PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO dla klasy I realizowany w ZSO Nr 1 I LO im. ppor. Emilii Gierczak w Nowogardzie

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO dla klasy I realizowany w ZSO Nr 1 I LO im. ppor. Emilii Gierczak w Nowogardzie nauczyciele DOROTA BORZESZKOWSKA-BURIAK, BARBARA KOZAK, KORNELIA SZTENGIERT- KOWALCZYK, KATARZYNA MAŃKOWSKA KONTRAKT Z JĘZYKA POLSKIEGO I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE W NOWOGARDZIE 1. Uczeń zobowiązany jest do prowadzenia zeszytu przedmiotowego, sporządzać w nim notatki z lekcji i okazywać go do kontroli. 2. Brak zadań obowiązkowych oznacza wpisanie oceny niedostatecznej. 3. W ciągu roku szkolnego można raz nie przeczytać lektury na czas. 4. Dwa razy w roku szkolnym można zgłosić tzw. nieprzygotowanie DO ZAJĘĆ (nie dotyczy pracy klasowej i sprawdzianu z większej partii materiału). 5. Prace klasowe, diagnozy, próbne egzaminy- są obowiązkowe. 6. Poprawiać można każdą ocenę w wyznaczonym przez nauczyciela terminie. 7. Ocenę śródroczną i końcoworoczną można poprawić (podnieść) poprzez napisanie dodatkowego testu, według kryteriów zawartych w PSO. 8. Poprawianie ocen powinno zakończyć się w ciągu dwóch tygodni od ich wystawienia, natomiast oceny końcowe- w ciągu miesiąca, od momentu ich zaproponowania. 9. Prace pisemne są archiwizowane w szkole (po ich omówieniu), mogą być udostępniane zainteresowanym do wglądu. 10. Jeśli uczeń znacznie przekroczy termin oddania pracy domowej będzie musiał napisać zadanie dodatkowe. 11. Nauczyciel respektuje zalecenia Poradni Psychologicznej w zakresie dysleksji i dysortografii- proponuje jednocześnie uczestnictwo w konsultacjach, w celu ćwiczenia umiejętności. 12. Nauczyciel zachęca do działań artystycznych, kulturalnych. 13. Uczeń zna zakres wiedzy i umiejętności wymagany przez nauczyciela na poszczególne oceny. 14. Nauczyciel informuje ucznia o każdej jego ocenie i motywuje ją. 15. Jeśli uczeń nie zgłosił braku pracy domowej, a zostanie brak stwierdzony, otrzymuje ocenę niedostateczną. 16. Uczeń dowiaduje się o sprawdzianie na tydzień przed terminem. 17. Nauczyciel sprawdza i ocenia sprawdzian i klasówki w terminie 2 tygodni. 18. W przypadku nieobecności ucznia na sprawdzianie lub klasówce wpisujemy nb. Brak zaliczenia zaległości wpływa na obniżenie oceny końcowej. 19. Nauczyciel nie ma obowiązku zapowiadać kartkówek obejmujących materiał z trzech ostatnich lekcji lub treści lektury. 20. Wszystkie uzyskane przez uczniów oceny są wpisywane do dzienników klasowych. 21. Znaczący (największy wpływ) na ocenę śródroczną i roczną, mają oceny za prace klasowe, kartkówki i wypowiedzi ustne. 1

2 22. Na jednej lekcji uczeń może otrzymać tylko jedną ocenę niedostateczną. 23. Z jednej pracy może być wystawiona tylko jedna ocena. 24. Aktywność ucznia na lekcji jest oceniana plusami bądź konkretną oceną pozytywną i brana pod uwagę przy ocenie końcowej. 25. Za przygotowanie pomocy dydaktycznych lub dodatkowych prac (referatu, materiału spoza lektury, wzorowe czytanie wiersza itp.) uczeń otrzymuje ocenę pozytywną. 26. Uczeń może korzystać z pomocy nauczyciela w przypadku trudności. 27. Uczeń może zgłaszać swoje wątpliwości, dotyczące nowego materiału w trakcie lekcji. 28. Nauczyciel uzasadnia każdą wystawianą ocenę. 29. Uczeń jest punktualny, kulturalny, systematyczny. Nie dezorganizuje pracy na lekcji rozmawiając. 30. Obie strony podpisujące kontrakt przestrzegają wyżej wymienionych zasad. 31. Kontrakt może ulec ewaluacji w ciągu roku szkolnego. I. Cele oceniania osiągnięć uczniów na lekcjach języka polskiego Gromadzenie informacji na temat postępów ucznia w zakresie: znajomości dziedzictwa literackiego i kulturowego, rozumienia tradycji narodowej i europejskiej oraz rozpoznawania jej obecności we współczesnej literaturze, interpretacji dzieł w różnych kontekstach, rozpoznawania i hierarchizowania wartości w omawianych dziełach literatury, znajomości zagadnień z zakresu nauki o języku, sprawnego i poprawnego posługiwania się językiem ojczystym, orientacji w zjawiskach artystycznych we współczesnej kulturze i ich wartościowania. II. Wymagania edukacyjne z języka polskiego Uczeń ma obowiązek: systematycznie i starannie przygotowywać się do zajęć, opanowywać wiadomości i umiejętności wskazane w wymaganiach edukacyjnych z języka polskiego na poziomie podstawowym i ponadpodstawowym, prowadzić zeszyt przedmiotowy / notatki powinny odzwierciedlać tok zajęć/, posiadać na zajęciach zeszyt przedmiotowy, podręcznik, egzemplarz omawianej lektury oraz inne materiały wskazane przez nauczyciela, aktywnie uczestniczyć w zajęciach, opracowywać zadania domowe w terminie, czytać lektury wskazane przez nauczyciela i określone w programie nauczania w terminie, 2

3 w przypadku nieobecności na pracy klasowej czy sprawdzianie z przyczyn uzasadnionych (np. choroba, przypadek losowy) ustalić z nauczycielem termin sprawdzenia wiedzy i umiejętności, uzupełnić braki (termin ustalony zostaje w pierwszym dniu pojawienia się ucznia po czasie absencji), nieobecność nieusprawiedliwiona / nieuzasadniona (np. tylko na pojedynczych godzinach) nie daje w/w możliwości, a uczeń otrzymuje ocenę niedostateczny, w przypadku nieobecności na lekcji uczeń jest zobowiązany samodzielnie opracować omawiany materiał, Uczeń ma prawo: do jednokrotnego nieprzygotowania się do lekcji w okresie bez żadnych konsekwencji (nie dotyczy ono czytania lektur oraz wcześniej zapowiedzianych prac klasowych, sprawdzianów, kartkówek), do poprawienia oceny niedostatecznej z pracy klasowej, sprawdzianu w ciągu dwóch tygodni od otrzymania poprawionej pracy w terminie ustalonym z nauczycielem. Do uzyskania wyższej niż proponowanej oceny - po zgłoszeniu zastrzeżeń uczeń zobowiązany jest do napisania testu zaliczeniowego ze wskazanego materiału, co najmniej dwa tygodnie przed ostatecznym wystawieniem ocen. W stosunku do ucznia ze stwierdzonymi dysfunkcjami obniża się wymagania w następujący sposób (zgodnie z zaleceniami OKE ): 1. W pracy pisemnej ucznia z dysleksją i dysortografią bierze się pod uwagę przede wszystkim wartość merytoryczną wypowiedzi oraz jej formę językową, nie uwzględnia się w ocenie następujących błędów: zmienionej kolejności liter w wyrazach, wstawionych dodatkowo liter w wyrazie, opuszczonych lub przestawionych, opuszczonego początku lub końca wyrazu, występowania w wyrazach głosek dźwięcznych lub bezdźwięcznych i odwrotnie, mylenia głosek,,i i,,j, głosek nosowych z końcówką fleksyjną, np.: -ę, -em, -ą, -om, mylenia przedrostków z zaimkami (np.: pode szły), błędnego zapisywania przyimków z rzeczownikami i przysłówkami (np.: wklasie, zachwilę, napewno), niewłaściwego zapisu spółgłosek miękkich ( np.: rosinie zamiast rośnie), pisowni niezgodnej z zasadami ortografii, jeżeli wynika ona z nadmiernego zaufania do zasad ortografii i schematycznego ich stosowania, błędnego stosowania lub niestosowania znaków interpunkcyjnych, zapisu fonetycznego wyrazu. 2. W pracy pisemnej ucznia, u którego stwierdzono dysgrafię uwzględnia się opinię i zalecenia poradni (uczeń ma prawo pisać mało czytelnie, stawiać niekształtne litery). 3. Ponadto stosuje się indywidualizację pracy z uczniami o specyficznych trudnościach w nauce na tzw. nauczaniu indywidualnym- zgodnie z zaleceniami Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej oraz lekarskimi. 3

4 III. Narzędzia i zasady oceniania uczniów oraz gromadzenia informacji 1. Na lekcjach języka polskiego stosowany jest tradycyjny system oceniania. 2. Przy ustalaniu oceny z prac pisemnych przyjmuje się progi procentowe oceniania zgodne z zapisem w WSO. 3. Ocena śródroczna i końcoworoczna ustalane są zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Ocena roczna obejmuje wszystkie oceny cząstkowe uzyskane w pierwszym i drugim okresie nauki. PROGI WYMAGAŃ NA POSZCZEGÓLNE OCENY Uczeń uzyskuje ocenę: CELUJĄCY, gdy: - spełnia wszystkie wymagania na ocenę bdb, - twórczo rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, - pomysłowo i oryginalnie rozwiązuje nietypowe zadania, - bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach, - sięga do dodatkowych pozycji lekturowych, publikacji naukowych itp. BARDZO DOBRY, gdy: - opanował wymagania ponadpodstawowe, - opanował całość materiału omówionego na lekcji i opracowanego w ramach pracy domowej, - potrafi samodzielnie zastosować zdobytą wiedzę w sytuacjach typowych i problemowych, - napisał wszystkie prace klasowe i domowe, przeczytał wszystkie lektury i uzyskał bardzo dobre i dobre oceny cząstkowe, - brał aktywny udział w zajęciach, a jego odpowiedzi były wyczerpujące, pełne pod względem merytorycznym i cechowała je wysoka kultura języka, DOBRY, gdy: - oceny cząstkowe wskazują, iż opanował materiał omówiony na lekcji i opracowany w ramach pracy domowej w stopniu dobrym, - napisał wszystkie prace klasowe i domowe, przeczytał wszystkie lektury, - starał się brać aktywny udział w zajęciach, choć nie wszystkie jego odpowiedzi były udane, - wypowiedzi pod względem merytorycznym oraz ich kompozycji nie budzą zastrzeżeń, DOSTATECZNY, gdy: - opanował wymagania podstawowe, - oceny cząstkowe wskazują, iż opanował materiał omówiony na lekcji i opracowany w ramach pracy domowej w stopniu dostatecznym, 4

5 - sporadycznie brał udział w lekcjach, -oddawane prace pisemne były przeciętne pod względem sprawności językowej i wartości merytorycznej, DOPUSZCZAJĄCY, gdy: - opanował wymagania podstawowe, - oceny cząstkowe wskazują, iż opanował materiał omówiony na lekcji i opracowany w ramach pracy domowej, a określony w podstawie programowej, w stopniu ograniczonym, - w trakcie semestru / roku szkolnego/ nie pracował systematycznie, - rzadko brał udział w zajęciach, - prace pisemne wskazują, iż nie włożył w nie dużo wysiłku i wykazują widoczne niedociągnięcia, - popełnia błędy i nie stara się ich sam korygować, NIEDOSTATECZNY, gdy: -nie opanował niezbędnego minimum zawartego w podstawie programowej, tak w zakresie wiedzy, jak i umiejętności, -nie podjął próby aktywnego uczestnictwa w zajęciach, -prezentował negatywną postawę wobec określonych wymagań. IV. Rodzaje aktywności ucznia podlegające ocenianiu: 1.Wypowiedzi ustne, w tym sprawdzające przygotowanie ucznia do zajęć. Ocenie podlegają: a) merytoryczna strona wypowiedzi: znajomość treści objętych programem nauczania, znajomość, zrozumienie i klasyfikacja zjawisk oraz kontekstów literackich, kulturowych i historycznych, zgodność treści z tematem, formułowanie samodzielnych sądów wartościujących, poziom sprawności myślowej: wnioskowanie, uogólnianie obserwacji, uzasadnianie tez, trafna argumentacja, b) kompozycja wypowiedzi: planowość, logiczność, spójność, c) sprawność językowa: bogactwo słownictwa, poprawność gramatyczna. 5

6 2. Udział w dyskusji (waga argumentów, etyka i kultura wypowiedzi, dokumentowanie tez) 3. Praca ucznia na lekcji (za aktywne uczestnictwo w zajęciach uczeń wynagradzany jest pełną oceną lub cząstkową w postaci plusów). Plus/y może uzyskać uczeń, który aktywnie uczestniczy w zajęciach, wykazuje samodzielność i pomysłowość, swoją postawą zachęca innych do aktywnego udziału w zajęciach. 4. Prace pisemne wiedza i umiejętności uczniów sprawdzane w różnych formach pracy klasowej podlegają ocenie z uwzględnieniem następujących kryteriów: zgodność treści wypracowania z tematem, zawartość merytoryczna, kompozycja, styl, poziom językowy, zapis, estetyka 5. Prezentacje w klasie (referaty, recytacje, efekty własnych działań twórczych), 6. Praca w grupie (zasady oceniania pracy grupowej nauczyciel określa przed wykonaniem zadania; ocenę może otrzymać osoba referująca efekty działań grupy - wybrana przez jej członków lub wskazana przez nauczyciela - bądź też cała grupa). 7.Pamięciowe opanowanie fragmentów lub całych utworów literackich wskazanych przez nauczyciela 8. Prace klasowe, sprawdziany, kartkówki, notatki 9. Zadania domowe 10. Dodatkowo samodzielnie wykonane przez ucznia prace. V. Sposoby sprawdzania postępów uczniów 1. Diagnoza wiedzy i umiejętności uczniów kl. I w pierwszym miesiącu nauki, kl. II w II okresie/semestrze nauki; w kl. III - diagnoza maturalna w terminie przewidzianym przez OPERON/OKE, 2. Prace klasowe ( co najmniej dwie w okresie spośród niżej wymienionych; o ich terminie uczniowie są informowani z dwutygodniowym wyprzedzeniem): test sprawdzający umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstów literackich i nieliterackich, wypracowania będące dłuższą samodzielną wypowiedzią o różnym charakterze, np. rozprawka, esej, wypowiedź interpretacyjna (przedmiotem rozważań może być utwór liryczny, tekst lub fragment tekstu, jako klucz do odczytania utworu, sposób ujęcia tego samego motywu, tematu w utworach), 3. Sprawdziany wiadomości, co najmniej dwa w semestrze, (z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem) dotyczące: problematyki omówionych tekstów literackich, wiedzy o epoce, wiedzy o języku, 6

7 np. syntez historycznoliterackich (jedna synteza w miesiącu) w klasach maturalnych, 4. Pisemne prace domowe (rozprawka, esej, wypowiedź interpretacyjna czytanie ze zrozumieniem), 5. Wypowiedzi ustne na zadany temat. 6. Inne sposoby: notatki, referaty, prezentacje, głos w dyskusji, recytacja utworów literackich /udział w przedstawieniach teatralnych organizowanych na terenie szkoły/ VI. Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego jest zgodny ze Statutem Szkoły. VII. Szczegółowe zapisy dotyczące poszczególnych jednostek lekcyjnych (wymagania podstawowe i ponadpodstawowe) zawarte są w rocznych planach dydaktycznych dla poszczególnych klas. WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY SEMESTR I Zespół nauczycieli języka polskiego: Dorota Borzeszkowska- Buriak Barbara Kozak Katarzyna Szkup Temat (rozumiany jako lekcja) Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Dział I. Literatura i język z różnych perspektyw Literatura z Uczeń: perspektywy -zna pojęcia: epoka literacka, historycznoliterackiej prąd artystyczny;. -podaje przykłady epok literackich; -podaje przykłady prądów artystycznych; Wymagania podstawowe (ocena dostateczne) Uczeń: -wymienia epoki w dziejach kultury; -zna podstawowe czynniki kształtujące epokę; -wyjaśnia, czym jest prąd artystyczny i okres w kulturze; Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń: -zna i omawia czynniki wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące epokę; -zna kryteria klasyfikowania dzieła do określonego prądu; Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń: -wyjaśnia złożoność podziałów między epokami; -wyjaśnia istotę konwencji artystycznej; -sprawnie posługuje Wymagania wykraczające (ocena celująca) Uczeń: -samodzielnie przywołuje i omawia rozmaite konwencje artystyczne; -porównuje, wskazując podobieństwa i różnice, odmienne prądy artystyczne; 7

8 1.2. O rodzajach i gatunkach literackich Rzeczywistość z perspektywy znaku. -zna podział na rodzaje i gatunki literackie; -rozpoznaje rodzaj literacki wskazanego utworu; -podejmuje próbę formułowania wniosków; -zna wieloznaczność słowa język; -poprawnie używa pojęcia język w różnych znaczeniach; -zna pojęcie znak; -wymienia przykłady utworów reprezentujących róże gatunki literackie; -poprawnie posługuje się słownictwem (np. liryka, epika, proza, wiersz); -sporządza notatkę w odpowiedniej wybranej przez siebie formy; -wymienia znaki umowne i naturalne; -definiuje język jako system znaków; -zna system i podsystemy języka; -redaguje komunikat, posługując się różnymi kodami; -rozumie istotę konwencji artystycznej; -poprawnie posługuje się poznanymi pojęciami; -zna pojęcie synkretyzm, kojarzy je z podziałem na rodzaje i gatunki literackie; -omawia wyróżniki rodzajowe i gatunkowe; -definiuje pojęcie znaku; -omawia bezpośrednie i pośrednie akty mowy; -rozpoznaje i wyjaśnia intencje nadawcy tekstu; -posługuje się terminologią językoznawczą; się językiem historycznoliterackim; -wyjaśnia zjawisko synkretyzmu na podstawie wskazanych utworów; -bada zastosowaną w utworze formę wypowiedzi; -rozpoznaje różne gatunki literackie, poprawnie je nazywając; -sporządza notatkę zawierającą logicznie uporządkowane informacje i wnioski; -samodzielnie konstruuje komunikaty, dążąc do uzyskania maksymalnej zgodności z intencją; -czyta tekst teoretycznoliteracki na poziomie dosłownym i symbolicznym; -dąży do pełnego uczestnictwa w kulturze i rozumienia literatury; -podaje przykłady gatunków literackich spoza kanonu szkolnego; -samodzielnie analizuje rzeczywistość językową, bezbłędnie używając terminologii językoznawczej; Język narzędziem kreowania świata. -zna i omawia niezbędne warunki, aby zaistniała komunikacja językowa; -wymienia podstawowe funkcje -tworzy teksty, świadomie dążąc do realizacji ich określonej funkcji; -czyta tekst -świadomie stosuje w tworzonych przez siebie tekstach właściwe dla określonej funkcji środki -zna różne funkcje języka; -podaje stosowne przykłady tekstów -wyjaśnia, w jaki sposób język służy kreacji świata; 8

9 Dział II. Biblia Znana i nieznana. Miejsce ksiąg biblijnych w tradycji kultury europejskiej Biblijny opis stworzenia świata Dosłowne i symboliczne znaczenie Pieśni nad Pieśniami Trudna mądrość Księgi Hioba. tekstów; -wie, że język jest narzędziem kreowania świata; -czyta tekst teoretyczny, analizując jego ogólny sens; -zna podział Biblii na Stary i Nowy Testament; -wymienia najważniejsze księgi biblijne, opowiada ich treść; -zna materiały, na których utrwalono najstarsze zapisy ksiąg biblijnych; -czyta ze zrozumieniem tekst o powstawaniu Starego Testamentu; -zna Księgę Genesis jako rozpoczynającą Biblię i opisującą powstanie świata; -czyta fragmenty księgi i omawia zawarty w niej obraz świata i miejsce człowieka w dziele stworzenia; -określa temat fragmentów; -omawia postawy bohaterów tekstu; -czyta tekst Izabeli Filipiak Pochwała Pieśni; -zna treść Księgi Hioba; -zna i poprawnie stosuje w swoich wypowiedziach związek frazeologiczny hiobowa wieść; teoretyczny,analizując jego kompozycję i sens poszczególnych akapitów; -podaje przykłady ksiąg mądrościowych, historycznych i prorockich; -zna języki, w jakich powstawała Biblia; -analizuje przeczytany tekst; -poprawnie posługuje się nazwami: testament, biblia, sacrum,profanum; -podaje przykłady dzieł plastycznych, nawiązujących do Księgi Rodzaju; -poprawnie używa słownictwa: kosmogonia, monoteizm, politeizm; -charakteryzuje bohaterów; -przedstawia zawarty we fragmentach księgi obraz miłości; -rozumie, czym jest archetyp; -podejmuje próbę wyjaśnienia postawy Hioba jako archetypu; -opisuje obraz życia zawarty w językowe; -zna funkcję fatyczną, metajęzykową, kreatywną i magiczną tekstów językowych; -omawia sposób powstawania ksiąg biblijnych i kwestię autorstwa; -gromadzi i wypowiada argumenty o kulturotwórczej roli Biblii; -charakteryzuje język Księgi Rodzaju ; -analizuje etapy stwarzania świata; -wyjaśnia miejsce człowieka w dziele stworzenia; -rozumie i omawia symboliczne znaczenie Pieśni nad Pieśniami; -wskazuje zawarte w tekście środki językowe; -analizuje tekst I. Filipiak według poleceń; -definiuje archetyp i wyjaśnia uniwersalny sens Księgi Hioba jako opowieści o ludzkim reprezentujących określone funkcje; -wyjaśnia istotę ksiąg historycznych, mądrościowych i prorockich, zwracając uwagę na zróżnicowanie ich treści; -rozpoznaje kreatywną funkcję języka w dziele stworzenia; -analizuje i interpretuje dzieła plastyczne wyobrażające motywy z Księgi Rodzaju; -analizuje funkcjonalnie język tekstu Pieśni...; -analizuje i interpretuje utwór liryczny nawiązujący do Księgi Hioba, -interpretuje fragmenty Księgi Koheleta i Księgi Jeremiasza, analizując funkcję zastosowanych w nich środków językowych; -interpretuje Księgę Rodzaju jako tekst symboliczny; -porównuje kosmogonię biblijną z innymi; -interpretuje Pieśń nad Pieśniami w odniesieniu do kontekstu macierzystego (biblijnego) i innych; -interpretuje Księgę Hioba, samodzielnie przywołując różne konteksty; 9

10 2.6.Poetyckość biblijnych psalmów Błogosławieni, czyli szczęśliwi. Analiza Kazania na Górze Prosta nauka biblijnych przypowieści. 2.9.Literackie parabole XX wieku. Albert Camus jako autor Dżumy. -zna psalm jako gatunek biblijnej liryki religijnej; -podejmuje próbę rozpoznania zawartego w psalmach obrazu Boga i człowieka; -zna tekst Kazania...; -rozumie tekst na poziomie leksykalnym; -zna przypowieść jako biblijną formę literacką; -rekonstruuje treść wybranych przypowieści; -rozumie znaczenie związków frazeologicznych syn marnotrawny, miłosierny Samarytanin; -zna pojęcie parabola; -podaje przykłady utworów o charakterze parabolicznym; -zna Alberta Camusa jako autora Dżumy; -zna treść Dżumy; opowieści o Hiobie; -analizuje utwór liryczny nawiązujący do postawy Hioba, wyjaśnia jego dosłowny sens; -rozpoznaje i wyjaśnia funkcję zawartych w psalmach typowych środków stylistycznych; -analizuje psalmy jako teksty religijne i literackie; -posługuje sie terminem psałterz; -opisuje obraz nawiązujący do omawianego fragmentu; -wyjaśnia sens miłosierdzia jako postawy człowieka; -charakteryzuje postawy bohaterów oraz omawia obraz świata zawarty w przypowieściach; -opisuje obrazy Rembrandta i van Gogha; -definiuje parabolę; -sporządza notatkę na podstawie tekstu o Albercie Camusie; -omawia genezę powieści; cierpieniu; -analizuje język tekstu, wyjaśnia funkcję zastosowanych środków językowych; -omawia genezę psalmów ; -zna autorów tłumaczeń i parafraz psalmów; -zna pojęcie wersetu biblijnego; -bada styl i kompozycje psalmów; -analizuje teksty kultury na poziomie metaforycznym; -analizuje kompozycję i styl Kazania...; -wymienia przykłady utworów mających sens paraboliczny, wyjaśnia ich metaforyczny sens; -interpretuje przypowieści jako teksty paraboliczne; -charakteryzuje sylwetkę twórczą Alberta Camusa; -omawia poglądy pisarza; poprawnie stosuje terminy z zakresu wiedzy teoretycznoliterackiej; -wyjaśnia znaczenie psalmów jako tekstów kultury; -funkcjonalnie analizuje styl wybranych psalmów; -interpretuje metaforyczne wyrażenia: sól ziemi i światłość świata; -interpretuje funkcję nawiązań do Kazania... w wierszu Kasprowicza; -analizuje dzieła plastyczne odnoszące się do przypowieści; -analizuje środki plastyczne ; -analizuje postawę filozoficzną Camusa; -porównuje sens i język dawnych i współczesnych psalmów oraz ich parafraz; -samodzielnie odszukuje i interpretuje inne teksty kultury, które odnoszą się do Kazania...; -interpretuje uniwersalne znaczenie motywu ziarna, siewu, talentów; -podaje inne przykłady przypowieści, interpretuje ich paraboliczne znaczenie; --omawia egzystencjalizm jako kierunek filozoficzny; 10

11 Postawy moralne bohaterów Dżumy Dżuma jako przypowieść Refleksje moralne Tarrou. Analiza fragmentu Symboliczny sens Księgi Apokalipsy. -notuje podstawowe informacje o pisarzu; -wymienia bohaterów powieści, opowiada o ich postawach; -ocenia postawy etyczne (podejmuje próbę wnioskowania); -przedstawia Dżumę jako powieść paraboliczną; -omawia składniki świata przedstawionego utworu; -w prosty sposób tłumaczy sens zawartych w powieści uniwersalnych refleksji; -czyta ze zrozumieniem wskazany fragment powieści; -przedstawia bohaterów i okoliczności ich rozmowy; -określa temat fragmentu; -tworzy logiczną wypowiedź odnoszącą się do dosłownej warstwy tekstu -czyta ze zrozumieniem tekst biblijny; -zna sens słowa apokalipsa; -opisuje obraz Memlinga Sąd Ostateczny; -porównuje postawy bohaterów; -odnajduje w powieści stosowne fragmenty prezentujące bohaterów; -odczytuje fragmenty tekstu przedstawiające bohaterów, formułuje wynikające z nich wnioski; -formułuje argumenty potwierdzające paraboliczność powieści; -analizuje postawy bohaterów, charakteryzuje ich poglądy; -podejmuje próbę wnioskowania; -zna pojęcie topos; -odnajduje we fragmentach księgi symbole; -opisuje zawarte w tekście obrazy poetyckie; -wymienia nawiązania do Księgi Apokalipsy w różnych dziedzinach sztuki; -rozpatruje postawy bohaterów w wymiarze uniwersalnym; -interpretuje fragmenty o charakterze sentencji, wskazując ich uniwersalną wymowę; -buduje spójną kilkuzdaniową wypowiedź rozwijającą sens aforyzmów; -konstruuje logiczne wnioski, wynikające z analizy fragmentu; -tworzy spójną, poprawną językowo wypowiedź; -omawia genezę Księgi Apokalipsy; -interpretuje symbole zawarte w księdze; wyjaśnia Apokalipsę jako topos; -interpretuje fragmenty na poziomie metaforycznym; -analizuje i wyjaśnia związki obrazów zawartych w powieści z realiami wojny; -analizuje i interpretuje fragment; -konstruuje oryginalne wnioski, samodzielnie interpretuje tekst na poziomie metaforycznym; -analizuje i wyjaśnia alegoryczny charakter obrazu Memlinga; -sprawnie posługuje się terminologią teoretycznoliteracką podczas analizy i interpretacji tekstu; -wyjaśnia powiązanie problemów etycznych zawartych w powieści z filozofią egzystencjalną; -interpretuje paraboliczny sens Dżumy w kontekście historycznym, literackim i filozoficznym; -zna esej, Mit Syzyfa, zestawia jego sens z powieścią; Pogłębia interpretację, funkcjonalnie przywołując różne konteksty; -tworząc tekst posługuje się bezbłędnym językiem; -pisze oryginalnym, dojrzałym stylem; -samodzielnie przywołuje i porównuje różne przykłady kulturowych nawiązań do Księgi Apokalipsy; -trafnie wyjaśnia funkcję nawiązań; 11

12 2.16. Poetycka wizja końca świata w wierszu Miłosza Piosenka o końcu świata Przekłady i parafrazy Biblii Nawiązania do Biblii we współczesnym języku Motywy biblijne we współczesnej poezji Synteza wiadomości o Biblii. -czyta wiersz Miłosz; -opisuje zawarte w nim obrazy poetyckie; -redaguje prosty tekst na podstawie utworu; -zna najważniejsze przekłady Biblii; -poprawnie posługuje się pojęciami: przekład, parafraza; -konstruuje prostą notatkę; -wymienia znane związki frazeologiczne o rodowodzie biblijnym i podaje ich współczesne znaczenie; -tworzy proste wypowiedzi z użyciem podanych przykładów frazeologizmów; -czyta zaproponowany tekst, określaj jego temat i podstawowy sens; -wskazuje motyw biblijny; -porządkuje wiadomości; -rozwiązuje test na poziomie -analizuje wiersz Miłosza Piosenka o końcu świata, nazywając podmiot liryczny i określając sytuację liryczną; --wskazuje podstawowe różnice między literackim i biblijnym obrazem Apokalipsy; -zna Wulgatę jako przekład Biblii na język łaciński; -podaje przykłady najważniejszych polskich przekładów Biblii; -zna pojęcia: aforyzm, sentencja; -konstruuje tabelę ilustrującą rodowód oraz znaczenie frazeologizmów biblijnych; -omawia podmiot liryczny, adresata i sytuację liryczną utworu; -podejmuje próbę interpretacji utworu; -podejmuje próbę wnioskowania; -omawia ukształtowanie języka utworu pod względem funkcjonalnym; -redaguje logiczny tekst na temat zawartej w utworze wizji końca świata; -omawia dzieje tłumaczeń Biblii; -konstruuje syntetyczną notatkę na podstawie zgromadzonych informacji; -zna rodowód i znaczenie biblijnych frazeologizmów; -interpretuje sentencje i przysłowia wywodzące się z Biblii; -redaguje opowiadanie, reportaż lub felieton zainspirowany sentencją biblijną; -nazywa środki stylistyczne, omawia ich funkcję; -omawia kluczowe motywy utworu; -rozwiązuje zadania testowe na poziomie -interpretuje obrazy poetyckie w wierszu Miłosza; -rozpoznaje styl biblijny, określa jego funkcję; -analizuje i wyjaśnia różnice językowe między przekładami; -omawia obraz ludzkiego życia zawarty w parafrazach psalmów Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego; -sprawnie posługuje się frazeologizmami rzadko używanym; -analizuje i interpretuje tekst, odnosząc do różnych kontekstów; -uświadamia sobie niedostatki wiedzy, -interpretuje tekst utworu, funkcjonalnie odwołując się do szerokiego kontekstu kulturowego; -porównuje różne przekłady i parafrazy pod względem światopoglądowym i stylistycznym; -bezbłędnie posługuje się językiem krytycznoliterackim; -świadomie i funkcjonalnie używa frazeologizmów biblijnych; -proponuje pogłębioną interpretację porównawczą wobec innych utworów lub biblijnego pierwowzoru; -w rozwiązywaniu zadań testowych wykorzystuje 12

13 Sprawdzian. Omówienie wyników. Dział III. Antyk Znaczenie mitologii w dziejach kultury europejskiej. 3.3.Kosmogonia mityczna. 3.4.Ludzie i bogowie w mitologii greckiej Uniwersalna wymowa mitu o Prometeuszu. podstawowym; -zna najbardziej popularne mity greckie; -rozumie i poprawnie używa terminu mitologia; -czyta ze zrozumieniem tekst Normana Daviesa Legenda o Europie -streszcza wskazane opowieści mityczne; -opowiada lub streszcza mity kosmogoniczne; -sporządza słowniczek bogów greckich; - podejmuje próbę charakterystyki najsłynniejszych bogów greckich; -zna znaczenie słowa heros; -opowiada mit; -zna mityczną wersję pojawienia się istoty ludzkiej; -podejmuje próbę wyjaśnienia -segreguje i hierarchizuje wiadomości; -omawia postacie mityczne jako archetypy ludzkich postaw; -analizuje dzieła sztuki odwołujące się do mitów; -redaguje własny tekst na podstawie mitów; -charakteryzuje greckich bogów, odwołując się do ich antropomorficznych wyobrażeń; -zna znaczenie słów: politeizm, kosmogonia; -używa słów pochodnych od słowa heros; -charakteryzuje mitycznego herosa; -porównuje literacką wersję mitu z hasłem słownikowym; -opisuje malarskie wyobrażenia Prometeusza; ponadpodstawowym; -wymienia przykłady postaci mitycznych stanowiących archetypiczny wzorzec zachowań; -używa w poprawnym kontekście znaczeniowym słów: mitoman, mitomania, mitologizacja; -odczytuje Legendę o Europie na poziomie metaforycznym; -zna pierwotne znaczenie słów: chaos i kosmos; -analizuje mitologiczną historię powstania świata; -porównuje mityczne wyobrażenia bogów z typowymi zachowaniami człowieka, formułuje wnioski; -definiuje prometeizm, wyjaśnia charakter tej postawy; -rozpoznaje tworzywo uzupełnia je, zachowując pełną autonomię; -rozwiązuje test prawie bezbłędnie; -rozpoznaje mity współczesnej kultury, analizuje je, wskazuje ich źródła; -interpretuje sens czterech wieków ludzkości; -analizuje tekst Kubiaka Groza pierwotna; -zbiera, korzystając z różnych źródeł, informacje o artystycznych przedstawieniach bogów; -wyjaśnia sens metaforycznych wyrażeń zawartych w micie prometejskim; wiedzę spoza kanonu; -zna mitologię w różnych redakcjach; -swobodnie przywołuje mity greckie i rzymskie jako przykłady postaw; -zna i poprawnie interpretuje esej Jastruna Mit śródziemnomorski; -porównuje literackie i plastyczne wyobrażenia bóstw; -porównuje mit i jego malarskie realizacje, funkcjonalnie analizując zastosowane środki 13

14 3.6. Prometeusz bohaterem utworów literackich Apollo i Dionizos Funkcje mitów dawniej i dziś Literatura starożytnej Grecji i Rzymu. postawy prometejskiej; -czyta ze zrozumieniem wskazane utwory; -określa ich temat; -omawia bohaterów mitów: Apolla, Dionizosa, Marsjasza; -czyta ze zrozumieniem wskazany mit; -zna muzy jako boginie sztuki i nauki; -rozpoznaje postacie mityczne; -opowiada (streszcza) podane mity; -zna przedstawicieli literatury antycznej; -nazywa nastrój utworów, przywołując odpowiednie argumenty; -określa różnice w wyobrażeniach Prometeusza w micie i utworach literackich; -charakteryzuje postacie mityczne; -wyszukuje w tekście istotne informacje; -porównuje mity i bohaterów mitycznych; -analizuje funkcję motywów mitologicznych w wybranych dziełach sztuki; -porządkuje wiedzę na temat twórczości literackiej antyku; -wymienia przedstawicieli liryki greckiej; -określa temat wskazanych fragmentów utworów; różnych dzieł sztuki; -omawia zawartą w micie koncepcję człowieka; -funkcjonalnie analizuje język utworów; -charakteryzuje zawarty w utworach obraz Prometeusza; -rozumie i wyjaśnia znaczenie podanych postaci mitycznych w dziejach kultury europejskiej; -klasyfikuje mity ze względu na ich funkcję i temat; -wskazuje przykłady współczesnych mitów, wyjaśnia ich kulturowe znaczenie; -zna i poprawnie używa pojęcia: liryka tyrtejska, anakreontyk, -interpretuje fragmenty utworów; -rozpoznaje gatunki liryczne o rodowodzie antycznym; -interpretuje malarskie wyobrażenia Prometeusza; -interpretuje sens utworów na poziomie metaforycznym; -wyjaśnia funkcję komizmu, ironii, kolokwializmów w odniesieniu do idei utworów; -zna koncepcję Nietzschego na temat żywiołu dionizyjskiego i apollińskiego w sztuce; -konstruuje scenariusz filmu lub inscenizacji na podstawie mitów; -posługuje się pojęciem mimesis w wypowiedziach o literaturze i sztuce antycznej; -charakteryzuje istotę twórczości Safony, Tyrtajosa, Symonidesa, Anakreonta; artystycznego wyrazu; --analizuje i interpretuje teksty, osadzając je w szerokim kontekście kulturowym; -analizuje i interpretuje wiersz Herberta Apollo i Marsjasz; -przygotowuje prezentację na temat współczesnych mitów społecznych; -swobodnie interpretuje utwory liryczne antyku; W świecie -zna Homera jako autora Iliady i -charakteryzuje bohaterów -definiuje inwokację; -charakteryzuje styl -ze zrozumieniem 14

15 poematów Homera Teatr i dramat antycznej Grecji Tragiczna koncepcja ludzkiego losu w Królu Edypie i Antygonie Sofoklesa Koncepcje ludzkiego życia Odysei. -opowiada na podstawie tekstu mit o wojnie trojańskiej; -wymienia bohaterów opowieści Homera, zna ich dzieje; -opisuje grecki teatr, aktorów, przedstawienie; -czyta ze zrozumieniem tekst Banacha; -zna treść dramatu Sofoklesa ; -odtwarza treść mitu o Labdakidach; -redaguje prostą wypowiedź na podstawie analizy fragmentu; -wie,czym zajmuje się filozofia; -formułuje pytania natury eposu; -czyta i analizuje wskazane fragmenty utworów; -nazywa podstawowe cechy eposu homeryckiego; -wymienia gatunki dramatyczne; -tworzy słownik pojęć związanych z antycznym teatrem; -zna najsłynniejszych greckich dramaturgów; -analizuje dzieje bohaterów, uwzględniając tragiczny wymiar ich losu; -czyta ze zrozumieniem fragment Historii estetyki Tatarkiewicz; -rozumie istotę sytuacji tragicznej; -zna Sokratesa, Arystotelesa, Senekę, Epikura jako filozofów -rozpoznaje i nazywa zabiegi służące kreacji bohaterów; -charakteryzuje bohaterów eposu, odnajdując w ich postawach odwieczne ludzkie zalety i słabości; -analizuje wskazane fragmenty, wyjaśniając sens idealizacji, realizmu i fantastyki; -odnajduje w Odysei topos wędrówki; -omawia zjawiska związane z dziejami teatru; -zna i wyjaśnia katharsis; -tworzy bibliografię tematyczną; -zna zapis bibliograficzny; -analizuje i interpretuje fragment dramatu; -pisze spójną wypowiedź na podstawie fragmentu i wiedzy o mitycznych losach rodu Labdakidów; -zna mityczne bóstwa przeznaczenia; -wymienia i omawia dziedziny filozofii; Homera; -interpretuje tekst poetycki nawiązujący do poematów Homera (np. Staffa Odys lub Jastruna Czytanie Homera); -przygotowuje scenariusz przedstawienia opartego na koncepcji greckiego dramatu; -analizuje uniwersalne prawdy egzystencjalne wynikające z mitu; -charakteryzuje tragedię antyczną; -definiuje ironię tragiczną i winę tragiczną; -interpretuje fragmenty tekstów posługuje się słownictwem: heksametr, iloczas, stopa metryczna; -posługuje się pełną wiedzą na temat teatru antycznego; -porównuje los Edypa i Antygony z losem innych bohaterów mitycznych oraz egzystencją człowieka ery nowożytnej; -porównuje różne systemy filozoficzne, 15

16 według filozofów antycznych Obrona Sokratesa - obroną godności Funkcjonalność motywów antycznych we współczesnej polszczyźnie Nawiązania do antyku w kulturze późniejszych epok. Mit Syzyfa Alberta Camus Pisanie własnego tekstu. Analiza zadania. Poprawa. Dział IV: O systemie leksykalnym współczesnej polszczyzny Sposoby wzbogacania słownictwa. filozoficznej; -wymienia najsłynniejszych filozofów antyku; -czyta i rozumie na poziomie leksykalnym Obronę Sokratesa Platona; -podaje przykłady słownictwa i związków frazeologicznych o rodowodzie antycznym; -wymienia przykładowe nazwy z różnych dziedzin wywodzące się z antyku; -czyta esej Camusa; -rozumie tekst na poziomie leksykalnym; -określa temat eseju; -pisze prosty tekst na podstawie analizy fragmentu; -zna niektóre sposoby bogacenia słownictwa, podaje przykłady; antyku; -nazywa systemy filozoficzne antyku; -wie, czy jest aforyzm; -wymienia zawarte w tekście argumenty filozofa; -opisuje i analizuje obraz Davida Śmierć Sokratesa; -poprawnie posługuje się frazeologią antyczną; -wyjaśnia znaczenie i rodowód frazeologizmów; -analizuje koncepcje życia zawarte w tekście; -zna egzystencjalizm jako nurt filozoficzny; -poprawnie posługuje się słownictwem; -wykorzystuje wiedzę o starożytności przy redagowaniu tekstu; -poprawnie posługuje się neologizmami i zapożyczeniami we własnych wypowiedziach; -interpretuje sentencje antycznych filozofów; -charakteryzuje poglądy epikurejczyków i stoików; -analizuje mowę filozofa na poziomie metaforycznym; -interpretuje obraz Davida; -opisuje wpływ kultury antycznej na język; -wymienia nazwy o rodowodzie antycznym, zna ich źródło i pierwotne znaczenie; -wyjaśnia funkcję wykorzystania mitu o Syzyfie w eseju Camusa; -redaguje tekst spójny, logiczny, posługuje się poprawnym językiem; -analizuje własne błędy; -zna podział słownictwa na czynne i bierne; -omawia funkcjonalność filozoficznych; -wyjaśnia, na czym polega obrona godności według Sokratesa; -analizuje styl wypowiedzi; -świadomie używa wyrazów i związków frazeologicznych; -interpretuje esej na poziomie metaforycznym; -wyjaśnia założenia egzystencjalizmu; -pisze tekst wyczerpujący, zgodny z poleceniem zawartym w temacie; -sprawne posługuje się neologizmami; -świadomie dobiera dostrzegając ich złożoność i specyfikę; -interpretuje mowę w kontekście poglądów moralnych Sokratesa; -bada język, obserwuje zjawiska występujące w języku; -interpretuje esej w kontekście literatury i filozofii A. Camusa; -pisze własny tekst, posługując się bezbłędnym językiem i oryginalnym stylem; -odwołuje się w tekście do wielu kontekstów; -posługuje się językiem, korzystając z zasobu leksykalnego w sposób 16

17 4.2. Bogactwo systemu leksykalnego. Synonimy, antonimy, polisemy. homonimy. Dział V: Średniowiecze Tysiącletnie średniowiecze. Wprowadzenie w epokę Teocentryczna filozofia średniowiecza O sztuce średniowiecza. -zna języki stanowiące źródło zapożyczeń; -podaje przykłady synonimów, homonimów, antonimów; -wymienia najbardziej istotne zjawiska charakterystyczne dla średniowiecza; -omawia znaczące cechy cywilizacji średniowiecznej Europy; -czyta ze zrozumieniem tekst wprowadzający; -czyta tekst Wyznań św. Augustyna, podejmuje próbę wnioskowania; -zna styl romański i gotycki,; -podaje najbardziej znane zabytki sztuki romańskiej i gotyckiej; -świadomie posługuje się synonimami; -streszcza fragmenty tekstu; -wymienia istotne zjawiska tworzące kulturę epoki (np. uniwersalizm, anonimowość, dwujęzyczność itd.); -określa ramy czasowe epoki; -zna św. Augustyna i Tomasza z Akwinu jako filozofów średniowiecza; -zna i wyjaśnia teocentryzm; -tworzy syntetyczną notatkę; -porządkuje informacje; -wskazuje symbol i alegorię jako cechy sztuki średniowiecza; -rozpoznaje styl danego dzieła podaje argumenty zapożyczeń; -analizuje źródła zapożyczeń i przyczyny wpływu konkretnych języków na polszczyznę; -określa różnice znaczeniowe i stylistyczne między synonimami; -umiejętnie używa polisemów, unikając dwuznaczności wypowiedzi; -analizuje zjawiska kulturotwórcze; -osadza kulturę epoki na tle wydarzań historycznych; -omawia poglądy filozofów, posługując się odpowiednią terminologią (np. dualizm, scholastyka i inne); -omawia symbol i alegorię, przywołując odpowiednie przykłady; -wymienia cechy stylów; -analizuje wybrane środki językowe, redagując wypowiedź; -rozpoznaje nacechowanie emocjonalne synonimów; -ocenia przydatność antonimów w literaturze i komunikatach innego typu; -posługuje się właściwą terminologią (np. alegoryczność,teocent ryzm...); -wyjaśnia wartość kultury średniowiecza; -analizuje miniatury średniowieczne pod kątem wyobrażonego na nich świata, pozycji Boga i człowieka w nim; -analizuje wskazane dzieła reprezentujące różne dziedziny średniowiecznej sztuki; celowy, dąży do precyzji językowej; -zna wszystkie sposoby poszerzania zasobu leksykalnego; -rozpoznaje różnice między polisemią a homonimią; -samodzielnie poszukuje źródeł wiedzy na temat epoki; -wyjaśnia różne poglądy na temat ludzkiego życia i relacji między Bogiem a człowiekiem; -porównuje dzieła średniowieczne różnych krajów; 17

18 5.5. Rozmaite oblicza literatury średniowiecza Ewolucja modelu rycerza w kulturze Europy Średniowieczny wzorzec władcy Średniowieczny wzorzec ascety. -zna cele literatury średniowiecza; -wymienia przykłady bohaterów literackich; -czyta tekst o Marchołcie; -przypomina cechy rycerza średniowiecza; -wymienia cechy idealnego rycerza; -opowiada dzieje Rolanda i Tristana; -podaje przykłady nawiązań do modelu rycerza w późniejszych epokach; -czyta ze zrozumieniem tekst Marii Ossowskiej; -czyta fragmenty utworów, podejmuje próbę charakteryzowania zawartego w nich obrazu władcy; -wymienia literackie przykłady władców; -czyta tekst o Kronice polskiej Galla Anonima; -opowiada historię Aleksego; -rozumie pojęcie: asceza; uzasadniające wybór; -wymienia i omawia wzorce osobowe epoki; -czyta tekst Bachtina o literaturze karnawałowej; -czyta wiersz Kaczmarskiego Walka postu z karnawałem; -zna epos i romans rycerski jako gatunki literackie średniowiecza; -charakteryzuje wybranego bohatera; -zna historiografię jako dział piśmiennictwa; -omawia model władcy jako ideał parenetyczny; -omawia hagiografię jako dział piśmiennictwa; -charakteryzuje postawę św. dzieło, wskazując cechy stylu; -wyjaśnia istotę i źródło parenezy oraz anonimowości dzieł średniowiecznych; -wymienia najważniejsze gatunki literackie epoki; -wyjaśnia funkcję karnawału w kulturze epoki; -opisuje obraz Breugla Walka postu z karnawałem; -porównuje sylwetki Rolanda i Tristana; -wyjaśnia idealizację w eposie rycerski; -wyjaśnia tragizm Tristana i Izoldy; -wyjaśnia potrzebę kreacji modelu władcy w średniowieczu; -wyszukuje fragmenty stanowiące argumenty; -definiuje średniowieczną legendę o świętym; -interpretuje wiersz Kaczmarskiego w odniesieniu do obrazu Breugla; -porównuje rycerza średniowiecznego z jego późniejszymi kreacjami; -wskazuje w tekście zabiegi służące kreacji bohatera; -dowodzi, że Legenda o św. Aleksym to zabytek języka -dostrzega i wyjaśnia intertekstualność w dziejach kultury; -przygotowuje pełną prezentację na temat ewolucji modelu rycerza, uwzględniając różne odmiany literatury; -omawia historiografię średniowiecza charakteryzując przykłady kronik Kadłubka, Długosza, Janka z Czarnkowa;- -analizuje język tekstu, zwracając uwagę na archaizmy różnego typu; 18

19 5.9. Świętego Franciszka wiara radosna Bogurodzica jako arcydzieło literatury polskiej i zabytek języka polskiego Obraz Matki Bożej w Posłuchajcie bracia miła. -opowiada o dziejach świętego na podstawie noty biograficznej; -rekonstruuje treść opowieści o nawróceniu wilka z Gubbio; -zna Bogurodzicę jako tekst średniowieczny; -zna temat utworu; -omawia znaczenie utworu dawniej i dziś; -nazywa podmiot i odbiorców w utworze; -omawia postawę bohaterki; Aleksego; -omawia franciszkanizm jako postawę; -poprawnie tworzy streszczenie; -analizuje wiersz Twardowskiego Trochę plotek o świętych; -omawia treść pieśni; -przedstawia zawarty w niej wizerunek Maryi; -charakteryzuje postawę bohaterki jako kobietę oraz jako osobę świętą; -omawia styl tekstu; -przedstawia bohatera jako ideał epoki; -wyjaśnia światopogląd świętego Franciszka; -charakteryzuje postawę franciszkańską; -porównuje modele świętości Franciszka i Aleksego; -analizuje język tekstu; -poprawnie posługuje się terminem archaizm; -wymienia zawarte w utworze archaizmy; -porównuje wizerunek Maryi w Bogurodzicy i Posłuchajcie bracia miła; -analizuje wiersz Małgorzaty Hillar Matka Boska zkrużlowej polskiego; -rozważa wartość postawy franciszkańskiej ze współczesnego punktu widzenia; -interpretuje wiersz Twardowskiego w kontekście postawy franciszkańskiej; -bada kompozycję utworu; -analizuje funkcjonalnie styl tekstu; -zna motyw deesis; -porównuje jzyk tekstu ze współczesną polszczyzną; -podaje argumenty dowodzące arcydzielności utworu; -interpretuje tekst średniowieczny, uwzględniając kluczowe wyrażenia i motywy; -analizuje i interpretuje wiersz Hillar, odnosząc wnioski do kontekstu artystycznego (średniowieczna rzeźba); -dostrzega i wyjaśnia ewolucję franciszkanizmu od średniowiecza do współczesności; -interpretuje tekst z uwzględnieniem różnych kontekstów (np. literackiego, religijnego, historycznego); -analizuje i interpretuje teksty, uwzględniając różne konteksty; 19

20 Literatura średniowieczna wobec spraw ostatecznych Zrozumieć średniowiecze synteza wiedzy o epoce; Sprawdzian wiedzy i umiejętności Rozwój języka polskiego w dobie średniowiecza Średniowieczne zabytki języka -opowiada treść fragmentów Rozmowy Mistrza Polikarpa ze śmiercią; -czyta ze zrozumieniem tekst M. Włodarskiego; -wymienia główne motywy kulturowe epoki; -podaje przykłady dzieł; -porządkuje wiadomości w postaci tabeli; -realizuje proste polecenia testowe; -posługuje się językiem umożliwiającym zrozumienie intencji nadawcy; -dostrzega zmiany zachodzące w języku; -rozumie pojęcie archaizm -podaje przykłady archaizmów różnego typu; -wyjaśnia, czym jst zabytek języka; -opisuje sytuacje przedstawione na reprodukcjach grafik Hansa Holbeina; -analizuje fragmenty utworów wyobrażające sceny śmierci bohaterów; -poprawnie stosuje terminologię; -analizuje w oparciu o przykłady typowe dla epoki zjawiska kulturowe; -zna kierunki artystyczne i główne założenia myśli filozoficznej epoki; -wykonuje poprawnie większość poleceń; -zna podział dziejów języka; -podaje przykłady zmian fonetycznych; -analizuje teksty staropolskie, wskazując zawarte w nich archaizmy; -podaje przykłady wyrazów, których znaczenie uległo zmianie; -zna historię powstawania najstarszych tekstów; -zna motyw danse macabre i jego kontekst kulturowy; -wyjaśnia na podstawie tekstu historycznoliterackiego źródło popularności motywu; -dostrzega złożoność kultury średniowiecza; -hierarchizuje wiadomości; -bierze udział w dyskusji na temat osiągnięć kultury średniowiecza; -popełnia nieliczne błędy językowe w zadaniach otwartych; -w realizacji poleceń wychodzi ponad poziom podstawowy; -wymienia dawne procesy fonetyczne; -omawia na podstawie przykładów słownictwo bierne i czynne; -poprawnie posługuje się terminologią językoznawczą; -omawia kształtowanie się polskiego -porównuje sposób wykorzystania motywu w tekstach literackich i dziełach plastycznych; -wypowiada się w sposób przemyślany, logiczny i poprawny językowo; - przywołuje właściwe argumenty na poparcie proponowanych wniosków; -realizuje bezbłędnie większość poleceń; -w wypowiedziach pojawiają się nieliczne usterki; -wyjaśnia na przykładach palatalizację, przegłos polski, skutki zaniku jerów, wzdłużenie zastępcze; -wyjaśnia znaczenie tekstów staropolskich -analizuje dzieła pod kątem zastosowanych rozwiązań artystycznych, wyjaśnia ich funkcję; -przyjmuje rolę moderatora w dyskusji o znaczeniu i trwałości kultury epoki; -rozwiązuje test bezbłędnie; -posługuje się poprawnym językiem i dojrzałym, dostosowanym do formy wypowiedzi stylem; -analizuje samodzielnie tekst staropolski, omawia zmiany, jakie zaszły w języku; -omawia rozwój języka, wiążąc wiedzę językową i 20

21 polskiego Poszerzanie zasobu języka poprzez zapożyczenia w czasie średniowiecza. Dział VI: Kultura języka. 6.1.Kultura języka a normy językowe Błędy językowe. -wymienia kilka przykładów zabytków językowych; -wymienia języki wpływające na rozwój polszczyzny; -zna kulturę języka jako dział językoznawstwa; -definiuje błąd językowy, normę językową; -zna typy błędów językowych; -zna czynniki decydujące o wpływie różnych języków na polszczyznę; -zna potoczną i wzorcową normę językową; -analizuje wypowiedzi, oceniając ich poprawność; -posługuje się słownikami i wydawnictwami poprawnościowymi przy analizie języka tekstu; piśmiennictwa staropolskiego; -wyjaśnia rodowód konkretnych zapożyczeń; -formułuje wnioski dotyczące funkcjonalności zapożyczeń dawniej i dziś; -odróżnia błąd od innowacji językowej; -dokonuje stylistycznej korekty tekstu;opisuje błędy fonetyczne; dla kształtowania się polskiej kultury i rozwoju języka; -porównuje proces przejmowania obcych elementów językowych dawniej i dziś; -wyjaśnia na przykładach sposoby podnoszenia kultury wypowiedzi; -wyjaśnia na przykładach przyczyny powstawania błędów różnego typu; literacką; -przygotowuje prezentację na temat języka staropolskiego i zmian w nim zachodzących; -analizuje tekst, wskazując w nim udane innowacje językowe; -wskazuje w wypowiedziach błędy słownikowe, frazeologiczne, poprawia je proponując wersję zgodną z normą; Kryteria poprawności językowej. -zna kryteria poprawności językowej; -wymienia osoby, które mogą stanowić autorytet kulturalny; -omawia zwyczaj społeczny; -opisuje kryterium funkcjonalne i narodowe; -wskazuje w wypowiedziach formy niefunkcjonalne; -przy konstruowaniu wypowiedzi posługuje się synonimami; -podaje przykłady form niezgodnych z systemem, a zaakceptowanych przez przez zwyczaj społeczny; -analizuje wpływ autorytetu kulturalnego na ocenę poprawności; -zna wydawnictwa dotyczące kultury języka, korzysta ze źródeł, pogłębiając wiedzę językową; 6.7. O wyrazach -czyta ze zrozumieniem artykuł -czyta tekst na poziomie -analizuje tekst na -rozwiązuje większość -wykonuje bezbłędnie 21

22 modnych. Analiza tekstu Bralczyka Co się nosi w mówieniu. Zakres rozszerzony Dział II. Bralczyka; dosłownym, formułuje wnioski; poziomie metaforycznym; zadań; wszystkie polecenia; 1. Reinterpretacja motywów biblijnych w literaturze późniejszych epok. 2. Motywy biblijne w kulturze. Analiza wybranego dzieła. 3, 4, 5, 6. Proces Kafki jako parabola. Dział IV 1.Mit śródziemnomorski. Esej jako forma wypowiedzi Zasady życia i twórczości według Horacego. -zna nawiązania do Biblii w literaturze późniejszych epok; -opisuje wybrane dzieło sztuki nawiązujące do motywu biblijnego; -przedstawia autora dzieła; -zna treść powieści Kafki; - przedstawia Kafkę jako pisarza XX wieku; -zna niektóre kryteria rozpoznawania eseju; -czyta ze zrozumieniem esej Jastruna; -zna Horacego jako poetę antycznego Rzymu; -cytuje najbardziej znane myśli horacjańskie np. carpe dem; -analizuje wskazany utwór; -omawia podmiot liryczny, adresata, formę wypowiedzi; -proponuje hipotezę interpretacyjną (funkcja nawiązań do tekstu biblijnego); Przedstawia kontekst powstania dzieła; -określa funkcję zawartego w nim motywu biblijnego;- -wyjaśnia, czym jest sytuacja kafkowska; -charakteryzuje Józefa K. jako bohatera kafkowskiego; -czyta i analizuje fragmenty dzieła; analizuje esej, odwołując się do zawartych we wskazanym tekście cech eseju; -uzasadnia aktualność prawd życiowych Horacego; -interpretuje kluczowe wyrażenia i motywy; -analizuje styl dzieła; -interpretuje Proces jako parabolę; -poprawnie posługuje się terminem groteska; -wskazuje w powieści przykłady groteski; -analizuje esej na poziomie treści metaforycznych; -analizuje wybrane ody, redaguje pisemną wypowiedź o proponowanych przez Analizuje i interpretuje tekst nawiązujący do Biblii w kontekście macierzystym; -porównuje dzieło plastyczne z literackim zawierającym ten sam motyw; -analizuje język fragmentów,wskazuje i interpretuje rozwiązanie językowe kreujące absurdalną wizję świata; -wymienia i wyjaśnia wyróżniki eseju na podstawie definicji słownikowej; -analizuje styl wskazanego eseju; -omawia horacjanizm jako postawę wobec życia i twórczości artystycznej; -interpretuje tekst, odwołując się do wielu kontekstów; -analizuje dzieło z uwzględnieniem kontekstów; -posługuje się językiem stosownym do formy wypowiedzi; -analizuje i interpretuje powieść w odniesieniu do kontekstu literackiego i filozoficznego; -analizuje styl eseju pod względem funkcjonalności zastosowanych środków; -odnajduje i wyjaśnia wpływy filozofii antycznej na postawę twórczą Horacego; 22