Scena narkotykowa Część I - Epidemiologia

Transkrypt

1 Scena narkotykowa Część I - Epidemiologia Michał Kidawa Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii KBPN Urząd Dzielnicy Ochota Warszawa

2 Epidemiologia zjawiska używania narkotyków oraz narkomanii w Polsce na tle Europy Wprowadzenie: Badania ankietowe w szkołach dostarczają informacji o rozpowszechnieniu eksperymentalnego i okazjonalnego używania substancji psychoaktywnych Badania szkolne nie nadają się do oceny rozmiarów zjawiska uzależnień Zmiany w rozpowszechnieniu używania substancji jako wskaźnik efektów realizacji działań zapobiegawczych stąd potrzeba monitorowania Korzyści z porównań międzynarodowych

3 Badania ESPAD Prace nad programem badań ESPAD zostały zainicjowane w 1993 r. przez zespół ekspertów Grupy Pompidou (Rada Europy) Badania zrealizowano już czterokrotnie w: 1995 rok w 26 krajach 1999 rok w 30 krajach 2003 rok w 35 krajach 2007 rok w 35 krajach (plus w 5 krajach w 2008 r.) W Polsce badania ESPAD są finansowane przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, realizatorem zaś jest Instytut Psychiatrii i Neurologii.

4 Cel badań Ocena rozmiarów zjawiska używania substancji psychoaktywnych wśród młodzieży szkolnej Śledzenie trendów w tym zakresie Identyfikacja i pomiar czynników wpływających na rozmiary zjawiska, zarówno po stronie popytu jak podaży.

5 Metodologia Wspólnie wypracowane standardowa metodologia porównywalność danych Kwestionariusz (identyczny we wszystkich krajach) Populacja (uczniowie urodzeni w 1991 r. średni wiek badanych 15,8) Wielkość i dobór próby (losowane klasy szkolne minimum 2400 uczniów) Sposób realizacji badania (samodzielne wypełnianie ankiet przez uczniów) Protokół postępowania ankieterów Kwestie etyczne (anonimowość i dobrowolność) Ten sam czas badania wiosna 2007 Analiza danych (wspólna baza danych)

6 Odsetki uczniów w wieku lat, którzy używali poszczególnych środków chociaż raz w swoim życiu 18,5 18,3 17,3 19,2 15,6 15,1 15, ,1 10,4 9,1 9,3 8,2 7,4 6,0 3,8 2,9 ESPAD 5,7 4,0 3,4 2,8 1,8 2,2 2,5 1,9 2,5 2,8 2,8 2,9 1,9 1,8 1,8 2,1 1,4 0,8 0,8 0,8 Leki usp. lub nasenne Konopie Wziewne Amfetamina LSD Kokaina Heroina Ecstasy Sterydy anabol. Janusz Sierosławski, Instytut Psychiatrii I Neurologii

7 Odsetki uczniów w wieku lat, którzy używali poszczególnych środków chociaż raz w swoim życiu , , ,8 22,4 20,820, ,1 15,4 ESPAD ,9 6,8 5,4 6,3 10,5 2,8 7,8 2,7 4,2 3,5 2,7 1,8 2,4 2,5 0,8 0,6 6,8 2,2 1,7 0,6 5,8 4,2 2,7 4,0 2,63,5 3,5 Leki usp. lub nasenne Konopie Wziewne Amfetamina LSD Kokaina Janusz Sierosławski, Instytut Psychiatrii I Neurologii Heroina Ecstasy Sterydy anabol.

8 Polska na tle średniej dla wszystkich krajów alkohol i tytoń w 2007 r. Odsetki badanych Picia alkoholu 12 miesięcy Upicie się 12 miesięcy drinków pod rząd 30 dni Zakup piwa 30 dni Zakup wódki 30 dni Palenie tytoniu 30 dni Polska Średnia dla wszytkich krajów

9 Picie alkoholu w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem Polska lekki spadek, zgodnie z dominującym trendem W większości krajów spadek lub stabilizacja Tylko w 4 krajach znaczący wzrost

10 Ekscesywne nadmierne picie co najmniej 5 drinków pod rząd w czasie ostatnich 30 dni Polska wzrost, zgodnie z dominującym trendem Skala wzrostu w Polsce podobna jak w innych krajach Znaczący spadek tylko w 6 krajach Mimo wzrostu Polska nadal poniżej średniej

11 Polska na tle średniej dla wszystkich krajów narkotyki w 2007 r. Odsetki badanych Konopie kiedykolwiek Inne narkotyki kiedykolwiek Wziewne kiedykolwiek Polska Średnia dla wszytkich krajów Leki uspok. kiedykolwiek 6 18 Alkohol + tabletki kiedykolwiek 5 6 Łatwy dostęp do konopi 33 35

12 Używanie przetworów konopi chociaż raz, kiedykolwiek w życiu Nieznaczący spadek, na granicy stabilizacji W większości krajów stabilizacja lub spadek Tylko w 3 krajach znaczący wzrost

13 Używanie narkotyków innych niż przetwory konopi chociaż raz, kiedykolwiek w życiu Stabilizacja, podobnie jak w zdecydowanej większości krajów Rozpowszechnienie na poziomie średniej

14 Używanie leków uspokajających lub nasennych bez przepisu lekarza chociaż raz, kiedykolwiek w życiu Polska w 2007 r. pierwsze miejsce pod względem rozpowszechnienia (tak jest od 1995 r.) Nieznaczący wzrost podobnie jak w większości krajów Tylko w jednym kraju istotny wzrost, niegdzie nie było spadku

15 Wnioski Spadek lub stabilizację większości wskaźników używania substancji psychoaktywnych, zarówno w Polsce jak w większości krajów uczestniczących w badaniu Do 2003 r. przeważała tendencja wzrostowa zarówno, jeśli chodzi o picie alkoholu jak i używanie narkotyków Wzrost nastąpił tylko w przypadku ekscesywnego nadmierne picie, tj. wypijanie co najmniej 5 drinków pod rząd Polska młodzież od początku badań ESPAD odznacza się największym rozpowszechnieniem używania leków uspokajających lub nasennych bez przepisu lekarza

16 Młodzież 2008 Badania nad młodzieżą Realizator: Centrum Badania Opinii Społecznej na zlecenie KBPN

17 Próba i metodologia badania Badanie ankietowe zrealizowane przez CBOS w terminie 8-24 października 2008 r. Próba N = Ostatnie klasy szkół pondagminazjalnych Młodzież w wieku lat (43 osoby starsze lub młodsze)

18 Używanie substancji psychoaktywnych w ciągu ostatniego roku odsetki badanych Odpowiedź: Tak CBOS 2003, % 24% 23% 15% 13% 9% Ogółem Dziewczynki Chłopcy

19 Odsetki uczniów, którzy używali poszczególnych środków chociaż raz w swoim życiu ,5 CBOS ,8 17, ,2 9,0 5,5 4,8 3,6 3,5 3,4 3,2 2,9 2,3 2,2 2,1 0 Marihuana, haszysz Leki uspokajające i nasenne Alkohol razem z marihuaną Alkohol razem z tabletkami Amfetamina Ecstasy Poppersy Grzyby halucynogenne Dopalacze tzw. smarty Sterydy anaboliczne Leki przeciwkaszlowe Substancje wziewne LSD Kokaina Szałwia wieszcza (salvia divinorum)

20 Odsetki uczniów, którzy używali poszczególnych środków w ciągu ostatnich 12 miesięcy ,4 11,2 10,1 7,1 3,7 3 2,6 2,4 2 1,9 1,9 1,3 CBOS ,1 1,1 1 Marihuana, haszysz Leki uspokajające i nasenne Alkohol razem z marihuaną Alkohol razem z tabletkami Amfetamina Ecstasy Dopalacze tzw. smarty Poppersy Grzyby halucynogenne Leki przeciwkaszlowe Sterydy anaboliczne LSD Kokaina Szałwia wieszcza (salvia divinorum) Substancje wziewne

21 Odsetki uczniów, którzy używali poszczególnych środków w ciągu ostatnich 30 dni ,3 4,9 4,7 CBOS ,1 1,5 1,1 1,1 1,1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,6 0,6 0,5 0 Marihuana, haszysz Alkohol razem z marihuaną Leki uspokajające i nasenne Alkohol razem z tabletkami Dopalacze tzw. smarty Amfetamina Ecstasy Grzyby halucynogenne Leki przeciwkaszlowe Poppersy Sterydy anaboliczne Kokaina Substancje wziewne Szałwia wieszcza (salvia divinorum) LSD i inne halucynogeny

22 Odsetki uczniów, którym proponowano kupno narkotyków CBOS 76% 68% 55% 52% 64% Nie, nigdy 7% 9% 6% 8% 24% 26% 6% 18% 21% 12% 6% 8% 12% 14% 7% Tak, raz Tak, kilka razy Tak, często

23 Sprzedaż narkotyków na terenie szkół, odsetki badanych CBOS 37% 30% 37% 50% Nie 49% 43% 37% 40% Trudno powiedzieć 27% 26% 14% 10% Tak

24 Ocena trudności zdobycia poszczególnych substancji odsetki uczniów z łatwym lub bardzo łatwym dostępem CBOS Papierosy Piwo Wino Wódka Leki uspokajające i Marihuana, haszysz Amfetamina Sterydy anaboliczne Ecstasy Grzyby halucynogenne LSD Dopalacze (tzw. smarty) Kokaina Poppersy Heroina Polska heroina, tzw. kompot Szałwia wieszcza (salvia Crack Dekstrometorfan (DXM)

25 Rozpowszechnienie używania substancji psychoaktywnych wśród młodzieży szkolnej 100% 90% CBOS 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% piwo wódka papierosy wino narkotyki 0% Odsetki odpowiedzi twierdzących na pytania o palenie papierosów (regularnie i w wyjątkowych sytuacjach), o picie piwa, wina oraz wódki i innych mocnych alkoholi w ciągu miesiąca przed badaniem, a także o używanie jakichkolwiek narkotyków w ciągu ostatniego roku

26 Marihuana i haszysz najczęściej używanymi substancjami nielegalnymi Tendencja spadkowa w używania narkotyków przez młodzież Spadek dostępności narkotyków w ocenie badanych Nowe tendencje i zagrożenia: używania łącznie substancji psychoaktywnych tzw. politoksykomania oraz sięganie po nowe substancje tzw. dopalacze Potrzeba nowych działań, angażujących wielu partnerów z różnych dziedzin jako odpowiedź na agresywną kampanię promującą nowe środki o działaniu psychoaktywnym

27 Wskaźniki dotyczące problemowego używania narkotyków

28 Liczba problemowych użytkowników narkotyków w Polsce mieści się w przedziale , w tym liczba użytkowników opiatów:

29 Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w latach liczby osób

30 Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w latach liczby osób wg. substancji Mieszane i inne Wziewne Halucynogeny Inne stymulanty 8000 Kokaina Uspokajające i nasenne Konopie Opiaty

31 Liczba klientów programów leczenia substytucyjnego w latach

32 Osoby leczone w programach leczenia substytucyjnego w Europie wskaźnik na 100 tyś osób. Leczenie substytucyjne w Europie (2005) Przypadki leczenia - wskażnik na mieszkańców 0 UK LU IE PT ES IT FR MT BE DK SK AT EU-average NL DE EE GR SE CZ FI LT BG SI HU LV RO PL CY

33 Liczby zgonów w Polsce z powodu używania narkotyków w latach (zgony wg kodów ICD-10: F11-12, F14-16, F19, X42, X62, Y12, X44, X64, Y14)

34 Nowe przypadki zakażeń HIV, w tym w wyniku używania iniekcyjnego zażywania narkotyków (według daty wykrycia) narkotyki w iniekcjach wszyscy

35 Spadek liczby osób zgłaszających się do lecznictwa Spadek liczby osób zgłaszających się do lecznictwa z powodu opiatów. Politoksykomania rosnący problem Niewystarczająca dostępność leczenia substytucyjnego Stabilny trend problemów związanych z używaniem narkotyków: zgony, zakażenia HIV

36 Podsumowanie CBOS, Młodzież 2008 Marihuana i haszysz najczęściej używanymi substancjami nielegalnymi Tendencja spadkowa w używania narkotyków przez młodzież Spadek dostępności narkotyków w ocenie badanych Nowe tendencje i zagrożenia: używania łącznie substancji psychoaktywnych tzw. politoksykomania oraz sięganie po nowe substancje tzw. dopalacze

37 Podsumowanie II ESPAD 2007 Spadek lub stabilizację większości wskaźników używania substancji psychoaktywnych, zarówno w Polsce jak w większości krajów uczestniczących w badaniu Do 2003 r. przeważała tendencja wzrostowa zarówno, jeśli chodzi o picie alkoholu jak i używanie narkotyków Wzrost nastąpił tylko w przypadku ekscesywnego nadmierne picie, tj. wypijanie co najmniej 5 drinków pod rząd Polska młodzież od początku badań ESPAD odznacza się największym rozpowszechnieniem używania leków uspokajających lub nasennych bez przepisu lekarza

38 Podsumowanie III Problemowi Epi Spadek liczby osób zgłaszających się do lecznictwa Spadek liczby osób zgłaszających się do lecznictwa z powodu opiatów. Politoksykomania rosnący problem Niewystarczająca dostępność leczenia substytucyjnego Stabilny trend problemów związanych z używaniem narkotyków: zgony, zakażenia HIV

39 Wyzwania Dopalacze Politoksykomania Pozamedyczne używanie leków Leczenie substytucyjne