Kontakt językowy a kontakt kulturowy (na przykładzie słownictwa Polonii angielskiej i amerykańskiej)
|
|
- Dagmara Brzozowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 103 ELŻBIETA SE KOWSKA Kontakt językowy a kontakt kulturowy (na przykładzie słownictwa Polonii angielskiej i amerykańskiej) Warstwę zapożyczeń leksykalnych w językach narodowych badano nie tylko pod względem złożonych kontaktów językowych zachodzących na różnych podsystemach języka w procesie przyswajania wyrazów, ale również pod kątem kontaktów kulturowych. G. Korbut pod koniec XIX wieku stwierdził: Wydzielanie (...) wyrazów obcych w pewnym języku jest rzeczą ważną nie tylko dla historii rozwoju tego języka, ale i dla dziejów cywilizacji (...). Wyrazy te bowiem wskazują, w jakim kierunku szerzyła się kultura, jakie narody i jakie języki wpływały na pewien naród i język 1. Nasilenie tych procesów występuje szczególnie wówczas, gdy dany język etniczny znajduje się w ciągłym kontakcie z innym językiem (w tym wypadku z językiem kraju osiedlenia Polonii). Przedmiotem rozważań będzie słownictwo obce (angielskie), które jest przyswajane przez emigrantów polskich w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, ponieważ zmiany w podsystemie słownikowym odzwierciedlają nie tylko efekty interferencji na płaszczyźnie językowej, ale także świadczą pośrednio o dziedzinach kontaktów kulturowych. W pracach traktujących o języku polskim w środowiskach emigracyjnych oprócz omówienia zagadnień dotyczących mechanizmów recepcji wyrazów obcych, znajdujemy również uwagi o wpływach języków krajów osiedlenia na system leksykalny pokoleń emigracyjnych i polonijnych. W badaniach jest widoczna ewolucja: od rejestracji zapożyczeń leksykalnych poprzez grupowanie wyrazów zapożyczonych według grup semantycznych do próby pokazania tworzenia leksyki specjalnej w nowych warunkach społeczno-zawodowych na emigracji. Zilustruję etapy badań wybranymi przykładami. Klasyczna już dziś praca W. Doroszewskiego pt. Język polski w Stanach Zjednoczo-
2 104 nych A. P. zawiera m. in. rozdział Zapożyczenia leksykalne z angielskiego, w którym autor omówił 223 rzeczowniki i 46 czasowników. Charakteryzując zapożyczenia rzeczownikowe stwierdza: Ogromną większość wymienionych przykładów stanowią wyrazy należące znaczeniami swymi do takich dziedzin życia, jak administracja państwowa (stanowa), finanse, handel, budownictwo, technika, publicystyka, kwestie polityczne, czasem naukowe. Krótko mówiąc, wyrazy tej pierwszej najliczniejszej grupy reprezentują głównie amerykańskie formy cywilizacji społeczno-państwowej 2. Przytoczmy za autorem kilka przykładów: alderman, asesement, bojler, bond, bonus, byznes, czarter, deputy szeryf, egzaminacja, furnes, gazolina, graduant, inkwest, kara, karpet, lajer, lot, mityng, morgecz, pul motor, rent, strytkara, submaryna, town, trok, trust, warda, watchman, żurnalista. Oprócz tej głównej grupy omawia jeszcze dwie: a) nazwy zawodów, zatrudnień, gier (np. bara, beer-saloon, bording-hauz, bort, drajw, drugstror, farma, gembler, graft, grafter, hobo, majna, manażer, pajnta, pikciur, salun, skieb, sztor i inne): b) wyrazy należące do slangu lub mające pokrewne zabarwienie uczuciowe (np. butlegier, flaperka, fon, gaj, grynol, harjop, hel, krejzy, mikser, rakieter, tryta i inne) 3. Poza wymienionymi trzema grupami pozostają, zdaniem autora, wyrazy nie dające się sprowadzić do jakiegoś wspólnego mianownika. Według opinii W. Doroszewskiego nie są one umotywowane zewnętrznie, jak przykłady z poprzednich grup, ale odzwierciedlają postawę użytkowników języka, którzy przyjmują bezkrytycznie obce wyrazy. Zalicza tu m. in. następujące: akcydens, baksa, bojsy, dres, fajn, frend, hiro, jard, kiek, lejk, pejnt, sempel, sendwicz, sort, sylkowy, trubel, yes 4. Przytoczono szczegółowo charakterystykę materiału leksykalnego zastosowaną w omawianej pracy, ponieważ ten sposób podejścia znajdujemy w wielu późniejszych opracowaniach języka środowisk emigracyjnych 5. Nie podejmowano opisu interferencji leksykalnej w ramach systemu. Wynikało to z przekonania o odmienności systemowych relacji leksykalnych, ich większej złożoności w porównaniu z podsystemem fonologicznym czy morfologicznym. Zdaniem H. Vogta, pożyczki leksykalne można badać rezygnując z teorii dotyczących samej natury systemów 6. Efektem przyjęcia tego stanowiska było skupienie się w analizach na zmianach fonologicznych i morfologicznych zachodzących podczas kontaktu językowego, a sprawy słownikowe ograniczano do rejestracji wyrazów bądź grupowania ich według dowolnych kryteriów. Wielu autorów zajmujących się językiem polskim w różnych krajach osiedlenia emigrantów zaznacza, że lista zapożyczeń leksykalnych z języków obcych jest praktycznie nieograniczona. Zapożyczający nie musi dobrze znać języka, z którego przejmuje wyraz. Ważne jest natomiast odnalezienie na podstawie zgromadzonego materiału, często pochodzącego z różnych źródeł, od wielu informatorów, pewnych prawidłowości, które determinują treść i zakres zapożyczeń. Zwraca się uwagę na kilka czynników, a mianowicie: oddziaływanie cywilizacyjne zachodzące na wielu płaszczyznach 7, wzmocnienie tego oddziaływania stałym kontaktem z obcym językiem za pośrednictwem różnych środków przekazu, a także konieczność przejmowania obcych nazw ze względu na poznanie dopiero na emigracji pewnych rzeczy i pojęć 8. Wymienione przyczyny mieszczą się w Hockettowskim motywie zaspokojenia po-
3 105 trzeb. Niebagatelny jest również motyw prestiżu, ale nie zawsze można określić, który w danym wypadku jest ważniejszy 9. Inny charakter mają rozważania M. Gruchmanowej zawarte w kilku artykułach tej badaczki. Nie ogranicza się do rejestracji zapożyczeń i wyjaśnienia ich zakresu semantycznego zmienionymi warunkami cywilizacyjnymi emigrantów. Celem jej badań jest ukazanie funkcjonowania słownictwa rodzimego i zapożyczonego w obrębie określonych grup semantycznych. W artykule pt. Z problematyki interferencji językowej w słownictwie Polonii Nowego Jorku czyni to na przykładzie czterech grup: A. Terminologii dotyczącej spraw finansowych, B. Terminologii dotyczącej wyposażenia kuchni, C. Nazw części ciała, D. Terminologii dotyczącej zwierząt domowych. Zestawienie danych liczbowych ilustruje, że zakres i asymilacja zapożyczeń angielskich wiążą się z kategoriami semantycznymi: Słownictwo Ogólna liczba rodzime zapożyczone wyrazów Sprawy finansowe Wyposażenie kuchni Części ciała Zwierzęta domowe Prezentowany materiał pochodzi od najstarszej informatorki. Słownictwo w wyżej wymienionych grupach było zbierane od 4 informatorek, które różnią się okresem przebywania na emigracji, stopniem znajomości języka angielskiego i charakterem środowiska pracy. Te czynniki mają wpływ na indywidualną liczbę zapożyczeń, ale ogólne wyniki są porównywalne 10. Kształtowanie się leksyki specjalnej omówiła B. Szydłowska-Ceglowa w pracy Studia językoznawcze nad pamiętnikami emigrantów. Źródło materiału stanowił Pamiętnik emigranta polskiego w Kanadzie Józefa Samulskiego. Autorka szczegółowo przedstawiła proces tworzenia terminologii górnictwa złota 11. Polszczyzna emigrantów w Wielkiej Brytanii nie stanowiła przedmiotu szczegółowych badań językowych 12. Tutaj należy wspomnieć o artykułach B. Staneckiej-Tyralskiej, w których przedstawiła wpływ języka angielskiego na system leksykalny robotników (włókniarzy i górników) 13. Dużo wyrazów zapożyczonych wiąże się z pracą zawodową (nazwy zawodów, maszyn, urządzeń, czynności itd.). Taki rozkład zapożyczeń wynika stąd, że emigranci stykali się z cudzoziemcami przede wszystkim podczas pracy. Ważne było również ich pochodzenie większość Polaków pracujących w górnictwie i włókiennictwie wywodziła się ze środowiska wiejskiego. Podczas pracy poznali przedmioty i pojęcia, dla których nie znali polskich nazw. Przekrojowe omówienie prac dotyczących zapożyczonego słownictwa w języku Polonii amerykańskiej i angielskiej można zamknąć wnioskiem, że geneza interferencji w podsystemie leksykalnym tkwi w czynnikach pozajęzykowych jej źródłem jest konflikt kulturowy i obyczajowy, konflikt między systemem wartości emigranta i kraju osiedlenia. Sposób prezentacji materiału leksykalnego zastosowany we wspomnianych pracach nie pozwala szczegółowiej określić, które kategorie semantyczne są uzupełniane zapożycze-
4 106 niami, jaki jest udział zapożyczeń w zapełnianiu siatki nominatywnej leksyki odziedziczonej z języka polskiego i jego wariantów. Przedmiotem poniższej analizy stały się jednostki leksykalne z następujących źródeł: Słownik wyrazów polonijnych. Zeszyt próbny słownictwo anglopolskie (s ) obejmujące materiał z listów i pamiętników nadesłanych z USA (dalej oznaczony: SWP); spis zapożyczeń leksykalnych zawarty w pracy L. L. Hofman Spostrzeżenia nad językiem Polaków osiadłych w Anglii poza Londynem (na prowincji) źródło stanowiły listy do biura podróży; materiał zebrany przeze mnie podczas pobytu w Anglii obejmuje on wyrazy wyekscerpowane z piśmiennictwa emigracyjnego, prasy (Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza 1940, 1941, 1945, Wiadomości Polskie Polityczne i Literackie 1940, 1941, 1942, Polska Walcząca 1942; spis wykorzystanej literatury angielskiej znajduje się na końcu artykułu). Autorami analizowanych przeze mnie tekstów byli dyplomaci, oficerowie, żołnierze, dziennikarze. Z badań celowo wyłączono literaturę piękną, ponieważ rządzi się ona innymi prawami w doborze wyrazów zapożyczonych często są one tam wprowadzane ze względów stylizacyjnych. Myślę, że taki dobór źródeł może pomóc w zorientowaniu się, z jakimi kręgami kultury stykali się Polacy na ziemi angielskiej. Uwzględniam materiał pochodzący od pokolenia emigracyjnego. W klasyfikacji korzystam z wyodrębnionych przez D. Buttler 23 kategorii semantycznych leksyki potocznej 14. Zdaję sobie sprawę z jej niekompletności, ale uważam, że można ją zastosować na tym etapie badań, tym bardziej że emigranci stykali się głównie z angielskim w wersji potocznej, bo na to pozwalał im stopień znajomości tego języka. Analizie poddano rzeczowniki, które dominują w każdej próbie materiałowej. Szereg badań cząstkowych potwierdza fakt, że jest to część mowy najaktywniejsza wśród zapożyczeń leksykalnych 15. W SWP część anglopolska zawiera 230 jednostek słownikowych (w tym 112 rzeczowników, 29 przymiotników, 48 czasowników). Zanalizowano 93 rzeczowniki. Kategoria semantyczna praca zawiera 34 wykładniki, co stanowi ponad jedną trzecią materiału (uwzględniono w niej nazwy odnoszące się do zajęć w mieście i na wsi, nazwy zawodów i miejsc pracy, np. balbirz, bos, buczer, dziab); inne kategorie nie są tak licznie reprezentowane: środki komunikacji 9 (np. automobil, stret kare, treka, tykiet); instytucje społeczne 8 (np. unia, kompania, lider, permit, security); nauka 5 (np. bakałarz, chajskół, unit); rozrywka 3 (np. salon, record); dom 5 (np. bort, bortnik, lota, realność, drapacz nieba 16 ). Jeden wyraz określa nowe przybyłego emigranta: greenhorn (występuje w źródłach w postaci wariantów fonetycznych grenol, griner, grychol, grynchorn, grynor, grzynor). Materiał obejmuje tylko 6 kategorii semantycznych. Jak zaznaczono, źródłem pracy L. L. Hofman były listy do biura podróży. Na ich podstawie autorka sądzi, że ich nadawcy to ludzie starsi, nie władający językiem ogólnopolskim, natomiast angielski opanowali w zakresie słownictwa potocznego. Spis zawarty w jednym z rozdziałów zawiera 106 wyrazów (w tym: 73 rzeczowników, 21 czasowników, 12 przymiotników). Rozkład rzeczowników w poszczególnych kategoriach semantycznych jest następujący: praca 28 (co stanowi prawie jedną trzecią nominatywów); instytucje społeczne 8 (np. insjuranc, homo ofis, socjalny pracownik, medykalny praktykant); środki komunikacji 7 (np. kaucz, lora, czarter, szedół); rozrywka 4 (np. pub, holidaj); żywność 3 (np. drink, rozbif); polityka 2 (np. laborysta); dom 2 (np. bangalowka, tenant); pieniądze 1 (funtówka).
5 107 Siatka wyrazowa jest niekompletna spośród 23 kategorii reprezentowane jest tylko 8 (niektóre sporadycznie). Zwraca uwagę podobny procentowy udział, jak w materiale amerykańskim, wyrazów odnoszących się do pracy (nazwy zawodów, stanowisk, urzędów). O ile wśród jednostek słownikowych zawartych w SWP były nazwy dotyczące również pracy na wsi, np. farmarz, farmerowanie, sztukowanie, o tyle w materiałach angielskich dominują nazwy stanowisk, urzędów, zawodów miejskich, np. bajrister / barrystyr, basiarz, dastbiniarz, herdreserka itp. Z piśmiennictwa emigracyjnego w Wielkiej Brytanii wybrano do analizy 422 leksemy (zaznaczam, że nie zajmuję się w tym miejscu ich klasyfikacją językową; jednakowo traktuję cytaty, wyrazy adaptowane fleksyjnie i derywaty polonijne). Podział jednostek leksykalnych na części mowy przedstawia się następująco: 330 rzeczowników, 42 czasowniki, 44 przymiotniki, 6 inne części mowy. Oto rozmieszczenie rzeczowników w kategoriach semantycznych: praca 76 (np. Barrack Officer, career teacher, labourer, narkotyzer, solicytor, undertaker, Wing Commandor itd.); instytucje społeczne 33 (np. Arts Club, closed shop, country council, council house, housing estate, hostel, rest-home itd.); właściwości człowieka 30 (np. common-sense, fair play, gentlemanlike, kindhearted, poker-face, respectable, understatement itd.); rozrywka 13 (np. coctail party, pool, musicale, rounders itd.); nauka 19 (np. Basic English, college, governer, Eleven-Plus, O-Level, senior lecturer, szkoła internatowa itd.); żywność 10 (np. beef, dinner, keek itd.); dom 9 (np. basement, cottage, bungalow, drawing room, day nursery, flat itd.); środki komunikacji 9 (np. bus, kariers, podziemka, tube, van itd.); literatura, prasa 6 (np. free lance, copyright, kartonista itd.); polityka 5 (np. backbenchers, phoney war, power politics, speaker itd.); odzież 3 (np. drejp, battle-dres itd.); zakupy, pieniądze 2 (peniak, shoping); zwierzęta 1 (grouse); rośliny 1 (moors). Wydaje się, że ten przegląd, nie pretendujący bynajmniej do wyczerpania zagadnienia, daje przesłanki do wyciągnięcia wniosków na temat udziału zapożyczeń angielskich w systemie leksykalnym emigrantów. Podobnie, jak w wypadku listy zapożyczeń podanych przez L. L. Hofman i zawartej w SWP, największa jest lista nazw związanych z pracą, ale jest to zrozumiałe wziąwszy pod uwagę czas powstania wielu źródeł i charakter służby i pracy ich autorów. Zwraca jednak uwagę stosunkowo duża liczba wyrazów dotyczących człowieka, jego zachowania, predyspozycji psychicznych innych niż występujące u rodaków. Godna odnotowania jest liczba leksemów odnoszących się do nauki i szkoły. Wykładniki leksykalne reprezentują 14 kategorii semantycznych to świadczy o wielostronnym kontakcie autorów źródeł z kulturą angielską. Można przyjąć, że różnice słownikowe odzwierciedlają rożnice między emigracją zarobkową w USA i emigracją polityczną w Anglii, jednak udokumentowanie tej hipotezy wymagałoby przeprowadzenia bardziej szczegółowych badań. Zaprezentowane dane pozwalają sądzić o zmianie funkcji języka polskiego w różnych
6 108 krajach osiedlenia emigrantów. Konkurencyjny język (tu: angielski) przejmuje najpierw funkcję języka etnicznego jako język pracy 17. Jest to związane z procesem asymilacji strukturalnej, która polega na tym, że emigrant stając się wykonawcą zawodu, robotnikiem, wchodzi w układ zależności ekonomicznych i psychospołecznych, staje się członkiem związku zawodowego; jego interesy nie są tożsame z interesami grupy etnicznej 18. Odpowiedni dobór źródeł uwzględniający status socjalny emigrantów, czas przebywania na emigracji i inne fakty pozwoliłyby na prześledzenie zmian w ich zasobie leksykalnym. Na tym etapie badań interferencji leksykalnych w języku Polonii brytyjskiej i amerykańskiej można stwierdzić, że liczba, zakres semantyczny i forma językowa zapożyczeń są uzależnione od następujących czynników: a) chronologicznych (czas przebywania na emigracji w odniesieniu do pokolenia emigracyjnego, dalej określenie, z którym pokoleniem polonijnym mamy do czynienia; np. w pokoleniach polonijnych widoczne jest częstsze występowanie kalk semantycznych i strukturalnych; wołać telefonować (ang. to call), wizytować odwiedzać (ang. to visit), zrobić pierwszą komunię (ang. to make ones first (Holy) Communion), żyć na czymś (ang. to live on something); b) socjalnych (środowisko pracy; status socjalny emigranta zarówno w kraju ojczystym, jak i w kraju osiedlenia) 19 ; c) geograficznych (miejsce pochodzenia: miejskie, wiejskie; także: miejsce przebywania na emigracji; w adaptacji wyrazów angielskich zachowane są cechy dialektalne, np. u ofs (ang. office), u orderować (ang. to order), jyncz (ang. inch), jynk (ang. ink), syuk, sylk (ang. silk) 20 ; d) językowych (stopień znajomości języka kraju osiedlenia: bierny bilingwizm, wyrównana dwujęzyczność; ten czynnik ma wpływ na dyferencjację fonemów angielskich brak wyraźnej dyferencjacji jest widoczny w funkcjonowaniu wariantów fonetycznych jednego wyrazu, np. ang, garbage ( gabiz) śmieci : garbycz, garbicz, gabicz, gawycz, garbcie; ang. refrigerator [ri fridzereite(r)] lodówka : frydżer, frydzierejda, frydżerejde) 21 ; e) tekstowych (ważne jest tutaj rozróżnienie źródeł pisanych i mówionych; w obrębie pisanych pożądane byłoby określenie gatunku piśmiennictwa). Nie zawsze badacz może zgromadzić wszystkie wymienione dane, ale im charakterystyka informatora źródła jest pełniejsza, tym dokładniejsze wnioski ze zgromadzonego materiału można wyciągnąć. Wydaje się, że zestawienie zapożyczonego słownictwa według kategorii semantycznych bardziej szczegółowych niż zaprezentowane tutaj, pozwoli pokazać, z którymi dziedzinami życia i kultury kraju osiedlenia najszybciej styka się emigrant i przejmuje zapożyczenia podyktowane koniecznością, a w których jest to zbędne. Badacze języka polonijnego stwierdzają, że język ojczysty utrzymuje się stosunkowo długo jako język rozrywki i zabawy, język życia codziennego i modlitwy. Najdłuższe szanse przetrwania ma więc słownictwo odnoszące się do rodziny, tradycji, obrzędów 22. Zdaniem australijskiego badacza, J. J. Smolicza, jeśli kultury skupione wokół języka (a do takich zalicza polską) utracą swą bazę językową, szanse przetrwania tych kultur maleją. Zachowują się tylko elementy drugorzędne, takie jak sposób odżywiania się lub elementy folkloru 23. Folklor zaś może przetrwać jako część systemu kulturowego, co wiąże się
7 109 z problemem nie tylko języka, ale zachowania własnej tożsamości kulturowej grupy etnicznej 24. Spis wykorzystanej literatury angielskiej 1. A. Pragłowski, Od Wiednia do Londynu, Londyn A. J. Narbut-Łuczyński, U kresu wędrówki, Londyn Polscy spadochroniarze. Pamiętnik żołnierzy, Londyn M. Budny, Wspomnienia niefrasobliwe, Londyn J. Lerski, Emisariusz Jur, Londyn Z. Nagórski (senior), Wojna w Londynie. Wspomnienia , Paryż Lala Parczewska, Wspomnienia o Totusiu, Sussex, bez daty. 8. Od Genewy do Jałty. Rozmowy radiowe. E. Raczyński T. Żenczykowski, Londyn E. Raczyński, W sojuszniczym Londynie, Londyn B. Czaykowski, B. Sulik, Polacy w W. Brytanii, Paryż J. Kowalski, Penrhos Soplicowo w Walii, Londyn Od Buzułuku do Chicago. Monografia Junackich Szkół Mechanicznych. Praca zbiorowa, Birmingham, bez daty. 13. Z. Nowakowska, Na przystanku. List do nieznanego przyjaciela płynącego do Anglii, Londyn K. Zbyszewski, Polacy w Anglii, Londyn W. D. Sylwestrowicz, Listy niewysłane. Dziennik z okresu wojny wrzesień 1939 kwiecień 1945, Paryż S. Kossowska, Mieszkam w Londynie, Londyn Z. Nowakowski, Lajkonik na wygnaniu. Felietonów sto i jeden ( ), Londyn A. Blum, Moja zimna wojna, Londyn K. Zbyszewski, Wczoraj na wyrywki, Londyn Jednodniówka wydana z okazji Zjazdu Koleżeńskiego Kobiet Żołnierzy, Spotkanie, Londyn Jednodniówka Zrzeszenia Studentów Polaków Zagranicą, Londyn XXV lat Szkoły Polskiej w Coventry ( ) (jednodniówka). Przypisy 1 G. Korbut, Wyrazy niemieckie w języku polskim pod względem językowym i cywilizacyjnym, Prace Filologiczne 1893, t. IV, z. II, s W. Doroszewski, Język polski w Stanach Zjednoczonych A. P., Warszawa 1938, s Ibidem, s Ibidem, s Por. np. H. Członkowska, Elementy angielskie w języku Pamiętników emigrantów w Kanadzie [w:] Z badań nad językiem polskim środowisk emigracyjnych, pod red. S. Szlifersztejn, Wrocław 1981, s Autorka stwierdza, że zapożyczenia leksykalne pochodzą z bliskich sobie kręgów semantycznych: wiążą się z mieszkaniem, jedzeniem, pracą. W badanych tekstach wystąpiło ok. 200 zapożyczeń leksykalnych. Co ważne: nie ma właściwie wyrazów odnoszących się do wyższych potrzeb człowieka, oznaczających pojęcia abstrakcyjne. Podobny pogląd wyraził też W. Doroszewski w cytowanej pracy, s. 79. Także: St. Dubisz, Uwagi o zapożyczeniach w języku Polonii amerykańskiej, Prace Filologiczne, Warszawa 1979, t. XXVI, s ; A. Masiewicz, Język skupisk polonijnych w północno-zachodnim departamencie Calvados we Francji, Wrocław Cytuję za: S. Szlifersztejn, Wstęp, [w:] Z badań..., s Np. A. Zaręba, Język polski w Szwecji, Język Polski 1953, z. 2, s Np. L. Stembord, Język polskich emigrantów w Holandii, Poradnik Językowy 1969, z. 4, s Ch. F. Hockett, Kurs językoznawstwa współczesnego, Warszawa 1968, s. 461.
8 M. Gruchmanowa, Z problematyki interferencji językowej w słownictwie Polonii Nowego Jorku, [w:] Stan i potrzeby badań nad zbiorowościami polonijnymi, pod red. H. Kubiaka i A. Pilcha, Wrocław 1976, s Por. tej samej autorki: Przyczynek do badań nad słownictwem Polonii amerykańskiej (Słownictwo związane z domem i jego wyposażeniem), [w:] Opuscula Polono-Slavica, Wrocław 1979, s ; Z badań nad słownictwem Polonii Nowego Jorku, Studia Polonistyczne III, Poznań 1976, s ; Język Polonii amerykańskiej (w odmianie mówionej), [w:] Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność pod red. H. Kubiak, E. Kusielewicza i T. Gromady, Wrocław B. Szydłowska-Ceglowa, Studia językoznawcze nad pamiętnikami emigrantów, Warszawa 1988, s U. Wińska, Język ojczysty dzieci polskich w Londynie, Poradnik Językowy 1971, z. 3, s ; M. Zaremba, O współczesnym języku Polonii angielskiej, Prace Filologiczne, Warszawa 1979, t. XXVIII, s ; A. Marcinkowska, Zapożyczenia leksykalne w języku ojczystym Polonii brytyjskiej, 1980 (maszynopis pracy magisterskiej). 13 B. Stanecka-Tyralska, Angielskie zapożyczenia leksykalne w języku polskich emigrantów (włókniarzy i górników) w Wielkiej Brytanii w hrabstwach Yorkshire, Lancashire i Staffordshire, Polonica III, 1977, s D. Buttler, Kategorie semantyczne leksyki potocznej, [w:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, Wrocław 1978, s Por. np. St. Dubisz, Uwagi o zapożyczeniach..., s. 68, Zestawienie listy słownictwa zapożyczonego dotyczącego budownictwa i mieszkania zawiera wypowiedź J. Serwańskiego umieszczona [w:] Uwagi do problematyki badawczej języka polskich emigrantów, Przegląd Zachodni 1979, nr.2, s O zmianie funkcji języka polskiego w różnych krajach osiedlenia, patrz: W. Miodunka, Moc języka i jej znaczenie w kontaktach językowych i kulturowych, [w:] Kultura skupisk polonijnych, Warszawa 1978, s Patrz m.in.: H. Kubiak, Proces przystosowania społecznego emigrantów polskich do warunków kulturowych krajów osiedlenia, [w:] Zanikające pokrewieństwo. Szkice socjologiczne o Polonii, Kraków 1990, s Kwalifikatory pokoleniowe i socjologiczne wśród danych o informatorach zastosowano w zeszycie próbnym Słownika wyrazów polonijnych, Warszawa Jest to pierwsza praca leksykograficzna przygotowana przez Zespół Badań Języka Środowisk Polonijnych przy IJP UW. 20 Dialektalna baza artykulacyjna przeniesiona przez emigranta wpływa na kształt fonetyczno-fonologiczny adaptowanych wyrazów angielskich. Na ten fakt zwraca uwagę M. Gruchmanowa w cytowanych wyżej artykułach. To kryterium odnosi się do pokolenia emigracyjnego. Pokolenia polonijne przejmują wytworzony przez poprzedników system porozumiewania się. 21 O wpływie stopnia znajomości języka kraju osiedlenia na charakter zapożyczeń i ich postać pisze w swoich artykułach M. Gruchmanowa. Wspomina o tym czynniku również W. Morawski, Język pamiętników amerykańskopolskich nadesłanych z USA w 1958 r. [w:] Z badań nad językiem polskim..., s Patrz, np.: W. Miodunka, op. cit., s. 33; B. Szydłowska-Ceglowa, Uwagi do problematyki badawczej języka polskich emigrantów, Przegląd Zachodni 1979, nr 2, s J. J. Smolicz, Kultura i nauczanie w społeczeństwie wieloetnicznym, Warszawa 1990, s O przebudzeniu ruchu etnicznego i jego przejawach w życiu detroickiej Polonii, patrz: P. Taras, Polonia w Detroit, Warszawa 1989, s , s
OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) ogólnoakademicki. stacjonarne. zaliczenie z oceną. specjalizacyjny. polski
pieczątka jednostki organizacyjnej Załącznik Nr 1.11 Uchwały Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 12/2015/2016 z dnia 15 grudnia 2015 r. OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW
Bardziej szczegółowoW obrębie polskiego języka narodowego należy wydzielić dwa systemy:
Wykład nr 2 W obrębie polskiego języka narodowego należy wydzielić dwa systemy: a) polszczyznę ogólną (zwaną literacką); b)polszczyznę gwarową (gwary ludowe). Jest to podział dokonany ze względu na zasięg
Bardziej szczegółowoSYLLABUS. Leksykologia i leksykografia
SYLLABUS Lp. Element Opis 1 2 Nazwa Typ Leksykologia i leksykografia Obowiązkowy 3 Instytut Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki 4 5 Kod Kierunek, specjalność, poziom i profil PPWSZ-FP-1-45-s
Bardziej szczegółowoKONWERSATORIUM Z KULTURY JĘZYKA POLSKIEGO DLA 3-LETNICH STUDIÓW POLONISTYCZNYCH PIERWSZEGO STOPNIA PROBLEMATYKA ZAJĘĆ
KONWERSATORIUM Z KULTURY JĘZYKA POLSKIEGO DLA 3-LETNICH STUDIÓW POLONISTYCZNYCH PIERWSZEGO STOPNIA Warunki zaliczenia przedmiotu: 1. obecność na zajęciach (dopuszczalne dwie nieobecności; pięć i więcej
Bardziej szczegółowoProponowana lista zagadnień i proponowany rozkład materiału przedmiotu Internacjonalizacja komunikacji językowej
Michał Szczyszek Zakład Frazeologii i Kultury Języka Polskiego UAM Proponowana lista zagadnień i proponowany rozkład materiału przedmiotu Internacjonalizacja komunikacji językowej 1. Zjawiska globalizacji
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 4. Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE
Załącznik Nr 4 Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia magisterskie na kierunku filologia trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba
Bardziej szczegółowoI. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ?... 13 II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY...
I. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ?.... 13 II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY............ 17 1. Niepowtarzalność języka każdego z nas.................. 17 1.1. Nasz język indywidualny...........................
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2015/2016 JĘZYK POLSKI
PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2015/2016 JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Zadanie 1. (0 1) Wymagania szczegółowe 2) wyszukuje w wypowiedzi potrzebne
Bardziej szczegółowoZapożyczenia. Zapożyczenia. Wstęp
Zapożyczenia Zapożyczenia Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Wstęp Język polski należy do najcenniejszego dziedzictwa kulturowego naszego kraju. Trzeba jednak pamiętać,
Bardziej szczegółowoSłowa jako zwierciadło świata
SYLLABUS Lp. Element Opis 1 2 Nazwa modułu Typ modułu Słowa jako zwierciadło świata do wyboru 3 Instytut Instytut Nauk HumanistycznoSpołecznych i Turystyki 4 5 Kod modułu Kierunek, specjalność, poziom
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej mgr Wiesławy Chyżyńskiej
dr hab. Maria Katarzyna Lasatowicz, prof. UO Opole, 30.06.2017 r. Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytet Opolski pl. Staszica 1 45-052 Opole Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Wiesławy Chyżyńskiej Die
Bardziej szczegółowoPunkty ECTS uzyskane w ramach specjalizacji nauczycielskiej są zaliczane do specjalizacji językoznawczej jako specjalizacji pierwszej
Specjalizacja nauczycielska STARY PROGRAM Zgodnie z Rozporządzeniem MENiS z dnia 07.09.2004 dotyczącym standardów kształcenia nauczycieli na postawie ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 12.09.1990, kształcenie
Bardziej szczegółowoZałącznik do uchwały Rady Programowej nr 03/03/UR/2012
Wyższa Szkoła Języków Obcych im. Samuela Bogumiła Lindego w Poznaniu Efekty kształcenia na kierunku FILOLOGIA/ studia I stopnia/ profil ogólnoakademicki Załącznik do uchwały Rady Programowej nr 03/03/UR/2012
Bardziej szczegółowoJęzykowe komunikowanie uczuć w pieśniach ludowych z Warmii i Mazur
Językowe komunikowanie uczuć w pieśniach ludowych z Warmii i Mazur Agnieszka Wełpa Językowe komunikowanie uczuć w pieśniach ludowych z Warmii i Mazur Copyright by Instytut Języka Polskiego PAN w Krakowie
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) filologia polska. prof. dr hab. Andrzej S. Dyszak
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
Bardziej szczegółowoZADANIA DOMOWE LUTEGO
ZADANIA DOMOWE 25-26 LUTEGO Szkoła Podstawowa Klasa 0a Klasa 0b Zadania dla wszystkich: Ćwiczenia część 4 str. 8 zad. 1, str. 13 zad. 1, 2, 3. Nauczę się czytać tekst str. 4. Klasa Ia Ćwiczenia duże str.
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU Nazwa
Bardziej szczegółowoSpis treści. ROZDZIAŁ 2 Wzajemne oddziaływanie między leksykonem a innymi środkami służącymi kodowaniu informacji... 67
Spis treści Wykaz skrótów... 11 Przedmowa... 15 Podziękowania... 17 ROZDZIAŁ 1 Wprowadzenie: założenia metodologiczne i teoretyczne... 19 1. Cel i układ pracy...... 19 2. Język jako przedmiot badań...
Bardziej szczegółowoEFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO. Filologia włoska - I stopień PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA
EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO Filologia włoska - I stopień PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice przedmiotowej
Bardziej szczegółowoEFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO
EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO Filologia hiszpańska- I stopień WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice przedmiotowej
Bardziej szczegółowoI.2 Matryca efektów kształcenia: filolo drugiego stopnia WIEDZA. MODUŁ 21 Nau społeczne - przedmiot doo wyboru. MODUŁ 20 Seminarium magisterskie
I.2 Matryca efektów kształcenia: filolo drugiego stopnia Efekty kształcenia na kierunku Opis kierunkowych efektów kształcenia Odniesienie efektów do obszaru wiedzy MODUŁ 20 Seminarium magisterskie Seminarium
Bardziej szczegółowoEwelina Kwapień Kształtowanie się zasobu leksykalnego polszczyzny XIX wieku rzeczowniki (na podstawie danych leksykograficznych)
Ewelina Kwapień Kształtowanie się zasobu leksykalnego polszczyzny XIX wieku rzeczowniki (na podstawie danych leksykograficznych) Warszawa 2010, ss. 301 Zdawać by się mogło, że polszczyźnie XIX wieku poświęcono
Bardziej szczegółowoGramatyka kontrastywna polsko-angielska. III rok filologii angielskiej studia niestacjonarne I stopnia, semestr II. Profil ogólnoakademicki 2012-2013
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE I. KARTA PRZEDMIOTU: Gramatyka kontrastywna polsko-angielska III rok filologii angielskiej studia niestacjonarne I stopnia, semestr II Profil ogólnoakademicki 2012-2013 CEL PRZEDMIOTU
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
pieczątka jednostki organizacyjnej Załącznik Nr 1.11 Uchwały Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 12/2015/2016 z dnia 15 grudnia 2015 r. OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ: GH-P2 KWIECIEŃ 2017 Zadanie 1. (0 1) FP Zadanie 2. (0 1) B Zadanie 3. (0 1)
Bardziej szczegółowoKod KEK Status Kategoria Profil Kompetencja Kody OEK
Kierunkowe Efekty Kształcenia Wydział: Wydział Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych Stopień: 1. (studia licencjackie) Kierunek: Europeistyka Rok semestr: 2012/13 zimowy Kod KEK Status Kategoria Profil
Bardziej szczegółowoKonsultacje obowiązkowe
SYLABUS MODUŁU KSZTAŁCENIA Lp. Element Opis 1 Nazwa modułu Leksykologia i leksykografia 2 Instytut Humanistyczny 3 Kod PPWSZ - FP - 1 523 s 4 Kierunek, poziom i profil filologia polska, studia pierwszego
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania)
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
Bardziej szczegółowoWpływ języka niemieckiego na polszczyznę (w XII-XIII w. oraz w okresie międzywojennym)
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka Wpływ języka niemieckiego na polszczyznę (w XII-XIII w. oraz w okresie międzywojennym) zestawienie bibliograficzne w wyborze Wybór i opracowanie Małgorzata Pronobis Kielce
Bardziej szczegółowoNakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta
Lp. Element Opis 1 Nazwa Wstęp do językoznawstwa 2 Typ obowiązkowy 3 Instytut Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki Kod 4 PPWSZ-FA-1-15t-s/n Kierunek, kierunek: filologia 5 specjalność, specjalność:
Bardziej szczegółowoSYLLABUS. Historia języka polskiego. Kierunek: filologia polska. specjalność: nauczycielska / dziennikarska
SYLLABUS Lp. Element Opis 1 2 Nazwa przedmiotu/ modułu Typ przedmiotu/ modułu Historia języka polskiego obowiązkowy 3 Instytut Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki 4 5 Kod przedmiotu/ modułu
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY
PODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY NR 134 Katarzyna Kwapisz Osadnik PODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY Wydawnictwo Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych
Załącznik do uchwały nr 404 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 28 stycznia 2015 r. ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych Objaśnienie: symbole
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 5. Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia polska STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE
Załącznik Nr 5 Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia polska STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia magisterskie na kierunku filologia polska trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów).
Bardziej szczegółowoGramatyka opisowa języka polskiego Kod przedmiotu
Gramatyka opisowa języka polskiego - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Gramatyka opisowa języka polskiego Kod przedmiotu 09.3-WH-FiP-GOP-1-K-S14_pNadGen0FA8C Wydział Kierunek Wydział Humanistyczny
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ: GH-P7 KWIECIEŃ 2017 Zadanie 1. (0 1) 9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek
Bardziej szczegółowoFP, studia 1. stopnia I C MODUŁ PRZEDMIOTÓW KIERUNKOWYCH: IC3 MODUŁ JĘZYKOZNAWCZY
FP, studia 1. stopnia I C MODUŁ PRZEDMIOTÓW KIERUNKOWYCH: IC3 MODUŁ JĘZYKOZNAWCZY IC1/26. PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Podstawy językoznawstwa
Bardziej szczegółowoSocjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego
Uniwersytet Mikołaja Kopernika Wydział Filologiczny Instytut Filologii Słowiańskiej Michał Głuszkowski Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego
Bardziej szczegółowoLista tematów na wewnętrzny egzamin z języka polskiego w roku szkolnym 2015/2016 w Zespole Szkół Ekonomiczno-Usługowych w Świętochłowicach LITERATURA
Lista tematów na wewnętrzny egzamin z języka polskiego w roku szkolnym 2015/2016 w Zespole Szkół Ekonomiczno-Usługowych w Świętochłowicach LITERATURA 1. Konflikt pokoleń jako motyw literatury. Zanalizuj
Bardziej szczegółowoWprowadzenie Język młodzieży w kontekście społeczno-kulturowym na przełomie XX i XXI wieku Część 1. Zachowania językowe dzieci i młodzieży
Spis treści Słowo wstępne..................................................... 7 Wprowadzenie Język młodzieży w kontekście społeczno-kulturowym na przełomie XX i XXI wieku......................................................
Bardziej szczegółowoWSZECHNICA POLSKA. SZKOŁA WYŻSZA TWP w Warszawie WSTĘP DO JĘZYKOZNAWSTWA FILOLOGIA. 26 godzin wykładu
WSZECHNICA POLSKA. SZKOŁA WYŻSZA TWP w Warszawie WSTĘP DO JĘZYKOZNAWSTWA FILOLOGIA Semestr zimowy, rok akad. 2013/ 2014 26 godzin wykładu Tryb zaliczenia: egzamin pisemny w sesji zimowej (luty 2014) Odpowiedzialna
Bardziej szczegółowoDOTACJA NA UTRZYMANIE POTENCJAŁU BADAWCZEGO DOTACJA Wykaz planowanych do realizacji zadań badawczych, ujętych w planie zadaniowym jednostki
DOTACJA NA UTRZYMANIE POTENCJAŁU BADAWCZEGO DOTACJA 2016 Wykaz planowanych do realizacji zadań badawczych, ujętych w planie zadaniowym jednostki Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej 1. Dzieje
Bardziej szczegółowoSPIS PUBLIKACJI. Rabiej, A. (2015). Kształcenie i rozwijanie kompetencji fonologicznej uczniów,
AGNIESZKA RABIEJ SPIS PUBLIKACJI Prace redakcyjne Rabiej, A., Janowska, I. (red.) (2015). Zeszyty Edukacyjne. Kształcenie językowoprzedmiotowe w szkole polonijnej. Materiały z kursu doskonalenia zawodowego
Bardziej szczegółowoNajważniejsze zagadnienia polonistycznego językoznawstwa historycznego. Zaproszenie do dyskusji
Kwartalnik Językoznawczy 2010/1 (1) Najważniejsze zagadnienia polonistycznego językoznawstwa historycznego. Zaproszenie do dyskusji Zapraszamy wszystkich językoznawców do zabrania głosu w inicjowanej niniejszym
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej Dziedzictwo praindoeuropejskie w staropolszczyźnie rzeczowniki Katarzyny Jasińskiej
Katowice, 22 sierpnia 2018 r. dr hab. Aleksandra Janowska Uniwersytet Śląski Wydział Filologiczny Instytut Języka Polskiego Pl. Sejmu Śląskiego 1 40 032 Katowice e mail: aleksandra.janowska@us.edu.pl Recenzja
Bardziej szczegółowoEFEKTY UCZENIA SIĘ - JĘZYKOZNAWSTWO FILOLOGIA RUMUŃSKA STUDIA I STOPNIA. WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU (I r.)
EFEKTY UCZENIA SIĘ - JĘZYKOZNAWSTWO FILOLOGIA RUMUŃSKA STUDIA I STOPNIA WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU (I r.) ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice
Bardziej szczegółowoEfekty uczenia się filologia francuska I stopień
Efekty uczenia się filologia francuska I stopień PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA Student ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice przedmiotowej
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Lektorat języka angielskiego. 2. KIERUNEK: Politologia. 3. POZIOM STUDIÓW: I stopnia
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Lektorat języka angielskiego 2. KIERUNEK: Politologia 3. POZIOM STUDIÓW: I stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I/1 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 2 6. LICZBA GODZIN: 30 7. TYP
Bardziej szczegółowoMODUŁ KSZTAŁCENIA: Praktyczna nauka języka angielskiego: moduł 1
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. Program kształcenia, załącznik nr. nazwa kierunku FILOLOGIA ANGIELSKA. poziom kształcenia pierwszy 3. profil kształcenia ogólnoakademicki 4. forma prowadzenia stacjonarne
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki
Załącznik nr 2 do Uchwały Nr XXIII 24.5/15 z dnia 25 marca 2015 r. Efekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Umiejscowienie
Bardziej szczegółowoSłowniki i inne przydatne adresy. oprac. dr Aneta Drabek
Słowniki i inne przydatne adresy oprac. dr Aneta Drabek Encyklopedia PWN Internetowa encyklopedia PWN zawiera wybór 80 tysięcy haseł i 5tysięcy ilustracji ze stale aktualizowanej bazy encyklopedycznej
Bardziej szczegółowoSTUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY
STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY - Student ma podstawową, uporządkowaną wiedzę z zakresu aparatu pojęciowo-terminologicznego stosowanego w przekładoznawstwie oraz w naukach pomocniczych i pokrewnych,
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ FILOLOGICZNY (INST. JĘZYKA ANGIELSKIEGO I INST. KULTUR I LITERATUR ANGLOJĘZYCZNYCH)
WYDZIAŁ FILOLOGICZNY (INST. JĘZYKA ANGIELSKIEGO I INST. KULTUR I LITERATUR ANGLOJĘZYCZNYCH) Kierunek/specjalność/program Forma i poziom studiów Limit Kryterium zakres kwalifikacji program: nauczycielski
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU Nazwa
Bardziej szczegółowoW sieci po angielsku
W sieci po angielsku Aż 48% użytkowników Internetu w UE używa języka angielskiego do czytania lub przeglądania treści w Internecie. 29% stwierdziło, że do komunikacji w Internecie wykorzystuje język inny
Bardziej szczegółowoSzwedzki dla imigrantów
Szwedzki dla imigrantów Cel kształcenia Celem kształcenia w ramach kursu Szwedzki dla imigrantów (sfi) jest zapewnienie osobom dorosłym, które nie posiadają podstawowej znajomości języka szwedzkiego, możliwości
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Lektorat języka angielskiego. 2. KIERUNEK: Turystyka i rekreacja. 3. POZIOM STUDIÓW: I stopnia
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Lektorat języka angielskiego 2. KIERUNEK: Turystyka i rekreacja 3. POZIOM STUDIÓW: I stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II/1 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 2 6. LICZBA GODZIN:
Bardziej szczegółowoMatryca efektów kształcenia dla programu kształcenia na kierunku Socjologia Studia pierwszego stopnia
Załącznik nr 4 do Uchwały nr 1647 Senatu Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 17 grudnia 2014 r. Matryca efektów kształcenia dla programu kształcenia na kierunku Socjologia Studia pierwszego stopnia Efekty
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE I. KARTA PRZEDMIOTU: Praktyczna Nauka Języka Angielskiego: słownictwo CEL PRZEDMIOTU
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE I. KARTA PRZEDMIOTU: Praktyczna Nauka Języka Angielskiego: słownictwo CEL PRZEDMIOTU C1 Poszerzenie i ugruntowanie zasobu słownictwa na poziomie zaawansowanym. C Prezentacja wielości
Bardziej szczegółowoTabela odniesień kierunkowych efektów kształcenia
Tabela odniesień kierunkowych efektów kształcenia kierunku Języki obce w sektorze usług, studia pierwszego stopnia (profil ogólnoakademicki) na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Opolskiego (od r. akad
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 K_W09 K_W10 Po ukończeniu studiów absolwent:
Bardziej szczegółowoProblemy emigracji dotyczące polskich obywateli. Paulina Brzezińska
Problemy emigracji dotyczące polskich obywateli. Paulina Brzezińska Emigracja-wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca pobytu. Przemieszczanie się ludności jest całkowicie naturalnym zjawiskiem
Bardziej szczegółowoObcokrajowcy i imigranci a język polski. Polacy a języki obce. Na podstawie Polskiego Sondażu Uprzedzeń 2013
Obcokrajowcy i imigranci a język polski. Polacy a języki obce. Na podstawie Polskiego Sondażu Uprzedzeń 2013 Karolina Hansen Marta Witkowska Warszawa, 2014 Polski Sondaż Uprzedzeń 2013 został sfinansowany
Bardziej szczegółowoSTOSUNKI MIĘDZYNARODOWE
Karta przedmiotu STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE Studia pierwszego stopnia/ ogólnoakademicki Przedmiot: Lektorat języka niemieckiego II Przedmiot w języku angielskim: Kod przedmiotu: Typ przedmiotu/modułu: obowiązkowy
Bardziej szczegółowo5.1. Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych
1. Nazwa kierunku - FILOLOGIA 2. Obszar/obszary kształcenia - NAUKI HUMANISTYCZNE 3. Sylwetka absolwenta Sylwetka absolwenta kierunku filologia jest zgodna z uregulowaniami przyjętymi w ramach Procesu
Bardziej szczegółowoI. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ? II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY...
Spis treści I. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ?... 13 II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY...17 1. Niepowtarzalność języka każdego z nas...17 1.1. Nasz język indywidualny...17 1.2. Czynniki
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW HUMANISTYKA W SZKOLE. POLONISTYCZNO-HISTORYCZNE STUDIA NAUCZYCIELSKIE
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW HUMANISTYKA W SZKOLE. POLONISTYCZNO-HISTORYCZNE STUDIA NAUCZYCIELSKIE poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta studia I stopnia...
Bardziej szczegółowopolski ENCYKLOPEDIA W TABELACH Wydawnictwo Adamantan
polski / ENCYKLOPEDIA W TABELACH Wydawnictwo Adamantan SPIS TREŚCI FONETYKA Narządy mowy 13 Klasyfikacja głosek i fonemów 14 Samogłoski 16 Spółgłoski 17 Pisownia fonetyczna 19 Fonemy języka polskiego 20
Bardziej szczegółowoMODUŁ KSZTAŁCENIA: Praktyczna nauka języka angielskiego: moduł 4
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 1. nazwa kierunku FILOLOGIA ANGIELSKA 2. poziom kształcenia drugi. profil kształcenia ogólnoakademicki. forma prowadzenia niestacjonarne studiów MODUŁ KSZTAŁCENIA:
Bardziej szczegółowoSTUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY
STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY WIEDZA - Student ma podstawową, uporządkowaną wiedzę z zakresu aparatu pojęciowo-terminologicznego stosowanego w przekładoznawstwie oraz w naukach pomocniczych i pokrewnych,
Bardziej szczegółowo3 sem. ćw.lab./ćw.prow. w jęz. obcym/ semin.dypl. ECTS w. ćw. ćw. A. Moduły przedmiotowe kształcenia ogólnego
Forma zaliczenia wykłady ćwiczenia ć lab./ćprow jęz.obcym / semin.dypl. ć ćlab./ćpro w jęz. ć ćlab./ćpro w jęz. ć ćlab./ćpro w jęz. ć ćlab./ćpro w j. obcym/ sem.dypl. ć ćlab./ćpro w jęz. ć ćlab./ćpro w
Bardziej szczegółowoI. Opracowanie literatury z użyciem Deskryptorów BN (zagadnienia ogólne)
Zaproszenie Pracownia Deskryptorów Biblioteki Narodowej zaprasza na cykl otwartych spotkań poświęconych zagadnieniom opracowania rzeczowego z zastosowaniem Deskryptorów BN. Harmonogram spotkań: I. Opracowanie
Bardziej szczegółowoI. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem:
Załącznik nr 2 do uchwały nr 182/09/2013 Senatu UR z 26 września 2013 roku EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia
Bardziej szczegółowoKARTA MONITOROWANIA PODSTAWY PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO
KARTA MONITOROWANIA PODSTAWY PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO III etap edukacyjny Poziom III.0 dla początkujących PG im. Tadeusza Kościuszki w Kościerzycach Przedmiot język niemiecki Klasa......... Rok
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla: nazwa kierunku profil kształcenia
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Efekty dla: nazwa kierunku poziom profil filologia germańska pierwszy ogólnoakademicki Kod efektu (kierunek) FG_W01 FG_W02 FG_W03 FG_W04 FG_W05 Efekty Po ukończeniu
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) studia pierwszego stopnia
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Nazwa modułu (przedmiotu)
Bardziej szczegółowoI. POSTANOWIENIA OGÓLNE
REGULAMIN EGZAMINU przed Zespołem Orzekającym o znajomości języka kaszubskiego na potrzeby osób zatrudnionych w jednostkach administracji publicznej i innych podmiotach oraz dla pozostałych zainteresowanych
Bardziej szczegółowoKOMPOZYCJA Egzamin maturalny z języka polskiego od 2015 roku
KOMPOZYCJA Egzamin maturalny z języka polskiego od 2015 roku (materiały szkoleniowe) Materiał współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. wszechogarnia tekst,
Bardziej szczegółowoSzkolna lista tematów na ustny egzamin maturalny z języka polskiego. - Zespół Szkół Budowlanych im. E.Kwiatkowskiego w Lublinie. Rok szkolny 2010/2011
LITERATURA 1. Różne oblicza miłości. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła literackie z różnych 2. Wizerunek żony w literaturze. Przedstaw różne ujęcia motywu, analizując wybrane dzieła 3. Różne
Bardziej szczegółowoProjekt edukacyjny Tydzień języków obcych. Autorki: Justyna Krawczyk Anita Morawska Wasielak. Granice mojego języka są granicami mojego świata
Granice mojego języka są granicami mojego świata Ludwik Wittgenstein. Projekt edukacyjny Tydzień języków obcych Autorki: Justyna Krawczyk Anita Morawska Wasielak 1 I. Założenia projektu Celem projektu
Bardziej szczegółowoZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE
ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery sprawności językowe, tj.: rozumienie ze słuchu, pisanie, czytanie, mówienie, oraz tzw.
Bardziej szczegółowoJAKIE ZNAMY JĘZYKI OBCE?
JAKIE ZNAMY JĘZYKI OBCE? Warszawa, październik 2000! Większość, niecałe trzy piąte (57%), Polaków twierdzi, że zna jakiś język obcy. Do braku umiejętności porozumienia się w innym języku niż ojczysty przyznaje
Bardziej szczegółowoZasady pisania prac dyplomowych
Zasady pisania prac dyplomowych I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Prace licencjackie - mogą mieć postać prac przeglądowych: streszczać poglądy filozofów, stanowić świadectwo rozumienia tekstów filozoficznych,
Bardziej szczegółowoZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE MEINE DEUTSCHTOUR KL.II gimnazjum
ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE MEINE DEUTSCHTOUR KL.II gimnazjum Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery sprawności językowe, tj.: rozumienie ze słuchu, pisanie,
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO W KLASIE VII PODRĘCZNIK MEINE DEUTSCHTOUR ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO W KLASIE VII PODRĘCZNIK MEINE DEUTSCHTOUR ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery
Bardziej szczegółowob. umiejętności: 1. student umie komunikować się w sytuacjach związanych z podróżowaniem oraz przez telefon; 2. student potrafi wydawać polecenia;
JĘZYK ANGIELSKI 1. Informacje o przedmiocie (zajęciach), jednostce koordynującej przedmiot, osobie prowadzącej 1.1. Nazwa przedmiotu (zajęć): Język angielski 1.2. Forma przedmiotu: Ćwiczenia, e-learning
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) studia pierwszego stopnia
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Nazwa modułu (przedmiotu)
Bardziej szczegółowoOCENA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 1 do uchwały 37/ 2016 Rady Wydziału Filologicznego z dnia 28 września 2016 r. r. OCENA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Podstawowe informacje Kierunek studiów / Poziom kształcenia Profil kształcenia
Bardziej szczegółowoKierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent:
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku
Bardziej szczegółowoćw.lab./ćw.prow. w jęz. obcym/ semin.dypl. ECTS w. ćw. ćw. A. Moduły przedmiotowe kształcenia ogólnego, w tym ogólnouczelniane
Forma zaliczenia wykłady ćwiczenia ć lab./ćprow jęz.obcym / semin.dypl. ć ćlab./ćpro w jęz. ć ćlab./ćpro w jęz. ć ćlab./ćpro w jęz. ć ćlab./ćpro w j. obcym/ sem.dypl. ć ćlab./ćpro w jęz. ć ćlab./ćpro w
Bardziej szczegółowoLosy zawodowe absolwentów Wyższej Szkoły Ekonomiczno- Humanistycznej, rocznik 2011/2012
Losy zawodowe absolwentów Wyższej Szkoły Ekonomiczno- Humanistycznej, rocznik 2011/2012 Zakres badao: Sytuacja absolwentów na rynku pracy Poziom zadowolenia z ukooczonych studiów oraz zdobytej podczas
Bardziej szczegółowoSymbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10
Załącznik do uchwały nr 73 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 30 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kierunku studiów: Administracja 1. Odniesień efektów kierunkowych do
Bardziej szczegółowoEFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO
EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO Filologia portugalska- I stopień PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA Student ma podstawową wiedzę o miejscu, znaczeniu i powiązaniach językoznawstwa z innymi dyscyplinami naukowymi
Bardziej szczegółowoMODUŁ KSZTAŁCENIA: Praktyczna nauka języka angielskiego: moduł 1
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 1. nazwa kierunku FILOLOGIA ANGIELSKA. poziom kształcenia drugi. profil kształcenia ogólnoakademicki 4. forma prowadzenia stacjonarne studiów MODUŁ KSZTAŁCENIA: Praktyczna
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ FILOLOGICZNY część druga
WYDZIAŁ FILOLOGICZNY część druga Kierunek/specjalność angielska kultura i literatura angielskiego obszaru językowego angielska kultura-media-translacja angielska nauczycielska z informatyką angielska nauczycielska
Bardziej szczegółowoINNOWACJA PEDAGOGICZNA: Skrzaty pod DACHem Europy. Kulturowa podróż przedszkolaków po krajach niemieckiego obszaru językowego.
INNOWACJA PEDAGOGICZNA: Skrzaty pod DACHem Europy. Kulturowa podróż przedszkolaków po krajach niemieckiego obszaru językowego. Miejsce realizacji: Miejskie Przedszkole Nr 47 z Oddziałami Integracyjnymi
Bardziej szczegółowojest dziedziną nauk humanistycznych zajmującą się badaniem procesu nauczania i uczenia się polszczyzny jako języka obcego i drugiego (Miodunka 2016:
Przemysław E. Gębal jest dziedziną nauk humanistycznych zajmującą się badaniem procesu nauczania i uczenia się polszczyzny jako języka obcego i drugiego (Miodunka 2016: 54). metodyka nauczania języka polskiego
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla: nazwa kierunku Filologia germańska poziom kształcenia pierwszy profil kształcenia ogólnoakademicki
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Efekty dla: nazwa kierunku Filologia germańska poziom pierwszy profil ogólnoakademicki Załącznik nr 1 do uchwały nr. Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z
Bardziej szczegółowo