FINANSOWANIE I MODELOWANIE DUŻYCH INWESTYCJI RZECZOWYCH - niezbędne etapy i potencjalne dylematy

Transkrypt

1 Grupa LOTOS S.A. FINANSOWANIE I MODELOWANIE DUŻYCH INWESTYCJI RZECZOWYCH - niezbędne etapy i potencjalne dylematy Stanisław Pokojski, Szef Biura Organizacji Finansowania (FO) Sławomir Kuras, Koordynator ds. modelowania w Biurze FO Konferencja PM 2015, Wydział Zarządzania UG, Sopot r. 1

2 AGENDA skrócona 1 2 BAZA DOŚWIADCZEŃ W FINANSOWANIU INWESTYCJI KLUCZOWE ETAPY W ORGANIZACJI FINANSOWANIA PROJEKTÓW 3 NIECO O MODELOWANIU FINANSOWYM PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH 4 PODSTAWOWE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA INWESTYCJI 2

3 DUŻE INWESTYCJE RZECZOWE W GRUPIE LOTOS S.A. (d. R.G.) (1/2) Nazwa projektu Przedmiot i efekt projektu Okres finansowania Wartość projektu Reforming katalityczny Zwiększenie przerobu ropy o 65% (+produkcja benzyn bezołowiowych) Hydrokraking Program P10+ EFRA* Łącznie Zwiększenie przerobu ropy o 36% (+ wzrost produkcji oleju napędowego) Zwiększenie przerobu ropy o 75% Max. pogłębienie przerobu ropy MPLN 425 MUSD MEUR 511 MEUR Udział długu 81% 68% 61% 57% mln PLN * Projekt wspólny GL S. A. i LOTOS Asfalt - w końcowym etapie fazy przygotowawczej i aranżacji finansowania 3

4 DUŻE INWESTYCJE RZECZOWE W GRUPIE LOTOS S.A. (d. R.G.) (2/2) Nazwa projektu Kwota, struktura i waluta długu Finansujący Reforming katalityczny 47 MPLN 38 MUSD 2 polskie banki Hydrokraking Program P10+ EFRA Łącznie 100 MUSD 170 MCHF 225 MPLN 35 MPLN Merrill Lynch (USD) 11 europejskich banków (CHF) 3 polskie banki (2 -kredyt + 1 -obligacje) 975 MUSD Term Loan 200 MUSD Working Capital Loan 425 MUSD SACE Term Loan 150 MUSD Contingent Loan 400 MUSD Inventory Facility 17 światowych banków 4 polskie banki 432 MUSD kredyt terminowy 300 MPLN kredyt obrotowy Konsorcjum 7 finansujących (6+1) mln PLN Formuła finansowania CF CF HF PF/CF 4

5 mln ton ropy / rok Grupa LOTOS S.A. MOCE PRODUKCYJNE GRUPY LOTOS S.A. w l Program ,5 EFRA Inwestycje modernizacyjne 6 4 Reforming Katalityczny 3,3 Hydrokraking 4,

6 PROGRAM 10+ NA CZELE DUŻYCH POLSKICH INWESTYCJI 6

7 FINANSUJĄCY PROGRAM tombstone 7

8 WYRÓŻNIENIA DLA FINANSOWANIA PROGRAMU 10+ (1/2) 8

9 WYRÓŻNIENIA DLA FINANSOWANIA PROGRAMU 10+ (2/2) 9

10 KIEDY INTERESUJEMY SIĘ FINANSOWANIEM? INWESTYCJE PRZEJĘCIA CASH-OUT UDZIAŁOWCÓW GORSZE WYNIKI FINANSOWE ŁAGODNIEJSZE KOWENANTY EKSPANSJA PROBLEMY Z OBSŁUGĄ ZADŁUŻENIA CHĘĆ OBNIŻENIA RYZYKA 10

11 CO PROJEKT INWESTYCYJNY POWINIEN ZAPEWNIAĆ? WZROST WARTOŚCI ZGODNOŚĆ Z CELEM STRATEGICZNYM POPRAWA KONKURENCYJNOŚCI ATRAKCYJNA STOPA ZWROTU KREOWANIE AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ REGIONU DUŻA ODPORNOŚĆ NA ZMIANY KLUCZOWYCH CZYNNIKÓW 11

12 FINANSOWANIE podstawowe etapy TYPOWE ETAPY PROJEKTU ROZPOZNANIE PRZYGOTOWANIE REALIZACJA ZAMKNIĘCIE ETAPY FINANSOWANIA PROJEKTU INWESTYCYJNEGO ROZPOZNANIE STRUKTURYZACJA ARANŻACJA URUCHOMIENIE SPŁATA M O D E L O W A N I E F I N A N S O W E 12

13 ROZPOZNANIE kluczowe działania ZESPÓŁ MULTIDYSCYPLINARNY Z UDZIAŁEM PRZEDSTAWICIELI PIONU FINANSOWEGO ANALIZY TECHNICZNO- EKONOMICZNE ALTERNATYWNE ROZWIĄZANIA WERYFIKACJA ZAŁOŻEŃ TECHNICZNO-EKONOMICZNYCH RYZYKA I SPOSOBY MITYGACJI ANALIZY FINANSOWE MOŻLIWOŚCI FINANSOWE SPONSORA ZDOLNOŚĆ I WIARYGODNOŚĆ KREDYTOWA ISTNIEJĄCE OGRANICZENIA PROGNOZOWANY CASHFLOW POTENCJALNE STRUKTURY FINANSOWANIA WRAŻLIWOŚĆ NA KLUCZOWE RYZYKA 13

14 ROZPOZNANIE model opłacalności CENY PRĄDU CENY ENERGII W PARZE PANEL STERUJĄCY CZAS PRACY INSTALACJI ZUŻYCIE SUROWCÓW CENY WÓD TECHNOLOGICZNYCH CENY ROPY I PRODUKTÓW CENY GAZU ZIEMNEGO DANE EKONOMICZNE DANE TECHNICZNE STRUKTURA PRODUKCJI PRODUKCJA MEDIÓW EMISJA GAZÓW INNE CENY UPRAWNIEŃ CO2 KOSZTY FUNKCJONOWANIA PROJEKTU RACHUNEK WYNIKÓW RACHUNEK CASH-FLOW NAKŁADY INWESTYCYJNE INNE IRR PROJEKTU NPV PROJEKTU ANALIZY WRAŻLIWOŚCI IRR KAPITAŁÓW NPV KAPITAŁÓW 14

15 STRUKTURYZACJA - cele OPTYMALIZACJA ZAANGAŻOWANIA KAPITAŁOWEGO MAKSYMALIZACJA ZWROTU Z PROJEKTU OSIĄGNIĘCIE ODPOWIEDNIEGO POZIOMU KOMERCYJNEJ, TECHNOLOGICZNEJ I BIZNESOWEJ STABILNOŚCI PROJEKTU ZAPEWNIENIE KONTROLI NAD PROJEKTEM CELE ZAPEWNIENIE BANKOWALNOŚCI STRUKTURY 15

16 STRUKTURYZACJA organizacja procesu ZESPÓŁ DWUFILAROWY TECHNICZNY I FINANSOWY PODGRUPY TEMATYCZNE HARMONOGRAM SZCZEGÓŁOWY KAMIENIE MILOWE DORADCY SPONSORA WYBÓR DORADCY BIZNESOWEGO/FINANSOWEGO WYBÓR DORADCY PRAWNEGO 16

17 STRUKTURYZACJA analizy i dokumentacja (1/3) BUDOWA BANKOWEGO MODELU FINANSOWEGO ANALIZY PROJEKTU I PODMIOTU ANALIZY ŹRÓDEŁ KAPITAŁU WŁASNEGO ANALIZY ŹRÓDEŁ KAPITAŁU OBCEGO ANALIZY INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH WSZYSTKIE ASPEKTY DZIAŁALNOŚCI HORYZONT CZASOWY SPŁATY ZOBOWIĄZAŃ W KSZTAŁCIE OCZEKIWANYM PRZEZ INSTYTUCJE FINANSOWE RYZYKA PROJEKTU POTRZEBY FINANSOWE PROJEKTU STRUKTURA I KONFIGURACJE FINANSOWANIA STANDING KREDYTOWY PODATKOWO KSIĘGOWE OGRANICZENIA WYNIKAJĄCE Z INNEJ DOKUMENTACJI DYLEMAT (slajd 31 i 32) DYLEMAT (slajd 37) KREDYT DŁUGOTERMINOWY (amortyzowany) KREDYT NA VAT KREDYT REZERWOWY KREDYT OBROTOWY OBLIGACJE TRANSZE NA AKREDYTYWY I GWARANCJE KREDYTY GWARANTOWANE PRZEZ ECA KREDYT POMOSTOWY 17

18 STRUKTURYZACJA analizy i dokumentacja (2/3) WYBÓR DORADCÓW BANKÓW PRAWNEGO TECHNICZNEGO RYNKOWEGO UBEZPIECZENIOWEGO AUDYTORA MODELU BANKOWEGO PROCESY DUE DILIGENCE ROZPOCZĘCIE/ZAKOŃCZENIE PRZED WYJŚCIEM NA RYNEK BANKOWY UWZGLĘDNIENIE ICH WYNIKÓW W STRUKTURYZACJI DOKUMENTACJA PROJEKTOWA STRUKTURA DOKUMENTACYJNA ALOKACJA RYZYK NA PODMIOTY ZAANGAŻOWANE PROGRAM UBEZPIECZENIOWY POTENCJALNE ZABEZPIECZENIA CHARAKTER RYNKOWY POWIĄZAŃ (arm s length) USTALENIE DOCELOWEJ STRUKTURY REALIZACYJNEJ FINANSOWEJ 18

19 STRUKTURYZACJA analizy i dokumentacja (3/3) SONDOWANIE RYNKU TEASER SPOTKANIA Z INSTYTUCJAMI FINANSOWYMI WYKORZYSTANIE INFORMACJI ZWROTNEJ OCENA CHŁONNOŚCI I APETYTU RYNKU BANKOWEGO OKREŚLENIE KLUCZOWYCH PARAMETRÓW KOMERCYJNYCH OKRES FINANSOWANIA MARŻE PROWIZJE (aranżacyjna, od zaangażowania, agencyjne) OPŁATY OBOWIĄZKOWE (BFG) ZWROT KOSZTÓW (platforma internetowa, koszty zwrotne ) DOKUMENTACJA ARANŻACYJNA RFP PIM (Project Information Memorandum) TERMSHEET MODEL FINANSOWY UMOWY PROJEKTOWE RAPORTY DORADCÓW BANKOWYCH 19

20 ARANŻACJA etap zasadniczy KONTYNUACJA PROCESU DUE DILIGENCE WSPÓŁPRACA Z INSTYTUCJAMI FINANSOWYMI, SESJA Q&A NEGOCJACJE TERM SHEET U MODYFIKACJE STRUKTURY FINANSOWANIA UZYSKANIE OFERT WIĄŻĄCYCH (COMMITMENT LETTER) NEGOCJACJE SZCZEGÓŁOWEJ DOKUMENTACJI UZYSKANIE DECYZJI KORPORACYJNYCH PODPISANIE DOKUMENTACJI FINANSOWEJ ZAMKNIĘCIE FINANSOWE (WYPEŁNIENIE CP DLA URUCHOMIENIA ŚRODKÓW) 20

21 URUCHOMIENIE FINANSOWANIA zasady i warunki RACHUNKI OBOWIĄZKOWE COMPLETION TEST MECHANIKA WYPŁAT IMPLEMENTATION PLAN WSPÓŁPRACA Z DORADCĄ TECHNICZNYM AKTUALIZACJA MODELU FINANSOWEGO 21

22 SPŁATA DŁUGU zasady i warunki RACHUNKI OBOWIĄZKOWE OBOWIĄZKI INFORMACYJNE ZGODY BANKÓW KOWENANTY FINANSOWE DSRA DSA MMA IPA SPRAWOZDANIA FINANSOWE RAPORTY OPERACYJNO - ŚRODOWISKOWE BUDŻETY ROCZNE COMPLIANCE LETTER WAIVER LETTERS ZMIANY W UMOWACH ZMIANY WŁAŚCICIELSKIE (np. Change of control) DSCR NET DEBT/EBITDA, TCNW (Tangible Consolidated Net Worth) KASKADA RACHUNKÓW PODATKI KOSZTY OPERACYJNE FINANSOWANIE WKŁADU WŁASNEGO OBSŁUGA ZADŁUŻENIA RACHUNKI REZERWOWE NADWYŻKA PIENIĘŻNA DO DYSTRYBUCJI 22

23 DECYZJE KORPORACYJNE W ARANŻACJI FINANSOWANIA Zgody Rady Nadzorczej na: Uchwała Zarządu Uchwała Zarządu Uchwały Zarządu Zgody WZA realizację inwestycji zaciąganie zobowiązań zawarcie kluczowych umów transakcje kapitałowe wydatkowanie środków publicznych ROZPOZNANIE STRUKTURYZACJA ARANŻACJA WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW SPŁATA Zgody Rady Nadzorczej Komitet inwestycyjny Komitet inwestycyjny Zgody Rady Nadzorczej Zgody WZA na: dysponowanie nieruchomościami ustanowienie zabezpieczeń na majątku 23

24 TYPOWA STRUKTURA MODELU FINANSOWEGO CONTROL PANEL INPUTS SCENARIUSZE ZMIANY KLUCZOWYCH PARAMETRÓW PODSUMOWANIE WSKAŹNIKÓW SOURCES & USES WIĘKSZOŚĆ DANYCH WEJŚCIOWYCH CAPEX STRUKTURA FINANSOWANIA I ZAŁOŻENIA KOSZTOWE DANE MAKROEKONOMIC ZNE SEMESTRIAL WORKINGS SZCZEGÓŁOWE PRZELICZENIA JEDEN LUB KILKA ARKUSZY OUTPUTS PODSUMOWANIE DANYCH FINANSOWYCH SPRAWOZDANIA FINANSOWE GRAFIKI PODSTAWOWYCH PARAMETRÓW 24

25 ATRYBUTY MODELU FINANSOWEGO INTERWAŁY CZASOWE AUTOMATYZACJA OBLICZEŃ KALKULACJE PODATKOWE ANALIZY WRAŻLIWOŚCI/ZDEFINIOWANE SCENARIUSZE AUDYT MODELU POD KĄTEM: BŁĘDÓW RACHUNKOWYCH PODATKOWO-KSIĘGOWYM POPRAWNOŚCI IMPLEMENTACJI DANYCH OD DORADCÓW WALIDACJI DANYCH PRZEZ DORADCÓW KOLORY W MODELU CZARNE WART. DODATNIE CZERWONE WART. UJEMNE SZARE KALKULACJE KONTROLKI - OK., TAK, BŁĄD, NIE DATABOOK + MANUAL 25

26 [m PLN] [m PLN] mar-08 cze-08 wrz-08 gru-08 mar-09 cze-09 wrz-09 gru-09 mar-10 cze-10 wrz-10 gru-10 mar-11 cze-11 wrz-11 gru-11 Mar-08 Jun-08 Sep-08 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Mar-11 Jun-11 Sep-11 Dec-11 million $ million $ [m PLN] [m PLN] Sep-08 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Jun-11 Dec-11 Mar-08 Jun-08 Sep-08 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Jun-11 Dec-11 Mar-08 Jun-08 Sep-08 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Jun-11 Dec-11 million $ million $ million $ Grupa LOTOS S.A. PRZYKŁADOWE SCREENSHOT Z MODELU FINANSOWEGO Uses of funds USD million % Sources of funds USD million % Main indicators 1 Scenario PRAWDA PRAWDA Implementation costs to date (1) % Equity to date ,6% Additional implementation costs prior financial close (2) % Outstanding Borrower s Funds ,3% Key Dates Investment costs % Model start 1 date 1-janv.-08 Contingencies 226 8% Inventory Facility Closing Date 1-janv.-08 On-going CAPEX 103 4% GLSA generated "Equity" ,9% Financial Close 1-juil.-08 Costs overruns - 0% Construction duration 36 months Total CAPEX % End of Construction 31-déc.-10 Term loan ,6% Total Financing Costs 183 7% Tranche2: Tranche SACE (2) ,9% Financing '000 USD Intial funding of DSRA 66 2% Tranche3: - 0,0% Inventory Facility size Tranche4: Contingent Facility 150 5,6% Tern Loan size Total Financing Costs 249 9% Total Debt Funding ,1% Contingent Facility size Working Capital Facility Total Uses % Total Sources % (1) As at 31/12/2007 (2) Discussions on-going with SACE Excess (Shortfall) Equity - Inventory Facility undrawn Cash Movements and cash position during construction Capex Cover Ratio Debt facilities outstanding ,60 2,40 2, ,00 1, ,60 1,40 1, ,00 0,80 0, ,40 0, % 90% % 70% % % 40% % 20% % 0 0% Main Indicators Cash Available for Debt Service & Cover Ratios Debt Service Scenario ,0 Part of Baloon non repaid Debt Prepayments DSCRs Average Minimum Semi-Annual (scheduled Repayment) 2,25 1,82 2,5 Debt Scheduled Principal Repayment (+/- Deferral) Semi-Annual (Incl. Prepayment) 1,94 1,54 Interest Payments , Commercial debt tenor 12,5 Years Average life of the Scheduled Senior loan 6,8027 Years 1, LLCRs 60 Minimum LLCR 3,15 1,0 50 LLCR at first repayment date 3,15 40 First scheduled repayment Date 30-Jun ,5 Last scheduled repayment Date 31-Dec Date at which the Balloon is fully repaid 30-Jun-2016 CFADS Scheduled Debt Service DSCR Inventory Facility Size Facilities outstanding over the project life CFADS and Debt service per barrel , , , , , , , , Jan-11 Jan-12 Jan-13 Jan-14 Jan-15 Jan-16 Jan-17 Jan-18 Jan-19 Jan Financing costs / bbl Senior debt intersts / bbl Bilateral facilities outstanding Inventory Facility outstanding Scheduled principal repayment / bbl CFADS / bbl Inventory Market Value Borrowing Base (85% of the Value) Working Capital Facility outstanding Senior Term Facilities outstanding Inventory Facility outstanding Cumulated Cash Available for Distribution Cash EoP Total Cash Available For Project Costs Total Project Costs Minimum cash required for distribution in construction Cumulated Uses Senior Debt outstanding %Senior Debt financing Project Capex Coverage Ratio Capex Costs Coverage Ratio 10+ Programme Capex Summary Financial Indebtedness Cash - including financing Revenues and EBITDA margin % % % % 0 0 0% Przychody marża EBITDA Asset structure Liabilities structure Costs Overruns Non-current assets Current assets Liabilities and provisions Equity Capitalised Financing Costs (incl. DSRA funding) GLSA on-going capex Bilateral Facilities Inventory Facility Working capital Term Loan SACE Debt Tranche service and DSCR 10+ programme contingencies (assumed spent) Contingent Facility Working Capital -300 Facility 1 600,0 10+ programme outstanding capex ,0 Deferral , ,0 Capex spent as of June , , , , (200,0) Investment loan - tranche 1 Interest DSCR with cash DSCR without cash Inventories Receivablesi Liabilities Cash Net working capital Production, Refinery Yield and Load Factor Products volumes processed by the refinery Stocks (Ton's 000) of the refinery ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% Stocks of Crude Stocks of semi-products Gasolines Gasolines Diesel Naphta Gasoil Jet naphtha Diesel Gasoil Total Production Total Feedstocks processed HSFO LPG Bitumens VGO Other Jet HSFO LPG Refinery load factor Refinery Yield Bitumens VGO/Hydrowax Others Projects assum ptions: Financing: Alerts: Cov enants: Market price assumptions: Downside Case Turn on/off reserve account: PRAWDA Balance (A=P): PRAWDA DSCR: PRAWDA Dow nside Case 1 Base Case Cash sweep 0 Postive cash balance PRAWDA Average DSCR: 1,79267 Upside Case Final TLF repayment date Final effective TLF repayment date Project launch: CA PEX overrun: 0% - OPEX overrun: 0% Change in USD/PLN rate: 0% Ticekts for obligatory inventories: 0 0 A nnual Base Feedstock 100% 1 ## Annual Capacity - % utilisation 96% Annual feedstock volume [ths ton]

27 STRATEGICZNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (1/4) Czy opłacalność projektu to jedyne kryterium decyzyjne? NIE, dodatkowo należy uwzględnić co najmniej: Ryzyka związane z realizacją projektu, w tym: - Rynkowe - Technologiczne - Środowiskowe Wewnętrzną konkurencję między projektami inwestycyjnymi sponsora Zgodność z corebiznesem sponsora 27

28 STRATEGICZNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (2/4) Corporate Finance, czy Project Finance? Główne determinanty wyboru to: 1. Zakres projektu 2. Aktualna i przewidywalna sytuacja finansowa sponsora 3. Potrzeba wyeliminowania ryzyk projektu 4. Możliwości wyodrębnienia projektu: prawnego, technologicznego, biznesowego 5. Gotowości i możliwości do wprowadzania przez finansujących ograniczeń w działalności sponsora 6. Możliwości kadrowe dla przygotowania i realizacji projektu w SPV Pro i Contra CF: (+) Niższe koszty finansowania, (+) Kredytobiorca o ugruntowanej wiarygodności i historii, (+) Mniej rozbudowana dokumentacja niższe koszty prawne (-) Wprowadzenie ograniczeń w swobodzie działalności sponsora, (-) Ewentualne trupy w szafie u sponsora (-) Cały wklad własny musi zostać wygenerowany przez sponsora Pro i Contra PF: (+) Możliwość wprowadzenia do projektu współinwestorów, (+) Wyizolowanie części ryzyk projektu do SPV, (+) Odizolowanie projektu od ryzyk sponsora (ring fence), (+) Możliwość pozyskania większej kwoty finansowania niż w CF, (-) Wyższe koszty finansowania, (-) Bardziej skomplikowana struktura dokumentacyjna, (-) Większa kontrola banków 28

29 STRATEGICZNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (3/4) CF w formie Ring fencing? LUB Może Over the fence? Pro i Contra: (+) Zapewnienie pełnowartościowego, całościowego zabezpieczenia kredytów (na bazie ongoing concern ) w oparciu o działalność projektową, z jednoczesnym odcięciem banków od ryzyk pozostałej działalności zwiększenie prawdopodobieństwa pozyskania finansowania, (+) Elementy działalności spółki, nie będące przedmiotem ring fencingu pozostają poza kontrolą i zainteresowaniem banków większa swoboda w rozwoju takich działalności, Pro i Contra: (+) Zmniejszenie kwoty nakładów inwestycyjnych do poniesienia przez sponsora, (+) Skupienie się na tej części działalności, na której sponsor się najlepiej zna, (+) Pozostawienie działalności, w której sponsor nie posiada kompetencji dla wyspecjalizowanych podmiotów zewnętrznych LUB LUB (-) Bardziej skomplikowana struktura projektu, w szczególności gdy spółka prowadzi dużo różnych działalności, (-) Potencjalne trudności z wydzieleniem aktywów i przepływów od reszty działalności wpływ na operacyjną obsługę projektu i finansowania. (-) Zwiększenie kosztów operacyjnych projektu w okresie eksploatacji /podzielenie się profitami z projektu z podmiotami zewnętrznymi (-) Utrata kontroli nad realizacją i eksploatacją części projektu zwiększenie ryzyka, (-) Bardziej skomplikowana struktura kontraktowa projektu. 29

30 STRATEGICZNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (4/4) Jacy współinwestorzy i ich partycypacja? Branżowi: Podmioty tożsame lub podobne Licencjodawcy projektu Wykonawcy projektu Wykonawcy OTF Ograniczenia w angażowaniu inwestorów branżowych Finansowi: Fundusze infrastrukturalne Fundusze inwestycyjne Instytucje multilateralne (np. EBOR, EBI) PIR Uwarunkowania w angażowaniu współinwestorów 30

31 FUNDAMENTALNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (1/7) Skąd kapitał własny? Wewnętrzny wygenerowany przez sponsora projektu: przed jego realizacją w trakcie realizacji Zewnętrzny: z nowych emisji akcji lub udziałów od współinwestorów od partnerów handlowych / forward sale z kredytu sponsora projektu przeznaczonego na kapitał własny SPV finansowanie typu mezzanine Ile kapitału własnego, a ile długu? Czynniki determinujące relację kapitał własny/dług: Dysponowanie i możliwości pozyskania kapitału własnego przez sponsora Ryzyko branży sponsora Poziom i alokacja ryzyk w projekcie Pozakapitałowe wsparcie sponsora dla projektu Typowe struktury equity/debt Implikacje wyboru struktury finansowania 31

32 FUNDAMENTALNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (2/7) Czy tylko finansowanie nakładów rzeczowych? Struktura wydatków stricte inwestycyjnych: rzeczowe nakłady inwestycyjne kredyty rezerwowe akredytywy i gwarancje dla wykonawców finansowanie VAT Refinansowanie dotychczasowego zadłużenia sponsora Finansowanie kapitału obrotowego w okresie eksploatacji: kredyty obrotowe ciągnione kredyty w rachunku bieżącym akredytywy i gwarancje w okresie eksploatacji Finansowanie i refinansowanie wzrostu wartości zapasów (!) 32

33 FUNDAMENTALNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (3/7) Co decyduje o wyborze rodzaju, struktury i waluty długu? Warunki na rynkach finansowych Płynność rynku inwestorów Wybór waluty długu determinują: Waluta przychodów sponsora Waluta nakładów na projekt Dostępność i koszty walut Apetyt na ryzyko banków komercyjnych Wielkość inwestycji Elastyczność działalności 33

34 FUNDAMENTALNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (4/7) Ile i jakiego hedgingu? Hedging obowiązkowy: Hedging opcjonalny/fakultatywny: Uwarunkowania Hedging stopy procentowej i walutowy Okres i moment hedgowania Poziom i strony transakcji hedgingowych Towarowy (commodity) o Cen materiałów lub wyrobów o Marży przerobowej Inne, np. uprawnień do emisji CO2 Poziom i strony transakcji hedgingowych 34

35 FUNDAMENTALNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (5/7) Jak alokować ryzyka? Rozkład ryzyk projektu na jego uczestników: Sponsora Licencjodawców Wykonawców Odbiorców produktów Dostawców Wpływ poziomu i alokacji ryzyka na strukturyzację i finansowanie projektu Project managera Operatora projektu Ubezpieczycieli Banki 35

36 FUNDAMENTALNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (6/7) Jakie konsorcjum finansujących? Czynniki decydujące: Wielkość, charakter i atrakcyjność projektu inwestycyjnego Potencjał i pozycja rynkowa sponsora Warunki na rynku bankowym Zainteresowanie instytucji multilateralnych i innych instytucji finansowych Relacje sponsora z bankami Możliwość wykorzystania środków wsparcia Charakter i skład konsorcjum finansującego: Underwriting Club Deal 36

37 FUNDAMENTALNE DYLEMATY ARANŻACJI FINANSOWANIA (7/7) Doradcy ds. projektu? Doradcy sponsora Doradcy finansujących: Prawny Rynkowy Techniczny Ubezpieczeniowy Audytor modelu finansowego Jakie kowenanty finansowe, obowiązki i wymogi stawiane sponsorowi? Ograniczenia swobody działalności (w tym cash cascade) Typowe kowenanty finansowe: Net debt/ebitda ADSCR Wybór i współpraca z doradcami Obowiązki informacyjne Finansowanie zaangażowania doradców 37

38 INNE ISTOTNE DYLEMATY ZWIĄZANE Z ORGANIZACJĄ FINANSOWANIA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Ile i jakie zabezpieczenia i ubezpieczenia? Jak optymalizować księgowo i podatkowo finansowanie? Jakie uwarunkowania rozpoczęcia fazy realizacyjnej projektu inwestycyjnego? Jakie są współzależności między kontraktem wykonawczym (EPC) a finansowaniem projektu? Jaki charakter i zakres warunków zawieszających uruchomienie finansowania? 38

39 Grupa LOTOS S.A. Ul. Elbląska 135 Gdańsk 39