brak - dopisać oraz zatwierdzić jako nową wartość w kartotece wzorcowej. - Powtórzyć ten ciąg czynności wybierając tym razem rodzaj klucza: hasło o wartości Bajka i baśń grecka 6w. p. n.e. - Wybrać klucz wyszukiwania: poziom i wpisać jego wartość: I - Wybrać klucz wyszukiwania: ISBN i wpisać jego wartość: Wybrać klucz wyszukiwania: klasyfikacja rzeczowa i wpisać jego wartość: Nb 20. W polu Uwagi wpisać: Tyt. Oryg.: Aesop s fables 1996 Uczę się czytać 21. Zapisać rekord, klikając ikonę na górze ekranu po lewej stronie Przy następnych książkach z serii postępować podobnie.