DOCHODY Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Transkrypt

1 DOCHODY Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ ( Opodatkowanie zysków przedsiębiorstw art. 7 Modelowej Konwencji OECD) I. Opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej zasada ogólna wynikająca z art. 7 Modelowej Konwencji OECD Zyski przedsiębiorstwa Umawiającego się Państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi w drugim umawiającym się Państwie działalność gospodarczą poprzez położony tam zakład. Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność w ten sposób, to zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w drugim państwie, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej można je przypisać temu zakładowi. Zyski jakie można przypisać w każdym umawiającym się Państwie ww. zakładowi są zyskami jakie mógłby osiągnąć zakład, w szczególności w jego transakcjach wewnętrznych, z innymi częściami przedsiębiorstwa, gdyby był oddzielnym i niezależnym przedsiębiorstwem prowadzącym taką samą lub podobną działalność w takich samych lub podobnych warunkach, uwzględniając wykonywane funkcje, wykorzystywane aktywa oraz ryzyka ponoszone przez przedsiębiorstwo za pośrednictwem zakładu oraz pozostałych części przedsiębiorstwa. II. Definicja przedsiębiorstwa umawiającego się Państwa art. 3 ust. 1 lit. d) Modelowej Konwencji OECD Przedsiębiorstwo umawiającego się Państwa to przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym umawiającym się państwie i przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim umawiającym się państwie. III. Definicja zakładu - art. 5 ust. 1 Modelowej Konwencji OECD Zakład w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oznacza stałą placówkę, w której całkowicie lub częściowo wykonuje się działalność przedsiębiorstwa, jak również plac budowy i agenta zależnego (przedstawiciela zależnego). Przykłady zakładu: siedziba zarządu filia biuro zakład fabryczny warsztat

2 kopalnia, źródło ropy naftowej lub gazu, kamieniołom albo każde inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych. Określenie zakład nie obejmuje (art. 5 ust. 4 Modelowej Konwencji OECD): 1. użytkowania placówek, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania lub wydawania dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa; 2. utrzymywania składów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie w celu składowania, wystawiania lub wydawania; 3. utrzymywania składów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie w celu przerobu przez inne przedsiębiorstwo; 4. utrzymywanie stałej placówki wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów albo w celu zbierania informacji dla przedsiębiorstwa; 5. utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia dla przedsiębiorstwa jakiekolwiek innej działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym; 6. utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia któregokolwiek rodzaju działalności, o jakich mowa od punktu a) do e), pod warunkiem jednak, że całkowita działalność tej placówki, wynikająca z takiego połączenia rodzajów działalności, ma charakter przygotowawczy lub pomocniczy. Stała placówka - pojęcie to nie zostało zdefiniowane, jednak uznaje się za nią każde miejsce regularnie wykorzystywane przez podatnika do wykonywania wolnego zawodu lub innej samodzielnej działalności. Może to być np. gabinet lekarski czy biuro prawnika. Placówka może istnieć również wtedy, gdy nie ma żadnych pomieszczeń lub gdy nie są one wymagane do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa. Wystarczy posiadanie pewnej przestrzeni do własnej dyspozycji. Nie ma znaczenia, czy przedsiębiorstwo jest właścicielem, czy najemcą lokalu, środków lub urządzeń, czy dysponuje nimi w inny sposób. Z tego, że placówka musi być stała, wynika, że zakład może istnieć tylko wtedy, gdy placówka nie ma charakteru wyłącznie tymczasowego. Tak więc placówką może być miejsce na targu lub stanowisko w składzie celnym. Plac budowy, prace budowlane lub instalacyjne - stanowią zakład tylko wtedy, jeżeli trwają dłużej niż określony w umowie czas. Kryteria traktowania działalności budowlanej jako zakładu są w poszczególnych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zbliżone, a różnią się najczęściej okresem, po jakim dana działalność będzie definiowana jako zakład. Większość umów zawartych przez Polskę określa minimalny okres trwania prac na poziomie 12 miesięcy, jednak są również umowy, w których okres ten wynosi 6 miesięcy (m.in. z Meksykiem, Maroko). Zdarzają się również umowy, gdzie okres ten wynosi 9 miesięcy (m.in. z Litwą, Łotwą, Estonią, Iranem) lub 18 miesięcy (umowa z USA). Niektóre umowy różnicują ten okres w zależności od rodzaju prac (np. umowa z Grecją) lub przewidują możliwość jego wydłużenia aż do 24 miesięcy (umowa z Rosją, Mołdawią).

3 Dopiero po upływie tego minimalnego okresu, dochód będzie podlegał opodatkowaniu w tym Państwie, w którym powstał zakład (trwa budowa). Opodatkowaniu podlega jednak cały dochód uzyskany od początku okresu wskazanego w umowie, nie tylko ten, który był uzyskany po jego przekroczeniu. Agent zależny (przedstawiciel zależny) może być również traktowany jako zakład w rozumieniu umów, jeżeli działa na rzecz osoby prowadzącej działalność, nawet gdy przedsiębiorstwo to nie ma stałej placówki (art. 5 ust. 5 Modelowej Konwencji OECD). Aby agent zależny działający dla zagranicznego przedsiębiorstwa w Polsce mógł być uznany za zakład tego przedsiębiorstwa, muszą być spełnione następujące warunki: - przedstawiciel posiada i wykonuje pełnomocnictwo do zawierania umów w imieniu zagranicznego przedsiębiorstwa, przy czym nie musi to być pełnomocnictwo pisemne. Pełnomocnictwo do zawierania umów musi być wykonywane "zwyczajowo, co oznacza, że przedstawiciel uczestniczy w imieniu przedsiębiorstwa w sposób częstotliwy w obrocie gospodarczym, - przedstawiciel wykonuje działalność wyłącznie lub prawie wyłącznie na rachunek jednego zagranicznego przedsiębiorstwa przez cały czas jego istnienia lub przez długi okres, - przedstawiciel samodzielnie wyszukuje odbiorców, nawiązuje z nimi kontakty i zawiera umowy, jednak warunki umowy dostaw towarów określa przedsiębiorstwo zagraniczne, - prowadzona przez przedstawiciela działalność handlowa jest poddana szczegółowym instrukcjom lub podlega całkowitej kontroli ze strony przedsiębiorstwa zagranicznego, - ryzyko gospodarcze związane z zawarciem i wykonaniem umów o dostawy i odpowiedzialność za zobowiązania z nich wynikające ponosi przedsiębiorstwo zagraniczne, - przedstawiciel pozostaje w stosunku zależności od tego przedsiębiorstwa (osobowej, prawnej lub ekonomicznej). UWAGA To podatnik musi wskazać, czy powstał zakład. O jego powstaniu przesądzają nie tylko przepisy umów, ale również fakt zarejestrowania działalności gospodarczej za granicą. Przykład 1: Spółka z siedzibą w Polsce prowadzi działalność wytwórczą i handlową dokonując sprzedaży również poza granicami RP. Spółka zamierza wynająć we Włoszech powierzchnię magazynową lub zlecić firmie włoskiej usługę składowania materiałów, półproduktów i towarów. Czy w takiej sytuacji na terytorium Włoch powstanie zakład w świetle umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania? Odp. W sytuacji, w której magazyn znajdujący się na terytorium Włoch służył będzie spółce wyłącznie do składowania i wydawania towarów oraz ich przechowywania w celu dalszego przerobu, a zamówienia na towary składane będą do siedziby spółki w Polsce, czy też magazynowanie (składowanie) towarów dokonywane będzie przez firmę zewnętrzną to w świetle przepisów umowy o unikaniu

4 podwójnego opodatkowania Wnioskodawca nie będzie posiadał zakładu na terytorium Włoch. W konsekwencji dochód uzyskany przez Wnioskodawcę w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowany będzie wyłącznie w Polsce (SIP ). Przykład 2 Podatnik prowadzi w Polsce działalność gospodarczą w zakresie konserwacji powierzchni płaskich. Zawarł umowę na sprzątanie biurowca w Czechach. W Czechach nie posiada biura, jednakże wynajmuje w biurowcu niewielkie pomieszczenie, w którym przechowuje szczotki i inne narzędzia. Czy podatnik ma zakład w Czechach? Odp. TAK, powstaje zakład w Czechach. O powstaniu zakładu decyduje element stałości - magazyn narzędzi, za pomocą których prowadzona jest działalność. Przykład 3 Wnioskodawca wykonywał na terenie Niemczech usługi budowlane łącznie 12 miesięcy u tego samego inwestora. Prace te realizowane były na różnych placach budowy i polegały na realizacji różnych przedsięwzięć niepowiązanych i niezależnych od siebie. Czy powstanie u niego zakład w sytuacji kiedy wykonywane przez niego prace budowlane nie są ze sobą powiązane w sposób geograficzny i handlowy? Odp. Nie, sam fakt świadczenia usług dla jednego inwestora dłużej niż 12 miesięcy na różnych placach budów nie przesądza o powstaniu zakładu, jednakże może on powstać jeżeli prace te są ze sobą powiązane w sensie handlowym i geograficznym oraz spełnione zostanie podstawowe kryterium dwunastu miesięcy trwania budowy do każdego oddzielnego placu budowy lub projektu. Całość uzyskiwanego z działalności gospodarczej dochodu podlega opodatkowaniu w Polsce na zasadach przewidzianych w polskim prawie podatkowym (SIP ). Przykład 4 Podatnik mieszka w Wielkiej Brytanii i tam prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której sprzedaje odzież klientom w Polsce, za pośrednictwem serwisu Allegro. W celu minimalizowania kosztów pocztowych, do swojego znajomego w Polsce wysyła w zbiorczej paczce przesyłki, a następnie znajomy rozsyła te przesyłki do klientów. Czy w Polsce prowadzona jest działalność gospodarcza? Odp. Nie, taki sposób prowadzenia działalności nie spowoduje powstania zakładu dla celów podatkowych w Polsce. Zyski brytyjskiego przedsiębiorstwa podlegają opodatkowaniu w Wielkiej Brytanii, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi działalność w Polsce za pośrednictwem zakładu. W tym przypadku zakład nie powstał. Zgodnie z art. 7 Konwencji między RP a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych zyski przedsiębiorstwa umawiającego się

5 państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi w drugim umawiającym się państwie działalność poprzez położony tam zakład. Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność w ten sposób, to zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w drugim państwie, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej można je przypisać temu zakładowi. Jeżeli zatem działalność znajomego polega wyłącznie na składowaniu i dostawie dóbr lub towarów należących do brytyjskiego przedsiębiorstwa, znajomy nie posiada pełnomocnictwa udzielonego do zawierania umów to działalność ta jest wyłącznie działalnością pomocniczą: klienci poprzez serwis internetowy składają zamówienie bezpośrednio u brytyjskiego przedsiębiorcy, on zajmuje się realizacją tych zamówień, on przyjmuje ewentualne reklamacje. Placówka w Polsce nie prowadzi działalności gospodarczej, jest placówką pełniącą funkcje pomocnicze (SIP ). OPODATKOWANIE REZYDENTA Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą za granicą jest objęty nieograniczonym obowiązkiem podatkowym w Polsce, może być, w zależności od wyboru formy opodatkowania działalności gospodarczej i unormowań wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, zobowiązany do rozliczenia dochodów zagranicznych w Polsce. Działalność gospodarcza stanowi jedno źródło przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 updof bez względu na to, ile firm prowadzi podatnik i gdzie są one położone (w kraju czy za granicą). 1. Opodatkowanie działalności gospodarczej wg skali podatkowej (art. 27 updof) 1.1. Rezydent polski prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i w Niemczech poprzez położony tam zakład (metoda wyłączenia z progresją) W przypadku metody wyłączenia z progresją, dochód z zagranicznej działalności gospodarczej jest zwolniony od podatku w Polsce, jednakże ma wpływ na wysokość stopy procentowej, przez którą mnoży się dochód podlegający opodatkowaniu w Polsce (z działalności prowadzonej w Polsce) w celu wyliczenia należnego podatku (art. 27 ust. 8 updof). Dochód zagranicznego zakładu wykazuje się w załącznikach PIT/ZG i PIT/B, a także w zeznaniu PIT-36 w poz 166. Obowiązek złożenia PIT/B istnieje również wtedy, gdy podatnik prowadzi działalność gospodarczą tylko w Niemczech Rezydent polski prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i w Belgii poprzez położony tam zakład (metoda odliczenia proporcjonalnego) W przypadku podatnika uzyskującego dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium RP, których umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie zwalnia od podatku w Polsce, przychody i koszty uzyskania przychodów zagranicznego zakładu łączy się z przychodami i kosztami osiągniętymi

6 z działalności gospodarczej w Polsce (art. 27 ust. 9 updof). Kwoty te ustala się zgodnie z przepisami updof. Podatek oblicza się od łącznej sumy dochodów. W celu uniknięcia podwójnego opodatkowania dochodu zagranicznego, podatek zapłacony za granicą odlicza się od podatku należnego w Polsce w takiej proporcji, w jakiej pozostaje dochód zagraniczny do dochodu krajowego. Dochód uzyskany za granicą należy wykazać w załącznikach PIT/ZG i PIT/B, oraz w zeznaniu PIT-36 w części D. Możliwe jest skorzystanie z ulgi abolicyjnej - wówczas należy dołączyć PIT/O. 2. Opodatkowanie działalności gospodarczej podatkiem liniowym (art. 30c updof) 2.1. Rezydent polski prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i w Niemczech poprzez położony tam zakład (metoda wyłączenia z progresją) Dochody z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie Niemiec uzyskane przez podatników, którzy wybrali w Polsce opodatkowanie działalności podatkiem liniowym, nie wpływają na wysokość płaconej przez nich stawki podatku z tytułu tej działalności, jak również nie będą miały wpływu na stopę podatku stosowaną do innych dochodów uzyskiwanych w Polsce, opodatkowanych zgodnie ze skalą podatkową. Zgodnie z art. 30c ust. 6 updof, przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, opodatkowane według stawki 19%, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27. Biuletyn Skarbowy nr 5/2007, s Rezydent polski prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i w Belgii poprzez położony tam zakład (metoda odliczenia proporcjonalnego) Stosownie do art. 30c ust. 4 updof, jeżeli podatnik mający miejsce zamieszkania na terytorium Polski osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej za granicą, a dochody te nie są zwolnione od opodatkowania na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub gdy z państwem, w którym dochody są osiągane, Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody te łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Polski. Od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie (SIP ) Dochód zagraniczny wykazuje się w załączniku PIT/ZG i PIT/B i zeznaniu PIT-36L. W tym przypadku możliwe jest również skorzystanie przez podatnika z ulgi abolicyjnej (art. 27g ust. 4 updof), wówczas należy dołączyć PIT/O. Przykład

7 Podatnik z działalności gospodarczej na terytorium Polski osiągnął przychód w wysokości zł, poniósł koszty w wysokości zł. Ponadto osiągnął w Belgii przychód w wysokości zł, poniósł koszty w wysokości zł i zapłacił podatek zł. W/w kwoty przeliczono na PLN zgodnie z art. 11a updof. Obliczenie limitu podatku zapłaconego za granica podlegającego odliczeniu: 1. Obliczamy podatek od sumy dochodów uzyskanych w kraju i za granicą: x 19% = Limit podatku zapłaconego w Belgii podlegający odliczeniu podatek obliczony stawką 19% mnożymy przez dochód uzyskany w Belgii, a następnie dzielimy przez łączny dochód z kraju i zagranicy: ( x ) / = Podatek zapłacony za granicą wyniósł zł,a więc podatnik może odliczyć cały podatek zapłacony w Belgii Obliczenie podatku należnego: = Obliczenie kwoty ulgi przysługującej podatnikowi na podstawie art. 27g updof: Do wyliczenia kwoty przysługującego odliczenia należy wyliczyć podatek przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją. W przypadku dochodów opodatkowanych podatkiem liniowym nie wylicza się stopy procentowej, ponieważ bez względu na wysokość dochodu zagranicznego stawka podatku będzie stała 19 % od dochodów uzyskanych w Polsce. 1. Podatek wyliczony przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją: x 19 % = Obliczenie kwoty ulgi: = (poz. 52 PIT-36L) 2.3. Rezydent polski prowadzący działalność gospodarczą w Polsce, w Niemczech i w Belgii poprzez położone tam zakłady (metoda wyłączenia z progresją i metoda odliczenia proporcjonalnego) Podatnik wykaże do opodatkowania w Polsce dochody uzyskane tylko i wyłącznie w Polsce i w Belgii. Dochody uzyskane w Niemczech zgodnie z art. 30c ust. 4 nie będą podlegały wykazaniu w zeznaniu,

8 ponieważ są zwolnione z opodatkowania na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. W związku z tym sposób rozliczenia dochodu będzie taki sam, jak w przykładzie drugim. 3. Opodatkowanie działalności gospodarczej zryczałtowanym podatkiem dochodowym Podatnik, którego przychody z działalności gospodarczej są opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym, musi stosować tę formę opodatkowania do wszystkich przychodów z działalności gospodarczej, w tym uzyskanych za granicą Polak prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i w Niemczech poprzez położony tam zakład (metoda wyłączenia z progresją) Stosownie do art. 12 ust. 12 uzpdof, przepisy art. 27 ust. 8-9a updof stosuje się odpowiednio.. Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta między Polską a Niemcami przewiduje metodę wyłączenia z progresją. W związku z tym dochody uzyskane za granicą są zwolnione od podatku w Polsce, jednakże mają wpływ na podatek od dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce. Zatem w przypadku przychodów z działalności gospodarczej opodatkowanej zryczałtowanym podatkiem dochodowym zastosowanie przyjętej w umowie z Niemcami metody unikania podwójnego opodatkowania oznacza, że przychód osiągnięty za granicą nie ma wpływu na wysokość stawki zryczałtowanego podatku dochodowego, którą opodatkowane są przychody z działalności gospodarczej prowadzonej w Polsce. W rozliczeniu podatkowym PIT-28 podatnik nie będzie uwzględniał przychodów uzyskanych za granicą (SIP , , ) Polak prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i w Belgii poprzez położony tam zakład (metoda proporcjonalnego odliczenia) Podatnik osiągający przychody z działalności gospodarczej w Polsce jak i w państwie, w którym zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania zastosowanie ma metoda proporcjonalnego odliczenia, musi do przychodów uzyskanych w Polsce doliczyć dochody uzyskane za granicą zgodnie z art. 12 ust. 12 uzpdof. Dochód zagraniczny sumuje się z dochodem uzyskanym w Polsce i łączną kwotę wykazuje się w załączniku PIT-28/A i zeznaniu PIT-28. Ponadto, w poz. 97 PIT-28 wykazuje się podatek zapłacony za granicą i podlegający odliczeniu od podatku na podstawie art. 12 ust. 12 uzpdof. W przypadku gdy do rozliczenia zagranicznych dochodów ma zastosowanie metoda zaliczenia proporcjonalnego, możliwe jest skorzystanie z ulgi abolicyjnej, wówczas należy dołączyć PIT/O. Przykład

9 Podatnik w Polsce osiągnął przychód w wysokości zł i zapłacił podatek wg stawki 8,5% w wysokości zł; w Belgii zaś - przychód zł, podatek zł. W/w kwoty przeliczono na PLN zgodnie z art. 11a updof. Obliczenie limitu podatku zapłaconego za granica podlegającego odliczeniu 1. Obliczamy podatek od sumy dochodów uzyskanych w kraju i za granicą: ( ) x 8,5% = Limit podatku zapłaconego w Belgii podlegający odliczeniu podatek obliczony stawką 8,5% mnożymy dochód uzyskany w Belgii; następnie dzielimy przez łączny dochód z kraju i z zagranicy: (8 500 x ) / = Podatek zapłacony za granicą wyniósł zł, a więc podatnik może odliczyć cały podatek zapłacony za granicą. Obliczenie podatku należnego: = Obliczenie kwoty ulgi przysługującej podatnikowi na podstawie art. 27g updof: Do wyliczenia kwoty przysługującego odliczenia należy wyliczyć podatek przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją. W przypadku dochodów opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym nie wylicza się stopy procentowej, ponieważ bez względu na wysokość dochodu zagranicznego stawka podatku w naszym przykładzie będzie wynosić 8,5 %. 1. Podatek wyliczony przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją x 8,5 % = Obliczenie kwoty ulgi: = 550 (poz. 37 PIT-O) 3.3. Polak prowadzący działalność gospodarczą w Polsce, w Niemczech i w Belgii poprzez położone tam zakłady (metoda wyłączenia z progresją i metoda odliczenia proporcjonalnego) Podatnik wykaże do opodatkowania w Polsce dochody uzyskane tylko i wyłącznie w Polsce i w Belgii. Dochody uzyskane w Niemczech zgodnie z art. 12 ust. 12 uzpdof nie będą podlegały wykazaniu w

10 zeznaniu, ponieważ są zwolnione z opodatkowania na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. W związku z tym sposób rozliczenia dochodu będzie taki jak w przykładzie drugim. 4. Opodatkowanie działalności kartą podatkową Zgodnie z art. 25 uzpdof nie ma możliwości wyboru karty podatkowej przez polskiego rezydenta, który będzie prowadził działalność gospodarczą za granicą. OPODATKOWANIE NIEREZYDENTA Art. 3 ust. 2a updof stanowi, iż osoba fizyczna, jeżeli nie ma na terytorium Polski miejsca zamieszkania, podlega obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z działalności gospodarczej osiąganych na terytorium Polski. Ograniczony obowiązek podatkowy oznacza, że w Polsce opodatkowane są tylko te dochody, które podatnik osiąga w Polsce. Księgi prowadzone przez nierezydenta prowadzącego w Polsce działalność gospodarczą Zgodnie z art. 24a ust. 1 updof, osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej księgą" albo księgi rachunkowe zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz ze zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 i 6 ustawy o rachunkowości, przepisy tej ustawy, stosuje się z zastrzeżeniem ust. 3, do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej Euro, osób zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Pojęcie osoby zagranicznej zdefiniowane zostało w art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz ze zm.). Zgodnie z brzmieniem art. 5 pkt 2 lit. a, obowiązującym od 20 września 2008 r., osobą zagraniczną jest osoba fizyczną nieposiadającą obywatelstwa polskiego. Jest to jedyne kryterium warunkujące uznanie osoby fizycznej za osobę zagraniczną. Skoro zatem, każda osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego, (bez względu na miejsce zamieszkania, czy też ewentualne posiadanie lub jego brak zezwolenia na osiedlenie się), jest w świetle wyżej wskazanego przepisu, osobą zagraniczną, wówczas bez znaczenia dla ustalenia obowiązku

11 prowadzenia ksiąg rachunkowych pozostaje wysokość przychodu netto osiągnięta z prowadzonej przez tę osobę pozarolniczej działalności gospodarczej. Odstępstwo od ww. zasady dotyczy jedynie obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 12 i 43 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską: W zakresie zastosowania niniejszego Traktatu i bez uszczerbku dla postanowień szczególnych, które on przewiduje, zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową. Rada stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251, może przyjąć wszelkie przepisy w celu zakazania takiej dyskryminacji. ( ) Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego są zakazane w ramach poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego państwa członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego państwa członkowskiego. Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału, swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami w rozumieniu artykułu 48 akapit drugi, na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli. Z wyrażonej w art. 43 Traktatu zasady swobody przedsiębiorczości i zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego nad prawem krajowym wynika, że: 1. prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przed prawem krajowym państwa członkowskiego, 2. państwa mają obowiązek zapewnić skuteczność prawa wspólnotowego, 3. krajom członkowskim nie wolno jest wprowadzać przepisów prawa krajowego, które byłyby sprzeczne z prawem wspólnotowym, 4. w razie sprzeczności przepisów prawa wspólnotowego i krajowego, zastosowanie mają przepisy prawa wspólnotowego, 5. późniejsze prawo krajowe nie deroguje wcześniejszego prawa wspólnotowego. Ponadto w swoich orzeczeniach Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że postanowienia Traktatu i bezpośrednio obowiązujące akty prawne wydane przez instytucje wspólnotowe po ich wejściu w życie nie tylko automatycznie wyłączają stosowanie jakichkolwiek sprzecznych z nimi aktów prawa krajowego, ale również wykluczają przyjęcie przez parlament państwa członkowskiego nowych ustaw, które byłyby niezgodne z przepisami prawa wspólnotowego. Ponadto Trybunał wskazał, że przepisy prawa wspólnotowego są bezpośrednim źródłem praw i obowiązków, dla tych wszystkich do których się odnoszą, tj. dla państw członkowskich oraz podmiotów prywatnych będących stronami stosunków prawnych na podstawie prawa wspólnotowego. Z powyższego jednoznacznie wynika, iż państwa członkowskie są zobligowane do przestrzegania prawa wspólnotowego. Reasumując, nierezydent będący:

12 a) obywatelem państwa członkowskiego UE ma obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dopiero po osiągnięciu, za poprzedni rok obrotowy, przychodów netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wynoszących co najmniej równowartość w walucie polskiej euro, b) obywatelem państwa spoza UE ma obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych od dnia zaprowadzenia działalności gospodarczej (SIP ).