Fizjologiczne i etologiczne. owadów. Społeczeństwo Definicja. Interakcje socjalne (1)
|
|
- Kamila Bielecka
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Interakcje socjalne (1) Społeczeństwo Definicja 111 Grupa osobników należących do tego samego gatunku i uorganizowanych w sposób umożliwiający współdziałanie Ważne kryterium intuicyjne: Wzajemne porozumiewanie się w celu współdziałania 1
2 Porozumiewanie się 112 Porozumiewanie biologiczne działanie jednego organizmu zmieniające wzór zachowania innego organizmu w sposób przystosowawczy, czyli taki, że sygnalizacja, reakcja czy obie te czynności są w pewnym stopniu zaprogramowane genetycznie przez dobór naturalny. Sposoby porozumiewania się Stukanie Ćwierkanie Uderzanie Chwytanie Dotykanie czułkami Próbowanie smakiem Wypuszczanie obłoków i smug substancji zapachowych 113 Mechaniczne Mechaniczne i chemiczne Chemiczne 2
3 Reakcje wywołane przez porozumiewanie się Te sposoby porozumiewania wywołują zmiany zachowania: proste zachowania tj. Rozpoznawanie Rekrutacja Alarm lub bardziej złożone zachowania: Wymiana płynnych pokarmów TROFALAKSJA Uwalnianie feromonów hamujących rozwój kast Wypraszanie i wymiana jaj troficznych Przyśpieszenie lub zahamowanie wykonywania różnych rodzajów pracy Związki dominacji i uległości Zaprogramowane niszczenie, kanibalizm, nekrofagia itp. 114 Dotknij, powąchaj, posmakuj!!! 3
4 Drogi sygnalizacji 116 Sygnalizacja chemiczna najczęściej spotykana, Sygnalizacja wzrokowa występuje bardzo rzadko i opiera się na prostych sygnałach, Sygnalizacja dźwiękiem szczególnie wykorzystywane są tu dźwięki przenoszone przez podłoże np. taniec wywijany pszczół, Sygnalizacja dotykiem bardzo ważne źródło sygnałów w społeczeństwie; Występuje najczęściej w połączeniu z sygnalizacją chemiczną Zoosemiotyka 117 Dyscyplina naukowa zajmująca się porozumiewaniem się. 4
5 Reakcje porozumiewawcze: Alarm, Proste wabienie lub złożone wabienie = "skupianie się", Rekrutacja (np. do nowego źródła pokarmu lub miejsca gniazdowania), Czyszczenie + pomoc przy linieniu, Trofalaksja wymiana płynnych substancji pomiędzy osobnikami, Wymiana cząstek pokarmu stałego, Efekt grupowy wzrost (torowanie) albo hamowanie aktywności, Rozpoznawanie współtowarzyszy z gniazda i przedstawicieli określonych kast, Determinacja kast poprzez hamowanie lub pobudzanie rozwoju poszczególnych członków kolonii 118 Reakcje porozumiewawcze w porozumiewanu alarmowym: Ścisłe reakcje alarmowe, Skomplikowane formy reakcji alarmowych: Układy alarmowo-obronne te same substancje chemiczne są sygnałami alarmowymi i bronią Układy alarmowo-rekrutacyjno-konstrukcyjne ślady chemiczne powodują rekrutację osobników do miejsc stanowiących potencjalne źródło niebezpieczeństwa 119 5
6 Substancje chemiczne uczestniczące w porozumiewaniu alarmowym Ogólną cechą chemicznych sygnałów alarmowych jest ich szybki zanik w otoczeniu chyba, że stale występuje bodziec sygnalizujący niebezpieczeństwo. Nie występuje tu dodatnie sprzężenie zwrotne wykrycie feromonu alarmowego pobudza inne robotnice jedynie do odpowiedniego zachowania nie stymuluje wydzielania tej samej substancji przez inne pobudzone robotnice. 120 Substancje chemiczne uczestniczące w porozumiewaniu alarmowym Octan izoamylu składnik feromonu jadu pszczelego, Terpeny węglowodory i ketony feromony alarmowe mrówek Undekan i substancje gruczołu żuwaczkowego terpeny wywołujące agresywne zachowania alarmowe mrówek Substancje wywołujące rozpraszanie 4-metylo-3-heptanon 121 6
7 Substancje chemiczne uczestniczące w porozumiewaniu alarmowym 122 Stymulacja mechaniczna - dotykowa - dźwiękowa Reakcja alarmowa os gwałtowny ruch wywołuje drżenie gniazda Drżenie podłoża Ćwierkanie pocieranie o siebie wyspecjalizowanych części ciała mrówki Kołatanie głową - termity Przemysław Grodzicki, Toruń 15 grudnia 7
8 Skupianie się w grona 124 Termity Cis-3-heksen-1-ol Mrówki ogniowe Dwutlenek węgla Termity i mrówki Substancje zawarte w epikutikuli średnia i duża masa cząsteczkowa, mała lotność działają podczas bezpośredniego kontaktu fizycznego między dwoma osobnikami Pszczoła miodna: Wydzielina gruczołu Nasonova wydzielany przez rojące się pszczoły w momencie napotkania królowej geraniol, kwas nerolowy, kwas geraniowy, cytrol Zapach gniazda pomagający w znalezieniu własnego gniazda Substancje wabiące robotnice do królowej: Substancja królewska kwas trans-9-keto-decenowy Wydzielina gruczołu Koshevnikowa Kwas trans-9-hydroksy-2-decenowy wydzielany przez królową - wabi robotnice do miejsca gdzie osiadł rój Filmy d&view=detail&mid=742168b86a5b921953d b86a5 B921953D7&FORM=VIRE - mrówki: strydulacja - pszczoły: ekspozycja gruczołów Nasonova i działanie feromonów wywołujących skupianie się reakcja alarmowa os klecanek 8
9 Reakcje wywołane przez porozumiewanie się Proste zachowania porozumiewawcze. Rekrutacja wykorzystujące bodźce wzrokowe, chemiczne i mechaniczne do skłaniania innych członków kolonii do działań przynoszących korzyść całej kolonii Alarm wykorzystujące bodźce wzrokowe, chemiczne i mechaniczne do obrony gniazda przed atakiem z zewnątrz Rozpoznawanie wykorzystujące bodźce wzrokowe, chemiczne i mechaniczne do rozróżnienia osobników należących do tej samej kolonii od obcych, rozpoznawania kast i stadiów rozwojowych: np. królowej 126 Rekrutacja Porozumiewanie się sprowadzające współtowarzyszki z gniazda do jakiegoś punktu w przestrzeni, gdzie zachodzi potrzeba wykonania pracy. Wspólne poszukiwanie pokarmu, Budowa gniazda Obrona gniazda migracja 127 9
10 Porozumiewanie się: Rekrutacja 128 Kanały przepływu informacji: Wzrokowe, Chemiczne, Mieszane wykorzystujące wyżej wymienione oraz inne kanały przepływu informacji: Bieg tandemowy, Pozostawianie śladów zapachowych. Porozumiewanie się: Rekrutacja Droga wzrokowa Kinopsja : Opiera się na zdolności do odróżniania kształtów i wykrywania ruchomych przedmiotów, Wielkookie mrówki - nie reagują na nieruchomą zdobycz natychmiast biegną w jej kierunku kiedy zaczyna się poruszać. Urywany, pełen podniecenia bieg u mrówek Formica lugubris, które znalazły zdobycz, Formica nigricans widok biegnącej robotnicy powoduje pobudzenie: Zrytualizowana odmiana biegu lokomocyjnego stanowiąca sygnał wzrokowy to nie jest pewne, Reakcja robotnic odbierających informację jest adaptacyjna i wskazuje na porozumiewanie się
11 Porozumiewanie się: Rekrutacja Droga chemiczna wydzielanie substancji zapachowych odbieranych przez inne osobniki i wywołujące u nich odpowiednią reakcją Feromony alarmowe: 4-metylo-3-heptanon wydzielina gruczołu żuwaczkowego mrówek Pogomyrmex badius Zwabienie i podniecenie robotnic w promieniu 10 cm. Wydzielina gruczołu Nasonova u pszczół: Skupianie robotnic zagubionych w czasie zdobywania pokarmu Udział w rekrutacji współtowarzyszek z gniazda do nowo odkrytych źródeł pyłku i nektaru Skupianie robotnic podczas rójki kolonii Wydzielina gruczołów Arnhardta: Rekrutacja współtowarzyszek z gniazda do świeżo odkrytych źródeł pyłku i nektaru pozostawianie w pobliżu znalezionego pokarmu chemicznych drogowskazów Zapach pokarmu wpływ na zachowanie współtowarzyszek - prymitywna forma porozumiewania rekrutacyjnego. 130 Porozumiewanie się: Rekrutacja Bieg tandemowy Wyższy stopień rozwoju chemicznych metod rekrutacji, Porozumiewanie się dotyczące znalezionego pokarmu - informacja o miejscu występowania pokarmu, Badanie nowego środowiska
owadów Interakcje socjalne (c.d.(
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Interakcje socjalne (c.d.( c.d.) Pozostawianie śladów zapachowych 134 Pozostawianie śladów zapachowych System porozumiewania, który rozwinął
Bardziej szczegółowoFizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Kilka słów o prowadzącym oraz o tym, czym będziemy się zajmować? Dlaczego warto zajmować się fizjologią owadów? 2 Charakteryzują się ogromnym
Bardziej szczegółowotel JAROSŁAW CICHOCKI Dobór rasy i linii pszczół do pasieki, warunki właściwego poddawania matek pszczelich
tel. 797-010-602 j.cichocki@podr.pl JAROSŁAW CICHOCKI Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Dobór rasy i linii pszczół do pasieki, warunki właściwego poddawania matek pszczelich Systematyka Nadrodzina:
Bardziej szczegółowoSZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH?
SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH? Drodzy uczniowie! Bardzo się cieszymy, że zdecydowaliście się wziąć udział w konkursie, którego celem jest promowanie postaw proekologicznych. Przygotowaliśmy dla
Bardziej szczegółowoFotoperiod 2015-05-19. Wpływ fotoperiodu na preferencję termiczną pojedynczych osobników
Materiał: dorosłe robotnice pszczoły miodnej rasy Apis mellifera carnica (pszczoła krainka), Wiek pszczół - 19 dni od osiągnięcia stadium dorosłego: Czym się zajmuję? robotnice broniące dostępu do gniazda
Bardziej szczegółowoFizjologiczne i etologiczne
Fizjologiczne i etologiczne aspekty życia społecznego owadów Różnorodność owadów prowadzących społeczny tryb życia W - III Mrówki Faraona Monomorium pharaonis 25 https://www.youtube.com/watch?v=x4ppzhognjw
Bardziej szczegółowoTemat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach.
Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach. Stawonogi to najliczniejsza gatunkowo grupa zwierząt występujących na Ziemi. Organizmy te żyją w wodach słodkich i słonych oraz niemal we wszystkich
Bardziej szczegółowoKomunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i
Wykład nr 1 Komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach,
Bardziej szczegółowoMechanizmy obronne przed drapieżnikami
Drapieżnictwo może być istotnym czynnikiem selekcyjnym Mechanizmy obronne przed drapieżnikami M. Ślusarczyk Drapieżnictwo może zmniejszać dostosowanie organizmów Bezpośrednio - eliminując osobniki lub
Bardziej szczegółowoOwady społeczne. Pszczoły
Daria Pawlak kl. M3 Owady społeczne Owady społeczne- owady socjalne, zgrupowanie owadów prowadzących zorganizowane życie, z podziałem czynności w koloniach wywodzących się z jednej lub kilku samic. Najprostszym
Bardziej szczegółowoMrówka Pachycondyla apicalis
Mrówka Pachycondyla apicalis Mrówki Pachycondyla apicalis wystepują w lasach południowego Meksyku, północnej Argentyny i Kostaryki. Wystepuja zarówno w lasach wilgotnych jak i suchych. Mrówki te polują
Bardziej szczegółowoMatka decyduje o jakości rodziny pszczelej
Matka decyduje o jakości rodziny pszczelej I. Matka pszczela jest jedyną w pełni rozwiniętą samicą zdolną w naturalnych warunkach do kopulacji z trutniami oraz w warunkach laboratoryjnych może być poddawana
Bardziej szczegółowoMy robimy pyszny miód. Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat
Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat Zajęcia prowadzone są w formie interaktywnych warsztatów grupowych podczas których uczestnicy zdobywają wiedzę na temat pszczół i pracy pszczelarza.
Bardziej szczegółowoALMA MATER MIESIĘCZNIK UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO. czerwiec-wrzesień /2012
ALMA MATER MIESIĘCZNIK UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO czerwiec-wrzesień 148-149/2012 REBELIANTKI WŚRÓD ROBOTNIC PSZCZOŁY MIODNEJ Powszechnie wiadomo, że pszczoła miodna jest głównym zapylaczem naszych upraw.
Bardziej szczegółowoPRACA Pracą mechaniczną nazywamy iloczyn wartości siły i wartości przemieszczenia, które nastąpiło zgodnie ze zwrotem działającej siły.
PRACA Pracą mechaniczną nazywamy iloczyn wartości siły i wartości przemieszczenia, które nastąpiło zgodnie ze zwrotem działającej siły. Pracę oznaczamy literą W Pracę obliczamy ze wzoru: W = F s W praca;
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki mieszaniny
Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu kopolimer metakrylanu metylu i akrylan metylu b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM
Bardziej szczegółowoPrezentacja, którą czytacie jest jedynie zbiorem sugestii. Nie zawiera odpowiedzi na pytania wprost. Jeżeli nie wiedzielibyście jak odpowiedzieć na
Prezentacja, którą czytacie jest jedynie zbiorem sugestii. Nie zawiera odpowiedzi na pytania wprost. Jeżeli nie wiedzielibyście jak odpowiedzieć na któreś z pytań, to poniżej macie kierunek w jakim podążać
Bardziej szczegółowoTemat: Świat ssaków. Ssaki gromadą królestwa zwierząt lądowych wodnych stałocieplności Hibernację Estywację
Temat: Świat ssaków. Ssaki, w ujęciu systematycznym, są gromadą i należą do królestwa zwierząt. Są szeroko rozpowszechnione na Ziemi żyją we wszystkich środowiskach, zarówno lądowych, jak i wodnych. Tę
Bardziej szczegółowoTemat lekcji Poznajmy mrówki (etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej) Cele:
1 Hanna Będkowska Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie bedkowska.lzd@interia.pl Temat lekcji Poznajmy mrówki (etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej) Cele: Cele kształcenia Wiadomości.
Bardziej szczegółowo1. Ćwiczenia indywidualne i grupowe z użyciem piłek
Przykładowe ćwiczenia dla bramkarza w okresie przygotowawczym Opracowanie: mgr Michał Chamera Zadania główne: rozwój sprawności ogólnej, doskonalenie elementów techniczno-taktycznych Zadania dodatkowe:
Bardziej szczegółowoTemat: Gąbki i parzydełkowce.
Temat: Gąbki i parzydełkowce. 1. Gąbki zwierzęta beztkankowe. To bardzo proste zwierzęta żyjące wyłącznie w wodzie głównie w morzach i oceanach, rzadziej w wodach słodkich. Zasiedlają zazwyczaj strefę
Bardziej szczegółowoKlub Honorowych Dawców Krwi PCK
O krwi Czym jest krew? Krew to płynna tkanka w skład której wchodzą: - Krwinki czerwone(erytrocyty) są to komórkowe składniki krwi nie zawierające jądra, zawierające barwnik krwi hemoglobinę, odpowiedzialne
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE
EGZAMIN W KLASIE TRZEIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 ZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNIZE ZASADY OENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GM-PX1, GM-P2, GM-P4, GM-P7 KWIEIEŃ 2018 Zadanie 1. (0 1) III. Poszukiwanie,
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GM-PX1, GM-P2, GM-P4, GM-P5, GM-P7 KWIECIEŃ 2019 Zadanie 1. (0 1)
Bardziej szczegółowoJak dziecko z autyzmem odbiera świat
Jak dziecko z autyzmem odbiera świat mgr Jadwiga Laliczyńska KONFERENCJA SZKOLENIOWO- NAUKOWA -na rzecz pomocy dzieciom i młodziem odzieży y z autyzmem POMÓŻ MI Węgrów w 15.11.2010 r. Uszkodzenia centralnego
Bardziej szczegółowoRozwój funkcji chwytnej ręki
Rozwój funkcji chwytnej ręki i czynności dwuręcznych Dr n. med. Anna Czernuszenko Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży w Zagórzu koło Warszawy www.mcnir.pl Teoria dojrzewania
Bardziej szczegółowoDofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły
Dofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły "Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni Ziemi, człowiekowi pozostaną już tylko cztery lata życia. Skoro nie będzie pszczół, nie
Bardziej szczegółowoMulti-CZUJNIK 68. Programowany Multi-CZUJNIK zawierający czujnik. położenia, uderzenia i spadku napięcia.
68. Programowany zawierający czujnik położenia, uderzenia i spadku napięcia. 1. CZUJNIK POŁOŻENIA. Precyzyjny programowany czujnik położenia (czułość 2-4-8 stopni lub wyłączony), niewrażliwy na bujanie
Bardziej szczegółowoLEKCJA 1 DEFINICJE I KONCEPCJE STRESU
LEKCJA 1 DEFINICJE I KONCEPCJE STRESU Pojęcie stresu wprowadzone zostało przez Hansa Hugona Selve`a, który u podłoża wielu chorób somatycznych upatrywał niezdolność człowieka do radzenia sobie ze stresem.
Bardziej szczegółowoMetoda Opcji Metoda Son-Rise
Metoda Opcji Metoda Son-Rise autorzy: Barry Kaufman oraz Samahria Kaufman syn diagnoza- głęboki autyzm i opóźnienie umysłowe, IQ poniżej 30; opracowali własną metodę-> obserwując zachowania syna stwierdzili,
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 4 i 5 OCENA EKOTOKSYCZNOŚCI TEORIA Chemia zanieczyszczeń środowiska
Bardziej szczegółowoKryterium obowiązujące w postępowaniu rekrutacyjnym dla kandydatów do I klasy sportowej o kierunku akrobatyki sportowej.
PRÓBA SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ Kryterium obowiązujące w postępowaniu rekrutacyjnym dla kandydatów do I klasy sportowej o kierunku akrobatyki sportowej. Próba sprawności Fizycznej od 1 do 100 Opis prób sprawności
Bardziej szczegółowo2. Plan wynikowy klasa druga
Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3
Bardziej szczegółowotherabeam super osseo
CHIRURGIA I IMPLANTOLOGIA therabeam super osseo Fotofunkcjonalizacja to nowa metoda bioaktywacji powierzchni tytanowych implantów oraz łączników. Jej zastosowanie hamuje biologiczne i chemiczne starzenie
Bardziej szczegółowoWyk. 2 Ekologia behawioralna
Wyk. 2 Ekologia behawioralna Be or not to be? How be to be? Pytania o zachowanie Dlaczego to zachowanie wyewoluowało? Gody przed kopulacją Życie samotnie lub w grupie Pieśni ptaków składają się z gwizdów
Bardziej szczegółowoMETODA TOMATISA. Stymulacja audio psycho. Trening uwagi słuchowej Stymulacja słuchowa
METODA TOMATISA Stymulacja audio psycho lingwistyczna Trening uwagi słuchowej Stymulacja słuchowa mgr Jolanta Kowalczyk Łokaj mgr Anna Kocięcka Zbylut mgr Małgorzata Lewandowska Prawa Tomatisa Głos człowieka
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GM-P5
EGZAMIN W KLASIE TRZEIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 ZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNIZE ZASADY OENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GM-P5 KWIEIEŃ 2018 Zadanie 1. (0 1) III. Poszukiwanie, wykorzystanie
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć nr 8
Autor scenariusza: Maria Piotrowska Blok tematyczny: Zwierzęta budzą się ze snu Scenariusz zajęć nr 8 I. Tytuł scenariusza zajęć: Pracowity jak mrówka. II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje
Bardziej szczegółowoZnaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska.
Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska. Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności Definicja pszczoły Pszczoły
Bardziej szczegółowoMózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA
Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Podziały Patofizjologiczna: spastyczność, atetoza, ataksja, atonia, drżenie Topograficzna: monoplegia, paraplegia, hemiplegia,
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Biological mechanisms of behaviour - physiology 3.
Bardziej szczegółowoĆwiczenie XII. Odruchy warunkowe
Ćwiczenie XII Odruchy warunkowe Odruchy Odruchy Warunkowe Bezwarunkowe Klasyczne (Pawłowowskie) Instrumentalne Animalne I rzędu II i wyższego rzędu Wegetatywne Odruchy bezwarunkowe Odruchy bezwarunkowe
Bardziej szczegółowoJeszcze nie mówi, a już porozumiewa się - rozwój komunikowania się małych dzieci
Jeszcze nie mówi, a już porozumiewa się - rozwój komunikowania się małych dzieci Pierwsze miesiące życia dziecka 1. interakcje twarzą w twarz z opiekunem Pierwsze miesiące życia dziecka 1. interakcje twarzą
Bardziej szczegółowoAutonomia robotów. Cezary Zieliński Instytut Automatyki i Informatyki Stosowanej Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechnika Warszawska
Autonomia robotów Cezary Zieliński Instytut Automatyki i Informatyki Stosowanej Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechnika Warszawska Wszechnica PAN 13 kwietnia 2016 r. Anatomia robota Receptory
Bardziej szczegółowoBiologiczne podstawy gospodarki pasiecznej. Dr inż. Maciej Siuda Katedra Pszczelnictwa UWM Olsztyn
Lubań 2018 Biologiczne podstawy gospodarki pasiecznej Dr inż. Maciej Siuda Katedra Pszczelnictwa UWM Olsztyn maciej.siuda@uwm.edu.pl, www.uwm.edu.pl/pszczoly Pszczoła była nieudomowiona dlatego poznanie
Bardziej szczegółowoZnaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi
Znaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi Agnieszka Zdzienicka Chyła LUBLIN 27.11.2018r O teorii integracji sensorycznej
Bardziej szczegółowoSala Doświadczania Świata
Sala Doświadczania Świata Sala Doświadczania Świata to pomieszczenie wyposażone w odpowiednio skomponowane urządzenia stymulujące rozwój zmysłów. Celem prowadzonej terapii jest: doświadczanie świata zmysłami:
Bardziej szczegółowoAnna Słupik. Układ czucia głębokiego i jego wpływ na sprawność ruchową w wieku podeszłym
Anna Słupik Układ czucia głębokiego i jego wpływ na sprawność ruchową w wieku podeszłym 16.05.2007 Struktura układu czucia głębokiego Receptory w strukturach układu ruchu: mięśnie + ścięgna więzadła torebka
Bardziej szczegółowoWykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych.
Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych. Termin integracja sensoryczna po raz pierwszy został użyty przez Ch. Sherringtona w 1902 roku w Anglii. Nowe znaczenie temu terminowi
Bardziej szczegółowo(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie) (2016/C 482/42) Poprawka. Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 1. Tekst proponowany przez Komisję
23.12.2016 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 482/227 P7_TA(2014)0028 Miód ***I Poprawki przyjete przez Parlament Europejski w dniu 15 stycznia 2014 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu
Bardziej szczegółowoJednostka treningowa nr 6 (6-8 lat) doskonalenie prowadzenia piłki:
Jednostka treningowa nr 6 (6-8 lat) doskonalenie prowadzenia piłki: 1) Rozgrzewka: berek czarodziej jedna lub dwie osoby pełnią role berków, każda złapana przez nich osoba staje nieruchomo na jednej nodze
Bardziej szczegółowoBADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2011/2012
Centralna Komisja Egzaminacyjna BADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 CZĘŚĆ MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI uczniowie słabowidzący GRUDZIEŃ 2011
Bardziej szczegółowopod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko
Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu ul. Środkowa 11 87-100 Toruń Cykl Szkoleń w Kołach Terenowych zrzeszonych w RZP Toruń pod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko 12 stycznia 2013 r. szkolenia :
Bardziej szczegółowoSCALANIE MIĘDZYMODALNE
SCALANIE MIĘDZYMODALNE ROLA MÓŻDŻKU W PERCEPCJI JAKO PROCESIE INTEGRACJI SENSORYCZNO-MOTORYCZNEJ Adriana Schetz Instytut Filozofii Uniwersytet Szczeciński www.kognitywistykanaus/schetz/ CEL: POKAZAĆ JAK
Bardziej szczegółowoMulti-CZUJNIK 68. Programowany Multi-CZUJNIK zawierający czujnik. położenia, uderzenia i spadku napięcia.
Multi-CZUJNIK 68. Programowany Multi-CZUJNIK zawierający czujnik położenia, uderzenia i spadku napięcia. OPIS TECHNICZNY Multi-CZUJNIK 1. CZUJNIK POŁOŻENIA. Precyzyjny programowany czujnik położenia (czułość
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8 KWIECIEŃ 2015 Zadanie 1. (0 1) B Zadanie 2. (0 1) I. Znajomość
Bardziej szczegółowoDział PP klasa Doświadczenie Dział PP klasa obserwacja
Wykaz obserwacji i doświadczeń ujętych w podstawie programowej przedmiotu przyroda i biologia Dział PP klasa Doświadczenie Dział PP klasa obserwacja I klasa V na intensywność procesu fotosyntezy I klasa
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8 KWIECIEŃ 2017 Zadanie 1. (0 2) II. Znajomość metodyki badań
Bardziej szczegółowoIII. TREŚCI NAUCZANIA
72 S t r o n a Przedmiot Treści nauczania z podstawy programowej matematyka 1.7. Stosuje obliczenia na liczbach wymiernych do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, w tym do zmiany jednostek.
Bardziej szczegółowoDziecko potrafi leżąc na brzuchu na płaskiej powierzchni oderwać nos od materaca, nisko unosi głowę.
Pierwszą sprawnością jaką ćwiczy prawidłowo rozwijające się dziecko, to ruch głowy. RUCH GŁOWY (w poszczególnych miesiącach życia) 1 miesiąc Dziecko potrafi leżąc na brzuchu na płaskiej powierzchni oderwać
Bardziej szczegółowoTEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV
Sabina Wójcik Katowice, dnia 14.10.2003 r. Szkoła Podstawowa nr21 ul. Malczewskiego 1 40 748 Katowice TEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV Instrukcja dla ucznia W górnym prawym
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki mieszaniny
Strona 1 z 6 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu poli(alkohol winylowy) b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM c. Typ chemiczny polimer
Bardziej szczegółowoRegulamin egzaminu sprawnościowego - dla kandydatów do klas IV sportowych
Regulamin egzaminu sprawnościowego - dla kandydatów do klas IV sportowych 1 Warunkiem przystąpienia do egzaminu sprawnościowego jest złożenie wymaganych dokumentów w wyznaczonym terminie a w szczególności
Bardziej szczegółowoNie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie
Nie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie Co to jest metamorfoza? Metamorfoza proces charakteryzujący się znacznymi zmianami w formie lub strukturze organizmu. Rodzaje przeobrażeń Ametabolia
Bardziej szczegółowoTECHNIKA W PIŁCE RĘCZNEJ
Dr Andrzej Dudkowski Katedra Zespołowych Gier Sportowych Zespół Piłki Ręcznej i Piłki Nożnej INSTRUKTOR SPORTU W PIŁCE RĘCZNEJ II ROK I STOPNIA 4 SEMESTR TECHNIKA W PIŁCE RĘCZNEJ WROCŁAW TECHNIKA W PIŁCE
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI KLASA II
SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI KLASA II Energia mechaniczna Wymagania na stopień dopuszczający obejmują treści niezbędne dla dalszego kształcenia oraz użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia.
Bardziej szczegółowoTom Numer 2 3 ( ) Strony
Tom 55 2006 Numer 2 3 (271 272) Strony 177 196 Andrzej Wnuk 1, 2, Ewa Joanna Godzińska 1 1 Pracownia Etologii Zakład Neurofizjologii Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN Pasteura 3, 02-093
Bardziej szczegółowoPodstawowe prawa ekologiczne. zasady prawa teorie
Podstawowe prawa ekologiczne zasady prawa teorie przykładowe teorie teoria ewolucji teoria dynamiki biocenoz teoria sukcesji teoria monoklimaksu teoria poliklimaksu przykładowe prawa prawo czynników ograniczających
Bardziej szczegółowoBadanie termograficzne piersi
Badanie termograficzne piersi Termografia piersi jest procesem tworzenia obrazu w podczerwieni, w celu analizy i oceny ryzyka zachorowania na raka piersi. Termografia jest nieinwazyjna, bezpieczna i bezbolesna
Bardziej szczegółowoRóżnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych
Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych dr Weronika Banaszak-Cibicka Zakład Hodowli Owadów Użytkowych Instytut Zoologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Krajobraz rolniczy
Bardziej szczegółowoZdolności KOMPLEKSOWE ZWINNOŚĆ
Zdolności KOMPLEKSOWE Zwinność i Szybkość ZWINNOŚĆ umożliwia wykonywanie złożonych pod względem koordynacyjnym aktów ruchowych, szybkie przestawianie się z jednych ściśle skoordynowanych ruchów na inne
Bardziej szczegółowoHormony roślinne ( i f t i o t h o or o m r on o y n )
Hormony roślinne (fitohormony) Hormony roślinne: To związki chemiczne syntetyzowane w pewnych częściach rośliny służące do "komunikacji" pomiędzy poszczególnymi jej częściami. Działają w bardzo małych
Bardziej szczegółowoOdwracalność przemiany chemicznej
Odwracalność przemiany chemicznej Na ogół wszystkie reakcje chemiczne są odwracalne, tzn. z danych substratów tworzą się produkty, a jednocześnie produkty reakcji ulegają rozkładowi na substraty. Fakt
Bardziej szczegółowoSpis treści. I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej Typy pasiek 13. Pasieki amatorskie 13. Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14
Spis treści I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej 13 1. Typy pasiek 13 Pasieki amatorskie 13 Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14 Pasieki prowadzone przez pszczelarzy zawodowych 14 Pasieki o szczególnym
Bardziej szczegółowoStany równowagi i zjawiska transportu w układach termodynamicznych
Stany równowagi i zjawiska transportu w układach termodynamicznych dr hab. Jerzy Nakielski Katedra Biofizyki i Biologii Komórki plan wykładu: 1. Funkcje stanu dla termodynamicznego układu otwartego 2.
Bardziej szczegółowoWczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka
Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Szczecinie Dzienny Ośrodek Terapeutyczno Edukacyjny dla Osób z Autyzmem w Szczecinie Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka Jeżeli twoje dziecko po 2 roku życia: nie
Bardziej szczegółowoCharakterystyka okresów rozwojowych. Metody oceny rozwoju bilanse zdrowia. Dr hab.med. Anna Kucharska
Charakterystyka okresów rozwojowych. Metody oceny rozwoju bilanse zdrowia. Dr hab.med. Anna Kucharska Okresy rozwojowe w pediatrii Noworodkowy do 28dnia życia Niemowlęcy od 1 mies. do 1 roku życia Wczesne
Bardziej szczegółowoNauka przez zabawę w klasie 2d
Nauka przez zabawę w klasie 2d Fascynujący pszczeli świat widziany oczami dziecka, to propozycja zajęć warsztatowych, w których uczestniczyli uczniowie klas drugich Szkoły Podstawowej nr 4 w Białogardzie
Bardziej szczegółowoINTEGRACJA SENSORYCZNA
INTEGRACJA SENSORYCZNA Przepis na integrację sensoryczną Ewa Polańska fizjoterapeuta terapeuta integracji sensorycznej hipoterapeuta DEFINICJA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ (SI) Integracja sensoryczna jest procesem
Bardziej szczegółowowww.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
Bardziej szczegółowoKAM-TECH sklep internetowy
SYSTEMY ALARMOWE > czujniki > BOSCH > Model : Producent : Bosch czujka dualna PIR + MW zasięg: 12x12m kąt detekcji: 85 optyka Fresnela wymienna temperatura pracy: -30 do 55 C regulacja czułości odporna
Bardziej szczegółowoJak edukować o owadach zapylających? Lokalne kampanie edukacyjne.
Logo Instytucji JAGIELLONIAN UNIVERSITY IN KRAKOW Jak edukować o owadach zapylających? Lokalne kampanie edukacyjne. SZKOLENIE PT. EDUKATOR BIORÓŻNORODNOŚCI PAWŁOWICE, 22 24.06.2016 Wiktoria Rojek Uniwersytet
Bardziej szczegółowoG. Morgan, Obrazy organizacji, Warszawa 1997
3. Metafory organizacyjne Morgana G. Morgan, Obrazy organizacji, Warszawa 1997 przedstawia specyficzny sposób postrzegania, myślenia i mówienia o organizacji; ujmuje istotę utrwalonego typu doświadczenia
Bardziej szczegółowoRoślinne kultury tkankowe in vitro hodowla roślin, części roślin, tkanek lub pojedynczych komórek na sztucznych pożywkach w sterylnych warunkach.
Roślinne kultury tkankowe in vitro hodowla roślin, części roślin, tkanek lub pojedynczych komórek na sztucznych pożywkach w sterylnych warunkach. TOTIPOTENCJA Zdolności do odtworzenia poszczególnych organów,
Bardziej szczegółowoLinie pszczół rasy środkowoeuropejskiej - program ochrony zasobów genetycznych
Linie pszczół rasy środkowoeuropejskiej - program ochrony zasobów genetycznych W porównaniu z innymi krajami, polskie programy ochrony zasobów genetycznych pszczół działają bardzo dobrze i sprawnie. Ponadto
Bardziej szczegółowoDLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY. Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby
DLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby Substancja organiczna po wprowadzeniu do gleby ulega przetworzeniu i rozkładowi przez
Bardziej szczegółowoTylko człowiek jest do tego zdolny z przekonaniem kiwamy głowami.
Nie wszyscy wiedzą, że społeczeństwo mrówek żyje na kuli ziemskiej od 100 mln lat. Najliczniej występują w tropikach, ale i Polsce występuje 95 gatunków owadów. {loadposition related_items} Nam ludziom,
Bardziej szczegółowoZadanie: 2 (4 pkt) Napisz, uzgodnij i opisz równania reakcji, które zaszły w probówkach:
Zadanie: 1 (1 pkt) Aby otrzymać ester o wzorze CH 3 CH 2 COOCH 3 należy jako substratów użyć: a) Kwasu etanowego i metanolu b) Kwasu etanowego i etanolu c) Kwasu metanowego i etanolu d) Kwasu propanowego
Bardziej szczegółowoopracowanie: Maria Kościńska - dla SIP Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność
opracowanie: Maria Kościńska - dla SIP Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność Mówiąc o zagrożeniu mamy na myśli każdy czynnik, który może spowodować wystąpienie szkody. Powszechnie przyjęto podział na zagrożenia:
Bardziej szczegółowoTrener Marcin Węglewski ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ
ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ Na optymalne przygotowanie zawodników do wysiłku meczowego składa się wiele czynników. Jednym z nich jest dobrze przeprowadzona rozgrzewka. (Chmura 2001) Definicja
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GM-PX1, GM-P2, GM-P4, GM-P5, GM-P7 KWIECIEŃ 2016 Zadanie 1. (0 1)
Bardziej szczegółowodr Cezary Lipiński dr Marek Szelągowski dynamic Sp. z o.o. 3 czerwca 2010
1 dr Cezary Lipiński dr Marek Szelągowski dynamic Sp. z o.o. 3 czerwca 2010 Agenda: 1. Porównanie procesowe 2. Przykładowe zasady działania 3. Wnioski 2 Misją dynamic Sp. z o.o. jest: Wspieranie naszych
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 2. ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GM-PX1, GM-P2, GM-P4, GM-P5, GM-P7
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GM-PX1, GM-P2, GM-P4, GM-P5, GM-P7 KWIECIEŃ 2016 Zadanie 1. (0 1)
Bardziej szczegółowoEwolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach
Ewolucjonizm NEODARWINIZM Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Główne paradygmaty biologii Wspólne początki życia Komórka jako podstawowo jednostka funkcjonalna
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne
Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne Czas trwania lekcji: 2x 45 minut Cele lekcji: 1. Ogólny zapoznanie
Bardziej szczegółowoCele szczegółowe: Środki: Metody: Forma pracy: PrzEbiEG zajęć: Wariant dla młodszych dzieci: Wariant dla starszych uczestników:
Kwiaty i owady Wszelkie rośliny i stworzenia mają swą rolę do spełnienia Nieważne, jakiej są wielkości a już owady w szczególności Taki, na przykład, trzmiel lub motyl, co lata niby, ot tak sobie i siada
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki mieszaniny
Gatunek: Filament Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu poliwęglan b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM c. Typ chemiczny
Bardziej szczegółowo