HASŁO OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO

Transkrypt

1 HASŁO OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO Hasłem opisu bibliograficznego jest wyrażenie o sformalizowanej postaci, służące do porządkowania zbiorów informacji o dokumentach. 1 Hasłem opisu bibliograficznego powinno być: 1. hasło osobowe stosowane zgodnie z PN-N hasło tytułowe stosowane zgodnie z PN-N hasło korporatywne stosowane zgodnie z PN-N W pozostałych przypadkach jako podstawę umiejscowienia i/lub wyszukiwania opisu w zbiorze informacji o dokumentach należy przyjmować tytuł dokumentu. Hasło może być główne lub dodatkowe: Hasło główne hasło, pod głównym dokument musi być wykazany, niezależnie od układu dokumentów w bazie. Hasło główne jest tylko jedno w opisie dokumentu. Zazwyczaj jest ono wyróżnione graficznie na karcie katalogowej, w formacie MARC 21 zawiera się w niepowtarzalnym polu1xx. Hasło dodatkowe hasło, pod którym niezależnie od hasła głównego dokument należy lub można w bazie wykazać i wyszukać. W pierwszym przypadku jest to hasło dodatkowe obowiązkowe, w drugim hasło dodatkowe fakultatywne. Haseł dodatkowych może opracowujący nadać ile uzna za potrzebne. 1. HASŁO OSOBOWE Hasło osobowe zawiera nazwę osobową, czyli nazwę własną osoby, a więc nazwisko i imię, lub pseudonim, lub określenie, pod którym ta osoba jest znana. Według międzynarodowych zasad w haśle osobowym (zarówno głównym, jak i dodatkowym) podaje się zawsze tylko jedną nazwę. Powinna mieć ona postać: nazwisko przecinek odstęp imię.. Hasło główne Centkiewiczowa, Alina ( ). Tytuł Wydanie [Wyd. 6]. Człowiek o którego upomniało się morze / Alina i Czesław Centkiewiczowie. Wydano Warszawa : "Czytelnik", Opis fiz. Hasła dodatkowe 445, [2] s., [32] s. tabl. : fot., portr. ; 20 cm. Centkiewicz, Czesław Jacek ( ). Nazwę osoby powinno się podawać w oryginale (nazwy w językach niełacińskich należy transliterować), zawsze w tej samej formie, od innych form należy sporządzić odsyłacze zob. też (używane inne formy) lub zob. (nieużywane inne formy) 1 Saniewska D. : Vademecum nauczyciela bibliotekarza Warszawa: Sukurs, 2007, s Hasło osobowe PN-N : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet Normalizacyjny, Hasło tytułowe PN-N : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet Normalizacyjny, Hasło korporatywne PN-N : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet Normalizacyjny, 2001

2 Przykłady: Jan Paweł II (papieŝ ; ). -- Zob. teŝ Wojtyła, Karol ( ). Szekspir, W. -- Zob. Shakespeare, William ( ). Szekspir, Wiliam. -- Zob. Shakespeare, William ( ). Szekspir, Wiljam. -- Zob. Shakespeare, William ( ). Szekspir, William. -- Zob. Shakespeare, William ( ). W celu odróżnienia osób występujących pod tymi samymi nazwami należy stosować dopowiedzenie (lata życia, tytuł naukowy lub zawodowy, pokrewieństwo). W razie braku tych danych należy pozostać przy samych hasłach. Odsyłacze całkowite należy sporządzic także dla drugiego członu nazwiska. Przykłady: Lewandowski, Andrzej (automatyka). Lewandowski, Andrzej (dendrologia). Lewandowski, Andrzej (informatyk). Kowalska, Agnieszka (1958- ). Kowalska, Agnieszka (1977- ). Zalewski, Władysław Jastrzębiec-. -- Zob. Jastrzębiec-Zalewski, Władysław (1877-). Hasło osobowe otrzymają m.in.: -książki napisane przez 1, 2, lub 3 autorów, -niektóre wydawnictwa, gdzie tekst słowny jest tylko objaśnieniem ilustracji, fotografii (nazwisko autora fotografii), -libretta i scenariusze do kompozycji muzycznych (nazwisko kompozytora). Hasło osobowe główne nigdy nie zawiera określenia funkcji wyjaśniającej związek osoby z opisywanym dokumentem; zaś hasło dodatkowe może występować bez określenia rodzaju współpracy lub z określeniem rodzaju współpracy. Skróty określające rodzaj współpracy są regulowane normą 5, oto najczęściej spotykane skróty w opracowaniu dokumentu piśmienniczego: Rodzaj współpracy Określenie (lub jego skrót) rodzaju współpracy Autor, współautor - Autor posłowia Posł. Autor wstępu, przedmowy Przedm. Fotograf Fot. Ilustrator Il. Opracowujący Oprac. Redaktor Red. 5 Hasło osobowe PN-N : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet Normalizacyjny, 2002, s. 35

3 Tłumacz Twórca wyboru Tł. Wybór Wspomniana wcześniej norma oraz opracowanie Marii Janowskiej 6 bardzo dokładnie omawiają zagadnienia doboru oraz formy haseł osobowych. Oto opracowana na ich podstawie tabela wskazująca formę hasła na karcie głównej i kartach dodatkowych przy najczęściej opracowywanych drukach: Rodzaj publikacji Hasło główne Hasła dodatkowe Praca mająca jednego autora N,I Praca mająca 2 lub 3 autorów N,I pierwszego autora N,I drugiego N,I trzeciego autora Praca zbiorowa Brak hasła głównego N,I. Red. Antologia Brak hasła głównego N,I. Oprac. Słownik, Bibliografia N,I opracowującego Adaptacja N,I autora oryginału N,I autora adapt. Adapt. Wywiad N,I udzielającego N,I przeprowadzającego Album N,I autora tekstu bądź ilustracji N,I współtwórcy Prace współwydane (do 3) różnego autorstwa o wspólnym tytule Prace współwydane (do 3) bez wspólnego tytułu Brak hasła głównego N,I autora 1 pracy N,I autora poszczególnej pracy. Tytuł poszczególnej pracy N,I autora i tytuł 2 pracy. N,I autora i tytuł 3 pracy Książka wielotomowa (1,2,3 autorów) [na różnych poziomach] Książka wielotomowa (więcej niż 3 autorów) [na różnych poziomach] Jeden tom książki wielotomowej o różnym od całości autorstwie i/lub tytule [na jednym poziomie] N,I autora pierwszego tomu Brak hasła głównego N,I autora tomu N,I autora tomu. (ew. Tytuł tomu) N,I autora tomu. (ew. Tytuł tomu) N,I. autora. Tytuł całości. Nr tomu Suplement N.I autora suplementu N.I autora. Tytuł dzieła podstawowego Libretto N,I autora słów N,I kompozytora Korespondencja N.I 1 korespondującego N.I 2 korespondującego 6 Hasło osobowe : wybór i zasady tworzenia w bibliografii narodowej i katalogach Biblioteki Narodowej / oprac. Maria Janowska ; Biblioteka Narodowa. - Warszawa : BN, 1998

4 2. HASŁO TYTUŁOWE Hasło tytułowe hasło, którego jedyną lub pierwszą częścią jest tytuł ujednolicony lub tytuł formalny. Może występować w opisie jako hasło główne lub dodatkowe. Tytuł ujednolicony tytuł dokumentu w najbardziej znanej formie służący do grupowania opisów różnych wydań tego samego dzieła opublikowanych pod różnymi tytułami. Tytuł ujednolicony należy stosować jako hasło główne opisu: anonimów klasycznych, Pieśń o Rolandzie / w oprac. Józefa Bedier hasło główne: Chanson de Roland (pol. ; wersja fr.) ksiąg świętych, Psałterz Dawidów / przekład Jana Kochanowskiego hasło główne: Biblia. ST. Księga Psalmów (pol.) ksiąg liturgicznych Tytuł formalny hasło nadawane przez opisującego służące do grupowania opisów dokumentów tego samego rodzaju. W praktyce tworzą to hasło biblioteki naukowe wyodrębniając np. takie grupy materiałów: Sprawozdanie, Katalog księgarski, Konstytucja. 3. HASŁO KORPORATYWNE Hasło korporatywne zawiera nazwę ciała zbiorowego, czyli instytucji, organizacji, stowarzyszenia posiadających własną indywidualną nazwę. Stosuje się je w opisie oficjalnych dokumentów dotyczących działalności danego ciała. Tytuł Sprawozdanie z Działalności Towarzystwa Czytelni Ludowych za Rok... / Towarzystwo Czytelni Ludowych. Wydano Poznań : nakładem TCL, Opis fiz. Hasła dodatkowe 21 cm. Towarzystwo Czytelni Ludowych (Poznań). Literatura: Hasło korporatywne PN-N : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet Normalizacyjny, 2001.

5 Hasło osobowe : wybór i zasady tworzenia w bibliografii narodowej i katalogach Biblioteki Narodowej / oprac. Maria Janowska ; Biblioteka Narodowa. - Warszawa : BN, 1998 Hasło osobowe PN-N : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet Normalizacyjny, Hasło tytułowe PN-N : hasło opisu bibliograficznego. - Warszawa : Polski Komitet Normalizacyjny, Saniewska D. : Vademecum nauczyciela bibliotekarza Warszawa: Sukurs, 2007 Katalog główny Biblioteki Narodowej w Warszawie Opracowanie: Bożena Olkowska-Balcerzak Dział Gromadzenia i Opracowania Ostrołęka, 2009