RAPORT NUMERU str

Transkrypt

1 nr 2 LUTY 2012 r. rok LI PL ISSN X INDEX MIESIĘCZNIK OGRODNICZY RAPORT NUMERU str cena 9,90 zł (w tym 5% VAT) Rozsada warzyw polowych Co z jabłkami w przechowalniach? Lilie nie tylko latem

2 + gratis Program Ochrony Roślin Warzywnych lub Sadowniczych 2012 Jeżeli obsługuje Pana/Panią Polskie Wydawnictwo Rolnicze Sp. z o.o., w sprawie prenumeraty prosimy dzwonić do Pani Wioletty Oleś, tel

3 LUTY 2012 nr 2 SPIS TREŚ CI 12 RAPORT NUMERU HANDEL Z SIECIAMI 40 WARZYWNICTWO 6 WYDARZENIA 30 ZA POŚREDNICTWEM GRUPY Danuta Pyza-Grzybowska OWOCE WEDŁUG FFS Rafał Szeleźniak OGRODNICZE SPRAWY POTRZEBA INTEGRACJI Zdzisław Woźniak RYNEK OWOCNE REFLEKSJE. Z KONKURENCJĄ RÓŻNIE BYWA... dr Grzegorz Klimek Z KRAJU I ZE ŚWIATA Tomasz Smoleński DWA TYGODNIE ŚWIEŻOŚCI Rafał Szeleźniak SNACKI Z FRUTTETO Rafał Szeleźniak POMIDORY W TESCO Marta Szyperek W PUŁAPCE SIECIOWEJ Mariusz Podymniak WSPÓŁPRACA ZA I PRZECIW Agnieszka Majewska, Marta Szyperek RAPORT NUMERU. HANDEL Z SIECIAMI OWOCE I WARZYWA W SIECIACH HANDLOWYCH z M.A. Falińskim rozmawia Aleksandra Jóźwicka WARZYWNICTWO NAWADNIANIE POMIDORÓW W CZASIE SADZENIA I UKORZENIANIA dr Krzysztof Fatel FOSFOR W UPRAWIE POMIDORÓW CENTRALNA DYSTRYBUCJA Anna Skoczyńska JAK SIĘ DOSTAĆ NA NAJWYŻSZĄ PÓŁKĘ? Agnieszka Majewska DLACZEGO JEST TAK ŹLE, SKORO JEST TAK DOBRZE Krystyna Szymańska CHRONIĄ I UKRYWAJĄ Krystyna Szymańska O KAŻDEJ PORZE... Tomasz Werner TRUSKAWKI DLA SUPERMARKETÓW POD OSŁONAMI dr Maria Wysocka-Owczarek O OGÓRKACH Stanisław Zabarski JAK ZADBAĆ O DOBRĄ ROZSADĘ dr Irena Babik DOBRA JAKOŚĆ OD PODSTAW Piotr Lubaszka ROZSĄDNY WYBÓR ROZSADY Agnieszka Majewska W OKOLICACH KRAKOWA Anna Wize TAJEMNICE CEBULI Mariusz Podymniak PORY W SYSTEMIE KOMPLEMENTARNYM Tomasz Werner Mariusz Podymniak DLA KLIENTÓW MASOWYCH Danuta Pyza-Grzybowska 68 SADZARKI DO ROZSADY (cz. I) Jan Przyrowski 3

4 S P I S T RE Ś C I LUTY 2012 nr 2 72 SADOWNICTWO 88 ROŚLINY OZDOBNE OCHRONA NOWOŚCI BAYER CROPSCIENCE Aleksandra Jóźwicka SADOWNICTWO NOWE I MODYFIKOWANE SYSTEMY UPRAWY (cz. II) Tomasz Werner FORMOWANIE KORON JABŁONI I GRUSZ prof. dr hab. Augustyn Mika DORADCA PRZYPOMINA. W SADZIE I W PRZECHOWALNI Piotr Gościło CZYTELNICY PYTAJĄ O WPŁYW ŁAGODNEJ ZIMY prof. dr hab. Augustyn Mika JABŁONIE Z POLSKIM RODOWODEM Henryk Czerwiński CO Z JABŁKAMI W PRZECHOWALNIACH? Henryk Czerwiński JAK UPRAWIAĆ AGREST Mgr Bohdan Koziński ROŚLINY OZDOBNE PIĘKNIEJSZA CZĘŚĆ HORTI FAIR (cz. II). ROŚLINY W DONICZKACH Alicja Cecot NIE TYLKO PĘDZENIE Mariusz Podymniak CZYTELNICY PYTAJĄ O PĘDZENIE CEBULOWYCH ROŚLIN OZDOBNYCH dr Dariusz Sochacki LILIE NIE TYLKO LATEM Danuta Pyza-Grzybowska ŁYSZCZEC WIECHOWATY CENNY DODATEK BUKIECIARSKI dr Beata Janowska NAWOŻENIE PELARGONII dr Piotr Chohura FYTOFTOROZA TRUDNA OCHRONA dr Janusz Mazurek Projekt okładki: Agata Janik Autorzy zdjęć na okładce: A. Jóźwicka, P. Gościło, D. Pyza-Grzybowska fot. Fotolia.com - Thaut Images, Ivonne Wierink, amle, doomu, Mariusz Blach, motorlka, tsach. 4

5 OD REDAKCJI ADRES REDAKCJI ul. Kopernika 34, IV piętro, pok Warszawa tel./fax ZESPÓŁ REDAKCYJNY Aleksandra Jóźwicka redaktor naczelna, tel. wew. 126 Danuta Pyza-Grzybowska z-ca redaktor naczelnej, tel. wew. 125 Henryk Czerwiński redaktor, tel Agnieszka Majewska redaktor tel Marta Szyperek redaktor, tel. wew. 128 Rafał Szeleźniak redaktor naczelny portalu owk tel DZIAŁ REKLAMY Anna Kurek dyrektor tel , Ewa Żurczak tel wew. 110, Malwina Szymańska tel wew. 141, WYDAWCA HORTPRESS Spółka z o.o. ul. Kopernika 34, Warszawa info@hortpress.com, KONTO: Bank Millenium S.A (podstawowe) (prenumerata i książki) Redakcja zastrzega sobie prawo redagowania i skracania tekstów oraz zmiany tytułów. Za treść ogłoszeń i artykułów reklamowych redakcja nie odpowiada. KONSULTANCI prof. Franciszek Adamicki, prof. Augustyn Mika, prof. Kazimierz Mynett, mgr Jan Świetlik, dr Michał Trzęsowski, dr Maria Wysocka-Owczarek Dla cze go sie ci? Po prze kształ ce niu OWK w mie sięcz nik po raz dru gi pro po nu je my Pań stwu ra port spe cjal ny. Tym ra zem te ma tem nu me ru jest han del z sie cia mi (hi per -, su per mar ke ty, dys kon ty, ha le cash&car ry). Jak sza - cu ją spe cja li ści zaj mu ją cy się ryn kiem, no wo cze sne ka na ły dys try bu cji za go spo da ro wu ją 15 20% świe żych owo ców i wa rzyw wy pro du ko wa - nych w pol skich go spo dar stwach. Na ra zie jest to nie wie le, ale z pro g - noz wy ni ka, że z ro ku na rok ten udział bę dzie się zwięk szał. Je s te śmy świad ka mi eks pan sji sie ci. W du żych aglo me ra cjach, oprócz obiek tów wiel ko po wierzch nio wych, po wsta ją skle py ty pu eks - pres. Po nad to sie ci lo ka li zu ją swo je pla ców ki w co raz mniej szych mia s - tach. Sieć nie jest part ne rem dla ka żde go. Wspól ną ce chą do staw ców do te go ty pu pla có wek jest du ża ilość i wy so ka ja kość pro duk tów, ela stycz ność do staw oraz stan da ry zo wa ny spo sób ich pa ko wa nia i ka - li bro wa nia. O tym, jak się do stać na naj wy ższą pół kę, in for mu je my na str Przy kła dem do staw cy owo ców, speł nia ją ce go wy so kie wy ma ga nia no wo cze snych ka na łów dys try bu cji, jest Raj pol Tra de fir - ma han dlo wa, któ ra po wsta ła z dwóch grup pro du cenc kich: Raj pol i Ewe li na. Pi sze my o niej na str Fir ma ta do star cza owo ce do su per mar ke tów od pię ciu lat, jak do tych czas z nie wiel kim zy skiem. Raj pol jest jed ną z wie lu grup pro du cen tów, któ re po wsta ły w na szym kra ju w ostat nich la tach. Z pew no ścią cie szy ope ra tyw ność pol skich ogrod ni ków, któ rzy po tra fi li się zor ga ni zo wać, a na stęp nie, wy ko rzy stu - jąc fun du sze unij ne, za in we sto wać w no wo cze sne obiek ty, ale czy nie wpa dli oni w sie cio wą pu łap kę? Za in te re so wa nych tym te ma tem od - sy łam do ar ty ku łu na str Pomi mo wy so kich wy ma gań sie ci han dlo wych co do ja ko ści świe - żych owo ców i wa rzyw, nie są one w sta nie spro stać kon ku ren cji ma - łych skle pów i tar go wisk. Wie lu pol skich kon su men tów wo li ku po wać te pro duk ty na po bli skich ba za rach lub w osie dlo wych zie le nia kach, któ - rych wła ści cie le dba ją o es te ty kę sto isk i pra wi dło we ozna cze nie ofe ro - wa nych od mian, np. jabłek. Ci han dlow cy ku pu ją owo ce i wa rzy wa od mniej szych pro du cen tów, któ rych w na szym kra ju jest więk szość. Dzię ku je my za życz li we przy ję cie pierw sze go nu me ru OWK, w no - wej od sło nie. In for mu ję, że wszy scy pre nu me ra to rzy, wraz z lu to wym nu me rem OWK, otrzy mają w pre zen cie cza so pi smo Ja god nik. Nakład: 9000 egzemplarzy Druk: LOTOS POLIGRAFIA Sp. z o.o. Warszawa, ul. Wał Miedzeszyński 98, tel Opracowanie graficzne i techniczne Beata Gałązka Reklamy całostronicowe: str. 27, 53, 59, 63, 64, 70, 107, 108 Ogłoszenia całostronicowe wydawcy: str. 2 5

6 W Y DA R Z E N I A PRZED NOWYM SEZONEM n Od lewej: dr Jerzy Próchnicki, Emanuel Guillaumont, Kai Wirtz, dr Dariusz Przeradzki Pod czas kon fe ren cji pra so wej (War sza wa, 16 stycz - nia br.) fir ma Bay er CropScience przed sta wi ła no wo ści w swo jej ofer cie. Są ni mi dwa in sek ty cy dy: De cis Me - ga 50 EW i Mo ven to SC, oraz her bi cyd Be ta nal ma xx - Pro 209 OD. Po nad to fir ma ta roz po czy na w 2012 ro ku sprze daż na sion rze pa ku. Na spo tka niu mó wio no rów - nież o ak cji pro mo cyj nej Grunt to bez pie czeń stwo, któ ra zo sta ła za in au gu ro wa na przez Bay er Crop Scien ce w li sto pa dzie ubie głe go ro ku. Wię cej na te mat no wo ści na str. 71. (A.J.) ZŁOTE JABŁKO DLA PROFESORA MAKOSZA W ubie głym ro ku w In sty tu - cie Do świad czal no -Ba daw - czym w Ha idegg wrę czo no pro fe so ro wi Eber har do wi Ma ko szo wi Zło te Jabł ko Au striac kie go Związ ku Sa - dow ni ków. W ten spo sób Prof. Ma ko sza uho no ro wa - no za dłu go let nią i zna ko mi - tą współ pra cę oraz je go za - an ga żo wa nie w spra wy eu - ro pej skie go sa dow nic twa. Jak pod kre ślił Wol fgang Ma zel le, Pro fe sor przez la ta n Pro fe sor Eber hard Ma kosz był nie tyl ko ini cja to rem i or ga ni za to rem licz nych wy jaz - dów szko le nio wych do Sty rii, lecz ta kże przy bli żał Polakom Au strię pro duk cję i kul tu rę tego kraju. Do pro - wa dzi ło to do obu stron ne go po głę bie nia kon tak tów w wie lu dzie dzi nach. War to za zna czyć, że Pro fe sor pu bli - ku je bar dzo in te re su ją ce ar ty ku ły w wio dą cym au striac - kim ma ga zy nie sa dow ni czym Bes se ren Obst. Pod czas wrę cze nia te go bar dzo rzad ko przy zna wa ne go wy ró żnie nia, ja kim jest Zło te Jabł ko Au striac kie go Związ ku Sa dow ni ków, Pro fe so ro wi gra tu lo wa no i ży czo - no dal szej tak fan ta stycz nej współ pra cy. (J.N.) VIII MTAS ZA NA MI Tra dy cyj nie na po cząt ku stycz nia fir ma BASF oraz Szko ła Głów na Go spo dar stwa Wiej skie go zor ga ni zo wa ły w War sza wie Mię - dzy na ro do we Tar gi Agro tech ni ki Sa dow ni - czej. Wy sta wie pro duk tów ogrod ni czych i sprzę tu uła twia ją ce go pra cę w sa dach, pod czas oby dwu tar go wych dni (13 14 stycz nia br.), to wa rzy szy ły wy kła dy pol skich i za gra nicz nych eks per tów. Du żo uwa gi po - świę co no pra wi dło wej ochro nie ro ślin sa - dow ni czych przed cho ro ba mi i szkod ni ka mi, a ta kże pra wi dło wej tech ni ce ich wy ko ny wa - nia. Omó wio no pod sta wo we wa run ki uzy ski - wa nia wy so kich plo nów do brej ja ko ści owo - ców, a ta kże wła ści we go ich prze cho wy wa - nia. Pre zen to wa no wy ni ki naj now szych ba - dań do ty czą cych plo no wa nia no wych od - mian ro ślin sa dow ni czych. Wie dzę teo re tycz - ną mo żna by ło uzu peł nić prze cha dza jąc się n W sto isku wy daw nic twa Hort press, pro fe sor Au gu styn Mi ka (IO, Skier nie wi ce) po ha lach tar go wych. Pod czas tar gów swój pod pi sy wał swo ją naj now szą ksią żkę pt. Cię cie drzew w sa dach in ten syw nych de biut mia ła np. no wa pol ska gru pa ho dow - la na AJ!Ap ple (wię cej na str. 82). Obec ni by li rów nież in ni szkół ka rze, fir my do rad cze i che micz ne. Za in te re so wa nie wzbu dził wy sta wia ny na sto isku Rol sa du opry ski - wacz tu ne lo wy LIP CO OSG -1, a przez fir mę Kru ko wiak opry ski wacz do krze wów Octo pus. Pre zen to wa no rów nież sze - ro ką ga mę urzą dzeń uła twia ją cych zbiór owo ców, jak Pluc -o-trac ki czy plat for my sa dow ni cze. Mo żli wo ści me cha ni za cji zbio ru owo ców bu dzą co raz więk sze za in te re so wa nie, cho cia żby z po wo du ro sną cych kosz tów si ły ro bo czej. Ma szyn i ich dys try bu to rów by ło oczy wi ście o wie le wię cej. W tym ro ku w MTAS wzię ło udział 120 firm, ofe ru ją cych usłu gi dla sa dow nic twa, do pi sa ła rów nież fre kwen cja. Wię cej na te mat tar gów w naj bli ższych wy da niach mie sięcz ni ków Owo ce Wa rzy wa Kwia ty i Sad No wo cze sny oraz na na szej stro nie in ter ne to wej ce Wa rzy wa Kwia ty.pl. (H.C.) 6

7 W Y DA RZ E N I A TAR GI SA DOW NIC TWA I WA RZYW NIC TWA Te go rocz na edy cja TSW już po raz ko lej ny od by ła się w War sza wie. Im pre zę or ga ni zo wa ną przez fir mę Agro - si mex pa tro na tem me ry to rycz nym ob jął w tym ro ku In - sty tut Ogrod nic twa w Skier nie wi cach. W dniach stycz nia Cen trum wy sta wien ni cze Expo XXI od wie dzi ło po nad 5000 go ści, a im pre za zgro ma dzi ła po nad 120 wy staw ców. Pre zen to wa no naj now sze roz wią za nia z za - kre su wa rzyw nic twa i sa dow nic twa od sprzę tu agro - tech nicz ne go, po środ ki pro po no wa ne przez fir my che - micz ne i od mia ny ofe ro wa ne przez fir my ho dow la no-na - sien ne czy usłu gi do radców. Wie le firm eks po no wa ło no wo ści al bo pro po no wa ło no we roz wią za nia wśród pro duk tów już zna nych ogrod ni kom. Za in te re so wa nie wzbu dza ły cią gni ki z ła ma ną osią, Pluc -o -trac ki, no we roz wią za nia w za kre sie prze pro wa dza nia za bie gów ochro ny ro ślin oraz no we urzą dze nia słu żą ce do ochro ny sa dów przed przy mroz ka mi (jak np. za cze pia ny do cią - gni ka Fro st bu ster ma szy na ogrze wa ją ca po wie trze w sa dzie). O te go ty pu roz wią za niach, a ta kże in nych te ma - tach z za kre su sa dow nic twa i wa rzyw nic twa in for mo wa no rów nież pod czas wy kła dów, wy gło szo nych przez pol - skich i za gra nicz nych na ukow ców oraz eks per tów. By ło czego słu chać, bo wiem pre lek cje trwa ły przez oby dwa tar go we dni i co dzien nie od by wa ły się w trzech rów no le gle trwa ją cych blo kach. Wię cej na te mat tej im pre zy w naj bli ższych wy da niach mie sięcz ni ków Owo ce Wa rzy wa Kwia ty i Sad No wo - cze sny oraz na na szej stro nie in ter ne to wej ce Wa rzy wa Kwia ty.pl. (H.C.) UPRA WA MAR CHWI W PI GUŁ CE n Na konferencję zorganizowaną 19 stycznia br. w Ożarowie Mazowieckim przyjechało wielu producentów Kon fe ren cja zor ga ni zo wa na pod tym ha - słem 19 stycz nia br. roz po czę ła się od do sta wia nia krze seł. Za in te re so wa nie pro du cen tów by ło ogrom - ne, a sa la cen trum kon fe ren cyj ne go Ho te lu Ma zur - kas w Oża ro wie Ma zo wiec kim bły ska wicz nie wy peł - ni ła się słu cha cza mi. Fre kwen cja ucie szy ła za rów no pre le gen tów, jak i or ga ni za to rów: fir my Nun hems i Bay er Crop Scien ce. Kon fe ren cję za in au gu ro wał prof. Fran ci szek Ada - mic ki, któ ry przy bli żył pro fil dzia ła nia In sty tu tu Ogrod nic twa i przy po mniał pro du cen tom, jak wa żna jest współ pra ca na ukow ców i prak ty ków. Po twier dził to bar dzo in te re su ją cy wy kład Chri sa van La ar ho ve - na, do rad cy ds. upra wy mar chwi. W przy stęp ny spo - sób wy ja śnił on pro du cen tom, ja kie pier wiast ki ma ją naj więk szy wpływ na wy so ko ść i ja kość plo nu ko rze - ni. Zgro ma dze ni ogrod ni cy z uwa gą słu cha li o pra wi - dło wym na wo że niu mar chwi, wła ści wym sto sun ku po szcze gól nych skład ni ków po kar mo wych i bio lo gii gle by. Za in te re so wa ły ich też in for ma cje do ty czą ce me tod upra wy gle by w ho len der skich go spo dar - stwach. Pre le gent kil ka krot nie pod kre ślał zna cze nie do świad cze nia i wie dzy pro du cen tów w upra wie wa rzyw i ko - niecz ność wpro wa dza nia zmian drob ny mi kro ka mi. W ko lej nym wy stą pie niu pro fe sor Ada mic ki przy po mniał, w ja - kich wa run kach na le ży prze cho wy wać mar chew, i jak dbać o czy stość skrzy nio pa let. Wy ja śnił też, dla cze go nie war - to oczysz czać wa rzyw z zie mi przed umiesz cze niem ich w chłod ni. Dru gą część kon fe ren cji po świę co no ochro nie ro ślin przed cho ro ba mi i szkod ni ka mi. Prof. Je rzy Szwej da omówił naj groź niej sze szkod ni ki mar chwi i przy po mniał, ja kie pre pa ra ty mo żna sto so wać w jej upra wie. Mgr Ane ta Cha łań - ska z In sty tu tu Ogrod nic twa w Skier nie wi cach skon cen tro wa ła się na szko dli wo ści ni cie ni wy stę pu ją cych w pol skich gle bach. Pro du cen tów szcze gól nie za cie ka wi ły in for ma cje do ty czą ce za le ca ne go w upra wie mar chwi pło do zmia nu. Na ko niec Ad rian Ku biak przed sta wił no we od mia ny wa rzyw w ofer cie fir my Nun hems, a Mi ro sław Ko rze niow ski z Bay er Crop Scien ce prze ko ny wał o sku tecz no ści no wych pre pa ra tów, któ re w tym ro ku bę dą już do stęp ne w re - gu lar nej sprze da ży (A.M.) Peł ną re la cję z kon fe ren cji opu bli ku je my w nu me rze mar co wym OWK. 7

8 OGRODNICZE S PRAWY Zdzisław Woźniak wiceprezes PZO Potrzeba integracji Szko da, że tyl ko w sy tu acjach nad zwy czaj nych, kry zy so - wych pro du cen ci owo ców, wa rzyw czy kwia tów zgła sza - ją się do Pol skie go Związ ku Ogrod ni cze go o po moc, a w okre sach nor mal nych uwa ża ją, że or ga ni za cja ogrod ni cza jest nie po trzeb na, prze cież i tak ktoś te spra wy za nich za ła twi. Bo ga ta hi sto ria PZO, a ta kże efek ty je go dzia łal no ści, wska zu ją na ogrom ną po trze bę or ga ni zo wa nia się ogrod ni ków i po sia da - nia sil ne go przed sta wi ciel stwa bro nią ce go ich in te re sów. ZACZ NĘ OD HI STO RII Pol ski Zwią zek Ogrod ni czy pod na zwą Cen tral ny Pol ski Zwią zek Ogrod ni czy po wo ła no w 1906 r., w ce lu zła go dze nia po li ty ki Ro sji car skiej wo bec Pol ski. W ko lej nym ro ku po wsta - ło Ko ło Łódz kie te re no wy od dział Związ ku. Ak tyw ność tych or ga ni za cji (któ rych ce lem by ła obro na in te re sów ich człon ków, po moc ma te rial na, po rad nic two fa cho we, or ga ni zo wa nie po ka - zów, wy staw, wy kła dów, a ta kże po śred nic two pra cy) w okre sie po nad stu let niej dzia łal no ści by ła ró żna; w du żym stop niu za le - ża ła od wa run ków po li tycz nych. Or ga ni za cje by ły za wie sza ne, roz wią zy wa ne, ale w dal szym cią gu dzia ła ły np. w for mie kół przy spół dziel czo ści ogrod ni czej. W ro ku 1982 po wo ła no Pol - ski Zwią zek Ogrod ni czy (PZO), a nie co wcze śniej re ak ty wo wa - no Zwią zek Ogrod ni czy w Ło dzi. W la tach na stęp nych, pra wie we wszyst kich wo je wódz twach po wsta wa ły or ga ni za cje re gio - nal ne (w pew nym okre sie by ło ich oko ło 30.), któ re po dob nie jak i cen tra la w War sza wie dzia ła ły bar dzo prę żnie do po ło - wy lat 90. XX wie ku. Z cza sem ak tyw ność PZO ma la ła, rów nież związ ki re gio nal ne prze sta wa ły ak tyw nie dzia łać. Obec nie wie - le z nich nie ist nie je. Sie dzi bę PZO, któ ra po re ak ty wo wa niu mie ści ła się w War sza wie przy ul. Świę to krzy skiej, a na stęp nie przy ryn ku hur to wym w Bro ni szach, z dniem 1 stycz nia 2000 r. prze nie sio no do Ło dzi, gdzie znaj du je się do dziś. SUK CE SY DNIA DZI SIEJ SZE GO Mo zol na, wy trwa ła pra ca dzia ła czy PZO spo wo do wa ła, że or ga ni za cja za czę ła od bu do wy wać swój au to ry tet i po zy cję ja - ko part ner Mi ni ster stwa Rol nic twa i Roz wo ju Wsi, sej mo wej Ko - mi sji Rol nic twa i Roz wo ju Wsi, a ta kże se nac kiej Ko mi sji Rol nic - twa i Ochro ny Śro do wi ska. Obec nie w PZO sfe de ro wa ne są: Zwią zek Ogrod ni czy w Ło dzi, Wiel ko pol ski Zwią zek Ogrod ni - czy, Re gio nal ny Zwią zek Ogrod ni czy w Czę sto cho wie, Wo je - wódz ki Zwią zek Ogrod ni czy w Ka to wi cach, a ta kże Sto wa rzy - sze nie Pro du cen tów Ozdob nych Ro ślin Ce bu lo wych w Skier - nie wi cach. War to przy po mnieć naj bar dziej spek ta ku lar ne efek ty pra cy PZO w ostat nich la tach: 2002 r. zwol nie nie go spo darstw ogrod ni czych, a ta kże in nych zwią za nych z rol nic twem, z obo - wiąz ku skła da nia de kla ra cji o emi sji py łów i ga zów do at mos fe - ry i wno sze nia z te go ty tu łu opłat w przy pad ku łącz nej mo cy urzą dzeń grzew czych do 5 MW opa la nych wę glem, do 10 MW opa la nych ole jem opa ło wym i do 1 MW opa la nych ga zem; la ta za blo ko wa nie wpro wa dze nia po dat ku ak cy - zo we go na olej opa ło wy cię żki, tzw. ma zut ; roz sze rze nie za - kre su ubez pie czeń upraw rol nych i zwie rząt in wen tar skich i do - fi nan so wa nia skła dek z bu dże tu pań stwa, do 50%. Wa żnym osią gnię ciem jest utrzy ma nie do tych cza so wych form opo dat ko wa nia dzia łów spe cjal nych pro duk cji rol nej na rok Pró by li kwi da cji tej for my Mi ni ster stwo Fi nan sów po dej mo wa ło od ro ku 2009; zda je my so bie spra wę, że praw - do po dob nie bę dą one po dej mo wa ne po now nie. Bę dzie my za - bie gać, aby ewen tu al ne zmia ny by ły jak naj mniej do tkli we dla pro du cen tów dzia łów spe cjal nych pro duk cji rol nej. W ro ku ubie głym wszyst ko wska zy wa ło na to, że opo dat ko wa nie dzia - łów spe cjal nych pro duk cji rol nej w obec nej sza cun ko wej for - mie, od ro ku 2012 zo sta nie zli kwi do wa ne, a wy miar po dat ku na rok 2012 bę dzie pod wy ższo ny o 50%. Po nad to, pro wa dzą - cy upra wy w szklar niach i pod osło na mi, zgod nie z pro po zy cja - mi Mi ni ster stwa Fi nan sów, by li by zo bo wią za ni do: pro wa dze - nia ewi den cji przy cho dów; pro wa dze nia ewi den cji przy cho - dów i roz cho dów w przy pad ku prze kro cze nia przy cho du o rów - no war to ści 300 tys. eu ro (pier wot na wer sja to 150 tys. eu ro); pro wa dze nia peł nej ewi den cji fi nan so wo -księ go wej (ana lo - gicz nej jak dla przed się biorstw) w przy pad ku prze kro cze nia przy cho du o rów no war to ści 1200 tys. eu ro. Wy trwa łość PZO (pod kre śla my to z sa tys fak cją, gdyż in ne or ga ni za cje już od - pu ści ły ), bar dzo do bra zna jo mość obo wią zu ją cych prze pi sów i try bu wpro wa dza nia zmian le gi sla cyj nych, a ta kże do sko na ła współ pra ca i oso bi ste za an ga żo wa nie się w tę spra wę mi ni stra rol nic twa i roz wo ju wsi Mar ka Sa wic kie go spo wo do wa ły, że zmian tych nie wpro wa dzo no w ży cie. Po nad to, bar dzo do bra współ pra ca z mi ni strem rol nic twa i roz wo ju wsi, Agen cją Ryn - ku Rol ne go, a ta kże dzia ła nia mi ni stra Sa wic kie go na fo rum UE spo wo do wa ły, że pro du cen ci upra wia ją cy wa rzy wa, głów nie ogór ki i po mi do ry otrzy ma li wspar cie fi nan so we z ty tu łu po nie - sio nych strat z po wo du epi de mii E. co li ( woj ny ogór ko wej ). Te wszyst kie dzia ła nia prze pro wa dza no bar dzo szyb ko, co wy ni - ka ło z krót kich ter mi nów na rzu co nych przez UE. W re jo nach, gdzie funk cjo nu ją or ga ni za cje ogrod ni cze, za po śred nic twem któ rych in for ma cje prze ka zy wa li śmy na bie żą co, pro du cen ci skła da li wnio ski na ogół w wy zna czo nych ter mi nach, uzy sku jąc re kom pen sa ty fi nan so we. Tam, gdzie ogrod ni cy nie są zor ga ni - zo wa ni, wia do mo ści nie do cie ra ły lub do cie ra ły z opóź nie niem, i w wie lu przy pad kach wnio sków zło żo nych po cza sie nie uwzględ nio no. Po moc fi nan so wa nie mo gła być więc udzie lo - na. W tym go rą cym okre sie pro du cen ci z ca łej Pol ski kon tak - to wa li się te le fo nicz nie z Pol skim Związ kiem Ogrod ni czym otrzy mu jąc po trzeb ne in for ma cje. n Za chę cam do wstę po wa nia do związ ko wych or ga ni za cji re gio nal - nych. In for ma cje mo żna uzy skać pod nu me ra mi: tel./faks: 42/ lub 42/ Szcze gó ło we da ne kon tak to we do na szych jed no stek re gio nal nych prze ka że my w na stęp nych nu me rach OWK. 8

9 O W O C N E R E F L E KS J E Dr Grzegorz Klimek In sty tut Ogrodnictwa Skier nie wi ce RY N E K Z kon ku ren cją ró żnie by wa Wje dy nie słusz nych i rów nie słusz nie mi nio nych cza - sach ma wia no, że w ka pi ta li zmie ma my wy zysk czło wie ka przez czło wie ka, a w so cja li zmie od wrot - nie. My ślę, że ten ka lam bur ma dru gie dno, po le ga ją ce na tym, że tak na praw dę to żad ne go so cja li zmu ni gdy nie by ło, a tyl ko pań stwo wy ka pi ta lizm, któ re go głów ną wa dą by ła omni po ten cja pań stwa i brak ja kiej kol wiek kon ku ren cji, co oczy wi ście pro wa dzi ło do cał ko wi te go za sto ju go spo dar cze - go, a w dal szej ko lej no ści do za pa ści. Nam (wte dy) mło dym wol na kon ku ren cja wy da wa ła się le - kiem na ca łe zło. Nie przy cho dzi ło nam jed nak do gło wy, że na tym naj lep szym ze świa tów ni cze go do sko na łe go prze - cież nie ma, a Bóg nie sta no wi wy jąt ku, bo ist nie je prze cież po za świa tem. Zresz tą, ge ne ty cy po wia da ją, że tak na praw - dę rów ność szans to za prze cze nie isto ty na uki, któ rą upra - wia ją. Wszak wszel kie (i wiel kie!) zró żni co wa nia przy no si my ze so bą na świat w po sta ci ze spo łu na szych cech. Kie dy te raz przy glą dam się owo co we mu ryn ko wi, to mam co raz to wię cej wąt pli wo ści. Nie za mie rzam oczy wi ście ne go - wać WPR z jej fun du sza mi, wspie ra ją cy mi w ró żno ra ki spo - sób rol ni ków i ogrod ni ków. Za jej szcze gól ną za le tę uwa żam zaś fakt, że wspar cie to co raz bar dziej do ty czy tych naj bar - dziej ini cja tyw nych w wiej skiej spo łecz no ści. Sta no wi ta kże przy kład bar dzo sze ro kie go spoj rze nia na wiej ską rze czy wi s - tość. Ty le tyl ko, że wspie ra nie ko go kol wiek po twier dze nia wol nej kon ku ren cji by naj mniej nie sta no wi. Jest to ra czej po - twier dze nie praw dzi wo ści za sa dy, że bli ższa ko szu la cia łu. Zresz tą, tak na praw dę, wszy scy na świe cie, któ rych na to stać, wspie ra ją ro dzi me rol nic two i ogrod nic two na bar dzo wie le spo so bów, zaś swo ją po my sło wość wy si la ją głów nie w tym kie run ku, by in ni te go nie za uwa ży li. Po wsta nie WTO znacz nie to utrud ni ło, ale wca le nie je stem prze ko na ny, że unie mo żli wi ło. Pa trząc na ro dzi me po dwór ko, stwier dzić mo żna, że kon - ku ren cja mo że mieć do bro czyn ne (z punk tu wi dze nia pro du - cen ta) skut ki. bo sty mu lu je wzrost cen. Na ryn ku ja błek na przy kład zda rza ją się se zo ny, kie dy o jabł ka de se ro we kon - ku ru ją eks por te rzy i han dlow cy, dzia ła ją cy na ryn ku kra jo - wym. Oczy wi ście, pod sta wo wym wa run kiem dla po wsta nia ta kiej kon ku ren cji jest ogra ni czo na po daż owo ców de se ro - wych wy so kiej ja ko ści. Tak by ło na przy kład w la tach 2007 i W ro ku 2007 by li śmy świad ka mi jesz cze bar dziej nie - co dzien ne go zja wi ska. Cho dzi mia no wi cie o kon ku ren cję po - mię dzy jabł ka mi ze bra ny mi w ro ku 2006 i Wiel kim szko dom przy mroz ko wym na prze ło mie kwiet nia i ma ja to wa - rzy szy ły, oczy wi ście, bar dzo sku mu lo wa ne ne ga tyw ne emo - cje. W efek cie, nie ja ko na za pas, od no to wa no znacz ny wzrost cen ja błek już w ma ju 2007 ro ku, cho ciaż do zbio rów by ło prze cież jesz cze da le ko. Mó wiąc na wia sem, wie lu eks - per tów za sta na wia ło się nad tym, co by się dzia ło z ce na mi, gdy by nie uro dzaj wy stą pił rów nież w ko lej nym ro ku. Cie ka - we, że część by ła zda nia, że ry nek tak wy so kich cen już by nie za akcep to wał, co tłu ma czo no wzglę da mi psy cho lo gicz - ny mi. Po wy ższe roz wa ża nia po zo sta ją teo re tycz ny mi, po - nie waż na stęp ny nie uro dzaj mie li śmy do pie ro w ro ku Po cią gnął on za so bą po wtór kę ce no wą z ro ku Ale, tu zno wu cie ka wost ka: w 2007 ro ku ze bra li śmy 1,04 mln ton ja błek, w 2010 pra wie 1,86 mln ton. A jed nak ce ny by ły na po dob nym po zio mie. Jak się wy da je, ode gra ły tu ro lę czyn - ni ki ze wnętrz ne. Oto, ma le je ro la naj więk sze go pro du cen ta ja błek na świe cie ja ko ich eks por te ra. Mam na my śli oczy - wi ś cie Chi ny i ich ro sną cą kon sump cję we wnętrz ną. Nie uwa żam za wy klu czo ną sy tu ację, w któ rej za kil ka lat kraj ten za cznie spro wa dzać jabł ka. Miej my na dzie ję, że ta kże z Pol ski. Za ta kim roz wo jem sy tu acji mo że świad czyć spa dek eks - por tu z te go kra ju i to za rów no ja błek de se ro wych, jak i kon - cen tra tu so ku jabł ko we go. Do pro wa dzi ło to do ko lej ne go, dość nie zwy kłe go ro dza ju kon ku ren cji na jabł ko wym ryn ku. Ale po ko lei. Już w ubie głym se zo nie ce ny sku pu ja błek prze - my sło wych by ły wy so kie i się ga ły 0,7 0,8 zł/kg. Wie lu oba - wia ło się za ła ma nia ryn ku z po wo du spad ku cen eks por to - wych ksj po dob nie jak sta ło się to w se zo nie 2007/08. Nic ta kie go się jed nak nie wy da rzy ło. Co wię cej, w bie żą cym se - zo nie ce ny sku pu ja błek prze my sło wych osią gnę ły po dob ny po ziom jak rok wcze śniej. W li sto pa dzie 2011 ro ku w nie któ - rych re jo nach się ga ły na wet 0,8 0,9 zł/kg. W tym cza sie ce - ny ofe ro wa ne przez eks por te rów za jabł ka de se ro we by ły tyl - ko o 0,1 0,2 zł/kg wy ższe. Je śli uwzględ ni ło się kosz ty sor to - wa nia i fakt, że część owo ców i tak trze ba by ło skie ro wać do prze my sło we go prze ro bu, ozna cza ło to prze zna cza nie du - żych par tii owo ców (na wet prze cho wy wa nych w chłod niach) na po trze by prze my słu. Mi mo te go, wie lu eks per tów już te raz uwa ża, że ko lej ny se zon za koń czy my w Pol sce prak tycz nie bez za pa sów ksj, a ce ny sku pu ja błek prze my sło wych zno wu mo gą być wy so kie. To tyl ko przy pusz cze nia. Ale już te raz (tj. w po ło wie stycz - nia 2012 ro ku) fak tem jest oży wie nie w eks por cie i wzrost cen w tym sek to rze do 1,5 1,7 zł/kg ( Mut su, Gol den, Ga la ). By wa jed nak i tak, że źle ro zu mia na kon ku ren cja przy no si bar dzo nie do bre skut ki. Mam tu na my śli wszyst ko to, co okre śla się mia nem pol sko pol skiej kon ku ren cji. Rzecz do ty czy za rów no ryn ku we wnętrz ne go, jak i eks por tu. Przy - po mnij my choć by to, co dzia ło się na ryn ku mro żo nych wi śni czy czar nych po rze czek. Za miast współ dzia łać, eks por te rzy kon ku ro wa li ze so bą pod ha słem: kto sprze da ta niej. Efek - tem by wa ło za ła ma nie ryn ku, by naj mniej nie na je den se zon. Jest i wię cej nie po ko ją cych zja wisk, miesz czą cych się w tej de fi ni cji: choć by tecz ko we fir my, któ re psu ją wschod - ni ry nek ja błek, za ni ża jąc ce ny. Na le ży tu rów nież kon ku ren - cja po mię dzy co raz licz niej szy mi ma ły mi gru pa mi pro du cen - tów Nie któ re z nich ta kże cią gną ce ny w dół. n 9

10 RY N E K Z K R A J U I Z E Ś W I ATA WIĘK SZE ZA PA SY JA BŁEK te go so ku są czę sto przy czy ną wzro stu cen kon cen tra tu so - ku jabł ko we go, co jest wa żne ta kże dla pol skich pro du cen - tów ja błek prze my sło wych. Bra zy lia w la tach 2010 i 2011 wy - pro du ko wa ła po nad po ło wę świa to wej pro duk cji so ku po ma - rań czo we go. We dług BBC, kar ben da zym jest le gal nie sto so - wa ny w Bra zy lii do ochro ny ro ślin. Je go spo ży cie w ma łych ilo ściach nie jest za gro że niem dla zdro wia. So ki, któ re mo - gły by być szko dli we dla lu dzi zo sta ną usu nię te z pó łek skle po wych. WZROST CEN WA RZYW NIE RE KOM PEN SU JE STRAT Za pa sy ja błek w Unii Eu ro pej skiej na 1 grud nia 2011 r. wy - no si ły 4,5 mln ton i by ły bli sko o 20% wy ższe w po rów na niu z ana lo gicz nym okre sem ro ku 2010 po da ją ana li ty cy BGŻ, za WA PA (Świa to we Sto wa rzy sze nie Pro du cen tów Ja błek i Gru szek). W Pol sce za pa sy kształ to wa ły się na po zio mie 1,3 mln ton, czy li pra wie trzy krot nie wy ższym niż w 2010 r. Przy czy ną jest nie tyl ko wzrost pro duk cji ja błek, ale ta kże więk sza ich ilość w prze cho wal niach (pro du cen ci cze ka ją na wy ższe ce ny). W pierw szej po ło wie stycz nia br. wzro sły ce ny więk szo ści wa rzyw w sku pie na ry nek de ta licz ny in for mu je Za kład Eko - no mi ki Ogrod nic twa IE Ri GŻ -PIB. Jed nak wa rzy wa sku po wa - ne są po znacz nie ni ższych ce nach niż w tym sa mym okre sie w 2011 r. Ce bu la w sku pie by ła pra wie trzy krot nie tań sza niż rok te mu, za mar chew pła ci się o 30% mniej, a bu ra ki ćwi kło - we i ka pu sta bia ła po ta nia ły bli sko dwu krot nie. W dal szym okre sie wzrost cen mo że być re la tyw nie mniej szy niż w ro ku po przed nim, gdyż po daż wa rzyw na ryn ku jest znacz nie więk sza nie tyl ko w Pol sce, ale rów nież m.in. na Ukra inie czy w Ro sji in for mu ją ana li ty cy BGŻ i IE Ri GŻ -PIB. SPO ŻY CIE OWO CÓW I WA RZYW FA SO LA WRZAW SKA CHRO NIO NA NA ZWA PO CHO DZE NIA Od 11 stycz nia 2012 r. w re je strze chro nio nych nazw po - cho dze nia i chro nio nych ozna czeń geo gra ficz nych znaj du je się fa so la Wrzaw ska. Po fa so li Pięk ny Jaś z Do li ny Du naj - ca jest to ko lej ny pol ski pro dukt za re je stro wa ny przez Ko mi - sję Eu ro pej ską. Fa so la Wrzaw ska jest pro du ko wa na w po - wie cie tar no brze skim i sta lo wol skim, w wo je wódz twie pod - kar pac kim. Wy ró żnia się du ży mi na sio na mi, cien ką okry wą na sien ną, de li kat ną struk tu rą i kon sy sten cją, a ta kże słod kim sma kiem. WY SO KA CE NA CU KRU Trud na sy tu acja na ryn ku owo ców prze two rzo nych zwią - za na jest z re kor do wo wy so ką ce ną cu kru. Naj więk sze stra ty po nie śli pro du cen ci i prze twór cy dże mów, ga la re tek, owo co - wych mu sów i purée oraz owo ców pusz ko wa nych czy sy ro - pów owo co wych. W prze twór stwie owo co wym ce ny cu kru wzro sły w se zo nie 2010/2011 w po rów na niu z se zo nem po - przed nim o 30 40%. PER TUR BA CJE NA RYN KU KON CEN TRA TU PO MA RAŃ CZO WE GO Sok po ma rań czo wy na świa to wym ryn ku jest re kor do wo dro gi. Od po cząt ku bie żą ce go ro ku je go ce na wzro sła o 25%. Przy czy ną jest ni ska tem pe ra tu ra na Flo ry dzie oraz wy kry cie środ ka grzy bo bój cze go kar ben da zy mu w so ku spro wa dzo nym do USA z Bra zy lii in for mu je BBC. Sta ny Zjed no czo ne są dru gim co do wiel ko ści świa to wym pro du - cen tem so ku po ma rań czo we go. Wy so kie ce ny kon cen tra tu Pol ska za ję ła pierw sze miej sce w ran kin gu opra co wa nym przez Eu ro pej ską Ra dę In for ma cji o Żyw no ści je my naj wię - cej wa rzyw i owo ców w Eu ro pie. Ja ko jed no z czte rech ba da - nych państw speł nia my rów nież nor my Świa to wej Or ga ni za - cji Zdro wia in for mu je Ga ze ta Wy bor cza. Da ne Eu ro pej skie - go Urzę du ds. Bez pie czeń stwa Żyw no ści wska zu ją, że prze - cięt ny Eu ro pej czyk spo ży wa 220 g wa rzyw i 166 g owo ców dzien nie. To łącz nie o 14 g mniej niż za le ca na nor ma. W ran - kin gu za wie ra ją cym da ne z 19 państw, Pol ska za ję ła pierw - sze miej sce, ze spo ży ciem 577 g owo ców i wa rzyw. Po wy żej nor my WHO upla so wa ły się rów nież: Niem cy, Wło chy i Au - stria. Naj mniej wa rzyw i owo ców je dzą miesz kań cy pół no cy kon ty nen tu Is lan dii, Szwe cji, Fin lan dii, Wiel kiej Bry ta nii, ale też Czech. Ba da nia wy ka za ły, że wię cej wa rzyw i owo ców je - dzą lu dzie o więk szych do cho dach i z wy ższym wy kształ ce - niem. Pro duk ty ro ślin ne wy bie ra ją czę ściej ko bie ty niż mę żczyź ni. 10

11 RY N E K WIĘK SZY EKS PORT JA BŁEK NA WSCHÓD Od po ło wy stycz nia br. wzro sło za po trze bo wa nie na pol - skie jabł ka de se ro we ze stro ny od bior ców ro syj skich i ukra - iń skich. Wraz ze zwięk sza ją cym się eks por tem na stą pił po - wol ny wzrost cen sku pu ja błek kie ro wa nych za gra ni cę. Naj - bar dziej (na wet po wy żej 10%) wzro sła ce na sku pu od mian: Ga la, Li gol i Al wa (w ka li bra żu 75+) in for mu je Za kład Eko no mi ki Ogrod nic twa IE Ri GŻ -PIB. Ca ły czas utrzy mu ją się dość ni skie ce ny sku pu (1,00 1,20 zł/kg w kal. 70+) od mia - ny Ida red, tra dy cyj nie po szu ki wa nej przez od bior ców wschod nio eu ro pej skich. W ubie głym ro ku, przy znacz nie wy - ższych zbio rach, ce ny sku pu za tę od mia nę wy no si ły po nad 1,80 zł/kg. CO RAZ MNIEJ MAŁYCH PRODUCENTÓW KAPUSTY KWA SZO NEJ W ostat nich la tach ob ni ża się pro duk cja ka pu sty kwa - szo nej w firmach za trud nia ją cych do 9 osób, a ro śnie pro - duk cja w fir mach prze my sło wych ofe ru ją cych ka pu stę w ma łych opa ko wa niach jed nost ko wych. Ni skie ce ny sku - pu su row ca mo gą spo wo do wać re kor do wą pro duk cję ka - pu sty kwa szo nej w bie żą cym se zo nie, oko ło 35 tys. t, tj. pra wie o 10 tys. t wię cej niż w po przed nim in for mu ją ana li ty cy IE Ri GŻ -PIB. Bie żą cy rok mo żna bę dzie za li czyć do wy jąt ko wych pod wzglę dem wiel ko ści pro duk cji, bo w dłu gim okre sie cza su po pyt na ka pu stę kwa szo ną sta le się ob ni ża. SZAN SA ZBY TU SAN DO MIER SKICH JA BŁEK Pro du cen ci z Gru py Sa dow ni czej Owoc San do mier ski w gmi nie Ob ra zów (świę to krzy skie), bę dą do star cza li jabł ka na ry nek ukra iń ski. Umo wa z dys try bu to rem z Ukra iny za kła - da do sta wy oko ło 400 ton owo ców ty go dnio wo; być mo że w przy szło ści bę dzie to oko ło 1 tys. t. Pro po zy cję zło żo no pod czas spo tka nia sa dow ni ków na IX Kon gre sie Eks por te rów Pol skich w War sza wie, w li sto pa dzie ubie głe go ro ku. Je że li współ pra ca na pod sta wie umów z za gra nicz nym kon tra hen - tem w za kre sie od bio ru owo ców i płat no ści bę dzie się do - brze ukła da ła, praw do po dob nie zo sta nie pod pi sa ny więk szy kon trakt po in for mo wa ła PAP. Prze wi dy wa ne jest uru cho mie - nie no wej li nii sor tow ni czej i na wią za nie współ pra cy z in ny mi gru pa mi sa dow ni czy mi, aby za pew nić wy ma ga ną ilość owo - ców. Gru pa Sa dow ni cza Owoc San do mier ski po wsta ła w lu - tym 2010 r. z ini cja ty wy 10 sa dow ni ków z Bil czy. Obec nie sku - pia 43 go spo dar stwa. Rol ni cy na oko ło 440 ha pro du ku ją jabł - ka (w 85%) oraz m.in. śliw ki, brzo skwi nie i czar ne po rzecz ki. Owo ce są pro du ko wa ne we dług no wo cze snej tech no lo gii, za - sad do brej prak ty ki rol ni czej oraz ochro ny za pew nia ją cej bez pie czeń stwo zdro wot ne kon su men ta. Opracował Tomasz Smoleński 11

12 RAPORT NUM ERU HANDEL Z SIECIAMI Owo ce i wa rzy wa w sie ciach han dlo wych Alek san dra Jóź wic ka: Jak kształ - tu je się udział sie ci mar ke tów w za - go spo da ro wa niu pol skich owo ców i wa rzyw? Maria Andrzej Fa liń ski: To skom pli - ko wa na spra wa, po nie waż w skle pach de ta licz nych sprze da je się oko ło 25% owo ców i wa rzyw, ale w tym pra - wie 15% sta no wi sprze daż z mniej - szych po wierzch ni, któ re w po ło wie dzia ła ją w ra mach sie ci fran czy zo wych, agen cji, grup za ku po wych i in nych form in te gra cji skle pów. Po nad to w for - mie sie cio wej funk cjo nu je zna czą ca część hur tu spo żyw czeg (wie le hur tow - ni spe cja li stycz nych i ha le cash&car ry). Uwzględ nia jąc te za strze że nia, mo żna uznać, że po przez tzw. no wo cze sne ka na ły dys try bu cji, czy li w obiek tach ty - pu su per mar ket, hi per mar ket, dys kont i ha la cash&car ry, sprze da je się 15 20% świe żych owo ców i wa rzyw. Po - wsta je oczy wi ście py ta nie, czy sprze - daż w sie ciach mniej szych obiek tów, tych po ni żej 400 m 2, mo żna uznać za tra dy cyj ną, po zo stań my jed nak przy zwy cza jo wym okre śla niu ka na łu no wo cze sne go, czy li w obiek tach po - wy żej 400 m 2. Spo śród po zo sta łych owo ców i wa rzyw, 10% jest sprze da wa - nych bez po śred nio w go spo dar - stwach, oko ło 20% w ra mach ryn ków i giełd hur to wych. Po zo sta ją jesz cze tar go wi ska i tzw. ryn ki, któ rym przy pi - su je się od 30 do 40% sprze da ży. Co jest spe cy fi ką pol skie go ryn ku? Pol ski ry nek roz wi ja się sto sun ko - wo pro por cjo nal nie, bo wiem zwięk sza się nie tyl ko wiel kość sprze da ży przez sie ci de ta licz ne i hur to we, ale ro śnie też sprze daż z mniej szych po wierzch ni. Zmia na ta jest po rów ny wal na. Zmniejsza się sprze daż tar go wi sko wa, przej mo wa na przez skle py wszyst kich for ma tów i hur tow nie. Nie jest to jed nak spa dek gwał tow ny mó wi my o zmia - nie pro cen to wej w per spek ty wie de ka dy, przy mniej wię cej sta łej pro - duk cji oko ło 3 mln ton owo ców i oko - ło 5 mln ton wa rzyw rocz nie (z po go do - wym współ czyn ni kiem rocz nej zmia - ny +/ 1 mln ton w ka żdej z tych ka te - go rii). Przy szłość, mo im zda niem, nie przy nie sie wiel kich zmian struk tu ral - nych, po nie waż nie ma prze sła nek, któ re wska zy wa ły by na zna czą ce zmia - ny struk tu ry wła sno ścio wej i in ne for my kon cen tra cji po ten cja łu pro duk cyj ne go na wsi. Spo dzie wam się jed nak wzmoc nie nia ka na łu sprze da ży hur to - wej (ryn ki hur to we, cash&car ry, pro du - cenc kie cen tra sku pu), któ ra mo że zmniej szać udział tar go wisk i zwięk - szać udział skle pów wszel kich for ma - tów han dlo wych. Kto jest do staw cą owo ców i wa - rzyw do sie ci? Han del z sie cią han dlo wą ozna cza osią gnię cie od po wied niej ska li. Wy jąt - kiem mo że być sieć, któ ra do pusz cza bez po śred nie za opa trze nie skle pów (a nie po przez cen trum dys try bu cyj ne) przez pro du cen ta (to trud na spra wa ze wzglę du na stan dar dy ja ko ścio we i or - ga ni za cyj ne do sta wy) lub licz ne lo kal - ne (re gio nal ne) cen tra za ku po wo -dys - try bu cyj ne. Jed nak wspól ną ce chą ta - kich do staw ców jest ja kość i ela stycz - ność do sta wy, ta kże stan da ry zo wa ny spo sób pa ko wa nia i ka li bro wa nia pro - duk tów. Han del owo ca mi i wa rzy wa mi z wiel kiej po wierzch ni jest jed nym n Ma ria An drzej Fa liń ski dy rek tor ge ne ral ny Pol skiej Or ga ni za cji Han dlu i Dys try bu cji z naj trud niej szych wy zwań. Za zwy czaj sieć nie jest w sta nie spro stać kon ku - ren cji w za kre sie ja ko ści z ma ły mi skle - pa mi i tar go wi ska mi. Z te go wy ni ka szcze gól na tro ska sie ci (i wy ma ga nia), do ty czą ca wa run ków do star cza nia i spo so bu za bez pie cza nia pro duk tów. To, czym sieć kon ku ru je sku tecz nie na ryn ku, to ska la sprze da ży, któ rej skut kiem jest oczy wi ście ni ska ce na. Da je to szan sę suk ce su i oszczęd no ści w kosz tach sprze da ży, głów nie du żym do staw com. Ma sa pro duk tu ozna cza też ko niecz ność wy mu sza nia szyb kiej ro ta cji, co kosz tu je. Nie jest to po pu lar - ny po gląd, ale wiel ka po wierzch nia han dlo wa jest part ne rem dla sil nych, zin te gro wa nych do staw ców owo ców i wa rzyw. Dla sie ci nie ma zna cze nia, czy wiel kość do sta wy to po pro stu sku - tek wiel ko ści fir my rol ni czej czy dzia ła - nia gru py pro du cen tów. Ko niecz ne jest uzy ska nie przez oby dwie stro ny tzw. ko rzy ści ska li, umo żli wia ją cej wy ko rzy - sta nie ryn ko we go efek tu ni skiej ce ny. Ina czej nie ma to za zwy czaj eko no - micz ne go sen su i koń czy się po ra żką 12

13 R A P O RT N U M E R U naj czę ściej do staw cy, któ ry prze ce nił swo je mo żli wo ści. Ja ką ma są to wa ro wą trze ba dys - po no wać, aby pod jąć współ pra cę, ja kie trze ba speł nić in ne wa run ki? Nie ma sztyw nej re gu ły ani jed no - li te go stan dar du do sta wy mi ni mal nej. Skon cen tro wa ny, cen tral ny sys tem za - ku po wy, to za pro sze nie dla wiel kie go do staw cy. Wy ma ga nia są tym więk sze, im więk sze są obiek ty de ta licz ne. Obiek ty mniej sze i zre gio na li zo wa ne sys te my za ku po we są bar dziej przy ja - zne mniej sze mu do staw cy, o czym wcze śniej wspo mnia łem. Jest to jed - nak kwe stia stra te gii ryn ko wej po - szcze gól nych dys try bu to rów i ge ne ral - nie ich pro fi lu biz ne so we go, prze są - dza ją ce go o ty pie skle pów jed no czo - nych w sieć sprze da ży. Ka żdy z dys try - bu to rów na kła da oczy wi ście wie le in - nych obo wiąz ków, wa run ku ją cych sku - tecz ne za koń cze nie roz mo wy han dlo - wej z dys try bu to rem i pod pi sa nie kon - trak tu. Li czy się przede wszyst kim ja - kość i stan da ry za cja pro duk tu, je go po - wta rzal ność i trwa łość cech ja ko ścio - wych. Rów nie wa żna jest lo gi sty ka, uwzględ nia ją ca uzgod nio ne i wy ma ga - ne ty py opa ko wań i za bez pie czeń. Po - za tym go to wość i umie jęt ność ko rzy - sta nia z nie zbęd nych form wspie ra nia sprze da ży kosz tow nych, ale w efek cie da ją cych i tak ni skie (ni ższe niż śred nie kosz ty na ryn ku) jed nost ko we kosz ty sprze da ży. Mam na my śli sys te my ra ba - to we, wy na gro dze nia za usłu gi lo gi - stycz ne i mar ke tin go wo -pro mo cyj ne. To da je szyb ką ro ta cję i ko rzyść z wej ścia na wiel ką po wierzch nię han dlo wą. Dys po nu ję od po wied nią ilo ścią pro duk tu, mam cer ty fi ka ty, gdzie mam się zwró cić, aby roz po cząć współ pra cę? Oczy wi ście do dzia łu za ku pów, a tam do od po wied nie go kup ca, skła - da jąc wcze śniej ofer tę wprost lub po - przez sys tem au kcyj ny. Ka żda fir ma ma swój spe cy ficz ny spo sób kon tak tu i pra cy z do staw ca mi. Trze ba to po pro - stu speł nić in nej dro gi nie ma. Nie któ - rzy do staw cy są dzą, że zna jo mo ści w sie ci po mo gą, sły szy się też o nie - uczci wych kup cach z pew no ścią to się zda rza, ale to jest pa to lo gicz ny mar - gi nes i nie sta no wi o funk cjo no wa niu ryn ku. Po twier dza je dy nie re gu łę, że fir - ma han dlo wa ma sys tem za ku po wy, któ ry ktoś od cza su do cza su pró - bu je z we wnątrz lub z ze wnątrz obejść. Czy mar ke ty or ga ni zu ją szko le nia dla pro du cen tów? Tak, dziś jest to po wszech na prak - ty ka wiel kich firm. Po wsta ją ró żne go ro dza ju aka de mie do staw cy, sys te my kur sów, a po nad to or ga ni zo wa ne są wzor co we obiek ty, w któ rych sy mu lu je się pro ce du ry do sta wy i sprze da ży pro - duk tów, włącz nie z uży ciem tech nik wspie ra nia sprze da ży. Jest też tak, że or ga ni za cje biz ne so we (przede wszyst - kim pro du cenc kie) or ga ni zu ją kur sy i szko le nia, za pra sza jąc me ne dże rów sek to ra han dlu, eks per tów ryn ku żyw - no ścio we go (z sie ci lub uczel ni eko no - micz nych). Po wsta ły rów nież pro fi lo wa - ne kie run ki stu diów i stu dia po dy plo - mo we ad re so wa ne do do staw ców i uczą ce stra te gii, do ku men ta cji, a ta k - że tech nik z ró żnych ob sza rów sku - tecz nej do sta wy i sprze da ży w sie ci han dlo wej. Wia do mo mi o ta kiej dzia - łal no ści uni wer sy te tów eko no micz - nych, SGGW, uczel ni pry wat nych, m.in. w War sza wie, Kra ko wie, Po zna niu. Są - dzę, że kil ka set osób rocz nie prze cho - dzi ten typ kształ ce nia i szko le nia, z udzia łem spe cja li stów za trud nio nych w sie ciach. Od ręb ną kwe stią jest eks - port świe zych owo ców i wa rzyw przez sie ci do in nych kra jów, w któ rych pro wa - dzą one swo je skle py lub ha le hur to we. W tym przy pad ku ta kie szko le nie i uzy - ska nie we wnętrz ne go cer ty fi ka tu jest w za sa dzie wa run kiem ko niecz nym dla uczest ni ków pro jek tów eks por to wych. Na co zwró cić uwa gę przy pod pi - sy wa niu umo wy? Trud no po wie dzieć. Uwa żam, że trze ba za się gnąć opi nii praw ni ka, któ ry ma do świad cze nie w ob słu dze do staw do sie ci han dlo wej (i w ogó le do od - bior cy han dlo we go) tu jest wie le istot nych kwe stii (ter mi ny płat no ści, usłu gi wspar cia sprze da ży, ka ry umow ne, ela stycz ność do staw, wa run - ki roz wią za nia umo wy, do cho dze nie rosz czeń przez stro ny) sło wem wszyst ko mu si być po praw ne pod wzglę dem praw nym i mą dre eko - no micz nie. Ja kie są za le ty współ pra cy z mar - ke ta mi, a ja kie mi nu sy? Atu tem jest przede wszyst kim prze wi dy wal ność sprze da ży i jej wa - run ków, czy li ni ski po ziom ry zy ka han - dlo we go. Ta kże pew ność za pła ty, mo ż - li wość do cho dze nia rosz czeń. Ale naj - wa żniej sza jest mo żli wość do sta wy i sprze da ży du żej ilo ści pro duk tu przy naj ni ższych na ryn ku kosz tach jed nost ko wych sprze da ży. Po za tym istot na jest re pu ta cja fir my, któ ra współ pra cu je z sie cią i speł nia jej wy - so kie wy ma ga nia or ga ni za cyj ne, ja ko ś - cio we, asor ty men to we i in ne. W ten spo sób bu du je m.in. mar kę i sze ro ką jej roz po zna wal ność. Są rów nież mi - nu sy: przede wszyst kim ni skie ce ny oraz opar cie sprze da ży o efekt ska li. Pre fe ro wa ni są du zi do staw cy, więc mniej szy do staw ca, w kon fron ta cji z ni mi oraz z ko niecz no ścią wspar cia sprze da ży, mo że nie osią gnąć ocze ki - wa nej ren tow no ści. Za ro bi pro cen to - wo ty le, co du ży (al bo i mniej, bo udział pew nych kosz tów przy mniej - szym po ten cja le jest znacz nie więk szy niż przy du żym), ale uzy ska ne kwo ty mo gą nie być dla nie go sa tys fak cjo nu - ją ce. Ze wzglę du na wy móg ela stycz - no ści do sta wy, mo że on być zmu szo - ny do po no sze nia na kła dów, na któ re go nie stać. W sy tu acji spor nej ma też do czy nie nia z ma chi ną wiel kiej or ga - ni za cji, wo bec któ rej mo że nie być w sta nie przed sta wić od po wied niej eks per ty zy spra wy i sku tecz nej ob słu - gi praw nej. Roz ma wia ła Alek san dra Jóź wic ka W następnym numerze OWK RAPORT SPECJALNY EKSTREMALNA POGODA 4 Zmiany klimatu 4 Walka z przymrozkami 4 Melioracja ochrona przed podtopieniem 4 Ochrona przed gradem 4 Ubezpieczenia upraw 4 Biostymulatory Przypominamy: OWK możesz zamówić w wydawnictwie Hortpress w dowolnym czasie na dowolny okres, szczegóły na str

14 RAPORT NUM ERU H A N D E L Z S I E C I A M I Anna Skoczyńska Hortpress Cen tral na dys try bu cja Cho ciaż kra jo wy pro du cent owo ców, wa rzyw czy kwia - tów mo że za ofe ro wać pro dukt wy so kiej ja ko ści, nie - jed no krot nie ma on pro blem z je go zby tem. Gdy drob - ny lo kal ny ry nek jest już wy sy co ny, al ter na ty wą mo gą być du - że, roz wi ja ją ce się w Pol sce sie ci han dlo we hi per - i su per mar - ke tów. Wie le z nich po sia da wła sne, wy daj ne sie ci i wę zły za - opa trze nia na te re nie ca łe go kra ju. Licz nie po wsta ły już one w in nych eu ro pej skich kra jach, zaś w Pol sce są na dal w fa zie roz wo ju. Ma ją one za za da nie za pew nić szyb ką do sta wę to - wa ru do po bli skich mar ke tów. Pro du cen tom da ją mo żli wość jed no ra zo we go, wy god ne go i spraw ne go prze ka za nia pro - duk tów da ne mu od bior cy, któ ry na stęp nie roz dy spo nu je je we dług po trzeb, do po szcze gól nych skle pów swo jej sie ci, na da nym ob sza rze. Nie trze ba więc jeź dzić z to wa rem od jed - ne go do dru gie go mar ke tu, po ko nu jąc znacz ne od le gło ści. Jest to szcze gól nie istot ne w przy pad ku pro duk tów świe żych, szyb ko psu ją cych się, któ re po win ny być do star czo ne w jak naj krót szym cza sie i z za cho wa niem jak naj lep szej ja ko ści. Do dat ko wo po zwa la na zre du ko wa nie kosz tów trans por tu. Dla pro du cen tów, nie po sia da ją cych od po wied nie go za ple cza prze cho wal ni cze go, cen tra lo gi stycz ne i dys try bu cyj ne mo gą za pew nić ta kże od po wied nie wa run ki skła do wa nia pro duk tów ogrod ni czych (ma ga zy ny, chłod nie, a na wet ko mo ry KA). Sie ci hi per - i su per mar ke tów oraz szyb ko roz wi ja ją cych się w Pol sce dys kon tów bu du ją i wy naj mu ją ma ga zy ny cen - tral ne, re gio nal ne, cen tra za ku po we, dys try bu cyj ne i lo gi - stycz ne. Dą żą one do nie za le żno ści i sa mo dziel no ści pod wzglę dem za opa trze nia wła snych mar ke tów sie cio wych. Po szcze gól ne obiek ty ró żnią się mię dzy so bą stop niem roz - bu do wa nia in fra struk tu ry i or ga ni za cji oraz za się giem te ry to - rial nym, w ob słu dze mar ke tów da nej sie ci. Ich po ło że nie, wzglę dem in fra struk tu ry dro go wej, ma istot ny wpływ na spraw ność ich dzia ła nia. CEN TRA LO GI STYCZ NE Naj więk sze i naj bar dziej zło żo ne są cen tra lo gi stycz - ne. W ich skład m.in. mo gą wcho dzić: ma ga zyn, plat for - ma prze ła dun ko wa, ter mi nal kon te ne ro wy, obiekt biu ro - wy, po ste ru nek cel ny, sta cja ben zy no wa oraz punkt tech nicz nej ob słu gi po jaz dów, myj nia sa mo cho do wa i obiekt ga stro no micz no ho te lo wy. Usłu gi re ali zo wa ne przez cen tra lo gi stycz ne to: przyj mo wa nie, ma ga zy no - wa nie i roz dy spo no wa nie to wa rów. Na ich te re nie mo że dzia łać mi ni mum kil ku nie za le żnych ope ra to rów lo gi - stycz nych i in ne pod mio ty go spo dar cze nie zwią za ne z lo gi sty ką. Hi per mar ket Te sco po sia da na te re nie Pol ski cen trum lo gi stycz ne w Gli wi cach. Jest ono po ło żo ne w są siedz twie skrzy żo wa nia au to strad A4 i A1. Je go po wierzch nia ma ga - zy no wa wy no si 57 tys. m 2, w tym 13,8 tys. m 2 to po - wierzch nia chłod ni, a 3 tys. m 2 to część biu ro wa. Po nad to udo stęp nia 400 miejsc par kin go wych, 80 miejsc po sto jo - wych dla na czep i 36 miejsc dla ti rów. Obiekt ma wła sną sta cję ben zy no wą oraz warsz tat z myj nią dla na czep. Je go za da niem jest za opa trze nie skle pów Te sco nie tyl ko w aglo me ra cji ślą skiej, ale w ca łej po łu dnio wej Pol sce: od Rze szo wa po Zie lo ną Gó rę. Ma ga zyn mo że ob słu żyć po nad 250 skle pów. Dzia ła 7 dni w ty go dniu, 24 go dzi ny na do bę. Po dob nie zor ga ni zo wa ne cen tra lo gi stycz ne po sia da ją m.in. su per mar ke ty: In ter marché zlo ka li zo wa ne w Po zna - niu, Piotr i Pa weł w Sad kach ko ło Po zna nia, jak rów nież PO LO mar ket w miej sco wo ści Gieb nia (woj. ku jaw sko -po mor - skie) i w Kło buc ku ko ło Czę sto cho wy. Oby dwa cen tra lo gi - stycz ne Po lo mar ke tu ma ją zbli żo ną po wierzch nię skła do wa - nia oko ło 40 tys. m 2. 14