1. Literatura z perspektywy historycznoliterackiej Literatura z perspektywy rodzajów i gatunków literackich 2

Transkrypt

1 2. PLAN WYNIKOWY Wykaz tematów i godzin przeznaczonych na ich realizacj Lp. Temat godzin przeznaczonych na realizacj 1. Literatura z perspektywy historycznoliterackiej 1 2. Literatura z perspektywy rodzajów i gatunków literackich 2 3. RzeczywistoÊç z perspektywy znaku 2 4. Komunikacja j zykowa. Funkcje tekstów j zykowych 2 5. Znana i nieznana. Miejsce ksiàg biblijnych w kulturze europejskiej 2 6. Kosmogonia biblijna, czyli opis stworzenia Êwiata 1 7. Trudna màdroêç Ksi gi Hioba 1 8. PoetyckoÊç biblijnych psalmów 1 9. B ogos awieni, czyli szcz Êliwi. Kazanie na Górze Prosta nauka biblijnych przypowieêci Tajemnicza ksi ga Apokalipsa Êw. Jana Przek ady i parafrazy Biblii Biblia we wspó czesnym j zyku Znaczenie mitologii w dziejach kultury europejskiej Kosmogonia mityczna Na Olimpie i na Ziemi Prometeusz Apollo i Dionizos Czas na wnioski. Funkcje i odmiany mitów Literatura staro ytnej Grecji i Rzymu W Êwiecie poematów Homera Teatr i dramat antycznej Grecji Tragiczna koncepcja ludzkiego losu w Królu Edypie Czas filozofów Zasady ycia i twórczoêci wed ug Horacego Z antyku wzi te, czyli o rodowodzie niektórych s ów, nazw, zwiàzków wyrazowych we wspó czesnej polszczyênie 27. Mi dzy Êwiatem antycznym a chrzeêcijaƒstwem. Quo vadis H. Sienkiewicza Podsystem leksykalny. Sposoby wzbogacania s ownictwa S owa obok s ów Tysiàcletnie Êredniowiecze Teocentryzm dominantà Êredniowiecznej filozofii 1

2 Lp. Temat godzin przeznaczonych na realizacj 32. Sztuka Êredniowiecza Âmiech, art, b azenada karnawa w kulturze Êredniowiecza Literatura Êredniowiecza Âredniowieczna kultura rycerska Âredniowieczny wzorzec w adcy Âredniowieczne koncepcje Êwi toêci Obraz Matki Boskiej w Êredniowiecznej liryce maryjnej Literatura wobec spraw ostatecznych Obraz ludzkiego ycia w Wielkim testamencie Francoisa Villona W drówka w zaêwiaty. Boska komedia Dantego Rozwój j zyka polskiego w dobie Êredniowiecza Âredniowieczne zabytki j zyka polskiego Zapo yczenia Kultura j zyka a normy j zykowe B dy j zykowe Kryteria poprawnoêci j zykowej Przygotowanie wypowiedzi ustnej 1 Godziny przewidziane na prace klasowe i sprawdziany 3x3 (sprawdzian i omówienie) 9 Lekcje powtórzeniowe 3 Prezentacje 2 Razem 86 godzin lekcyjnych PROPOZYCJA PLANU WYNIKOWEGO DO PODR CZNIKA J ZYK POLSKI. ANTYK. ÂRE- DNIOWIECZE Poniewa plan wynikowy, czyli oczekiwane osiàgni cia uczniów, powinno si redagowaç dla ka dego zespo u uczniów oddzielnie, dlatego przedstawiony zarys oczekiwaƒ jest propozycjà skierowanà do nauczyciela pracujàcego z klasà o Êrednim poziomie intelektualnym. W grupach s abszych mo na zrezygnowaç z treêci o charakterze informacyjnym na rzecz rozbudowanych çwiczeƒ kszta càcych j zyk oraz umiej tnoêç czytania tekstów literackich i nieliterackich. ponad 1. Literatura z perspektywy historycznoliterackiej 1 epoki historycznoliterackie poj cia: epoka literacka, pràd literacki, okres w kulturze wymienia epoki w dziejach kultury zna podstawowe czynniki kszta tujàce epok rozumie, czym jest pràd artystyczny i okres w kulturze wyjaênia z o onoêç podzia ów mi dzy epokami zna i omawia czynniki wewn trzne i zewn trzne kszta tujàce epok

3 ponad podzia y wewnàtrz epok, ich umownoêç czynniki kszta tujàce epok literackà istota konwencji artystycznej schemat przemiennoêci epok opisuje na schemacie przemiennoêç epok poprawnie pos uguje si poznanymi poj ciami pos uguje si poprawnym j zykiem, omawiajàc zagadnienia historycznoliterackie samodzielnie porzàdkuje swojà wiedz omawia i wyja- Ênia, czym jest konwencja artystyczna szczegó owo opisuje i wyjaênia zjawiska uj te na schemacie przemiennoêci epok sprawnie pos uguje si j zykiem historycznoliterackim dà y do pe nego uczestnictwa w kulturze i rozumienia literatury 2. Literatura z perspektywy rodzajów i gatunków literackich 3. RzeczywistoÊç z perspektywy znaku 2 L. Staff, Wysokie drzewa B. Prus, Katarynka W. Szekspir, Romeo i Julia Êw. Pawe, Hymn o mi o- Êci A. Mickiewicz, Burza A. Mickiewicz, Pan Tadeusz Sofokles, Antygona A. Fredro, Zemsta 2 M. G owiƒski, A. Okopieƒ- -S awiƒska, J. S awiƒski, Tworzywo dzie a literackiego rodzaje literackie i ich wyznaczniki gatunki literackie epika a proza, wiersz a liryka synkretyzm gatunkowy gatunki modne, ewolucja gatunków przyk ady utworów lub fragmentów dzie, stanowiàcych ilustracj rodzajów i gatunków tworzywo dzie a literackiego istota j zyka jako narz dzia komunikacji wieloznacznoêç s owa j zyk znak, treêç i forma znaku znaki umowne i naturalne zna podzia na rodzaje i gatunki literackie rozpoznaje rodzaj i gatunek wskazanego utworu wymienia przyk ady utworów reprezentujàcych ró ne gatunki podejmuje prób formu owania wniosków zna poj cie: synkretyzm, kojarzy je z podzia em na rodzaje i gatunki literackie poprawnie pos uguje si s ownictwem (np. liryka, epika, proza, wiersz itp.) sporzàdza notatk w odpowiedniej, wybranej przez siebie formie zna wieloznacznoêç s owa j zyk u ywa w ró nych znaczeniach s owa j zyk zna poj cie znaku, wskazuje znaki umowne i naturalne omawia wyró niki rodzajowe i gatunkowe wyjaênia zjawisko synkretyzmu na przyk adach utworów bada zastosowanà w utworze form wypowiedzi analizuje fragmenty utworów, formu uje wnioski sporzàdza notatk zawierajàcà logicznie uporzàdkowane informacje i wnioski rozpoznaje ró ne gatunki literackie, poprawnie je nazywajàc i podajàc przyk ady systematyzuje wiedz definiuje poj cie znaku omawia bezpo- Êrednie i poêrednie akty mowy rozpoznaje i wyja- Ênia intencje nadawcy tekstu samodzielnie konstruuje komunika-

4 ponad 4. Komunikacja j zykowa. Funkcje tekstów j zykowych 5. Znana i nieznana. Miejsce ksiàg biblijnych w kulturze europejskiej 2 H. Kurkowska, O funkcji komunikatywnej tekstu 2 Biblia (fragmenty w przek adzie Biblia Tysiàclecia oraz t umaczenie Czes awa Mi osza) M. Filipiak, Cz owiek wspó czesny a Stary Testament j zyk jako system znaków, podsystemy j zyka wyraz i forma wyrazowa akty mowy (bezpoêrednie i po- Êrednie) j zyk jako tworzywo tekstu akt komunikacji j zykowej funkcje tekstów j zykowych (poznawcza, impresywna, ekspresywna, poetycka i inne) j zyk jako narz dzie kreowania Êwiata Biblia jako ksi ga Êwi ta i arcydzie o literackie rodowód nazw: biblia, testament j zyki biblijne powstawanie ksiàg biblijnych i ich podzia treêç i sens najwa niejszych ze wzgl dów kulturowych ksiàg Starego i Nowego Testamentu ksi gi màdroêciowe, prorockie i historyczne kwestia autorstwa Biblii zna system i podsystemy j zyka redaguje komunikat, pos ugujàc si ró nymi kodami czyta i analizuje wed ug poleceƒ tekst Tworzywo dzie a literackiego, rozumiejàc jego sens szuka w ró nych êród ach znaczenia niejasnych dla siebie s ów zna i omawia akt komunikacji j zykowej wymienia podstawowe funkcje tekstów wie, e j zyk jest narz dziem kreowania Êwiata tworzy teksty, Êwiadomie dà àc do realizacji ich okreêlonej funkcji czyta tekst teoretyczny, analizujàc jego kompozycj i sens poszczególnych akapitów zna podzia Biblii na Stary i Nowy Testament; zna treêç najwa niejszych ksiàg biblijnych; podaje przyk ady ksiàg màdroêciowych, prorockich i historycznych czyta ze zrozumieniem i analizuje tekst o powstawaniu Starego Testamentu zna materia y, na których utrwalano najstarsze zapisy ksiàg biblijnych ty, dà àc do uzyskania maksymalnej zgodnoêci z intencjà czyta tekst teoretycznoliteracki na poziomie dos ownym i symbolicznym, sprawnie okreêla kompozycj tekstu, charakteryzuje jego nadawc pos uguje si terminologià teoretycznoliterackà Êwiadomie stosuje w tworzonych przez siebie tekstach Êrodki j zykowe w aêciwe dla funkcji tekstu zna funkcj kreatywnà, metaj zykowà, fatycznà i magicznà tekstów j zykowych; podaje stosowne przyk ady tekstów czyta tekst teoretyczny, analizujàc u yte w nim formy j zykowe wyjaênia, w jaki sposób j zyk kreuje Êwiat wymienia j zyki, w jakich powstawa a Biblia omawia sposób powstawania ksiàg biblijnych i kwesti autorstwa gromadzi i wypowiada argumenty o kulturotwórczej roli Biblii wyjaênia istot ksiàg màdroêciowych, prorockich, historycznych, zwracajàc uwag na zró nicowanie ich treêci

5 ponad pierwsze zapisy ksiàg biblijnych poprawnie pos uguje si wprowadzonymi nazwami (np. testament, sacrum, profanum, biblia itd.) analizuje fragmenty ksiàg biblijnych, zwracajàc uwag na zastosowane formy j zykowe 6. Kosmogonia biblijna, czyli opis stworzenia Êwiata 1 Ksi ga Rodzaju dzie a plastyczne przedstawiajàce Genesis K. Bukowski, Staro ytne kosmogonie (na podstawie Biblia a literatura polska) biblijny opis stworzenia Êwiata znaczenie s owa genesis fragmenty Ksi gi Rodzaju monoteistyczna koncepcja religijna w Biblii obraz Êwiata, Boga i cz owieka w Ksi dze Rodzaju kosmogonia biblijna wobec innych kosmogonii staro ytnych motyw dzie a stworzenia i Boga Stworzyciela w dzie ach plastycznych ró nych epok zna ksi g Genesis jako rozpoczynajàcà Bibli i opisujàcà powstanie Êwiata czyta fragmenty ksi gi i omawia na jej podstawie dzie o stworzenia, zawarty w ksi dze obraz Êwiata i miejsce cz owieka w Êwiecie podaje przyk ady dzie plastycznych nawiàzujàcych do Ksi gi Rodzaju poprawnie u ywa s ownictwa (kosmogonia, monoteizm, politeizm) czyta tekst o staro ytnych kosmogoniach, analizuje jego podstawowe znaczenie j zyk Ksi gi Rodzaju analizuje etapy stwarzania Êwiata i ich znaczenie w dziele kreacji wyjaênia miejsce cz owieka w dziele stworzenia rozpoznaje kreatywnà funkcj j zyka w s owach odnoszàcych si do stworzenia Êwiata analizuje i interpretuje dzie a plastyczne wyobra ajàce motywy z Ksi gi Rodzaju 7. Trudna màdroêç Ksi gi Hioba 1 Ksi ga Hioba A. Kamieƒska, Modlitwa Hioba W. J. Harrington, Klucz do Biblii A. Dürer, Hiob z onà historia Hioba Ksi ga Hioba jako tekst màdroêciowy znaczenie zwiàzku frazeologicznego hiobowa wieêç postawa Hioba jako archetyp cierpienia, istota archetypu obraz ycia ludzkiego w Ksi dze Hioba Hiob w Êwietle literatury biblistycznej motyw hiobowego cierpienia zna treêç Ksi gi Hioba zna i poprawnie stosuje w swoich wypowiedziach zwiàzek frazeologiczny hiobowa wieêç rozumie, czym jest archetyp podejmuje prób wyjaênienia postawy Hioba jako archetypu cierpienia poprawnie pos uguje si poj ciami: podmiot liryczny, adresat wypowiedzi, metafora definiuje archetyp i wyjaênia uniwersalny sens Ksi gi Hioba jako opowieêci o ludzkim cierpieniu czyta biblijnà opowieêç o Hiobie, analizujàc j zyk przekazu i metaforyczny sens fragmentów odnajduje w tek- Êcie anafory i metafory, interpretuje ich funkcj stylistycznà analizuje wiersz i interpretuje jego

6 ponad w poezji wspó czesnej (np. A. Kamieƒska, Modlitwa Hioba) wyjaênia funkcj impresywnà i poetyckà wskazanego tekstu opisuje obraz ycia ludzkiego zawarty w opowieêci o Hiobie analizuje wiersz nawiàzujàcy do Ksi gi Hioba, wyjaênia jego dos owny sens czyta ze zrozumieniem i wyjaênia wskazane fragmenty z tekstu Harringtona Klucz do Biblii sens przenoêny, poprawnie stosuje terminy z zakresu wiedzy teoretycznoliterackiej 8. PoetyckoÊç biblijnych psalmów 9. B ogos awieni, czyli szcz Êliwi. Kazanie na Górze 1 Psalm 1 (t um. Cz. Mi osz) Psalm 23 (t um. BT) Psalm 130 (t um. J. Wujek) 1 Kazanie na Górze (Ewangelia Êw. Mateusza, t um. BT) Fra Angelico, Kazanie na Górze J. Kasprowicz, B ogos awieni geneza i podzia psalmów obraz Boga i cz owieka w psalmach psalm jako gatunek literacki psa terz b ogos awieƒstwa zawarte w Kazaniu na Górze znaczenie s ownictwa zawartego w tekêcie (mi osierdzie, uràgaç itp.) funkcja metaforycznych wyra eƒ: sól ziemi, Êwiat oêç Êwiata obraz Fra Angelico malarskim nawiàzaniem do Kazania na Górze literackie nawiàzanie w wierszu Jana Kasprowicza B ogos awieni zna psalm jako gatunek biblijnej liryki religijnej rozpoznaje i próbuje wyjaêniç funkcj zawartych w psalmach typowych Êrodków stylistycznych omawia zawarty w konkretnych tekstach obraz Boga i cz owieka analizuje psalmy jako teksty religijne i literackie pos uguje si terminem psa terz zna treêç Kazania na Górze rozumie tekst na poziomie leksykalnym opisuje obraz Fra Angelico zna J. Kasprowicza jako poet nawiàzujàcego do motywów biblijnych analizuje teksty kultury na poziomie dos ownym rozumie i wyja- Ênia postaw mi- osierdzia omawia genez psalmów zna autorów t umaczeƒ i parafraz biblijnych psalmów bada styl i kompozycj, wyjaênia funkcj Êrodków stylistycznych zawartych w psalmach zna poj cie wersetu biblijnego wyjaênia znaczenie psalmów jako tekstów kultury interpretuje metaforyczne wyra enia: sól ziemi, Êwiat oêç Êwiata analizuje teksty kultury na poziomie metaforycznym

7 ponad 10. Prosta nauka biblijnych przypowieêci 11. Tajemnicza ksi ga Apokalipsa Êw. Jana 12. Przek ady i parafrazy Biblii 1 PrzypowieÊç o mi osiernym Samarytaninie (t um. BT) Vincent van Gogh, Mi osierny Samarytanin wed ug Delacroix H. van Rijn Rembrandt, Powrót syna marnotrawnego 2 Ksi ga Apokalipsy Êw. Jana (BT) A. Dürer, Czterej jeêdêcy Apokalipsy H. Memling, Sàd ostateczny Cz. Mi osz, Piosenka o koƒcu Êwiata A. Âwiderkówna, Rozmowy o Biblii 1 Septuaginta Wulgata Biblia królowej Zofii Biblia w t um. J. Wujka Biblia Gdaƒska przypowieêç, czyli parabola dydaktyczny charakter przypowie- Êci treêç przypowieêci o mi osiernym Samarytaninie oraz o synu marnotrawnym zwiàzki frazeologiczne zaczerpni te z przypowieêci parabola jako forma literacka wizualizacja motywów parabolicznych na obrazach van Gogha i Rembrandta apokalipsa, czyli objawienie geneza Ksi gi Apokalipsy fragmenty tekstu obrazujàce symboliczny charakter ksi gi apokalipsa jako topos dawne i wspó czesne znaczenie poj cia apokalipsa nawiàzanie do biblijnego motywu w wierszu Mi osza Piosenka o koƒcu Êwiata plastyczne wizje Apokalipsy (np. obraz Memlinga Sàd Ostateczny) Septuaginta jako przek ad na j zyk grecki Wulgata przek adem aciƒskim przek ady na j zyk polski (katolickie i innowiercze, zna przypowieêç jako biblijnà form literackà rekonstruuje treêç wybranych przypowieêci rozumie znaczenie zwiàzków frazeologicznych: syn marnotrawny, mi osierny Samarytanin analizuje tekst przypowieêci, charakteryzuje postawy bohaterów opisuje obrazy van Gogha i Rembrandta zna sens s owa apokalipsa wymienia zawarte w ksi dze symbole czyta ze zrozumieniem tekst biblijny zna poj cie: topos opisuje obraz Memlinga Sàd Ostateczny analizuje wiersz Mi osza, wskazujàc podmiot liryczny, okreêlajàc sytuacj lirycznà, wyjaêniajàc odmiennoêç poetyckiego obrazu od biblijnego wymienia ró ne literackie i plastyczne nawiàzania do Ksi gi Apokalipsy zna Wulgat jako przek ad Biblii na j zyk aciƒski zna najwa niejsze polskie przek ady Biblii poprawnie pos uguje si poj ciem parafraza wymienia przyk ady utworów majàcych sens paraboliczny, wyjaênia ich metaforyczny sens formu uje wnioski dotyczàce uniwersalnych prawd wynikajàcych z przypowieêci analizuje Êrodki artystyczne i ich funkcj w dziele plastycznym (kompozycja, kolorystyka) omawia genez Ksi gi Apokalipsy interpretuje symbole zawarte w ksi dze bada i analizuje j zyk Ksi gi Apokalipsy wyjaênia Apokalips jako topos definiuje topos analizuje alegoryczny charakter obrazu Memlinga analizuje i interpretuje obrazy poetyckie w wierszu Mi osza omawia ukszta towanie j zyka utworu przedstawia dzieje t umaczeƒ Biblii analizuje i wyja- Ênia ró nice j zykowe mi dzy przek adami porównuje parafrazy psalmów, zwracajàc uwag

8 ponad 13. Biblia we wspó czesnym j zyku 14. Znaczenie mitologii w dziejach kultury europejskiej Biblia Tysiàclecia J. Kochanowski, Psalm 130 M. S p-szarzyƒski, Psalmu CXXX Pharafrasis 1 zwiàzki frazeologiczne wywodzàce si z Biblii 2 mity greckie i rzymskie N. Davies, Europa dawne i wspó czesne) przek ad a parafraza ró nice j zykowe mi dzy polskimi przek adami Biblii parafrazy psalmów J. Kochanowskiego i M. S pa-szarzyƒskiego zwiàzki frazeologiczne o rodowodzie biblijnym rodowód i wspó czesne znaczenie frazeologizmów aforyzmy, sentencje i przys owia wywodzàce si z Biblii mit jako forma poznawania i opisu Êwiata mit o Europie we wst pie do Europy N. Daviesa postacie mityczne jako archetypy przyk ady bohaterów mitycznych i ich uniwersalne znaczenie mitologia jako zbiór mitów redaktorzy mitologii, polskie wersje mitologii greckiej i rzymskiej znaczenie s ów: mitoman, mitomania omawia obraz ludzkiego ycia przedstawiony w parafrazach psalmów J. Kochanowskiego i M. S pa-szarzyƒskiego konstruuje syntetycznà notatk na podstawie zgromadzonych obserwacji, wybierajàc w aêciwà form zapisu wymienia znane zwiàzki frazeologiczne wywodzàce si z Biblii i podaje ich wspó czesne znaczenie zna poj cia: aforyzm i sentencja redaguje tekst z zastosowaniem zwiàzków frazeologicznych konstruuje tabel ilustrujàcà znaczenie dawne i wspó czesne biblijnych frazeologizmów opowiada podstawowe mity greckie omawia postacie mityczne jako archetypy postaw analizuje tekst odwo ujàcy si do mitu o Europie analizuje dzie a sztuki stanowiàce nawiàzania do mitów redaguje w asny tekst (np. opowiadanie) na podstawie mitów streszcza wskazane opowieêci mityczne rozumie i poprawnie u ywa s owo mitologia na obraz cz owieka i ludzkiego ycia oraz j zyk utworów zna rodowód i znaczenie biblijnych frazeologizmów interpretuje sentencje i aforyzmy o pochodzeniu biblijnym redaguje opowiadanie, reporta, felieton, zainspirowany sentencjà biblijnà wymienia przyk ady postaci mitycznych stanowiàcych archetypiczny wzorzec zachowania u ywa w poprawnym znaczeniu i w poprawnym kontekêcie s owa: mitoman i mitomania rozpoznaje mity wspó czesnej kultury, analizuje je i wskazuje przyczyny ich powstawania

9 ponad 15. Kosmogonia mityczna 1 mit o powstaniu Êwiata, bogów i cz owieka ( Narodziny Êwiata, Cztery wieki ludzkoêci ) na podstawie Mitologii J. Parandowskiego Z. Kubiak, Groza pierwotna (Mity Greków i Rzymian) mit o narodzinach Êwiata z chaosu w wersji J. Parandowskiego pierwsze pary bogów i ich symbolika genealogia bogów olimpijskich kosmogonia mityczna a biblijna politeizm, monoteizm mit o czterech wiekach ludzkoêci chaos, kosmos opowiada lub streszcza wskazane mity greckich bogów, odwo ujàc si do ich antropomorficznych wyobra eƒ porównuje kosmogoni mitologicznà i biblijnà sporzàdza s owniczek bogów greckich sporzàdza notatk w postaci tabeli omawia znaczenia s ów: politeizm, kosmogonia zna pierwotne znaczenia s ów: chaos i kosmos analizuje i interpretuje mitologicznà histori powstania Êwiata i czterech wieków ludzkoêci Êwiadomie pracuje nad kompozycjà ustnej wypowiedzi 16. Na Olimpie i na Ziemi 1 malowid a na greckich wazach antyczne rzeêby wyobra ajàce bóstwa 17. Prometeusz 2 mit o Prometeuszu wed ug J. Parandowskiego obraz Tycjana Prometeusz L. Staff, Prometeusz iz. Herbert, Stary Prometeusz Êwiat mitycznych bogów i ich wyobra enie dziedziny w adzy wybranych bogów kult herosów obraz ludzkiego ycia w mitach konkretyzacja wyobra eƒ o bóstwach w dzie ach sztuki (rzeêba, malarstwo wazowe) mit o Prometeuszu prometeizm uniwersalnà postawà ludzkà wizja poczàtków ludzkoêci w micie prometejskim Prometeusz na obrazie Tycjana i w wierszach Staffa oraz Herberta Êrodki artystycznego wyrazu w malarstwie i liryce przedstawia i charakteryzuje najs ynniejszych bogów greckich wymienia ró ne dziedziny twórczoêci plastycznej wykorzystujàce motywy bóstw antycznych zna znaczenie s owa heros, poprawnie u ywa s ów pochodnych mitycznego herosa opowiada mit o Prometeuszu, konstruuje plan wydarzeƒ zna mitycznà wersj pojawienia si istoty ludzkiej na Êwiecie rozpoznaje Êrodki wyrazu artystycznego w ró nych dzie ach sztuki podejmuje prób wyjaênienia postawy prometejskiej porównuje literackà wersj mitu z has em s ownikowym porównuje mityczne wyobra enia bogów z typowymi zachowaniami cz owieka, formu- uje wnioski zbiera informacje o artystycznych przedstawieniach bóstw, korzystajàc z ró nych êróde porównuje literackie i plastyczne wyobra enia bóstw definiuje prometeizm, wyjaênia charakter tej postawy rozpoznaje tworzywo ró nych dziedzin artystycznych wyjaênia sens metaforycznych wyra eƒ zawartych w micie omawia zawartà w micie wizj cz owieka interpretuje malarskie wyobra enie Prometeusza wskazuje êród o humoru w wierszu Staffa i wyjaênia funkcj ironii

10 ponad opisuje malarskie wyobra enia Prometeusza okreêla temat, stawia hipotezy interpretacyjne, charakteryzuje podmiot mówiàcy w wierszach Staffa i Herberta w utworze Herberta interpretuje metaforyczny sens wyra eƒ w wierszu Herberta Stary Prometeusz 18. Apollo i Dionizos 1 mit o Apollinie i Marsjaszu (w: Z. Kubiak, Mity Greków i Rzymian) Z. Herbert, Apollo i Marsjasz Apollo Belwederski obraz M. M. Caravaggia Dionizos Apollo i muzy oraz Dionizos jako znaczàce motywy kulturowe mityczna opowieêç o Apollinie i Marsjaszu w wersji Z. Kubiaka literackie nawiàzanie do mitycznej historii w wierszu Herberta Apollo i Marsjasz Apollo i Dionizos w malarstwie europejskim zna i omawia postacie mityczne: muzy, Apollo, Dionizos, Marsjasz postacie mityczne omawia kulturowà funkcj wskazanych postaci formu uje hipotezy interpretacyjne do wiersza Herberta czyta ze zrozumieniem wskazany mit wyszukuje w tek- Êcie istotne informacje omawia znaczenie podanych postaci mitycznych w dziejach kultury europejskiej analizuje i interpretuje wiersz Herberta Apollo i Marsjasz zna koncepcj Nietzsche go na temat ywio u apolliƒskiego i dionizyjskiego w sztuce 19. Czas na wnioski. Funkcje i odmiany mitów 1 funkcje mitów podzia opowieêci mitycznych obraz ycia ludzkiego w mitach greckich wspó czesne mitotwórstwo mity jako inspiracja wspó czesnej kinematografii funkcjonalnoêç opowieêci mitycznych w kulturze europejskiej rozpoznaje postacie mityczne, opowiada o nich opowiada (streszcza) wskazane mity porównuje mity i bohaterów mitycznych podaje przyk ady wspó czesnych mitów analizuje funkcj motywów mitologicznych w wybranych dzie ach plastycznych i literackich redaguje wypowiedê na podstawie zgromadzonej wiedzy dzieli mity ze wzgl du na ich funkcj i temat konstruuje scenariusz filmu opartego na opowie- Êci mitycznej wskazuje przyk ady wspó czesnych mitów, wyjaênia ich kulturowe znaczenie redaguje wypowiedê wykorzystujàc zdobytà wiedz o mitach

11 ponad 20. Literatura staro- ytnej Grecji i Rzymu 21. W Êwiecie poematów Homera 1 fragmenty utworów Symonidesa, Safony, Tyrtajosa 2 Homer, Iliada, Odyseja L. Staff, Odys M. Jastrun, Czytanie Homera zarys historii staro ytnej literatury greckiej i rzymskiej mimesis jako sztuka naêladowcza geneza liryki Tyrtajos, Safona, Anakreont, Symonides jako najwybitniejsi twórcy greckiej liryki gatunki literackie o rodowodzie starogreckim Homer i jego dzie- a treêç Iliady mit o Troi i jego bohaterowie cechy eposu homeryckiego nadawca, adresat i styl inwokacji idealizacja, realizm i fantastyka w prezentacji postaci i ich ycia fragmenty poematu ilustrujàce zabiegi s u àce kreacji postaci styl eposu treêç i znaczenie Odysei nawiàzanie do Odysei w wierszu Staffa Odys motywy zaczerpni te z dzie Homera w malarstwie europejskim (wybrane przyk ady) porzàdkuje wiedz o twórczoêci literackiej antyku zna poj cie mimesis wymienia przedstawicieli liryki greckiej okreêla temat wskazanych fragmentów utworów zna i poprawnie u ywa poj cia: tren, liryka tyrtejska, anakreontyk konstruuje syntetycznà notatk przedstawia Homera jako autora Iliady i Odysei, greckiego aojd, którego dzieje obros y legendà opowiada mit o wojnie trojaƒskiej, wymienia jego bohaterów, dzielàc ich na postacie bogów, herosów i ludzi bohaterów eposu nazywa podstawowe cechy eposu homeryckiego (inwokacja, dwie p aszczyzny fabularne, heksametr, styl wysoki, treêç osadzona w prze- omowym momencie) opowiada o Odyseuszu i jego w drówce czyta i analizuje wskazane fragmenty utworów analizuje dzie o plastyczne, stanowiàce nawiàzanie do eposów homeryckich (na wybranym przyk adzie) czyta i analizuje wiersz Staffa Odys oraz Jastruna Czytanie Homera interpretuje fragmenty utworów rozpoznaje gatunki liryczne (anakreontyk, tren i inne) istot twórczoêci Safony, Anakreonta, Symonidesa i Tyrtajosa pos uguje si poj ciem mimesis w wypowiedziach o literaturze i sztuce antycznej definiuje inwokacj rozpoznaje i wyja- Ênia zabiegi s u àce kreacji bohaterów interpretuje funkcj nawiàzaƒ do twórczoêci Homera w dzie ach plastycznych bohaterów eposu, odnajdujàc w nich odwieczne ludzkie zalety i s aboêci analizuje wskazane fragmenty eposów, wyjaêniajàc sens realizmu, idealizacji i fantastyki styl dzie Homera odnajduje w Odysei topos w drówki interpretuje tekst poetycki nawiàzujàcy do twórczoêci Homera

12 ponad 22. Teatr i dramat antycznej Grecji 1 A. Banach, Tragedia grecka. Cz owiek wyidealizowany historia greckiego teatru kszta t antycznej budowli teatralnej rodowód dramatu aktor i jego wyglàd w teatrze greckim spo eczna funkcja teatru (katharsis) esej o teatrze greckim (A. Banach, Tragedia grecka. Cz owiek wyidealizowany) opisuje grecki teatr, aktora i przedstawienie wymienia tragedi i komedi jako gatunki dramatyczne czyta, rozumiejàc tekst eseju tworzy s ownik poj ç zwiàzanych z teatrem antycznym zbiera i zapisuje bibliografi odnoszàcà si do teatru antycznego zbiera materia y do portfolio tworzy spójnà notatk dotyczàcà omawianych tematów omawia zjawiska zwiàzane z dziejami teatru zna, wyjaênia, u ywa w wypowiedziach termin katharsis czyta esej, interpretuje wskazane fragmenty 23. Tragiczna koncepcja ludzkiego losu w Królu Edypie 3 mit o Labdakidach (J. Parandowski, Legendy tebaƒskie) Sofokles, Król Edyp W. Tatarkiewicz, Historia estetyki mit o rodzie Labdakidów ze szczególnym uwzgl dnieniem postaci Edypa tragedia antyczna i jej wyró niki (budowa, cechy stylu, bohaterowie, temat) Sofokles, Ajschylos i Eurypides, wybitni tragicy antycznej Grecji mityczne bóstwa przeznaczenia (Fatum, Fortuna, Mojry) koncepcja ludzkiego losu w tragedii tragizm jako kategoria estetyczna konflikt tragiczny, ironia tragiczna treêç dramatu Król Edyp zna i streszcza mit o rodzie Labdakidów zna treêç dramatu Sofoklesa Król Edyp analizuje dzieje tytu owego bohatera, uwzgl dniajàc tragiczny wymiar jego losu szuka informacji na temat greckich dramatopisarzy czyta ze zrozumieniem fragment Historii estetyki Tatarkiewicza analizuje i interpretuje fragment dramatu redaguje w asnà wypowiedê na zadany temat na podstawie analizy fragmentu utworu analizuje uniwersalne prawdy egzystencjalne wynikajàce z mitu tragedi antycznà zna mityczne bóstwa przeznaczenia definiuje tragizm, ironi tragicznà i win tragicznà formu uje wnioski dotyczàce ludzkiego ycia na podstawie fragmentów dramatu

13 ponad 24. Czas filozofów 2 Platon, Obrona Sokratesa, Paƒstwo Seneka, O yciu szcz Êliwym Rafael, Szko a ateƒska filozofia jako dziedzina wiedzy zakres etyki, estetyki, epistemologii, metafizyki filozofowie staro- ytnej Grecji i systemy filozoficzne Obrona Sokratesa i Paƒstwo Platona (fragmenty) O yciu szcz Êliwym Seneki aforyzmy w wypowiedziach filozoficznych zna Sokratesa, Platona, Arystotelesa, Senek, Epikura jako filozofów antyku wie, czym zajmuje si filozofia formu uje pytania natury filozoficznej nazywa systemy filozoficzne antyku wie, czym jest aforyzm interpretuje aforyzmy filozofów antyku wymienia i omawia dziedziny filozofii wyjaênia poglàdy filozoficzne Arystotelesa, Platona, Sokratesa, Seneki poglàdy epikurejczyków i stoików czyta teksty filozoficzne, analizujàc zawarte w nich poglàdy interpretuje aforyzmy filozoficzne w szerszym kontekêcie poglàdów autora sentencji 25. Zasady ycia i twórczoêci wed ug Horacego 26. Z antyku wzi te, czyli o rodowodzie niektórych s ów, nazw i zwiàzków wyrazowych we wspó czesnej polszczyznie 2 Horacy, O co poeta prosi Apollina, Do Deliusza, Wybudowa- em pomnik ycie i dzie a Horacego oda jako gatunek literacki horacjanizm jako postawa yciowa i twórcza motywy horacjaƒskie 1 kultura antyczna êród em s ów, zwiàzków frazeologicznych, nazw ró nych zjawisk frazeologia o rodowodzie antycznym poprawnoêç frazeologiczna nazewnictwo nawiàzujàce do antyku (astronomia, medycyna, us ugi, technika itd.) zna Horacego jako poet antycznego Rzymu cytuje najbardziej znane myêli horacjaƒskie uzasadnia aktualnoêç prawd yciowych Horacego czyta i analizuje wybrane ody, zwracajàc uwag na podmiot liryczny, adresata i zawarte w nich przyk ady yciowych wartoêci wymienia zwiàzki frazeologiczne i wyrazy obecne we wspó czesnej polszczyênie, wywodzàce si z antyku zna zasady poprawnego pos ugiwania si zwiàzkami frazeologicznymi poprawnie pos uguje si s ownictwem i frazeologià zaczerpni tà z antyku redaguje pisemnà wypowiedê o proponowanych przez Horacego wartoêciach definiuje od jako gatunek literacki omawia horacjanizm jako postaw wobec ycia i twórczoêci artystycznej wyjaênia zasady, którymi kierowa si Horacy i które zaleca innym analizuje i interpretuje wybrane ody, omawiajàc podmiot mówiàcy, adresata, sytuacj lirycznà, cechy j zyka opisuje wp yw kultury staro ytnej na j zyk wymienia nazwy o rodowodzie antycznym, zna ich êród o i pierwotne znaczenie bada j zyk, obserwuje zjawiska wyst pujàce w obszarze j zykowym Êwiadomie u ywa s ów i zwiàzków frazeologicznych

14 ponad wyjaênia znaczenie i pochodzenie u ywanych frazeologizmów tworzy wypowiedzi udane pod wzgl dem stylistycznym (unika powtórzeƒ, stosujàc zró nicowane s ownictwo i zwiàzki frazeologiczne) przedstawia na przyk adach funkcjonowanie nazewnictwa wywodzàcego si z kultury staro ytnej 27. Mi dzy Êwiatem antycznym a chrzeêcijaƒstwem. Quo vadis H. Sienkiewicza 28. Podsystem leksykalny. Sposoby wzbogacania s ownictwa 3 H. Sienkiewicz, Quo vadis obraz H. Siemiradzkiego Dirce chrzeêcijaƒska T. Bujnicki, Bestseller arcydzie o kicz? powieêç historyczna sk adniki Êwiata przedstawionego utworu (bohaterowie, czas i miejsce wydarzeƒ, akcja i fabu a, narrator, narracja) Sienkiewicz jako autor powieêci historycznych okresu realizmu 2 podsystem leksykalny s ownictwo czynne i bierne sposoby bogacenia s ownictwa: derywacja, zapo- yczenia, tworzenie skrótowców, neologizmy bogacenie s ownictwa a poprawnoêç j zykowa zna genez powieêci zna treêç powieêci Quo vadis opisuje Êwiat przedstawiony dzie a na podstawie fragmentów bohaterów utworu zna podzia na s ownictwo czynne i bierne, podaje przyk ady omawia sposoby bogacenia zasobu leksykalnego zna j zyki stanowiàce êród o zapo yczeƒ dla polszczyzny pos uguje si zapo- yczeniami, zast puje s owa zapo yczone rodzimymi omawia sposoby prezentowania postaci narracj czyta tekst krytycznoliteracki, analizuje go na podstawie poleceƒ omawia literackie sposoby kreowania bohaterów wyra a sàdy na temat zaprezentowanych postaw i problemów, popiera swoje stanowisko argumentami omawia podsystem leksykalny omawia funkcjonalnoêç zapo yczeƒ analizuje êród a zapo yczeƒ i przyczyny wp ywu konkretnych j zyków na polszczyzn sprawnie pos uguje si neologizmami

15 ponad puryzm j zykowy wobec zapo yczeƒ internacjonalizmy historia i êród a zapo yczeƒ poprawnie pos uguje si neologizmami i zapo yczeniami we w asnych wypowiedziach Êwiadomie dobiera Êrodki j zykowe, redagujàc wypowiedê 29. S owa obok s ów 1 synonimy i ich rodzaje antonimy polisemy homonimy przydatnoêç stylistyczna par wyrazowych 30. Tysiàcletnie Êredniowiecze 31. Teocentryzm dominantà Êredniowiecznej filozofii 2 T. Witczak, Âredniowiecze 1 Âw. Augustyn, Wyznania geneza nazwy epoki ramy czasowe zjawiska towarzyszàce formowaniu si kultury Êredniowiecznej Europy (upadek cesarstwa zachodniego, w drówki ludów, upadek Konstantynopola, wynalezienie druku) cechy cywilizacji Êredniowiecza tekst wprowadzenia do ksià ki T. Witczaka Âredniowiecze istota teocentryzmu Êredniowieczne miniatury przedstawiajàce motyw Boskiego majestatu a poglàd teocentryczny Êwi ty Augustyn, jego ycie, poglàdy, augustynizm pos uguje si w wypowiedziach synonimami podaje przyk ady antonimów, polisemów i homonimów u ywa homonimów w sposób niezak ócajàcy komunikacji j zykowej zna ramy czasowe epoki Êredniowiecza wymienia istotne zjawiska tworzàce kultur epoki omawia znaczàce cechy cywilizacji Êredniowiecznej Europy czyta ze zrozumieniem tekst wprowadzajàcy streszcza fragment tekstu zna poj cie teocentryzmu zna Êw. Augustyna i Êw. Tomasza z Akwinu jako filozofów Êredniowiecza czyta fragmenty Wyznaƒ Êw. Augustyna okreêla ró nice znaczeniowe i stylistyczne mi dzy synonimami rozpoznaje nacechowanie emocjonalne synonimów ocenia przydatnoêç antonimów w literaturze pi knej oraz wypowiedziach nieartystycznych umiej tnie u ywa polisemów, aby uniknàç wieloznacznoêci analizuje zjawiska kulturotwórcze wyjaênia wartoêç kultury Êredniowiecznej pos uguje si w a- Êciwà terminologià (np. alegorycznoêç, dualizm itd.) omawia poglàdy Êw. Augustyna i Tomasza, u ywajàc terminów: teocentryzm, gradualizm, dualizm, scholastyka analizuje miniatury Êredniowieczne pod kàtem przedstawionego w nich wyobra enia pozy-

16 ponad 32. Sztuka Êredniowiecza 33. Âmiech, art, b azenada karnawa w kulturze Êredniowiecza 34. Literatura Êredniowiecza 1 Z. Herbert, Barbarzyƒca w ogrodzie architektura, malarstwo, rzeêba romaƒska i gotycka 1 Jan z Koszyczek, Rozmowy, które mia król Salomon Màdry z Marcho tem... M. Bachtin, TwórczoÊç Franciszka Rabelais... 1 W. Tatarkiewicz, Estetyka Êredniowiecza fragment Wyznaƒ Êw. Augustyna Êw. Tomasz z Akwinu, tomizm i jego za o- enia, scholastyka alegorycznoêç i symbolicznoêç Êredniowiecznej sztuki tekst z zakresu estetyki Makrokosmos i mikrokosmos A. Guriewicza styl romaƒski, cechy wyró niajàce, przyk ady zabytków romaƒskich styl gotycki, cechy, przyk ady zabytków gotyckich esej Z. Herberta Kamieƒ z katedry ze zbioru Barbarzyƒca w ogrodzie literatura karnawa owa motyw Marcho ta b azenada jako sposób budowania Êwiata utworu i kreowania bohatera cele Êredniowiecznej literatury wzorce parenetyczne religijne i Êwieckie gatunki literackie epoki Êredniowiecza porzàdkuje informacje o Êw. Tomaszu tworzy syntetycznà notatk wskazuje symbol i alegori jako cechy wyró niajàce sztuk Êredniowiecza zna styl romaƒski i gotycki, wymienia najbardziej typowe cechy tych kierunków podaje znane przyk ady zabytków sztuki romaƒskiej i gotyckiej czyta tekst o sztuce Êredniowiecza, rozumiejàc go na poziomie leksykalnym, realizuje polecenia do tekstu rozpoznaje styl wskazanego obiektu, podaje argumenty uzasadniajàce wybór czyta tekst Micha a Bachtina i omawia sposoby funkcjonowania motywu karnawa u w Êredniowieczu opisuje wyglàd Marcho ta i jego ony zna cele literatury wieków Êrednich wymienia wzorce parenetyczne wymienia i definiuje najwa niejsze gatunki literackie epoki cji i stosunku Boga wobec Êwiata doczesnego wyjaênia koncepcj ludzkiego ycia i relacji mi dzy Bogiem a cz owiekiem w filozofii Êw. Augustyna omawia symbol i alegori wymienia cechy stylu romaƒskiego i przyk adowe zabytki romaƒskie wymienia cechy stylu gotyckiego, podaje przyk ady zabytków analizuje wybrane dzie o, wskazujàc cechy jego stylu porównuje arcydzie a architektury ró nych krajów analizuje przyk ady dzie plastycznych (malarstwo, rzeêba) romaƒskich i gotyckich wyjaênia na podstawie tekstów funkcj karnawa- u w kulturze Êredniowiecza wskazuje i wyja- Ênia sposób kreowania bohatera wyjaênia istot i êród o parenezy oraz anonimowo- Êci dzie Êredniowiecznych Êredniowieczne gatunki dramatyczne

17 ponad 35. Âredniowieczna kultura rycerska 36. Âredniowieczny wzorzec w adcy 2 Pieʃ o Rolandzie Dzieje Tristana i Izoldy A. Mickiewicz, Gra yna H. Sienkiewicz, Potop 1 Gall Anonim, Kronika Pieʃ o Rolandzie krzy i miecz jako symboliczne motywy literackie epoki anonimowoêç dzie literackich tekst M. Ossowskiej Rycerz w Êredniowieczu Pieʃ o Rolandzie przyk adem eposu rycerskiego idealny rycerz Roland sylwetka bohatera Dzieje Tristana i Izoldy jako romans rycerski Micha Wo odyjowski nawiàzaniem do idea u rycerza idealizacja postaci Êredniowiecznego w adcy Karol Wielki w literaturze i malarstwie Boles aw Chrobry w Kronice Galla Anonima historiografia jako dzia piêmiennictwa tekst O kronice Galla... M. Plezia czyta tekst W. Tatarkiewicza, podaje kryteria pi kna w poezji wzorce osobowe epoki wymienia cechy idealnego rycerza opowiada dzieje Rolanda na podstawie fragmentów utworu zna epos i romans rycerski jako gatunki prezentujàce postacie Êredniowiecznych rycerzy opowiada losy Tristana i Izoldy omawia postaç bohatera Pana Wo odyjowskiego jako przyk ad idealnego rycerza czyta ze zrozumieniem tekst eseju M. Ossowskiej wymienia model w adcy jako jeden z parenetycznych idea ów Êredniowiecza wymienia literackie przyk ady idealnych w adców omawia model w adcy w adc w PieÊni o Rolandzie i Kronice Galla Anonima sporzàdza notatk na podstawie tekstu historycznoliterackiego zna historiografi jako dzia piêmiennictwa obraz Êredniowiecznego rycerza, porównujàc Rolanda i Tristana wyjaênia zastosowany w eposie rycerskim zabieg idealizacji postaci literackiej wyjaênia tragizm bohaterów Dziejów Tristana i Izoldy Micha a Wo odyjowskiego jako Ma ego Rycerza, porównujàc go do Êredniowiecznego wzorca rycerskiego analizuje zabieg idealizacji bohatera literackiego na podstawie utworu Sienkiewicza wyjaênia potrzeb kreacji idea u w adcy w Êredniowieczu wyszukuje w podanym fragmencie utworu cytaty potwierdzajàce sformu owane wczeêniej wnioski analizujàc tekst, wskazuje zabiegi s u àce kreacji bohatera

18 ponad 37. Âredniowieczne koncepcje Êwi toêci 38. Obraz Matki Boskiej w Êredniowiecznej liryce maryjnej 3 J. de Voragine, Z ota legenda Legenda o Êwi tym Aleksym Kwiatki Êw. Franciszka J. Twardowski, Troch plotek o Êwi tych 2 Bogurodzica ale Matki Bo- ej pod Krzy- em M. Hillar, Madonna z Kru lowej Madonna z Kru lowej (rzeêba Êredniowieczna) hagiografia Êredniowieczna Legenda o Êw. Aleksym przyk adem Êredniowiecznej legendy o Êwi tym asceta i asceza kreacja Êwi tego doby Êredniowiecza Z ota legenda J. de Voragine êród em wizerunków Êwi tego legenda o Êwi tym jako gatunek literacki Kwiatki Êw. Franciszka przyk adem hagiografii i êród em wiedzy o franciszkanizmie dwa modele Êredniowiecznego Êwi tego nawiàzanie do postawy Êwi tego w wierszu J. Twardowskiego Troch plotek o Êwi tych obecnoêç motywu Maryi w Êredniowiecznych tekstach kultury, êród a popularnoêci Bogurodzica zabytkiem kultury i arcydzie em polskiej literatury obraz Maryi w Bogurodzicy archaizmy motyw deesis ale Matki Bo ej pod Krzy em wyobra eniem biblijnej sytuacji podmiot mówiàcy i adresaci w utworze ale... motyw Stabat Mater w sztuce Êredniowiecza definiuje poj cie hagiografii opowiada dzieje Êwi tego Aleksego na podstawie fragmentów legendy zna poj cia: asceta i asceza wymienia cechy Êredniowiecznego ascety opowiada histori o Êwi tym Franciszku i nawróceniu wilka streszcza fragment Kwiatków Êw. Franciszka konstruuje tabel, porównujàc wizerunek Êwi tego Aleksego i Franciszka wymienia Êredniowieczne utwory i dzie a sztuki, w których obecny jest wizerunek Maryi omawia Bogurodzic jako arcydzie o liryki religijnej i zabytek j zykowy kultury Êredniowiecza omawia ale Matki Boskiej pod Krzy em, analizujàc podmiot mówiàcy, adresatów i sytuacj lirycznà zna poj cie archaizm i pos uguje si nim Êwi tego ascet wyjaênia poj cie hagiografi w kontekêcie wiedzy o Êredniowieczu analizuje wiersz J. Twardowskiego Troch plotek o Êwi tych, interpretuje zawarte w nim metafory omawia postaw franciszkaƒskà rozwa a wartoêç franciszkanizmu ze wspó czesnego punktu widzenia i idea ów Êredniowiecza i wspó czesnoêci analizuje wizerunek Maryi w Bogurodzicy porównuje j zyk tekstu Êredniowiecznego ze wspó czesnà polszczyznà wskazuje i analizuje w utworach ró ne typy archaizmów analizuje i interpretuje wiersz M. Hillar, znajdujàc w nim poetyckà refleksj o Êredniowiecznej sztuce

19 ponad 39. Literatura wobec spraw ostatecznych 2 Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Êmiercià H. Holbein M odszy, Taniec Êmierci postaç Matki Bo- ej w Êredniowiecznej rzeêbie wiersz M. Hillar poetyckà refleksjà wobec Êredniowiecznej rzeêby Madonna z Kru lowej Êrodki artystycznego wyrazu we wspó czesnym wierszu popularnoêç motywu Êmierci w kulturze Êredniowiecza literacki opis Êmierci Êwi tego, rycerza i w adcy danse macabre w literaturze i sztukach plastycznych alegoryczny obraz Êmierci w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Êmiercià grafiki H. Holbeina realizacjà motywu danse macabre M. W odarski, W Êredniowiecznym kr gu Êmierci przy omawianiu j zyka utworów porównuje dwa wizerunki Maryi w liryce polskiego Êredniowiecza wymienia utwory zawierajàce omawiany motyw opowiada treêç Rozmowy Mistrza Polikarpa... opisuje sytuacje przedstawione na grafikach H. Holbeina analizuje fragmenty PieÊni o Rolandzie oraz Legendy o Êwi tym Aleksym, analizujàc sceny Êmierci bohatera czyta tekst eseju historycznoliterackiego analizujàc zawarte w nim poglàdy zna motyw danse macabre oraz jego kontekst kulturowy wyjaênia êród o popularnoêci motywu wyjaênia alegori i jej funkcj w Rozmowie Mistrza Polikarpa... porównuje wykorzystanie danse macabre w tekstach literackich i dzie ach plastycznych, zwraca uwag na Êrodki artystyczne 40. Obraz ludzkiego ycia w Wielkim testamencie F. Villona 1 F. Villon, Wielki testament biografia Êredniowiecznego twórcy awanturnika motyw ubi sunt podmiot liryczny utworu zna sylwetk autora i istot treêci Wielkiego testamentu wymienia tematy obecne w tekêcie czyta i wyjaênia sens fragmentów utworu zna motyw ubi sunt, wyjaênia jego sens na podstawie fragmentów utworu Villona interpretuje wskazane fragmenty wyjaênia lirycznoêç tekstu omawia zawarty w tekêcie obraz ycia ludzkiego

20 ponad 41. W drówka w za- Êwiaty. Boska komedia Dantego 42. Rozwój j zyka polskiego w dobie Êredniowiecza 1 Dante, Boska komedia plastyczne wyobra enia Êwiata Boskiej komedii Dante i jego dzie- o geneza, kompozycja i styl Boskiej komedii treêç poszczególnych cz Êci utworu bohater Boskiej komedii i jego przewodnicy po zaêwiatach Êredniowieczne i renesansowe cechy utworu Boska komedia jako inspiracja dla artystów malarzy, rzeêbiarzy 2 okres staropolski rozwoju j zyka polskiego dawne procesy fonetyczne i ich Êlady we wspó czesnym j zyku polskim: palatalizacja, przeg os polski, zanik jerów, wzd u enie zast pcze zmiany we fleksji, zanik liczby dualnej zmiany znaczeniowe (rozszerzenie, przesuni cie, zaw enie znaczenia) archaizmy, s ownictwo bierne i czynne przedstawia sylwetk twórczà Dantego omawia kompozycj Boskiej komedii, wskazuje trójk jako zasad organizacyjnà utworu opisuje Êwiat przedstawiony (w zarysie) analizujàc treêç fragmentów Piek a, wyjaênia istot scen dantejskich analizuje plastyczne wyobra enia Êwiata utworu Dantego omawia alegorycznoêç utworu na przyk adach rozpoznaje i wyja- Ênia na przyk adach elementy Êredniowieczne i renesansowe w utworze Dantego zna podzia dziejów j zyka, wyró nia w nim okres staropolski wymienia dawne procesy fonetyczne omawia zmiany w obr bie znaczenia wyrazów zna podzia wyrazów na: archaizmy, s ownictwo czynne i bierne analizuje teksty staropolskie, odnajdujàc w nich Êlady dawnych procesów fonetycznych podaje przyk ady wyrazów, których znaczenie uleg o zmianie poprawnie pos uguje si s owem prekursor wyjaênia kulturotwórczà funkcj dzie a Dantego wyjaênia na przyk adach palatalizacj, przeg os polski, skutek zaniku jerów, wzd u enie zast pcze przedstawia na przyk adach archaizmy, s ownictwo bierne i czynne poprawnie pos uguje si terminologià j zykoznawczà analizuje samodzielnie tekst staropolski, omawia zmiany, jakie zasz y w j zyku

21 ponad 43. Âredniowieczne zabytki j zyka polskiego 1 Geograf Bawarski, Dagome iudex, Kronika biskupa Thietmara Bulla gnieênieƒska Ksi ga henrykowska Kazania Êwi tokrzyskie Kazania gnieênieƒskie Psa terz pu- awski Psa terz floriaƒski S ota, O chlebowym stole Satyra na leniwych ch opów zabytek j zyka najstarsze polskie zabytki j zykowe religijny i Êwiecki charakter zabytków j zyka 44. Zapo yczenia 1 istota zapo yczeƒ wp ywy czeskie, germaƒskie i aciƒskie przyczyny polityczne i kulturowe wp ywów obcych j zyków na polszczyzn ocena funkcjonalnoêci zapo yczeƒ zna sens wyra enia zabytek j zyka wymienia przyk ady zabytków j zyka polskiego zna histori powstawania najstarszych tekstów konstruuje notatk w formie tabeli, uwzgl dniajàc czas powstania tekstu wie, e zapo yczenia to sposób poszerzania zasobu leksykalnego polszczyzny dawniej i dziê wymienia j zyki wp ywajàce na rozwój polszczyzny i poszerzenie jej zasobu leksykalnego omawia czynniki decydujàce o wp ywie konkretnych j zyków na j zyk polski omawia kszta towanie si polskiego piêmiennictwa staropolskiego na podstawie zgromadzonych przyk adów wyjaênia znaczenie danego tekstu dla polskiej kultury i rozwoju j zyka zna nazwy: latynizmy, bohemizmy, germanizmy; wyjaênia rodowód zapo yczeƒ w okresie staropolskim rozwoju polszczyzny formu uje wnioski dotyczàce funkcjonalnoêci zapo- yczonych wyrazów i konstrukcji gramatycznych porównuje proces przejmowania obcych elementów j zykowych wspó czeênie i dawniej rozpoznaje rodowód niektórych wyrazów wywodzàcych si z ró nych j zyków 45. Kultura j zyka a normy j zykowe 1 zakres kultury j zyka sposoby podnoszenia kultury w asnego j zyka potoczna i wzorcowa norma j zykowa b àd j zykowy definiuje kultur j zyka, b àd j zykowy, norm j zykowà zna potocznà i wzorcowà norm j zykowà wyjaênia na przyk adach sposoby podnoszenia kultury wypowiedzi analizuje tekst wskazujàc w nim udane innowacje j zykowe

22 ponad b àd a innowacja j zykowa 46. B dy j zykowe 2 przyczyny powstawania b dów j zykowych typy b dów (w zakresie wymowy i pisowni) b dy gramatyczne, stylistyczne i leksykalne odró nia b àd od innowacji j zykowej wymienia przyczyny powstawania b dów j zykowych wskazuje w tek- Êcie b dy j zykowe i proponuje wersj poprawnà zna typy b dów j zykowych analizuje wypowiedzi oceniajàc ich poprawnoêç pos uguje si s ownikami i wydawnictwami poprawnoêciowymi przy ocenie poprawnoêci wypowiedzeƒ dokonuje stylistycznej korekty tekstu, usuwajàc nadmiar zapo yczeƒ wymienia b dy zapisu opisuje b dy wymowy wymienia b dy gramatyczne i ich rodzaje wyjaênia na przyk adach przyczyny powstawania b dów ró nych typów wskazuje w wypowiedziach b dy s ownikowe, frazeologiczne i s owotwórcze, poprawia je, proponujàc wersj zgodnà z normà 47. Kryteria poprawnoêci j zykowej 2 kryteria poprawnoêci j zykowej w ocenie wypowiedzi kryterium autorytetu kulturalnego, zwyczaju spo ecznego, zgodnoêci z systemem j zyka, funkcjonalne i narodowe zna kryteria poprawnoêci j zykowej wymienia osoby, które mogà stanowiç autorytet kulturalny omawia zwyczaj spo eczny zna system j zyka opisuje kryterium funkcjonalne i narodowe wskazuje formy niefunkcjonalne w podanych wypowiedziach pos uguje si synonimami rodzimymi i obcymi przy konstruowaniu wypowiedzi podaje przyk ady niezgodnych z systemem, a zaakceptowanych przez kryterium zwyczaju spo ecznego form j zykowych analizuje wp yw autorytetu kulturalnego na ocen poprawnoêci wypowiedzi ocenia poprawnoêç wypowiedzi ze wzgl du na zgodnoêç z systemem j zyka