Vademecum. apetyt na. Moc witamin Zadbaj o swoje dziecko. minerały. witaminy!

Transkrypt

1 Vademecum ZDROWIA minerały i witaminy Mam apetyt na witaminy!

2 vademecum zdrowia Życie witaminizowane Witamina A wzmacnia wzrok i skórę, D chroni przed krzywicą, a B9, czyli kwas foliowy, zapobiega niedokrwistości. Dlatego witaminy są dla naszego zdrowia, a zwłaszcza dla zdrowia dzieci, sprawą strategiczną. Witamina A Skutki witaminy A były znane już w starożytnym Egipcie, Grecji oraz Rzymie i były nazywane kurzą ślepotą lub ślepotą zmierzchową. Leczono ją, podając gotowaną lub surową wątrobę. Starożytni intuicyjnie wiedzieli, że robią dobrze. My dziś wiemy to już na pewno. Naukowcy stwierdzili, że aby Maluchom witamin dostarcza się w postaci preparatów, takich jak popularny Vibovit, który w sprawdzonej formule na rynku funkcjonuje już od 35 lat organizm mógł skorzystać z dobroczynnych skutków witaminy A (m.in. poprawy wzroku i stanu skóry), należy przyjmować ją razem z tłuszczem. Tylko w ten sposób substancja ta staje się przyswajalna przez komórki. To dlatego na stoiskach ze świeżym sokiem z marchewki (zawierającym prowitaminę A) często jest oferowana oliwa dodanie kilku kropli do soku spowoduje, że napój przyniesie nam większe korzyści. Dlatego też producenci masła i margaryny podają na opakowaniach informacje o zawartości witaminy A. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E i K), w przeciwieństwie do tych rozpuszczalnych w wodzie, nie są łatwo wydalane z organizmu wraz z moczem i dlatego łatwiej je przedawkować. Mamy często cieszą się, gdy skóra ich dzieci nabiera kolorków po regularnym piciu dużych ilości soku z marchewki. Tymczasem jest to sygnał do ograniczenia podawania takich napojów. Gdy wątroba nie jest już w stanie przerabiać podawanego beta-karotenu (prowitaminy A), nadmiar tej substancji jest odkładany w skórze, nadając jej charakterystyczny odcień. Witamina D Odpowiedni poziom witaminy D zmniejsza zapadalność na raka piersi, jelita i prostaty, stwardnienie rozsiane, łagodzi chroniczny ból mięśni i inne choroby. Mobilizuje także układ odpornościowy w walce z przeziębieniami i grypą. Mężczyźni z niedoborem witaminy D są narażeni na większe ryzyko zawału serca niż ci, którzy mają odpowiednie jej stężenie we krwi. Naukowcy z Harvard University School of Public Health przez dwa lata badali poziom witaminy D u mężczyzn. W ciągu następnej dekady 454 z nich przeszło zawał serca. Okazało się, że mimo podobnego wieku, podobnych nawyków związanych z paleniem i zachowań ryzykownych dla zdrowia, ci z chorym sercem mieli znacząco niższy poziom witaminy D (poniżej 15 ng/ml krwi w porównaniu z 30 ng/ml krwi u zdrowych). Prof. Pamela Goodwin z University of Toronto odkryła, że komórki nowotworowe mają receptory witaminy D oraz enzymy aktywujące tę substancję. Może mieć więc ona właściwości hamujące proces nowotworowy. Tym bardziej niepokojące są statystki wskazujące, że wiele ludzi cierpi na niedobór witaminy D. Ci, którzy mieli wystarczający poziom tej substancji we krwi, stanowili zaledwie 24 proc. uczestników badań epidemiologii raka piersi i 23 proc. w grupie badanych pod kątem chorób serca. W ostatnich latach wzrasta liczba przypadków krzywicy u dzieci. W związku z tym coraz częściej pojawiają się sugestie, by oprócz podawania mleka wzbogacanego w witaminę D zapewniać dzieciom spacer w słońcu. Wystarczy bowiem przebywać na zewnątrz co najmniej 15 minut w środku dnia z nieosłoniętymi twarzą i dłońmi, by organizm wytworzył odpowiednią dawkę witaminy D. Szczególnie powinny o tym pamiętać osoby stosujące codziennie kremy przeciwsłoneczne. ZDJĘCIA: be&w, corbis Jak zachować witaminy w owocach i warzywach Nie wszystkie warzywa i owoce są najzdrowsze na surowo. Na przykład pomidory dopiero po ugotowaniu stają się bogatym źródłem likopenu, związku mającego właściwości antynowotworowe i chroniące przed chorobami serca. Niektóre witaminy (zwłaszcza z grupy B) w czasie gotowania przechodzą do wody, dlatego płyn, w którym gotowaliśmy warzywa, warto później wykorzystać do przyrządzenia sosu lub zupy. Gotowanie w wodzie jest najlepsze dla zachowania karotenów w warzywach. W wypadku marchwi ich poziom po ugotowaniu jest o jedną szóstą wyższy niż w surowym warzywie. Zawarte w brokułach i cukinii polifenole, przeciwutleniacze zmniejszające ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i nowotworów, najlepiej konserwują się podczas gotowania na parze. Gotowanie nie sprzyja z kolei witaminom C, B oraz kwasowi foliowemu. Substancje Witamina B9 Nie do przecenienia jest także rola witaminy B9, zwanej kwasem foliowym. Witamina życia, jak nazywana jest ta substancja, ma być dodawana do najczęściej spożywanych produktów. W USA od lat syntetycznym kwasem foliowym wzbogaca się wszystkie produkty zbożowe (dodając 0,14 mg na 100 g produktu). Od tego czasu średni poziom kwasu foliowego we krwi Amerykanów wzrósł dwukrotnie, a zagrożenie chorobami serca spadło o 11 proc. Kwas foliowy zawierają zielone warzywa liściaste, strączkowe i cytrusy, ale z diety organizm przyswaja go najwyżej w ilości 0,2 mg. Warto więc uzupełniać jego niedobory tabletkami. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca spożywanie 0,4 mg kwasu foliowego w tabletkach dziennie. U kobiet w wieku rozrodczym spożywanie takiej ilości przez miesiąc przed planowanym poczęciem i przez trzy pierwsze miesiące ciąży w 70 proc. chroni przed urodzeniem dziecka z bezmózgowiem, przepukliną mózgową i rozszczepem kręgosłupa. Kłopot polega na tym, że tylko nieliczne kobiety zażywają kwas foliowy profilaktycznie, tymczasem te są rozpuszczalne w wodzie i wrażliwe na temperaturę. Po ugotowaniu szpinaku pozostaje w nim tylko 50 proc. kwasu foliowego. Surowy zawiera średnio 155 mg w 100 g. Jeśli chcemy zjeść surówkę z szatkowanej kapusty, nie czekajmy z podaniem dłużej niż sześć godzin od przygotowania. Po upływie tego czasu ginie aż trzy czwarte glukozynolatów mających działanie antybakteryje i antywirusowe. Warzywa i owoce tracą część składników odżywczych, jeszcze zanim trafią do garnka. Szczególnie szybko znika witamina C. Szpinak i zielona fasolka po tygodniu przechowywania w lodówce mogą stracić aż 75 proc. tej witaminy. Wiele osób uważa, że warzywa i owoce z puszki czy mrożonki nie mają wartości odżywczych. To nieprawda. W trakcie przetwarzania ginie część witamin i minerałów, ale warzywa i owoce przeznaczone do przetwórstwa pochodzą z najlepszych upraw, podlegają kontroli jakości i trafiają do obróbki zaraz po zebraniu. Na przykład w mrożonych owocach leśnych jest niemal taka sama ilość polifenoli jak w świeżych. Również błonnik pozostaje w niezmienionej ilości w produktach mrożonych i z puszki. większość poczęć jest nieplanowana mówi dr Ewa Mierzejewska z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie. Kobiety dowiadują się, że są w ciąży, po miesiącu od poczęcia i nawet jeśli zaczną wtedy przyjmować kwas foliowy, jest za późno, by ochronić płód przed uszkodzeniami cewy nerwowej, która rozwija się między 14. i 23. dniem od zapłodnienia. Spożywanie 1 mg kwasu foliowego dziennie prawie o połowę zmniejsza ryzyko nadciśnienia wykazały badania specjalistów z Brigham and Women s Hospital w Bostonie. Niedobór kwasu foliowego zwiększa we krwi poziom homocysteiny, aminokwasu, który w zbyt wysokim stężeniu uszkadza naczynia krwionośne, co prowadzi do udaru mózgu, zawału serca i choroby wieńcowej. Zbyt duże stężenie homocysteiny sprzyja też poronieniom, a u kobiet po 35. roku życia zwiększa ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa. Przedawkowanie kwasu foliowego nie szkodzi zdrowiu, bo jego nadmiar jest wydalany z moczem. Monika Maciejewska stanowią uzupełnienie codziennej diety dzieci powyżej 4. roku życia, szczególnie w okresie rekonwalescencji i zwiększonego zapotrzebowania na witaminy (np. w okresie jesienno-zimowym i zimowo-wiosennym). Dostarczenie witamin i mikroelementów w odpowiednich ilościach i proporcjach zapewnia organizmowi dziecka optymalny rozwój, jest niezbędne w okresach zmniejszonej odporności, rekonwalescencji, wzmożonego wysiłku i szybkiego wzrostu. Zalecana do spożycia dzienna porcja: Dzieci powyżej 4 roku życia 1 żelek dziennie. VIBOVIT ZOOŻELKI to zestaw aż 11 podstawowych witamin i mikroelementów niezbędnych do prawidłowego rozwoju młodego organizmu. Zawartość witamin i mikroelementów w jednym żelku Witamina C Niacyna Cynk Witamina E Kwas pantotenowy 30,00 mg 9,00 mg 7,50 mg 5,00 mg 3,00 mg Witamina A 100 µg Foliany (kwas foliowy) 75 µg Biotyna 10 µg Selen 400 µg Witamina D 2,50 µg Witamina B 12 0,50 µg Informacji udziela: Teva Polska, ul. Domaniewska 49, Warszawa, tel VIBO/03/2010/820

3 vademecum zdrowia Witaminy rozpuszczalne w wodzie B1 (tiamina) prawidłowe działanie tkanki nerwowej, przyswajanie cukrów i tłuszczów choroba beri-beri, zapalenie wielonerwowe, zaburzenia działania centralnego układu nerwowego osłabienie, obrzęki, nudności, zaburzenia rytmu serca, reakcje alergiczne (do może dojść tylko w wypadku podawania wit. B1 w zastrzykach) wątróbka, jaja, drożdże, owoce strączkowe, chleb razowy, mleko B2 ( ryboflawina) przyswajanie białek i węglowodanów, przemiany biochemiczne w siatkówce zajady, łojotok, światłowstręt, łzawienie, wypadanie włosów, kłopoty z koncentracją, bezsenność, dystrofia mięśni nudności, torsje jaja, wątróbka, migdały, grzyby, zielone części warzyw, pstrąg, makrela, pieczywo pełnoziarniste, groch, mleko, jogurt, kefir, drożdże, orzechy włoskie Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach B3 (niacyna, witamina PP) tworzenie czerwonych ciałek krwi, hamowanie toksycznego działania związków chemicznych, regulowanie poziomu cholesterolu osłabienie, bezsenność, zaburzenia działania układu nerwowego (agresja, niepokój, depresje, pobudzenie), choroby skóry, pelagra mrowienie i zaczerwienienie skóry, swędzenie skóry głowy, szum w uszach, niestrawność, arytmia, psychozy, utrata łaknienia wątróbka, chude mięso, serca, drób, ryby, fasola, groch, drożdże piwne, masło orzechowe, orzechy, suszone brzoskwinie, pełne ziarno, migdały, grzyby A (retinol) D (kalcyferol) E (tokoferol) K (fitochinon) widzenie o zmroku, ochrona skóry przed promieniami UV, prawidłowy wzrost dzieci metabolizm tkanki kostnej, wchłanianie wapnia, wspomaganie działania układu odpornościowego, regulacja ciśnienia krwi ochrona komórek przed utlenianiem (czyli starzeniem i obumieraniem), leczenie męskiej bezpłodności, zaburzeń mięśniowych i zaburzeń wytrysku, miażdżycy oraz chorób serca krzepnięcie krwi niedowidzenie o zmierzchu (tzw. kurza ślepota), zmiany skórne nadciśnienie, u dorosłych osteoporoza, u dzieci krzywica, dowiedziono, że niedobór wit. D może prowadzić m.in. do rozwoju raka piersi, prostaty, jelita, chorób neurologicznych i cukrzycy pogorszenie wzroku i procesu gojenia ran, rogowacenie skóry, problemy z koncentracją, niedokrwistość, bezpłodność, osłabienie mięśni szkieletowych krwawienia, łatwo powstające i duże siniaki, problemy z gojeniem się ran, osłabiona mineralizacja kości, zapalenie jelita, biegunki niedostateczna zawartość wapnia w kościach, bóle stawów, powiększenie wątroby, u dzieci matek, które w czasie ciąży przyjmowały zbyt dużo witaminy A, mogą wystąpić wady wrodzone nudności i wymioty, zaparcia, osłabienie, nadmierne pragnienie, wzmożone oddawanie moczu, świąd skóry, złamania kości osłabienie mięśni, zaburzenia widzenia, bóle głowy, u dzieci matek, które w czasie ciąży przyjmowały zbyt dużo witaminy E, mogą wystąpić wady wrodzone wydłużony czas krzepnięcia krwi i gojenia się ran, niedokrwistość, nadmierne pocenie się, u niemowląt żółtaczka i uszkodzenia tkanki mózgowej jaja, masło, wątróbka, mleko, tran, jagody, a jako prowitamina (karoten): marchew, pomidory, owoce dzikiej róży tran, wątróbka, masło, jaja, mleko (aby przyswoić witaminę D, niezbędna jest ekspozycja skóry na słońce) jaja, orzechy włoskie, laskowe i ziemne, migdały, kiełki pszenicy, mąka pełnoziarnista, mleko, warzywa zielonolistne, owoce dzikiej róży, algi, oleje roślinne brokuły, rzepa, szpinak, sałata, awokado, brzoskwinie, ziemniaki, jaja, jogurt, ser, wątróbka, tran ZDJĘCIe: corbis B6 (pirydoksyna) B7 (biotyna, witamina H) B12 (cyjanokobalamina) B11 (kwas foliowy, witamina M, B9) C (kwas askorbinowy) przyswajanie aminokwasów, tworzenie krwinek, prawidłowe działanie układu nerwowego, ograniczanie toksyczności leków, łagodzenie PMS synteza aminokwasów, cukrów, białek i kwasów tłuszczowych, regulowanie pracy tarczycy, funkcjonowanie skóry i włosów bierze udział w tworzeniu nowych krwinek jest niezbędna do syntezy kwasów nukleinowych (czyli tworzenia DNA i RNA), dlatego za prawidłowy rozwój płodu aktywizacja systemu odpornościowego, niszczenie wirusów, gojenie ran, hamowanie tworzenia się sińców, regulacja poziomu cholesterolu, obniżanie ciśnienia krwi, ochrona przed promieniami UV drgawki, depresja, bezsenność, zapalenie nerwów, osłabienie układu odpornościowego, zapalenie skóry, kamica nerkowa wysypki, stany zapalne skóry, wypadanie włosów, podwyższony poziom cholesterolu, zmiany zapalne jelit niedokrwistość zahamowanie wzrostu i odbudowy komórek w organizmie, zmniejszenie ilości czerwonych ciałek krwi, wady cewy nerwowej u płodu szkorbut, samoistne krwawienia, uszkodzenia naczyń krwionośnych, rozpulchnienie dziąseł, bolesność stawów i mięśni, utrata apetytu, obniżenie wydolności fizycznej, depresja, osteoporoza brak koordynacji, zwyrodnienia tkanki nerwowej, mrowienie kończyn (przyswajanie witaminy B6 z pokarmu nie wywoła hiperwitaminozy) u ludzi duże stężenie tej witaminy nie wywołuje skutków ubocznych jedyny skutek, jaki może mieć nadmiar tej witaminy w organizmie, to alergia na tę substancję dla ludzi nie jest toksyczna nadmiar witaminy C zwykle jest wydalany z moczem, ale może wywołać nudności, biegunkę, wymioty, wysypkę wątróbka, drób, makrela, jaja, drożdże, kapusta, kalafior, marchew, szpinak, ziemniaki, fasola, orzeszki ziemne, orzechy włoskie, pestki dyni, banany, awokado wątróbka, orzechy włoskie i ziemne, żółtka jaj, migdały, sardynki, grzyby, brązowy ryż, mąka pełnoziarnista, szpinak, marchew, pomidory mleko, wątróbka, nerki i serce, chude mięso, ryby, skorupiaki, jaja zielone warzywa liściaste, rośliny strączkowe, ziarna zbóż, pomidory, soja, buraki, orzechy, słonecznik, żółtka jaj, banany, pomarańcze, awokado ziemniaki, kapusta kiszona, owoce dzikiej róży, jagody, maliny, jeżyny, cytrusy, papryka, brukselka, kapusta, cebula, szpinak, brokuły, kalarepa, jabłka, soja, pomidory, karczochy

4 vademecum zdrowia vademecum zdrowia Bezcenne minerały Woda na zdrowie O tym, jak cenne dla normalnego funkcjonowania jest odpowiednie stężenie mikro- i makroelementów, przekonał się każdy, kto miał kaca lub zatrucie pokarmowe. Poziom potasu i sodu wtedy spada, wywołując zawroty głowy, drżenie mięśni, zaburzenia rytmu serca. Zaburzenia gospodarki elektrolitowej są niebezpieczne. A nasz tryb życia im sprzyja. Zawartość magnezu w produktach spożywczych (w 1 kg) kakao gorzkie 4,2 g czekolada gorzka 1,7 g kasza gryczana 2,2 g orzechy laskowe 1,4 g Problemy z koncentracją i niepokój towarzyszące odwodnieniu wynikają z niewystarczającej ilości potasu, który jest niezbędny do prawidłowego przewodzenia impulsów w komórkach nerwowych, a więc m.in. za myślenie i samopoczucie. Jednak nawet gdy potasu jest wystarczająco dużo, te procesy nadal nie będą przebiegać prawidłowo, jeśli zabraknie magnezu, niezbędnego do przeniesienia impulsu nerwowego od jednej komórki do drugiej. Magnez jest wchłaniany w jelicie cienkim. Konkuruje tam jednak m.in. z wapniem zwiększone przyswajanie jednego z tych minerałów może obniżyć tempo wchłaniania drugiego. To jeden z powodów, dla których powstała teoria o tym, że preferowana na Zachodzie dieta wysokobiałkowa zwiększa negatywne skutki stresu w organizmie. Tymczasem to po prostu zawarty w mleku i jego przetworach wapń blokuje wchłanianie magnezu w jelicie. Dlatego przygotowując posiłki, należy brać pod uwagę nie tylko ich kaloryczność, ale także zawartość minerałów, i pamiętać o zachowaniu równowagi osoby chore na fasola biała 1,7 g płatki owsiane 1,3 g groch 1,2 g makrela, dorsz 0,3 g Warto wiedzieć wapń dwukrotnie obniża przyswajanie żelaza magnez zmniejsza wchłanianie żelaza cynk i wapń konkurują przy wchłanianiu żelazo zmniejsza korzystny wpływ witaminy E witaminy A i E zatrzymują działanie biotyny (witaminy B7) cynk zmniejsza wchłanianie żelaza o połowę podanie razem manganu i żelaza powoduje obniżenie przyswajalności żelaza o 40 proc. osteoporozę i przyjmujące dodatkowe dawki wapnia nie mogą zapominać o magnezie. Między przyjęciem tabletki wapnia i magnezu dobrze jest zachować trzygodzinną przerwę. U osób, u których dawki wapnia są zbyt duże w stosunku do dawek magnezu, wzrasta ryzyko wystąpienia chorób serca. Ludzki organizm potrzebuje dużo magnezu ( mg na dobę, czyli 6-8 tabletek preparatów magnezowych, i to zakładając ich 100-procentową wchłanialność). Natura o tym pamiętała i wyposażyła produkty jadalne w duże ilości tego składnika. Jak zwykle zawiódł człowiek. Nawożenie gleby związkami zawierającymi potas i stosowanie nadmiernej ilości konserwantów znacznie zmniejszają zawartość magnezu w produktach spożywczych. Kiedy już ten pierwiastek trafi do ludzkiego organizmu, jest nadal zagrożony: stres, palenie papierosów, picie alkoholu obniża jego zawartość w tkankach i płynach ustrojowych. Kawa wypłukuje magnez, a także potas i inne cenne substancje rozpuszczalne w wodzie, na przykład witaminy C i B. Podobnie działają coraz powszechniej stosowane leki przeczyszczające, nawet te ziołowe. Utracie magnezu sprzyja także stosowanie hormonalnej antykoncepcji, nierozsądnych diet, częste chodzenie do sauny i nadmierny wysiłek fizyczny. Magnez jest wydalany z moczem, a kiedy organizm jest nasycony pierwiastkiem, zmniejsza jego wchłanianie, dlatego w wypadku osób zdrowych warto stosować suplementy tego pierwiastka, stosując się do zaleceń podanych w ulotce. Niektóre właściwości magnezu w sposób intuicyjny zostały wykorzystane w polskiej kuchni. Bogatą w ten pierwiastek kaszę gryczaną podawano z gulaszem i ogórkiem kiszonym, jeszcze zanim odkryto, że magnez jest lepiej przyswajany w środowisku kwaśnym i z białkiem zwierzęcym. W idealnym świecie, w którym warzywa, owoce i mięso są tradycyjnie hodowane, świeże i pełne wartości odżywczych, ludzie odżywiają się rozsądnie i regularnie, nie są narażeni na stres i zażywają odpowiednio dużo ruchu, suplementy diety są zbędne. Należy jednak rozsądnie (czyli w porozumieniu z lekarzem) regulować zawartość poszczególnych pierwiastków w organizmie. Monika Maciejewska ZDJĘCIA: fpm, a. jagielak, k. pacuła Wszystkie wody butelkowe są reklamowane jako najzdrowsze, ale czasem to, co jest napisane na butelce, nie ma związku z tym, co jest w środku. Dlatego warto się nauczyć rozszyfrowywać informacje podane na etykietach. Przeciętny Polak pije ponad 50 l wody mineralnej rocznie. Do czołówki wciąż nam daleko. Włosi wypijają 185 l wody rocznie, Niemcy 115 l, a Francuzi 142 l. Po wody mineralne częściej sięgają mężczyźni, którzy wypijają cztery szklanki dziennie, podczas gdy kobiety jedynie trzy. Dietetycy zalecają tymczasem, by dla zachowania zdrowia codziennie wypijać sześć, siedem szklanek wody mineralnej. Ale jakiej? Najważniejsza jest zawartość magnezu i wapnia w wodzie, bo codziennie brakuje nam około 100 mg magnezu i co najmniej 200 mg wapnia twierdzi Tadeusz Wojtaszek, ekspert w dziedzinie wód mineralnych z Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego. Takie ilości biopierwiastków można łatwo uzupełnić, pijąc wodę mineralną zawierającą co najmniej mg magnezu i powyżej 150 mg wapnia w litrze. Trzeba przy tym pilnować, by wapnia było dwukrotnie więcej niż magnezu. Nie wszystkie wody są odpowiednie dla wszystkich. Na przykład osoby cierpiące na nadciśnienie, mające problemy z krążeniem lub nerkami powinny ograniczać spożycie wody zawierającej dużo sodu, gdyż powoduje on wzrost ciśnienia i zaleganie wody w organizmie. Osoby cierpiące na nadkwasotę powinny natomiast pić wody o wysokim poziomie wodorowęglanów. Warto je też pić w początkowych stadiach cukrzycy, bo obniżają zawartość cukru we krwi i moczu oraz wydzielanie acetonu, poza tym korzystnie wpływają na działanie insuliny i regulują ph krwi. Należy jednak uważać, by nie przesadzić. Nie można pić w większych ilościach wody za- Wodne mity Nie ma wody, która mogłaby wyrównać niedobór potasu. Pijąc dziennie dwa litry butelkowanej wody, uzupełnimy jego niedobór zaledwie w 1 proc. Iwona Konarska Woda gazowana nie jest mniej zdrowa. Bardziej orzeźwia i jest pewniejsza pod względem bakteriologicznym, bo dwutlenek węgla zmniejsza ryzyko jej skażenia. wierającej powyżej 600 mg wodorowęglanów w litrze, bo to zaburza trawienie. Podczas pracy fizycznej, uprawiania sportu i w czasie upałów warto pić wodę zawierającą związki chlorkowo-sodowe. Uzupełniają ubytki soli i poprawiają wydolność organizmu. Przy dużym ubytku soli z organizmu spowodowanym intensywnym wysiłkiem zalecane jest picie wody zawierającej w litrze nawet 1000 mg sodu i 1500 mg chlorków. Bezpieczne dla wszystkich nawet dla małych dzieci i kobiet w ciąży są wody niskozmineralizowane, czyli zawierające poniżej 50 mg składników mineralnych w litrze. Są bakteriologicznie czyste i nie mają szkodliwych składników, ale nie zawierają też zbyt wielu biopierwiastków. W czasie upałów i wysiłku nie należy jednak pić wody bez minerałów, bo rozcieńcza ona elektrolity. Odkładający się kamień nie świadczy o złej jakości wody. Jeśli kamień się nie odkłada, to znak, że woda jest miękka, a więc dobra do pralki, a nie dla człowieka. VIBOVIT BOBAS i VIBOVIT JUNIOR to zestawy 10 podstawowych witamin niezbędnych do prawidłowego rozwoju młodego organizmu. Vibovit stanowi uzupełnienie codziennej diety dzieci w wieku 2-12 lat, szczególnie w okresie rekonwalescencji i zwiększonego zapotrzebowania na witaminy (np. w okresie jesienno-zimowym i zi- mowo-wiosennym). Zawartość witamin w jednej saszetce Witamina C 25 mg (42*) 30 mg (50*) Niacyna Dla dzieci w wieku 2-4 lat. Nie zawiera konserwantów i sztucznych barwników. Dla dzieci w wieku 4-12 lat. Dostępny w 4 smakach: truskawkowym, pomarańczowym, cytrynowym i waniliowym. 7 mg (39*) 7 mg (39*) Witamina E 3,5 mg (35*) 3,5 mg (35*) Kwas pantotenowy 1,5 mg (25*) 1,6 mg (27*) Witamina B 2 0,7 mg (44*) 0,7 mg (44*) Witamina B 6 0,7 mg (35*) 0,7 mg (35*) Witamina B 1 0,6 mg (43*) 0,6 mg (43*) Witamina A 300 µg (38*) 350 µg (44*) Witamina D 2,5 µg (50*) 2,5 µg (50*) Witamina B 12 0,5 µg (50*) 0,5 µg (50*) *Procent realizacji dziennego zalecanego spożycia Informacji udziela: Teva Polska, ul. Domaniewska 49, Warszawa, tel

5 vademecum zdrowia Minerały w ciele człowieka wapń wchodzi w skład kości i ścian komórkowych, przewodzi impulsy bioelektryczne, bierze udział w krzepnięciu krwi, skurczach mięśni, wydzielaniu hormonów i neuroprzekaźników osteoporoza, krzywica, nadmierna pobudliwość mięśni do skurczu (tężyczka), zaburzenia krzepnięcia krwi, zaburzenia rytmu serca, niedociśnienie tętnicze kamica nerkowa, brak łaknienia, zaparcia, chudnięcie mleko i jego przetwory, ryby morskie, woda mineralna, kapusta, brukselka, brokuły, jarmuż oraz rośliny strączkowe fosfor tworzenie kości i zębów, a także mięśni i mózgu, regulacja pracy serca i nerek, pobudliwość nerwowa, przemiany metaboliczne zaburzenia w rozwoju tkanki kostnej i budowie szkieletu, zaburzenia pobudliwości nerwowej, osłabienie, kłopoty z oddychaniem bóle kości i stawów, obniżenie stężenia wapnia ryby, mięso, drób, jajka, orzechy, pełne ziarno żelazo tworzenie hemoglobiny (transportującej tlen we krwi), oddychanie komórkowe, tworzenie niektórych enzymów zmęczenie, drażliwość, osłabienie, bóle głowy wymioty, biegunka i uszkodzenie jelit (nadmierne stężenie żelaza powstaje u osób leczonych zbyt długo lub zbyt dużymi dawkami tego pierwiastka, przetoczeniami krwi i u alkoholików) wątroba, mięso, orzechy, rośliny strączkowe, żółtka jaj magnez utrzymywanie ciśnienia osmotycznego krwi i innych tkanek, utrzymywanie struktury rybosomów, budowa kości, przekazywanie sygnałów w układzie nerwowym zwiększenie pobudliwości nerwowo-mięśniowej i nieprawidłowości pracy serca, które mogą prowadzić do zawrotów głowy, skurczów łydek, mrowienia kończyn wypadania włosów, lęków biegunki, nadmiar magnezu jest wydalany z moczem, dlatego może wystąpić przede wszystkim u osób z chorobami nerek kakao, czekolada, kasza gryczana, fasola biała, groch, orzechy laskowe, płatki owsiane, makrela, dorsz jod produkcja hormonów tarczycy (tyroksyny T4 i trójjodotyroniny T3) odpowiedzialnych za metabolizm i pracę innych komórek organizmu niedoczynność i przerost tarczycy; występuje głównie w okolicach górskich i tam, gdzie nie dodaje się jodu do soli lub mąki; dawniej na takich terenach obserwowano wrodzony kretynizm u dzieci nie są znane objawy zatrucia czy spowodowane jodem naturalnym; ponaddwudziestokrotne przekraczanie dawek może doprowadzić do wola tarczycy, niepokoju i wytrzeszczu oczu jodowana sól kuchenna, ryby morskie, nadmorskie powietrze potas bierze udział w przewodzeniu impulsów przez neurony, aktywizuje wiele enzymów, utrzymuje równowagę kwasowo-zasadową zaburzenia pracy układu nerwowo-mięśniowego, sercowego i pracy nerek, zaparcia, wydłużony czas gojenia się ran, nerwowość, zaburzenia koncentracji, senność, omdlenia nieprawidłowe odczuwanie bodźców, mrowienie ust i języka, skurcze i porażenia mięśni, arytmia serca orzechy, rośliny strączkowe, ziemniaki, pomidory, cytrusy, pestki słonecznika, mięta cynk bierze udział w mineralizacji kości, gojeniu się ran, pracy układu odpornościowego, regulacji ciśnienia krwi, za prawidłowe wydzielanie insuliny, stężenie witaminy A i cholesterolu niedokrwistość, spowolnienie tempa wzrostu, wady wrodzone, zmiany skórne, biegunki, utrata apetytu (przyczyną 25 proc. objawów zaburzeń smaku i węchu jest niedobór cynku) podawane w dużych ilościach sole cynku są rakotwórcze mięso, ryby, ostrygi, jaja, drożdże piwne, warzywa, ziarna zbóż, pestki dyni, jajka, chude mleko, musztarda ziarnista