Metodologia badań społecznych - laboratorium aktywności: CieszLab - Cieszyńskie Laboratorium Współpracy

Transkrypt

1 Metodologia badań społecznych - laboratorium aktywności: CieszLab - Cieszyńskie Laboratorium Współpracy Cieszyn 2014 r

2 1. Problemy badawcze, podstawowe założenia i przyjęte hipotezy Zagadnienia związane z budową lokalnego społeczeństwa obywatelskiego są silnie wzajemnie sprzężone z kwestią rozwoju powiatu cieszyńskiego. W związku z powyższym rozwój społeczny powinien przede wszystkim dokonywać się poprzez zwiększanie wzajemnej współpracy pomiędzy samymi organizacjami pozarządowych, jak i poprzez współpracę ze zróżnicowanymi podmiotami, zwłaszcza z przedstawicielami lokalnych władz. Zrównoważony rozwój jest w istocie oparty o nową formę zarządzania, w którym pozyskiwanie i udział wszystkich podmiotów społeczeństwa obywatelskiego w podejmowaniu decyzji powinny mieć pierwszeństwo przed prostą wymianę informacji i komunikację (Actu-Environnement.com, 2006). Zrównoważony rozwój ma na celu między innymi promowanie demokracji uczestniczącej. Umożliwia to w rezultacie kształtowanie i rozbudowę istniejących zasobów kapitału społecznego. Należy również pamiętać, że podstawą rozwoju społeczności lokalnych jest przede wszystkim silna infrastruktura obywatelska, umożliwiająca sprawną komunikację i mobilizację społeczną zróżnicowanych podmiotów w celu rozwiązywania zaistniałych problemów. Koncepcja ta podkreśla, iż istotne jest, aby sieci społeczne obejmowały swym zasięgiem większość mieszkańców zrzeszonych w formalnie funkcjonujących organizacjach pozarządowych. Umożliwia to efektywne wykorzystywanie indywidualnych jak i instytucjonalno-organizacyjnych zasobów rozproszonych w przestrzeni sieci społecznych. Proces rozwoju społeczeństw obywatelskich opiera się między innymi na dynamicznym procesie pomnażania lokalnych zasobów. Owe zwiększanie lokalnych zasobów może dokonywać się wyłącznie poprzez systematyczne, zorganizowane i wszechstronne działania na rzecz dobra wspólnego mieszkańców danej społeczności lokalnej. Należy pamiętać, ze powiat cieszyński jako ziemski cechuje się pewną różnorodnością struktury w jego skład wchodzą zarówno obszary miejskie, jak i obszary wiejskie. To wpływała na różnorodność i nieharmonijność wyników. Nasze badania skupia swoją uwagę na aspektach egzogenicznych organizacji (rozpoznawalność wśród mieszkańców, współpraca z mieszkańcami, stosunek wobec współpracy z samorządem lokalnym i innymi organizacjami, przykłady konkretnych działań, zakres i jakość działalności). Strona2

3 1.1. Cel teoretyczny Uzyskanie obrazu organizacji pozarządowych w powiecie cieszyńskim funkcjonują w lokalnym kontekście, ze szczególnym uwzględnieniem warunków związanych z poziomem współpracy badanych organizacji pozarządowych ze zróżnicowanymi podmiotami, zwłaszcza z przedstawicielami samorządu terytorialnego. Interesuje nas także uzyskanie opinie mieszkańców powiatu cieszyńskiego na temat funkcjonowania trzeciego sektora na badanym terenie odbioru społecznego współpracy organizacji pozarządowych z jednostkami samorządu terytorialnego a także opinii na temat jej różnorodnych form na terenie Powiatu Cieszyńskiego zarejestrowanych jest ponad 500 organizacji pozarządowych. Podstawowe pytanie skierowane do mieszkańców powiatu to: Jak oceniana jest współpraca jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych na terenie powiatu cieszyńskiego? Pytania dodatkowe: Zmienne niezależne: Czy wielość organizacji przeradza się w jakość współpracy? Czy mieszkańcy odczuwają/obserwują działalność NGO? Jak oceniają poziom oraz rozległość wspólnych działań NGO i JST? Jak postrzegana jest przez społeczność działalność grup nieformalnych? Czy ich działalność powinna być wspierana przez samorząd? Płeć, Wiek, Wykształcenie, Miejsce zamieszkania (miasto/wieś). Badanie me charakter kompleksowy i obejmuje swoim zakresem badanie mieszkańców powiatu. Aby w pełni zdiagnozować należało ujednolicić rozumienie pojęć wykorzystywanych w trakcie badań doboru metod i technik badawczych oraz konstrukcji narzędzi. W badaniach wykorzystano pewien zasób pojęć: Inicjatywa lokalna - to nowa forma realizacji zadań publicznych przez administrację samorządową we współpracy z mieszkańcami wprowadzona do Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w 2010 roku (art. 2 pkt. 4). Obywatele, którzy uznają, że na terenie zamieszkiwanej przez nich jednostki samorządu konieczna jest określona inwestycja lub działania występują z wnioskiem w tej sprawie do organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego. Z wnioskiem Strona3

4 takim mieszkańcy mogą wystąpić jako grupa nieformalna lub za pośrednictwem lokalnej organizacji pozarządowej. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza - (inicjatywa ludowa) jeden z elementów demokracji bezpośredniej (obok m.in. weta ludowego czy referendum) umożliwiający ściśle określonej przez prawo grupie obywateli, posiadających pełnię praw wyborczych wystąpić z inicjatywą ustawodawczą. Obowiązuje m.in. w Polsce, gdzie prawo takie przysługuje grupie co najmniej 100 tys. Grupy nieformalne grupy osób podejmujące wspólną inicjatywę na rzecz środowiska (jest/był program na terenie woj. Świętokrzyskiego definiowana w ten sposób) Grupa nieformalna, spełniająca następujące warunki: Tworzą ją minimum trzy osoby wspólnie realizujące lub chcące realizować działania w sferze pożytku publicznego; nie może posiadać osobowości prawnej Hipotezy badawcze W opracowaniu przyjęto następujące hipotezy badawcze: Badani uważają, że należy wspierać działania oddolne organizacje pozarządowe. Ankietowani twierdzą, że samorząd powinien podejmować wspólne działania z organizacjami pozarządowymi. Organizacje pozarządowe są w stanie przyczyniać się do niwelowania problemów lokalnych, będących w kompetencji samorządów. Samorząd powinien wspierać działania inicjatyw lokalnych i grup nieformalnych. Grupy nieformalne wspierane przez działanie samorządu stanowią alternatywny sposób wykorzystania zasobów młodych ludzi. 2. Badanie mieszkańców powiatu Do badania mieszkańców powiatu zastosowano badanie metodą CATI: CATI (ang. Computer Assisted Telephone Interview) - jest to technika badawcza, za pomocą której wywiad z respondentem prowadzony jest telefonicznie przy wsparciu elektronicznych narzędzi badawczych. W trakcie badania ankieter odczytuje kolejne pytania kwestionariusza oraz wprowadza uzyskane w trakcie Strona4

5 realizowanego wywiadu odpowiedzi, do elektronicznego kwestionariusza ankiety. Zaletą tej techniki jest możliwość pełnego zautomatyzowania narzędzia badawczego poprzez np. automatyczne filtrowanie zadawanych pytań oraz możliwość stałego monitorowania pracy ankieterów i odsłuchiwania wywiadów. Zaletą jest także możliwość przebadania dużej liczby osób w stosunkowo krótkim czasie. Respondenci biorący udział w badaniach CATI byli losowani z dostępnej bazy numerów telefonicznych. Byli dobierani pod względem istotnych dla badania kryteriów takich jak płeć, wiek, wykształcenie. 2.1 Grupa respondentów dobór próby Powiat cieszyński zamieszkuje osób: (dane za rok 2011: 52% ogólnej liczby mieszkańców stanowią kobiety 48% mężczyźni. Mieszkańcy wsi stanowią 54% populacji, 46% mieszkańcy miast powiatu cieszyńskiego. Z czego 46% mieszka w miastach 53 % na terenach. Próbę dobrano w sposób losowowarstwowy n=1000 Poniższa tabela ukazuje rozkład zmiennych niezależnych w podziale na poszczególne grupy z zachowaniem proporcji wieku i płci oraz udziału mieszkańców wsi i miasta. Zakładany poziom trafności: 95%, błędu statystycznego 3%. Doszacowano grupy słabo reprezentowano (+1os) w kilku przypadkach, tak aby otrzymać wyrównać braki wynikające z zaokrąglenia wyliczeń matematycznych. Do obliczeń wykorzystane dane Banku Danych Lokalnych za rok 2011, N=1000. Strona5

6 wykształcenie wyższe średnie zawodowe gimnazjalne podstawowe płeć/zamieszkanie K/M K/W M/M M/W K/M K/W M/M M/W K/M K/W M/M M/W K/M K/W M/M M/W K/M K/W M/M M/W wiek do 24 lat Powiat cieszyński to podstawowy obszar objęty badaniem. Ze względu na złożony podział terytorialny (12 gmin zróżnicowanych pod względem wielkości i jakości obszaru terytorialnego (gminy wiejskie; miejsko-wiejskie i miasta), gęstości zaludnienia oraz liczby ludności) zakładamy, że w trakcie badania będziemy identyfikować gminę w zakresie utrzymania proporcji wskaźnika: obszar zamieszkania: miasto wieś. Strona6