HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM - wymagania edukacyjne.

Transkrypt

1 HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM - wymagania edukacyjne. OCENA DOPUSZCZAJĄCA OCENA DOSTATECZNA Rozdział I. Wprowadzenie do historii rodzaje źródeł historycznych i historia, źródło podaje ich przykłady historyczne, cywilizacja, archeologia posługuje potrafi wyjaśnić powiedzenie się wiek, Historia jest nauczycielką życia tysiąclecie, nasza era, przed naszą erą, chronologia, periodyzacja, milenium, epoka potrafi zaznaczyć określa na podstawie daty rocznej chronologicznie daty na wiek danego wydarzenia osi czasu oblicza, ile czasu minęło od epoki wydarzenia p.n.e. do wydarzenia w n.e. Rozdział II. Narodziny człowieka i początki cywilizacji potrafi porównać koczowniczy i osiadły tryb życia omawia skutki rewolucji neolitycznej tereny Żyznego Półksiężyca, Mezopotamię, rzeki Eufrat i Tygrys, Babilon osiągnięcia Sumerów Homo sapiens, paleolit, neolit, rewolucja neolityczna, ewolucja, neandertalczyk, epoka brązu, epoka żelaza potrafi wyjaśnić, na czym polegała rewolucja neolityczna Mezopotamia, Sumerowie, Babilon, miasto-państwo, pismo klinowe, monarchia despotyczna, politeizm, rządy teokratyczne określa warunki naturalne OCENA DOBRA podaje różne znaczenia słowa cywilizacja pojęciem: cezura kolejne etapy ewolucji człowieka wskazuje na mapie Asyrię rozpoznaje zabytki starożytnego Egiptu szabat, OCENA BARDZO DOBRA nauki pomocnicze historii i określa przedmiot ich badań wyjaśnia, na czym polega selekcja źródeł i krytyka źródeł wyjaśnia pojęcie Anno Domini australopitek, Homo erectus, Homo habilis, mezolit ocenia znaczenie rolnictwa, hodowli i wytopu metali w życiu ludzi pierwotnych system irygacyjny, niewola babilońska, zikkurat samodzielnie interpretuje OCENA CELUJĄCA pojęciem: historiografia wyjaśnia znaczenie źródeł w odtwarzaniu procesu historycznego podaje przykłady mierzenia czasu na przestrzeni dziejów i w różnych kulturach ocenia znaczenie wynalezienia pisma dla rozwoju cywilizacji wyjaśnia znaczenie religii w życiu Egipcjan porównuje Dekalog z wyznaniami zmarłego na sądzie Ozyrysa 1

2 wyjaśnia, na czym polegała zasada oko za oko, ząb za ząb Egipt, Deltę Nilu głównych bogów Egiptu osiągnięcia Egipcjan z zakresu nauki, architektury, sztuki Palestynę, Jordan określa położenie geograficzne Palestyny i jego wpływ na warunki życia ludności Rozdział III: Cywilizacja Hellenów : Półwysep Bałkański, półwysep Peloponez, Morze Jońskie, Morze Egejskie, Morze Śródziemne, Ateny, Spartę omawia warunki naturalne Grecji i ich wpływ na zajęcia ludności posługuje się zgromadzenie ludowe, demokracja pokazuje na mapie Spartę i określa jej Mezopotamii i ich wpływ na życie ludzi wyjaśnia, na czym polegała nierówność prawa zawartego w kodeksie określa rolę rzeki dla powstania państwa egipskiego faraon, piramidy, mumia charakteryzuje społeczeństwo egipskie Biblia, Stary Testament, Tora, synagoga, monoteizm, judaizm, dekalog, mesjasz, prorok, Arka Przymierza Mojżesza kultura minojska, kultura mykeńska, alfabet grecki, kolonizacja zauważa różnice między życiem ludów Starożytnego Wschodu a życiem Greków podaje przyczyny i skutki kolonizacji greckiej opowiada, o czym mówią Iliada i Odyseja i podaje autora tych dzieł polis,obywatel, agora, igrzyska, monarchia porównuje igrzyska starożytne i współczesne Peryklesa omawia najważniejsze zasady Talmud, naród wybrany, diaspora, antysemityzm omawia krótko działalność Abrahama, Dawida, Salomona zna główne założenia judaizmu zabytki kultury minojskiej Hellada, Hellenowie, oligarchia, olimpiada, gimnazjon ostracyzm, strateg, rada pięciuset, geruzja, efor, źródła historyczne mumifikacja, sarkofag wyjaśnia zwroty: plagi egipskie, hiobowe wieści, manna z nieba, zamienić się w słup soli, pójść na łono Abrahama wyjaśnia genezę tytułu Iliada oraz okoliczności powstania dzieł Homera -omawia formy sprawowania władzy w polis porównuje ustrój demokracji ateńskiej z demokracją naszego państwa wskazuje wady demokracji porównuje ustrój Sparty i Aten dokonuje analizy tekstu źródłowego omawia przyczyny i określa wpływ kultury minojskiej i mykeńskiej na życie Greków ocenia rolę alfabetu greckiego dla rozwoju kultury europejskiej porównuje szkołę grecką i współczesną dowodzi wyższości demokracji nad innymi formami ustrojowymi wyjaśnia rolę wychowania spartańskiego w funkcjonowaniu państwa ocenia wojnę peloponeską i jej 2

3 położenie : zasięg imperium perskiego w V w. p.n.e., Maraton, Termopile, Salaminę potrafi dopasować dowódców: Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa do bitew opowiada, w jaki sposób Grecy wyobrażali sobie bogów głównych bogów greckich i ich dziedziny pokazuje na mapie Olimp zabytki architektury i kultury greckiej określa przedmiot działalności Tukidydesa, Hipokratesa, Herodota lokalizuje na mapie Macedonię i zasięg podbojów Aleksandra demokracji wychowanie spartańskie, wypowiedź lakoniczna charakteryzuje i ocenia wychowanie spartańskie hoplita, falanga na osi czasu umieszcza w kolejności chronologicznej daty bitew z Persami podaje przyczyny i skutki wojny peloponeskiej politeizm, wyrocznia, mit, heros różnice między wierzeniami Żydów i Greków filozofia, filozof Sokratesa, Arystotelesa, Platona akropol, Partenon, sztuka antyczna, tragedia, komedia, dramat charakteryzuje styl: dorycki, joński, koryncki przedstawia Fidiasza i Sofoklesa, wymienia ich dzieła monarchia, imperium, kultura hellenistyczna omawia na podstawie mapy trasę podbojów Aleksandra wyjaśnia konsekwencje polityki heloci wojna peloponeska, związek koryncki, związek dowódców wojsk perskich Dariusza i Kserksesa analizuje źródła pisane i ikonograficzne cynicy, stoicy, epikurejczycy rzeźbiarzy: Polikleta, Myrona i ich dzieła państwa hellenistyczne, węzeł gordyjski konsekwencje wojen grecko-perskich posługuje się antropomorfizm, pytyjska odpowiedź podaje podobieństwa występujące między wiarą mieszkańców Grecji, Egiptu, Mezopotamii Talesa z Miletu, Heraklita, Demokryta kanon, styl czarnofigurowy, czerwonofigurowy, okresy archaiczny, klasyczny i hellenistyczny konsekwencje dla Greków wyjaśnia rolę religii w utrwalaniu więzi między Grekami udowadnia, że filozofia jest istotnym elementem europejskiego dziedzictwa kulturowego omawia wkład Greków w rozwój cywilizacji śródziemnomorskiej i europejskiej dostrzega elementy kultury greckiej obecne we współczesności ocenia stosunek Aleksandra do ludów podbitych wyjaśnia genezę monarchii hellenistycznych charakteryzuje kulturę hellenistyczną i podaje jej przykłady 3

4 Aleksandra Rozdział IV: Cywilizacja Rzymian Półwysep Apeniński, rzekę Tyber ważniejszych bogów rzymskich i ich dziedziny zaznacza na osi czasu datę założenia Rzymu i określa wiek tego wydarzenia najważniejszych urzędników w republice zaznacza na osi czasu okres monarchii i okres republiki, powstanie Spartakusa przyczyny powstania niewolników w oparciu o mapę wymienia tereny podbite przez Rzymian w okresie republiki w oparciu o mapę wymienia tereny podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa przyczyny upadku republiki głównych twórców i ich dzieła: Wergiliusza, Horacego, patrycjusze, plebejusze, republika, Italia Remusa, Romulusa i Eneasza jako legendarnych założycieli Rzymu charakteryzuje religię Rzymu przyczyny ekspansji Rzymu monarchia, republika, senat, dyktatura, trybun ludowy, zgromadzenie ludowe, prawo weta, niewolnik, gladiator charakteryzuje ustrój republiki rzymskiej wyjaśnia przyczyny konfliktów społecznych w czasach republiki legion, wojny punickie, Kartagina, Galia, Imperium Romanum, Juliusza Cezara, Hannibala przyczyny upadku republiki, wojen punickich imperator, pryncypat, romanizacja, urbanizacja Oktawiana Augusta Lacjum, Latynowie, Etruskowie, Italikowie kolegialność, cenzor, pretor, proletariusz, prowincja, triumwirat, weteran dominat, idy marcowe, portyk, prawo dwunastu tablic, kalendarz juliański, Circus Maximus głównych twórców i ich dzieła: Owidiusza, Liwiusza na podstawie mapy omawia proces podboju Italii określa rolę Etrusków w rozwoju cywilizacji Półwyspu Apenińskiego opisuje przemiany ustrojowe w Rzymie od V do I w. p.n.e. wyjaśnia zasadę kolegialności wyjaśnia znaczenie powiedzenia Chleba i igrzysk opisuje powstanie Imperium Romanum omawia przemiany w społeczeństwie rzymskim w okresie cesarstwa porównuje zakres władzy cesarskiej w okresie pryncypatu i dominatu wyjaśnia zasady prawa rzymskiego ocenia rolę prawa rzymskiego dla kultury europejskiej wyjaśnia, w jaki sposób wyjaśnia związek między ekspansją terytorialną a zmianami społecznymi wyjaśnia rolę niewolników w gospodarce państwa ocenia skutki powstania niewolników dla państwa rzymskiego analizuje schemat ustrojowy republiki rzymskiej Pompejusza, Marka Krassusa ocenia politykę Rzymian wobec podbitej ludności wyjaśnia konsekwencje romanizacji prowincji na podstawie źródeł ikonograficznych charakteryzuje architekturę rzymską wyjaśnia wpływ kultury helleńskiej na kulturę rzymską określa konsekwencje rozpowszechnienia się chrześcijaństwa dla Kościoła i cesarstwa ocenia skutki najazdu 4

5 Cycerona, Tacyta, Cezara, Senekę osiągnięcia techniczne Rzymian Palestynę omawia zasady religii chrześcijańskiej podaje i zaznacza na osi czasu daty: 1 r. n.e., 313 r. n.e., 381 r. n.e. 395 r. n.e. przyczyny upadku Imperium Rzymskiego plemiona, które najechały imperium Konstantynopol, Cesarstwo Zachodniorzymskie, Cesarstwo Wschodniorzymskie Rozdział: Wczesne średniowiecze Konstantynopol, Bizancjum osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury i sztuki Półwysep Arabski, Mekkę, Medynę podstawowe zasady islamu Forum Romanum, akwedukt, termy, romanizacja, amfiteatr, łuk triumfalny, kopuła, Panteon, prawo, kodeks wyjaśnia związek między kulturą Greków i Rzymian Ewangelia, apostoł, chrześcijaństwo, papież, biskup, edykt mediolański, Nowy Testament, herezja omawia rolę Jezusa w procesie narodzin chrześcijaństwa Jezusa, Herodota, Teodozjusza, Konstantyna barbarzyńca, wędrówki ludów, Cesarstwo Wschodniorzymskie, Zachodniorzymskie, Bizancjum, wandalizm schizma, prawosławie, ikona, fresk, mozaika rozpoznaje na ilustracjach zabytki architektury bizantyńskiej charakteryzuje religię prawosławną podaje znaczenie dat: 1054 r., 1453 latyfundium, insygnia, języki romańskie określa przyczyny podziału Imperium Rzymskiego patriarcha, ikonostas określa przyczyny schizmy wschodniej chrześcijaństwo stało się religią panującą w Rzymie Nerona, Dioklecjana posługuje się katakumby, sobór, dogmat porównuje chrześcijaństwo z judaizmem i kultami Wschodu Rawennę, trasy wędrówki ludów Justyniana I rozpoznaje na ilustracjach zabytki architektury arabskiej potrafi wymienić kilka współczesnych państw arabskich posługuje się kalif, barbarzyńców na Rzym omawia różnice między Kościołem rzymskokatolickim a prawosławnym porównuje kulturę zachodniorzymską i bizantyńską wyjaśnia znaczenie Mekki i Medyny dla współczesnych 5

6 kilka osiągnięć naukowych Arabów postanowienia traktatu w Verdun lokalizuje na mapie terytorium państwa Karola, państwa powstałe po traktacie w Verdun podaje datę traktatu w Verdun i koronacji Karola wyjaśnia, kim byli Normanowie konsekwencje najazdów Normanów wyjaśnia zasady lenne obowiązki seniora i wasala islam, Koran, jałmużna, muzułmanin, meczet Mahometa podaje rok 622 jako początek islamu na podstawie mapy omawia ekspansję islamu cechy charakterystyczne dla sztuki arabskiej Karolingowie, koronacja, dziesięcina Karola Rzesza Niemiecka, Wikingowie, wyjaśnia konsekwencje rozpadu monarchii Karola wyjaśnia, kim byli Otton I, Otton III, Wilhelm Zdobywca senior, wasal, lenno, feudalizm, immunitet, hołd, inwestytura interpretuje schemat organizacji społeczeństwa feudalnego Rozdział VI: Europa i Polska w okresie panowania Piastów obszary, na których zamieszkiwały plemiona polskie i sąsiedzi nazwy plemion ród, plemię, dynastia, chrystianizacja, państwo Mieszka wyjaśnia znaczenie chrztu dla majordom, kapitularz wyjaśnia znaczenie daty 962 r. komendacja, suzeren, domena, patrymonium przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I teokracja, Beduini, minaret Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Małego posługuje się regencja, Waregowie, uniwersalizm wyjaśnia przyczyny i mechanizm funkcjonowania społeczeństwa feudalnego wyjaśnia znaczenie daty 972 r. omawia genezę powstania państwa polskiego wyznawców islamu dostrzega podobieństwa i różnice między islamem a innymi religiami monoteistycznymi ocenia cywilizacyjną rolę islamu wyjaśnia rolę prawa w funkcjonowaniu państwa ocenia dokonania Karola charakteryzuje renesans karoliński wyjaśnia, na czym polegała koncepcja uniwersalistyczna Ottona III ocenia realność tej koncepcji -ocenia konsekwencje dla państwa stosowania zasady wasal mego wasala nie jest moim wasalem odtwarza ewolucję społeczeństwa od formacji rodowej do państwowej wyjaśnia, na czym polegało znaczenie 6

7 opowiada o misji św. Wojciecha plemiona Prusów reformy przeprowadzone przez Kazimierza Odnowiciela postanowienia konkordatu wormackiego dzielnicę senioralną oraz poszczególne dzielnice synów Bolesława Krzywoustego i ich dzielnice datę i przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski datę najazdu Tatarów i bitwy pod Legnicą wyjaśnia, kim byli: Konrad Mazowiecki, Henryk Pobożny warstwy stanu mieszczańskiego w średniowieczu charakteryzuje poszczególne stany wyjaśnia, kim był Gall Anonim parlament, przywilej, stan, sobór wyjaśnia znaczenie dat: dalszych dziejów Polski biskupstwo, arcybiskupstwo, relikwie skutki zjazdu gnieźnieńskiego i biskupstwa utworzone po zjeździe, wskazuje je na mapie zdobycze terytorialne B. Chrobrego wyjaśnia znaczenie dat: 966r.,1000 r., 1018 r., 1025 r. kasztelan, możni Mieszka II, Bezpryma, Kazimierza Odnowiciela uniwersalizm, konkordat, herezja, inkwizycja Grzegorza VII, Henryka IV wyjaśnia istotę sporu między papiestwem i cesarstwem wyjaśnia sens powiedzenia pójść do Canossy testament, rozbicie dzielnicowe, zasada senioratu, dzielnica senioralna, senior, junior opowiada o konflikcie z biskupem Stanisławem wyjaśnia znaczenie daty 1076 w kolejności pojęciem: kanonizacja omawia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego, w tym uzyskanie własnej metropolii wyjaśnia przyczyny zewnętrzne i wewnętrzne kryzysu omawia proces podboju Pomorza wyjaśnia, kim byli: Władysław Wygnaniec, Bolesław Kędzierzawy, Mieszko III Stary, Batu-Chan, Henryk Brodaty, Henryk IV Probus wyjaśnia przyczyny walk między książętami wyjaśnia, kim był Wincenty Kadłubek porównuje osadnictwo na prawie polskim i na prawie porównuje terytorium państwa polskiego na początku i na końcu panowania Bolesława Chrobrego. posługuje się symonia, nepotyzm, ruch kluniacki, inwestytura Innocentego III wyjaśnia znaczenie dat: 1075 r., 1077 r., 1122 r. ocenia skutki konfliktu z biskupem Stanisławem państwo Henryków Śląskich, zasięg najazdów Mongołów wyjaśnia różnicę między monarchią patrymonialną a stanową omawia konsekwencje wydania Wielkiej Karty Swobód opisuje przyczyny i konsekwencje konfliktu między Filipem IV omawia okoliczności utraty Pomorza Gdańskiego na podstawie mapy koronacji w średniowieczu ocenia politykę Bolesława Chrobrego ocenia reformy Kazimierza Odnowiciela omawia konsekwencje konkordatu wormackiego wyjaśnia genezę sukcesów armii mongolskiej ocenia działalność zjednoczeniową Piastów wyjaśnia proces powstawania społeczeństwa stanowego wyjaśnia znaczenie prawa składu dla rozwoju miast wyjaśnia różnice między ideą uniwersalizmu a ideą suwerennej władzy czynniki sprzyjające i utrudniające jednoczenie ziem polskich ocenia wagę reform wewnętrznych Kazimierza 7

8 1308 r., 1320 r., 1331 r., 1333 r. dokonania Kazimierza w zakresie polityki wewnętrznej stany w Polsce i krótko je charakteryzuje chronologicznej władców piastowskich od Mieszka I do Bolesława Krzywoustego wyjaśnia przyczyny konfliktu między Zbigniewem a Bolesławem omawia zasady podziału państwa dokonanego przez Bolesława Krzywoustego konsekwencje rozbicia dzielnicowego trójpolówka, czynsz, dziesięcina, stan, cech, inicjał, monarchia patrymonialna, monarchia stanowa, prawo niemieckie, prawo polskie, sołtys, wójt, burmistrz, patrycjat, pospólstwo, plebs wyjaśnia, na czym polegało osadnictwo na prawie niemieckim porównuje monarchię patrymonialną i stanową przedstawia próby jednoczenia ziem polskich wyjaśnia znaczenie koronacji dla jednoczenia państwa uniwersytet, kodyfikacja wyjaśnia znaczenie daty 1364 uzasadnia, dlaczego Kazimierz nosi przydomek Wielki szlachta, unia personalna, niemieckim templariusze, schizma zachodnia, immunitet, renta feudalna wyjaśnia znaczenie dat: 1343 r., 1370 r. wskazuje na mapie zmiany terytorialne w Polsce za Kazimierza wymienia ziemie, które nie znalazły się w granicach odbudowanego państwa polskiego wyjaśnia motywy, jakimi kierował się Kazimierz Wielki w polityce zagranicznej wyjaśnia okoliczności przejęcia władzy przez omawia rolę stanów w państwie 8

9 przywilej, możnowładztwo, monarchia stanowa omawia rządy Andegawenów Rozdział: Europa i Polska w okresie panowania Jagiellonów miejsca związane z wielką wojną z Krzyżakami postanowienia pokoju w Toruniu wyjaśnia, kim był Władysław Warneńczyk tereny podbite przez Turków w Europie w XV w. oraz Konstantynopol, Warnę, Adrianopol ziemie wcielone do Polski na mocy drugiego pokoju toruńskiego, Państwo Zakonne szlak wiślany wyjaśnia, kim był Kazimierz Jagiellończyk dzieła literatury średniowiecza rozpoznaje na ilustracjach budowle w stylu romańskim i gotyckim pojęciem: unia personalna przyczyny i postanowienia unii w Krewie wyjaśnia znaczenie dat: 1385 r., 1410 r., 1411 r. wyjaśnia przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego unia, sułtan konsekwencje klęski pod Warną dla Polski i Europy na osi czasu umieszcza daty: 1444 r., 1453 r. i wyjaśnia ich znaczenie Prusy Królewskie, pospolite ruszenie, lenno wyjaśnia, dlaczego powstał Związek Pruski, przyczyny wojny trzynastoletniej postanowienia drugiego pokoju toruńskiego wyjaśnia znaczenie odzyskania Pomorza Gdańskiego dla Polski witraż, bazylika, nawa, portal, gotyk podaje cechy charakterystyczne stylu romańskiego i gotyckiego wyjaśnia związek sztuki z immunitet, prawo rycerskie, herb, starosta, janczar wyjaśnia, kim byli Zbigniew Oleśnicki, Jan Hunyadi wojska zaciężne, inkorporacja, zakon inflancki wyjaśnia, kim był Piotr Dunin triwium, transept Ludwika Węgierskiego omawia konsekwencje przywileju koszyckiego określa pozytywne i negatywne skutki podpisania unii na podstawie tekstu źródłowego ocenia postawę szlachty w czasie nieobecności króla Władysława Warneńczyka na podstawie tekstu źródłowego omawia politykę zakonu krzyżackiego w Prusach po bitwie pod Grunwaldem przedmioty nauczane w średniowiecznych szkołach ocenia znaczenie zwycięstwa grunwaldzkiego ocenia skutki bitwy pod Warną główne zamki krzyżackie opisuje obiekty architektoniczne z wykorzystaniem poznanych pojęć 9

10 dzieła sztuki średniowiecznej zasięg panowania dynastii Jagiellonów pod koniec XV w. Jana Husa, Franciszka z Asyżu najważniejsze wartości w życiu człowieka średniowiecznego religią, na czym polegał uniwersalny charakter kultury średniowiecza pojęciem: pergamin Galla Anonima, Jana Długosza husytyzm, ekskomunika, inkwizycja wyjaśnia, na czym polegał spór papieża z soborem omawia wpływ Kościoła na rozwój nauki, kultury, oświaty opisuje stosunek Kościoła do wyznawców innych religii relikwia, pielgrzym, cech, teologia wyjaśnia, jaką rolę pełniły zakony iluminacja, absyda, prezbiterium koncyliaryzm, kurialiści, skryptorium miejsca pielgrzymek w średniowieczu opisuje poglądy Tomasza z Akwinu rozpoznaje na ilustracjach wybrane dzieła sztuki średniowiecznej Aleksandra VI, Tomasza z Akwinu porównuje postrzeganie świata przez ludzi średniowiecza i współczesnych Wincentego Kadłubka, Pawła Włodkowica ocenia rolę Kościoła w średniowieczu, jego wpływ na społeczeństwo i państwo określa wpływ myśli filozofów starożytnych na nauki głoszone przez Tomasza z Akwinu i św. Augustyna 10