OPINIE UCZNIÓW GLIWICKICH SZKÓŁ NA TEMAT UZALEśNIEŃ ORAZ UśYWANIA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

Transkrypt

1 OPINIE UCZNIÓW GLIWICKICH SZKÓŁ NA TEMAT UZALEśNIEŃ ORAZ UśYWANIA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH Raport z badania zrealizowanego przez Biuro Badań Społecznych OBSERWATOR Kraków, kwiecień 2008

2 Spis treści 1. Opis projektu Cele badawcze Metoda Próba Charakterystyka badanej populacji Korzystanie z Internetu. Gry komputerowe NajwaŜniejsze wnioski z badań (podsumowanie) Wyniki badań Palenie papierosów Piwo bezalkoholowe SpoŜywanie kawy zawierającej kofeinę SpoŜywanie alkoholu SpoŜycie piwa SpoŜycie wina SpoŜycie wódki Ilościowe spoŝycie poszczególnych rodzajów alkoholu w czasie 30 dni poprzedzających badanie Miejsca, w których uczniowie spoŝywają alkohol Upijanie się oraz opinie na temat picia alkoholu Zakup alkoholu SpoŜywanie narkotyków i innych substancji psychoaktywnych UŜywanie narkotyków w ostatnich 12 miesiącach poprzedzających badanie UŜywanie narkotyków w ciągu 30 dni poprzedzających badanie Inicjacja i dostępność narkotyków Dostępność poszczególnych substancji psychoaktywnych Ocena spoŝycia substancji psychoaktywnych w środowisku badanej młodzieŝy Sytuacje konfliktowe i patologiczne Akceptacja uŝywania substancji psychoaktywnych. Ryzyko związane z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Organizacja spotkań informujących o substancjach psychoaktywnych

3 1. Opis projektu. Badanie zostało zrealizowane na zlecenie Urzędu Miasta Gliwice wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w Gliwicach (umowa ZD/08/8170/1-3/809, z dnia 10 marca 2008; aneks ZD/08/8170/1-6/959, z dnia 14 kwietnia 2008). Badanie przeprowadzono w marcu 2008 roku, na podstawie ankiety zredagowanej przez BBS Obserwator, opartej na wytycznych ESPAD. Badanymi byli uczniowie szkół gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych z terenu Gliwic Cele badawcze. 1. UŜywanie narkotyków i niektórych substancji psychoaktywnych a. Zdefiniowanie grup uŝytkowników b. Rodzaje uŝywanych narkotyków i ich popularność c. WspółuŜywanie innych substancji psychoaktywnych (tytoń, alkohol, leki, inne dostępne środki etc.) d. Miejsca spoŝycia i miejsca zakupu e. Sposób uŝywania 2. Dostępność narkotyków i innych substancji psychoaktywnych a. Znajomość narkotyków b. Znajomość i dostępność leków przeciwbólowych i uspokajających c. Znajomość i dostępność pozostałych substancji psychoaktywnych 3. Ocena sytuacji szkolnej uczniów a. Wyniki w nauce b. Plany dalszego kształcenia się 4. Ocena własnej sytuacji uczniów a. Sytuacja rodzinna b. Samoocena c. Religijność 1.2. Metoda. Badania zrealizowano za pomocą kwestionariusza wywiadu ogólnego, przeprowadzonego audytoryjnie w klasach III gimnazjalnych oraz II ponadgimnazjalnych w większości szkół w Gliwicach. Kwestionariusz liczył 80 pytań. Analiza zebranego materiału została przeprowadzona w programie SPSS Próba. Celowa i wyczerpująca próba III klas gimnazjalnych oraz II ponadgimnazjalnych szkół z terenu Gliwic. Pomiar odbył się w 16 szkołach, w których dobrano 49 klas gimnazjalnych i 43 ponadgimnazjalne, gdzie ankiety wypełniło odpowiednio 1034 i 1008 uczniów. Łącznie zrealizowano 2042 wywiady. KaŜdorazowo przed rozdaniem kwestionariuszy, ankieter odczytywał informację o badaniu i sposobie wypełniania ankiety. Badania w terenie zrealizowano w dniach 26 marca do 4 kwietnia 2008 roku. 3

4 2. Charakterystyka badanej populacji Łącznie zrealizowano 2042 wywiady 1034 w gimnazjach (51%) oraz 1008 w szkołach ponadgimnazjalnych (49%). Liczebność Procent Gimnazja ,6% Szkoły ponadgimnazjalne ,4% ,0% Z deklaracji wieku, na podstawie podanego roku urodzenia, wynika, Ŝe wśród badanych połowę stanowią uczniowie, którzy mają 18-lat lub więcej. Jednak na pytanie: Jak sądzisz, czy będziesz pił alkohol, kiedy skończysz 18 lat tylko 14% osób wybrało odpowiedź skończyłem juŝ 18 lat. Około 5% badanych nie podało w ankiecie swojego wieku. P1. Wiek badanych uczniów w latach Częstość Procent 14 lat 1 0,1 15 lat 7 0,4 16 lat ,9 17 lat 51 2,6 18 lat ,4 19 lat 47 2,4 20 lat 5 0, ,0 W badanej populacji znalazło się 51% dziewcząt i 49% chłopców. P2. Częstość Procent Kobieta ,7 MęŜczyzna , ,0 W badanej populacji zdecydowanie przewaŝają uczniowie mieszkający w mieście (89%). P3. Miejsce zamieszkania Częstość Procent Miasto ,0 Wieś , ,0 4

5 AŜ 97% badanych uczniów zamierza kontynuować edukację po ukończeniu obecnej szkoły. P4. Czy zamierzasz kontynuować naukę po ukończeniu obecnej szkoły? Częstość Procent Tak ,4 Nie 52 2, ,0 P.5. Gdzie zamierzasz kontynuować naukę? (uczniowie gimnazjum) Obserwacje Procent LO,liceum ,4% technikum ,6% szkoła zawodowa ,4% liceum profilowane 38 4,1% II LO 36 3,9% V LO 35 3,7% technikum informatyczne 30 3,2% technikum hotelarskie 26 2,8% I LO 23 2,5% technikum gastronomiczne 20 2,1% IV LO 19 2,0% technikum samochodowe 19 2,0% technikum budowlane 15 1,6% nauka w zespole szkół, inne 15 1,6% technikum łączności 13 1,4% technikum ekonomiczne 12 1,3% trudno powiedzieć 12 1,3% Górnośląskie Centrum Edukacyjne w Gliwicach 10 1,1% studia wyŝsze 5 0,5% III LO 4 0,4% technikum fryzjerskie 1 0,1% Politechnika Śląska 1 0,1% studium, szkoła policealna 1 0,1% studia/nauka za granicą 1 0,1% 5

6 P5. Gdzie zamierzasz kontynuować naukę? (uczniowie szkół ponadgimnazjalnych) Obserwacje Procent studia wyŝsze ,5% Politechnika Śląska ,4% Uniwersytet Śląski 52 6,8% politechnika 50 6,6% UJ 44 5,8% technikum 40 5,2% studium, szkoła policealna 39 5,1% akademia medyczna, farmacja 38 5,0% akademia ekonomiczna, studia ekonomcizne 29 3,8% szkoła zawodowa 26 3,4% uniwersytet 24 3,1% Akademia Medyczna (Katowice, Bytom, Wrocław) 20 2,6% Uniwersytet Wrocławski 20 2,6% AWF 19 2,5% technikum uzupełniające 19 2,5% AWF (Katowice, Wrocław) 18 2,4% szkoła artystyczna (muzyczna, teatralna, ASP itp.) 18 2,4% Akademia Ekonomiczna w Katowicach 13 1,7% trudno powiedzieć 13 1,7% technikum fryzjerskie 12 1,6% studia/nauka za granicą 10 1,3% technikum samochodowe 8 1,0% LO,liceum 6 0,8% nauka w zespole szkół, inne 6 0,8% Uniwersytet Warszawski 5 0,7% Górnośląskie Centrum Edukacyjne w Gliwicach 2 0,3% I LO 1 0,1% II LO 1 0,1% III LO 1 0,1% V LO 1 0,1% technikum łączności 1 0,1% 82% uczniów ocenia swoją sytuację materialną raczej dobrze i bardzo dobrze. 16% badanych określa swoją sytuację materialną jako średnią, a jako raczej złą i bardzo złą - tylko 2%. P6. Jak oceniasz sytuację materialną swojej rodziny? Częstość Procent Powodzi nam się bardzo dobrze ,7 Powodzi nam się raczej dobrze ,8 Powodzi nam się znośnie, średnio ,4 Powodzi nam się raczej źle 32 1,6 Powodzi nam się bardzo źle, jesteśmy w cięŝkiej sytuacji materialnej 12 0, ,0 6

7 W grupie prawie 70% badanych oboje rodzice są aktywni zawodowo. Wśród 20% uczniów pracuje tylko ojciec, a wśród 8% tylko matka. W grupie 4,5% uczniów oboje rodzice nie pracują. Stopa bezrobocia w powiecie gliwickim 30 września 2007 roku wynosiła około 16,5%. P.7. Jaki jest status społeczno-zawodowy twoich rodziców? Częstość Procent Oboje pracują ,4 Tylko ojciec pracuje ,8 Tylko matka pracuje 167 8,2 Oboje nie pracują lub są na emeryturze, rencie 92 4, ,0 Uczniowie odpowiadali teŝ na pytanie odnośnie do swojego stosunku do wiary. Zdecydowana większość (ok. 90%) uznaje się za osoby wierzące, a 67% spośród nich uczestniczy w praktykach religijnych przynajmniej raz w tygodniu. P.16. Czy jesteś osobą wierzącą? Gimnazjum Liczebność Procent Tak ,2% ,5% ,4% Nie ,8% 77 7,5% 195 9,6% ,0% ,0% ,0% P17. Jak często uczestniczysz w praktykach religijnych? Codziennie 66 7,5% 88 9,4% 154 8,5% Raz na tydzień ,9% ,6% ,3% Raz dwa razy w miesiącu 69 7,9% 75 8,0% 144 7,9% Rzadziej niŝ raz w miesiącu 94 10,7% 46 4,9% 140 7,7% Nie praktykuję 88 10,0% 66 7,1% 154 8,5% ,0% ,0% ,0% Średnia ocen uczniów szkół gimnazjalnych jest nieco wyŝsza niŝ uczniów szkół ponadgimnazjalnych (odpowiednio 4,0 i 3,8). P8. / P9. Średnia ocen na ostatnie półrocze / ostatniego roku szkolnego Rodzaj szkoły Gimnazjum Jaką miałeś średnią ocen na ostatnie półrocze? Jaką miałeś średnią ocen na koniec ostatniego roku szkolnego? Jaką miałeś średnią ocen na ostatnie półrocze? Jaką miałeś średnią ocen na koniec ostatniego roku szkol? N Średnia Odchylenie standardowe 921 3,6909 1, ,7878 0, ,9078 1, ,0447 0,

8 Większość uczniów (81%) wydaje tygodniowo na swoje własne potrzeby maksymalnie do 50 zł. Wysokość tych wydatków jest zbliŝona w obu grupach wiekowych badanych uczniów. P79. Ile wydajesz tygodniowo na swoje osobiste potrzeby? Od 0 do 10 zł ,1% ,4% ,7% Od 11 do 25 zł ,7% ,9% ,3% Od 26 do 50 zł ,8% ,3% ,1% Od 50 do 100 zł ,2% ,5% ,8% PowyŜej 100 zł 54 6,2% 50 5,9% 104 6,0% ,0% ,0% ,0% P79. Ile wydajesz tygodniowo na swoje osobiste potrzeby? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent Od 0 do 10 zł ,7% ,6% ,7% Od 11 do 25 zł ,3% ,3% ,3% Od 26 do 50 zł ,3% ,9% ,1% Od 50 do 100 zł ,9% ,9% ,9% PowyŜej 100 zł 42 4,8% 61 7,3% 103 6,0% ,0% ,0% ,0% P80. Skąd pochodzą te środki? Kwota pochodząca z własnej pracy Kwota pochodząca od rodziców, rodziny Kwota pochodząca z innych źródeł Liczebność % Liczebność % Liczebność % Od 0 do 10 zł ,5% ,7% ,2% Od 11 do 25 zł 82 4,8% ,9% 61 3,6% Od 26 do 50 zł 106 6,2% ,6% 59 3,5% Od 50 do 100 zł 74 4,3% ,4% 36 2,1% PowyŜej 100 zł 90 5,2% 91 5,4% 27 1,6% ,0% ,0% ,0% 8

9 3. Korzystanie z Internetu. Gry komputerowe. Tylko 3% badanych uczniów nie korzysta z internetu. 40% korzysta z Internetu średnio od jednej do trzech godzin dziennie. AŜ 95% badanych najczęściej korzysta z Internetu w domu. Starsi uczniowie mniej czasu spędzają w sieci internetowej, niŝ ich młodsi koledzy. Chłopcy przeznaczają więcej czasu na aktywność internetową, niŝ dziewczęta. P.10. Ile średnio czasu spędzasz korzystając z Internetu? Godzinę tygodniowo i mniej 42 4,2% 58 5,6% 100 4,9% od dwóch do trzech godzin tygodniowo 54 5,4% 73 7,1% 127 6,2% od czterech do pięciu godzin tygodniowo 77 7,6% 74 7,2% 151 7,4% od pięciu do sześciu godzin tygodniowo ,2% 87 8,4% 190 9,3% od jednej do trzech godzin dziennie ,0% ,1% ,0% PowyŜej trzech godzin dziennie ,9% ,3% ,1% W ogóle nie korzystam 17 1,7% 45 4,4% 62 3,0% ,0% ,0% ,0% P.10. Ile średnio czasu spędzasz korzystając z Internetu? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent Godzinę tygodniowo i mniej 67 6,5% 33 3,3% 100 4,9% od dwóch do trzech godzin tygodniowo 73 7,1% 54 5,4% 127 6,3% od czterech do pięciu godzin tygodniowo 95 9,3% 56 5,6% 151 7,5% od pięciu do sześciu godzin tygodniowo ,3% 73 7,3% 189 9,3% od jednej do trzech godzin dziennie ,1% ,4% ,8% PowyŜej trzech godzin dziennie ,6% ,9% ,1% W ogóle nie korzystam 42 4,1% 20 2,0% 62 3,1% ,0% ,0% ,0% P11. Gdzie najczęściej korzystasz z Internetu? W domu ,9% ,4% ,6% U znajomych 20 2,0% 38 3,9% 58 2,9% W szkole 4 0,4% 16 1,6% 20 1,0% Gdzie indziej 4 0,4% 12 1,2% 16 0,8% W kawiarence internetowej 1 0,1% 6 0,6% 7 0,4% W świetlicy 2 0,2% 3 0,3% 5 0,3% ,0% ,0% ,0% 9

10 P11. Gdzie najczęściej korzystasz z Internetu? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent W domu ,2% ,0% ,6% U znajomych 32 3,3% 26 2,7% 58 3,0% W szkole 14 1,4% 6,6% 20 1,0% Gdzie indziej 5 0,5% 11 1,1% 16 0,8% W kawiarence internetowej 3 0,3% 4 0,4% 7 0,4% W świetlicy 3 0,3% 2 0,2% 5 0,3% ,0% ,0% ,0% Co trzeci badany uczeń deklaruje, Ŝe internet słuŝy mu do celów rozrywkowych. Młodsi uczniowie (gimnazjaliści) nieco częściej korzystają z internetu dla celu rozrywkowego, podczas gdy starsi (ponadgimnazjaliści) częściej od swych młodszych kolegów uŝywają internetu w celu zdobywania informacji. Dziewczęta częściej niŝ chłopcy korzystają z komunikatorów oraz wykorzystują internet do nauki chłopcy preferują rozrywkę oraz zdobywanie informacji. P12. Do czego głównie słuŝy ci Internet? Rozrywka ,4% ,0% ,1% Zdobywanie informacji ,5% ,0% ,3% Komunikatory ,7% ,2% ,5% Nauka 91 9,4% 84 8,9% 175 9,2% Do czegoś innego 41 4,2% 41 4,4% 82 4,3% Poznawanie ludzi 27 2,8% 42 4,5% 69 3,6% ,0% ,0% ,0% P12. Do czego głównie słuŝy ci Internet? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent Rozrywka ,3% ,4% ,8% Zdobywanie informacji ,3% ,6% ,4% Komunikatory ,2% ,7% ,5% Nauka ,1% 60 6,4% 175 9,2% Do czegoś innego 27 2,8% 55 5,8% 82 4,3% Poznawanie ludzi 40 4,2% 29 3,1% 69 3,6% ,0% ,0% ,0% 10

11 Tylko co trzeci badany twierdzi, Ŝe nie gra w gry komputerowe. Są one nieco bardziej popularne wśród młodszych badanych. Zdecydowanie większy odsetek chłopców niŝ dziewcząt gra w gry komputerowe (89% chłopców i 45% dziewcząt). 40% badanych uczniów przeznacza na gry komputerowe ponad godzinę dziennie. W młodszej grupie badanych uczniów ten odsetek jest wyŝszy i wynosi 50%. P13. Czy grasz w gry komputerowe? Tak ,5% ,2% ,9% Nie ,5% ,8% ,1% ,0% ,0% ,0% P13. Czy grasz w gry komputerowe? Podaj swoją płeć Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent Tak ,1% ,1% ,8% Nie ,9% ,9% ,2% ,0% ,0% ,0% P.15. Ile czasu poświęcasz grom komputerowym? Gram rzadziej niŝ raz w tygodniu ,9% ,7% ,0% od godziny do dwóch tygodniowo ,0% ,0% ,4% od trzech godzin do czterech tygodniowo 78 12,6% 76 10,2% ,3% od pięciu godzin do sześciu tygodniowo 51 8,3% 38 5,1% 89 6,5% godzinę dziennie 94 15,2% ,8% ,6% od dwóch do trzech godzin dziennie 74 12,0% ,9% ,9% PowyŜej trzech godzin dziennie 43 7,0% 98 13,2% ,4% ,0% ,0% ,0% 11

12 P.15. Ile czasu poświęcasz grom komputerowym? Podaj swoją płeć Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent Gram rzadziej niŝ raz w tygodniu ,8% ,3% ,1% od godziny do dwóch tygodniowo ,0% ,5% ,4% od trzech godzin do czterech tygodniowo 49 10,6% ,6% ,3% od pięciu godzin do sześciu tygodniowo 10 2,2% 79 8,9% 89 6,6% godzinę dziennie 45 9,7% ,8% ,7% od dwóch do trzech godzin dziennie 25 5,4% ,3% ,5% PowyŜej trzech godzin dziennie 11 2,4% ,5% ,4% ,0% ,0% ,0% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Gram rzadziej niŝ raz w tygodniu od godziny do dwóch tygodniowo od trzech godzin do czterech tygodniowo od pięciu godzin do sześciu tygodniowo godzinę dziennie od dwóch do trzech godzin dziennie PowyŜej trzech godzin dziennie Gimnazjum Razem 12

13 Wśród uczniów grających w gry komputerowe najbardziej popularną są gry typu RPG. Na kolejnych miejscach popularności znalazły się gry sportowe, przygodowe i strategiczne. Te rodzaje gier są preferowane najczęściej przez chłopców. Dziewczęta jeŝeli juŝ grają w gry komputerowe to wybierają gry logiczne. P14. Jakiego typu są to gry? Gimnazjum Obserwacje Procent Obserwacje Procent Obserwacje Procent RPG ,0% ,5% ,5% Sportowe ,0% ,2% ,2% Przygodowe, zręcznościowe ,2% ,1% ,4% Strategiczne ,4% ,5% ,9% Logiczne ,1% ,1% ,1% Symulatory 111 8,2% 133 9,8% ,0% Inne 96 7,1% 124 9,1% ,2% FPS 24 1,8% 55 4,0% 79 5,8% MMORPG 20 1,5% 35 2,6% 55 4,0% FPP 14 1,0% 7 0,5% 21 1,5% Wyścigowe 6 0,4% 2 0,1% 8 0,6% gry akcji 1 0,1% 6 0,4% 7 0,5% Wszystkie 1 0,1% 6 0,4% 7 0,5% P14. Jakiego typu są to gry? Kobieta MęŜczyzna Obserwacje Procent Obserwacje Procent Obserwacje Procent RPG 57 4,2% ,4% ,6% Sportowe 72 5,3% ,7% ,1% Przygodowe, zręcznościowe ,4% ,1% ,5% Strategiczne 94 7,0% ,0% ,0% Logiczne ,4% 119 8,8% ,2% Symulatory 95 7,1% ,9% ,0% Inne 24 1,8% ,4% ,2% FPS 1 0,1% 78 5,8% 79 5,9% MMORPG 4 0,3% 49 3,6% 53 3,9% FPP 21 1,6% 21 1,6% Wyścigowe 1 0,1% 7 0,5% 8 0,6% gry akcji 7 0,5% 7 0,5% Wszystkie 7 0,5% 7 0,5% 13

14 4. NajwaŜniejsze wnioski z badań (podsumowanie) Badanie przeprowadzono w dwóch grupach młodzieŝy. Pierwsza to uczniowie III klas gimnazjum, których w niniejszym opracowaniu będziemy w skrócie nazywać gimnazjalistami, młodszą grupą lub szesnastolatkami (choć w klasach tych byli równieŝ 15-to i 17- latkowie). Druga grupa to uczniowie II klasy liceum oraz szkół ponadgimnazjalnych, których dla potrzeb tego opracowania nazywać będziemy licealistami, starszą grupą lub osiemnastolatkami (choć w klasach tych występowali 17, 19 i nawet 20-latkowie). 53% badanej młodzieŝy przyznało się do palenia papierosów w okresie 30 dni poprzedzających badanie. 95% uczniów ma juŝ za sobą inicjację alkoholową. W trakcie 30 dni poprzedzających badanie 70% uczniów piło jakiś alkohol (dotyczy to w równym stopniu dziewczyn i chłopców). W trakcie ostatniego miesiąca alkohol piło 59% gimnazjalistów i prawie 80% licealistów. Do codziennego picia alkoholu przyznaje się 2,5% badanej młodzieŝy. W trakcie 30 dni poprzedzających badanie młodzieŝ piła piwo (61%), alkohole wysokoprocentowe (43%), wino (34%), drinki gotowe do spoŝycia (25%) oraz napoje winopodobne (12%). W tym okresie badani wypijali najczęściej: 1 do 2 półlitrowych piw (28%), 1 do 2 lampek wina (14%), więcej niŝ 5 kieliszków czystego alkoholu (16%), mniej niŝ pół litra drinków gotowych do spoŝycia (15%) oraz butelkę lub więcej napoju winopodobnego (4%). Najpopularniejsze miejsca spoŝywania alkoholu przez młodzieŝ to własny dom (23%) lub znajomych (22%), a takŝe miejsca publiczne, takie jak park, ulica (16%). Na świeŝym powietrzu znacznie częściej piją alkohol chłopcy niŝ dziewczyny. 65% badanej młodzieŝy przyznało się, Ŝe zdarzyło im się co najmniej raz w Ŝyciu upić. Prawie co czwarty badany uczeń (22%) twierdzi, Ŝe upił się w Ŝyciu co najmniej 10 razy i więcej. Wśród gimnazjalistów stan upicia się doświadczyło juŝ 56% uczniów, a w grupie ponadgimnazjalistów aŝ 74%. Tylko w 7,5% prób zakupu sprzedawcy odmówili badanej młodzieŝy sprzedania piwa, w przypadku wina i wódki odsetek ten wynosił około 10%. Wiedza o środkach odurzających (w tym narkotykach) jest w badanej populacji powszechna. 94% badanych wskazywało na haszysz i marihuanę jako środek odurzający, o którym słyszeli, a dalej amfetaminę, kokainę i heroinę wymieniło po 91% uczniów. Znajomość aŝ 14 spośród 18 wymienionych na liście narkotyków / środków odurzających wskazało ponad 50% badanych. 29% badanych uczniów przyznało, Ŝe próbowali juŝ któregoś z wymienionych środków odurzających. Mocnych narkotyków (kokaina, amfetamina, heroina, itd.) próbowało dotąd stosunkowo niewiele uczniów od 2% do 6%, w zaleŝności od rodzaju substancji. Około 18% badanych uczniów zdarzyło się uŝywać minimum raz haszyszu lub marihuany. Podobny odsetek 16,5% - stosował środki uspokajające i nasenne bez wskazań lekarza. 14

15 Około 14% badanych stosowało tabletki łącznie z alkoholem lub łączyły palenie haszyszu (marihuany) z piciem alkoholu. Uczniowie, którzy przyznawali się do uŝywania wymienionych w badaniu substancji odurzających, najczęściej otrzymywali go od znajomych, przyjaciół lub kolegów. Główna przyczyna, dla której badani sięgali po raz pierwszy po narkotyk to w prawie połowie przypadków ciekawość (tak odpowiedziało 48% badanych). Wśród pozostałych przyczyn wymieniano chęć poczucia się odurzonym, czyli - chciałem się poczuć na haju (15%). 57% badanych znane są miejsca, w których moŝna dostać narkotyki. Zdecydowanie najwięcej osób wskazało na dyskotekę / pub, jako miejsce dystrybucji tych środków 43%. AŜ 12% wymieniło w tym kontekście szkołę. Zdaniem badanej młodzieŝy najpopularniejszy narkotyk w ich środowisku to haszysz lub marihuana - uwaŝa tak 30% badanych. WyŜej wspominaliśmy, Ŝe jest to teŝ najczęściej uŝywany narkotyk. Na drugim i trzecim miejscu młodzieŝ wskazywała na środki przeciwbólowe (11%) oraz środki uspokajające i nasenne (10%). Ponad połowa badanej młodzieŝy (54%) zna kogoś, kto ich zdaniem jest uzaleŝniony od alkoholu, a 23% spośród nich zna kogoś uzaleŝnionego od narkotyków. Nieco ponad ¾ badanej młodzieŝy pamięta, Ŝe na terenie ich szkoły były organizowane zajęcia lub wykłady dotyczące uŝywania narkotyków. Zdecydowana większość uczniów 94% pamięta, Ŝe brała udział w tych spotkaniach. 15

16 5. Wyniki badań 5.1. Palenie papierosów 37,5% uczniów nigdy nie paliło papierosów (nie paliło do tej pory 40% dziewcząt i 35% chłopców). Wśród gimnazjalistów jest więcej niepalących niŝ wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Z pewnością z racji wieku takŝe licealiści przyznają się teŝ do częstszego palenia papierosów. Wiek inicjacji tytoniowej u dziewcząt i chłopców jest bardzo zbliŝony ok. trzynastego roku Ŝycia. Co czwarty badany uczeń deklaruje, Ŝe wypalił juŝ w Ŝyciu 40 i więcej papierosów. P.18. Ile razy w Ŝyciu zdarzyło ci się palić papierosy? 0 (ani raz) ,6% ,2% ,5% 1-2 razy ,4% ,8% ,6% 3-5 razy 89 8,9% 70 6,8% 159 7,8% 6-9 razy 45 4,5% 42 4,1% 87 4,3% razy 50 5,0% 51 5,0% 101 5,0% razy 43 4,3% 22 2,1% 65 3,2% 40 razy i więcej ,3% ,0% ,6% ,0% ,0% ,0% P.18. Ile razy w Ŝyciu zdarzyło ci się palić papierosy? Podaj swoją płeć Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent 0 (ani raz) ,9% ,3% ,6% 1-2 razy ,2% ,9% ,5% 3-5 razy 86 8,4% 72 7,2% 158 7,8% 6-9 razy 52 5,1% 33 3,3% 85 4,2% razy 52 5,1% 49 4,9% 101 5,0% razy 36 3,5% 28 2,8% 64 3,2% 40 razy i więcej ,8% ,5% ,6% ,0% ,0% ,0% 16

17 P19 Rodzaj szkoły Ile miałeś(aś) lat kiedy po raz pierwszy zapaliłeś(aś) papierosa? N Średnia Odchylenie standardowe ,00 2,660 Gimnazjum Ile miałeś(aś) lat kiedy po raz pierwszy zapaliłeś(aś) papierosa? ,58 2, ,35 2,696 P19 Kobieta MęŜczyzna Ile miałeś(aś) lat kiedy po raz pierwszy zapaliłeś(aś) papierosa? Ile miałeś(aś) lat kiedy po raz pierwszy zapaliłeś(aś) papierosa? N Średnia Odchylenie standardowe ,60 2, ,11 2,935 53% badanej młodzieŝy przyznało się do palenia papierosów w trakcie 30 dni poprzedzających badanie. Ponad połowa z nich wypalała w tym okresie mniej niŝ jednego papierosa tygodniowo. Co piąty palący uczeń przyznaje się, Ŝe wypala co najmniej pół paczki dziennie. Problem palenia papierosów dotyczy w tym samym zakresie uczniów starszych i młodszych oraz dziewcząt i chłopców. P20. Biorąc pod uwagę ostatnie 30 dni, ile średnio wypalałeś(aś) papierosów w tym okresie? Mniej niŝ 1 papieros tygodniowo ,8% ,0% ,5% Mniej niŝ 1 papieros dziennie 43 7,4% 42 8,7% 85 8,0% 1-5 papierosów dziennie 92 15,8% 71 14,6% ,3% 6-10 dziennie 57 9,8% 51 10,5% ,1% dziennie 44 7,6% 34 7,0% 78 7,3% więcej niŝ 20 papierosów dziennie 27 4,6% 25 5,2% 52 4,9% ,0% ,0% ,0% P20. Biorąc pod uwagę ostatnie 30 dni, ile średnio wypalałeś(aś) papierosów w tym okresie? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent Mniej niŝ 1 papieros tygodniowo ,0% ,9% ,4% Mniej niŝ 1 papieros dziennie 50 9,8% 33 6,0% 83 7,9% 1-5 papierosów dziennie 83 16,3% 78 14,3% ,2% 6-10 dziennie 43 8,4% 65 11,9% ,2% dziennie 22 4,3% 56 10,2% 78 7,4% więcej niŝ 20 papierosów dziennie 21 4,1% 31 5,7% 52 4,9% ,0% ,0% ,0% 17

18 5.2. Piwo bezalkoholowe 63% badanych uczniów deklaruje, Ŝe zdarzyło im się pić piwo bezalkoholowe (częściej przyznają się do tego dziewczęta). W tym samym stopniu piwo bezalkoholowe jest popularne w obu grupach wiekowych (wśród gimnazjalistów i licealistów). P21. Czy piłeś kiedykolwiek piwo bezalkoholowe? Tak ,0% ,7% ,4% Nie ,0% ,3% ,6% ,0% ,0% ,0% P21. Czy piłeś kiedykolwiek piwo bezalkoholowe? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent Tak ,3% ,0% ,2% Nie ,7% ,0% ,8% ,0% ,0% ,0% 5.3. SpoŜywanie kawy zawierającej kofeinę 82% uczniów deklaruje, Ŝe spoŝywało juŝ kawę zawierającą kofeinę. Nieco częściej próbowały juŝ kawy dziewczęta niŝ chłopcy. P22. Czy piłeś kiedykolwiek kawę kofeinową? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent Tak ,8% ,7% ,3% Nie ,2% ,3% ,7% ,0% ,0% ,0% 18

19 5.4. SpoŜywanie alkoholu 95% uczniów ma juŝ za sobą inicjację alkoholową. Wśród gimnazjalistów do tej pory nie miało do czynienia z alkoholem 7,5% badanej młodzieŝy, a wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych tylko 2%. JuŜ na tym etapie zaznacza się jednak róŝnica w częstotliwości sięgania po alkohol - starsi uczniowie czynią to częściej niŝ młodsi. P23. Ile razy w Ŝyciu zdarzyło ci się w ogóle wypić jakikolwiek napój alkoholowy taki jak wino, piwo, wódka, drink alkoholowy, itp.? 0 razy - nigdy nie piłem(am) 21 2,1% 76 7,5% 97 4,8% ,5% ,6% 193 9,6% ,1% ,2% 184 9,2% ,8% ,9% 199 9,9% ,4% ,3% ,9% ,4% ,2% ,8% 40 i więcej ,7% ,3% ,9% ,0% ,0% ,0% P23. Ile razy w Ŝyciu zdarzyło ci się w ogóle wypić jakikolwiek napój alkoholowy taki jak wino, piwo, wódka, drink alkoholowy, itp.? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent 0 razy - nigdy nie piłem(am) 45 4,5% 52 5,3% 97 4,9% ,7% 94 9,5% 192 9,6% ,7% 83 8,4% 181 9,1% ,4% 84 8,5% ,0% ,5% ,1% ,8% ,0% ,6% ,8% 40 i więcej ,2% ,6% ,8% ,0% ,0% ,0% 19

20 Deklarowany wiek inicjacji alkoholowej wynosi 14 lat w przypadku uczniów szkół ponadgimnazjalnych a w przypadku uczniów gimnazjów średnia dla wieku wynosi 12,7. Wskazuje to albo na obniŝanie się wieku, w którym młodzieŝ ma pierwszy kontakt z alkoholem, albo na zniekształcający wpływ czasu na pamięć u obecnych osiemnastolatków. Najczęstsze miejsce inicjacji alkoholowej to imprezy rodzinne (dotyczy to zwłaszcza inicjacji alkoholowej dziewcząt), prawie co trzeci badany uczeń wskazuje na taką właśnie okoliczność. P24. Wiek inicjacji alkoholowej N Średnia w latach: Odchylenie standardowe Rodzaj szkoły Gimnazjum Ile miałeś(aś) lat kiedy po raz pierwszy piłeś alkohol? Ile miałeś(aś) lat kiedy po raz pierwszy piłeś alkohol? ,02 2, ,74 2,477 Ile miałeś(aś) lat kiedy po raz pierwszy piłeś alkohol? ,40 2,452 P24. Wiek inicjacji alkoholowej N Średnia Odchylenie standardowe Kobieta MęŜczyzna Ile miałeś(aś) lat kiedy po raz pierwszy piłeś alkohol? Ile miałeś(aś) lat kiedy po raz pierwszy piłeś alkohol? ,48 2, ,32 2,440 P25. W jakich okolicznościach po raz pierwszy piłeś(aś) alkohol? Na uroczystości rodzinnej np. urodziny, imieniny ,0% ,8% ,4% Inne nie wymienione wyŝej ,6% ,5% ,5% W parku, na ulicy, na ławce ,1% ,2% ,7% Na weselu 78 8,0% 92 9,7% 170 8,8% W czasie dyskoteki lub koncertu ,2% 66 7,0% 166 8,6% Na wyjeździe szkolnym, obozie wakacyjnym 83 8,5% 50 5,3% 133 6,9% W pubie, barze, kawiarni 59 6,0% 29 3,1% 88 4,6% W szkole 4 0,4% 4 0,4% 8 0,4% ,0% ,0% ,0% 20

21 P25. W jakich okolicznościach po raz pierwszy piłeś(aś) alkohol? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent Na uroczystości rodzinnej np. urodziny, imieniny ,5% ,4% ,6% Inne, nie wymienione wyŝej ,1% ,8% ,4% W parku, na ulicy, na ławce 95 9,8% ,6% ,6% Na weselu 87 9,0% 83 8,8% 170 8,9% W czasie dyskoteki lub koncertu 90 9,3% 73 7,8% 163 8,5% Na wyjeździe szkolnym, obozie wakacyjnym 55 5,7% 77 8,2% 132 6,9% W pubie, barze, kawiarni 54 5,6% 34 3,6% 88 4,6% W szkole 1 0,1% 7 0,7% 8 0,4% ,0% ,0% ,0% W trakcie ostatnich dwunastu miesięcy, alkoholu nie piło 10% badanych. Wśród uczniów III klas gimnazjum 85% uczniów piło alkohol w ciągu ostatniego roku, odpowiedni odsetek uczniów II klas szkół ponadgimnazjalnych jest wyŝszy o 10 punktów procentowych. Co piąty badany uczeń w okresie ostatniego roku spoŝywał alkohol ponad 40 razy. W grupie tej znajdują się prawie dwa razy częściej chłopcy niŝ dziewczęta, a prawie trzy razy częściej ponadgimnazjaliści niŝ młodsi uczniowie. P.26. A ile razy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło ci się wypić jakikolwiek napój alkoholowy? 0 razy 52 5,2% ,3% ,3% ,2% ,6% ,5% ,8% ,5% ,2% ,2% ,0% ,1% ,1% ,8% ,4% ,1% 92 9,0% ,0% 40 i więcej ,4% ,9% ,5% ,0% ,0% ,0% P.26. A ile razy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło ci się wypić jakikolwiek napój alkoholowy? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent 0 razy 99 9,7% ,0% ,3% ,7% ,2% ,4% ,1% ,3% ,2% ,7% ,5% ,1% ,7% ,9% ,4% ,4% ,6% ,0% 40 i więcej ,8% ,4% ,5% ,0% ,0% ,0% 21

22 W trakcie 30 dni poprzedzających badanie 70% uczniów piło jakiś alkohol (dotyczy to w równym stopniu dziewczyn i chłopców). W trakcie ostatniego miesiąca alkohol piło 59% gimnazjalistów i prawie 80% licealistów. Do codziennego picia alkoholu przyznaje się 2,5% badanej młodzieŝy, w grupie tej zdecydowanie przewaŝają chłopcy. P27. A ile razy w ciągu ostatnich 30 dni zdarzyło ci się pić jakikolwiek napój alkoholowy? 0 razy ,7% ,2% ,1% ,1% ,0% ,0% ,3% ,4% ,3% ,5% 87 8,5% ,5% ,7% 48 4,7% 155 7,7% ,3% 15 1,5% 58 2,9% 40 i więcej 25 2,5% 28 2,7% 53 2,6% ,0% ,0% ,0% P27. A ile razy w ciągu ostatnich 30 dni zdarzyło ci się pić jakikolwiek napój alkoholowy? Kobieta MęŜczyzna Liczebność Procent 0 razy ,0% ,2% ,1% ,4% ,8% ,1% ,4% ,1% ,3% ,1% ,9% ,5% ,5% 97 9,8% 153 7,6% ,6% 41 4,1% 57 2,8% 40 i więcej 11 1,1% 41 4,1% 52 2,6% ,0% ,0% ,0% 22