BADANIE POZIOMU KLIMATU BEZPIECZEŃSTWA W ASPEKCIE ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM PRACY

Transkrypt

1 BADANIE POZIOMU KLIMATU BEZPIECZEŃSTWA W ASPEKCIE ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM PRACY Bo wypadek to jest dziwna rzecz, nigdy go nie ma dopóki się nie wydarzy dr inż. Izabela Gabryelewicz Uniwersytet Zielonogórski Wydział Mechaniczny Instytut Budowy i Eksploatacji Maszyn Kubuś Puchatek -A.A. Milne 1928 rok

2 Jeśli chcecie Państwo podnieść poziom bezpieczeństwa w firmie, bez ponoszenia dodatkowych kosztów, oferujemy : Zbadanie poziomu klimatu bezpieczeństwa Analizę otrzymanych wyników Propozycję zmian Osoby do kontaktu: Izabela Gabryelewicz tel , igabryelewicz@wp.pl Patryk Krupa tel , pkrupa@uz.zgora.pl

3 Badania poziomu kultury bezpieczeństwa pozwala na: zdiagnozowanie słabych i mocnych punktów bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie, pozwolą skupić się na słabych punktach w systemie zarządzania bezpieczeństwem, możliwość analizy ze względu na strukturę zatrudnienie (wiek, wykształcenie) pozwolą dostosować narzędzia i metody podnoszenia kultury bezpieczeństwa danej grupy zawodowej, ograniczyć koszty ponoszone na bezpieczeństwo, poprzez działania na wybranych grupach zawodowych, jednocześnie dostosowując programy do odbiorcy. 3

4 1. BEZPIECZEŃSTWO Jak wynika z badań Randstad Award 2013 i 2015 główne oczekiwania pracowników dotyczą bezpieczeństwa i stabilizacji zawodowej. Większość respondentów (z 7 tys. ankietowanych), jako najważniejsze wskaźniki wyboru pracodawcy, wybrała: stabilną sytuację finansową pracodawcy (72 %), bezpieczeństwo (70 %), przyjazna atmosfera (54%), interesująca praca (50 %), wysokość pensji (49 %), podstawowa opieka medyczna (42 %), szkolenie i kursy zawodowe, zajęcia sportowe oraz szkolenia językowe, pewna elastyczność dotycząca czasu pracy. Częstym błędem popełnianym przez właścicieli firm jest utożsamianie zadowolenia pracownika z wysokością wynagrodzenia. 4

5 5

6 Bezpieczeństwo pracy wiąże się z dwoma obszarami działalności człowieka: wolą, chęcią jego zapewnienia, możliwościami technicznymi i ekonomicznymi eliminowania lub ograniczania zagrożeń. Idea synergii w podejściu do bezpieczeństwa pracy 6

7 BHP stanowi integralną część funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa i ma bezpośredni wpływ na różne aspekty jego działalności, w tym również na osiągane wyniki ekonomiczne. Świadomość powyższego powinna towarzyszyć wszystkim decyzjom dotyczącym kształtowania warunków pracy. Pracodawcy na ogół nie dostrzegają wymiernych korzyści, jakie może przynieść inwestowanie w poprawę warunków pracy, widząc przede wszystkim koszty, związane z koniecznością zapewnienia pracownikom ochrony zgodnej z wymaganiami obowiązujących przepisów. Koszty ponoszone na bezpieczeństwo techniczne. Koszty ponoszone na bezpieczeństwo związane z mentalnością pracowników. 7

8 Zachęty finansowe stosowane dla celów poprawienia wydajności pracy, bądź też zrekompensowania niebezpiecznych warunków pracy może prowadzić do zwiększenia niebezpieczeństwa. Pracownicy chętni do pracy w niebezpiecznych warunkach, którzy są dodatkowo nagradzani, a jednocześnie bardziej narażeni na możliwość wypadku. Sytuacja taka może być postrzegana jako zachęta do podejmowania ryzyka. System nagród za wydajność okazały się stanowić zachętę do szybszej pracy, aczkolwiek zwiększały jednocześnie ryzyko wystąpienia groźnej sytuacji. Zbiorowe programy bonusowe mogą prowadzić do sytuacji, w której pracownik czuje presje innych pracowników bojących się utraty owej premii i dlatego nie zgłasza sytuacji w której doszło do wypadku lub sytuacji potencjalnie wypadkowej. 8

9 2. STATYSTYKA WYPADKÓW PRZY PRACY Liczba wypadków przy pracy w Polsce w latach [ dane GUS] 9

10 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 15

16 3. PRZYCZYNY WYPADKÓW PRZY PRACY Raporty Państwowej Inspekcji Pracy, wskazują, że wśród ważniejszych przyczyn wypadków znajdują się: niewłaściwa organizacja pracy, brak przeszkolenia z zakresu zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zły stan zdrowia psychofizycznego pracowników wywołany zbyt długim czasem pracy i przemęczeniem. 16

17 W wielu przypadkach przyczyn wypadków przy pracy, upatruje się w złym lub nieodpowiednio dobranym procesie technologicznym, niewłaściwie konstruowanych maszynach, urządzeniach, środkach ochrony indywidualnej itp. Przyczyny wypadków wiązano głównie z materialnymi czynnikami środowiska pracy. Niewątpliwie nowoczesne technologie poprawiają warunki pracy, a tym samym przyczyniają się do zmniejszenia liczby wypadków przy pracy. Najnowsze badania (w tym dane statystyczne) pokazują, że istnieje pewna granica możliwości zmniejszania liczby wypadków poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii. 17

18 PRZYCZYNY WYPADKÓW PRZY PRACY Procentowy udział przyczyny wypadków przy pracy w Polsce w 2012 r. [ dane GUS] Procentowy udział przyczyny wypadków przy pracy w Polsce w 2014 roku [dane GUS] 18

19 19

20

21 21

22 4. KOSZTY PRACY Koszty pracy obejmują następujące składniki: wynagrodzenia osobowe, dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej, wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia lub umowy o dzieło, honoraria, wydatki na doskonalenie, kształcenie i przekwalifikowanie kadr, wydatki na delegacje służbowe, wydatki związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe opłacone przez pracodawcę, łącznie ze składkami na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i składkami na Fundusz Pracy, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (odpis w koszty), świadczenia o charakterze rzeczowym, pozostałe wydatki, m.in. wydatki przeznaczone na werbunek, rekrutację i nabór kadr, wydatki na dojazdy do pracy pracowników, wydatki poniesione przez pracodawcę na ubezpieczenia pracowników w trzecim filarze, jeżeli są wliczane w koszty działalności jednostki sprawozdawczej, wypłaty z tytułu udziału w zysku do podziału lub z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach. 22

23 8801,93 zł 3042,21 zł 23

24 24

25 5. KOSZTY WYPADKÓW PRZY PRACY Całkowity koszt wypadku jest to suma kosztów ponoszonych przez samego poszkodowanego i jego rodzinę, koszty ponoszone przez społeczeństwo i koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo. Koszt wypadku przy pracy w przedsiębiorstwie można obliczyć sumując wszystkie składniki kosztów, które są związane z wypadkiem: K o = (K CS + K PMiT + K N + K Z + K ZP + K SM + K N + K Ś +K I ) O (1) gdzie: K o - całkowity koszt wypadku przy pracy, K CS - koszt czasu straconego wskutek wypadku, K PMiT - koszt pomocy medycznej i transportu, K N - koszt nadgodzin, K Z - koszt zastępstw, K ZP - koszt zakłóceń w produkcji, K SM - koszt strat materialnych, K N - koszt napraw, K Ś - koszt odszkodowań, K I - koszty inne, O - odszkodowania otrzymane przez przedsiębiorstwo z instytucji ubezpieczeniowych (zmniejszające koszty wypadków) 25

26 Analiza kosztów wypadków (przeanalizowano 41 wypadków) przy pracy przeprowadzona przez PIP, Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu w roku 2008 roku wykazała udział poszczególnych składników kosztów wypadków przy pracy. Udział poszczególnych składników kosztów 1 zakłócenia w produkcji 32,54 % 2 odszkodowania 20,37 % 3 inne koszty 19,77 % 4 straty materialne 11,47 % 5 zastępstwa 6,04 % 6 czas na dochodzenie powypadkowe 5,12 % 7 czas absencji poszkodowanego 1,53 % 8 czas na działania profilaktyczne 1,52 % 9 naprawy 0,64 % 10 inne koszty czasu straconego 0,51 % 11 czas stracony w dniu wypadku 0,25 % 12 pomoc medyczna 0,24 % 26

27 Średni koszt wypadku, który jest uzależniony od wielkości produkcji pokazano w tabeli poniżej. Koszty wypadków w aspekcie wielkości zatrudnienia Liczba zatrudnionych pracowników do 5 pracowników od 6 20 pracowników od pracowników od pracowników Powyżej 250 pracowników Szacunkowy koszt wypadku ok. 12 tysięcy złotych ok. 19 tysięcy złotych ok. 29 tysięcy złotych ok. 49 tysięcy złotych ok. 63,5 tysięcy złotych 27

28 Interesujące dane dotyczące kosztów wypadków przy pracy podaje Henryk Purwin. Koszty wypadków przy pracy Koszty pracodawcy Koszty ZUS Koszty leczenia ponoszone przez NFZ zł (45,4%) Potencjalne koszty zapobiegające RAZEM Śmiertelny zł (53,8%) 796 zł (0,8%) zł (1,1%) zł Najdroższy zł zł 0,0 zł 500 zł zł Najtańszy zł zł 0,00 zł 650 zł zł Ciężki zł zł zł (2,2% ) zł (0,1% ) zł (90,1% ) (7,7% ) Najdroższy zł zł zł zł zł Najtańszy zł zł 905 zł zł zł Wypadek zł zł zł (18,1%) 796 zł (1,0%) zbiorowy (42,0%) (39,9%) Najdroższy zł zł zł 89 zł zł Najtańszy zł zł 111 zł 0 zł zł 28

29 Uproszczony schemat ujmujący relacje między poprawą warunków pracy a zmniejszeniem strat powodowanych tymi warunkami 29

30 Poziom bezpieczeństwa uzasadniony ekonomicznie 30

31 Zasady prewencji wypadkowej zostały opracowane w 1931 r. przez Heinricha w postaci 10 punktów. Aksjomaty te mają wartość nie tylko historyczną, ponieważ niektóre z nich nadal traktowane są jako punkt wyjścia w analizach bezpieczeństwa pracy i stosowane w prewencji wypadkowej. Zasady Heinricha: 1) pojawienie się wypadku wynika z łańcucha przyczynowego zdarzeń, z których ostatni jest wypadek. Wypadek jest powodowany przez niebezpieczne zachowanie się człowieka i/lub przez działanie mechaniczne urządzenia lub czynnik środowiska pracy; 2) większość wypadków jest powodowana przez niebezpieczne zachowania; 3) wystąpienie wypadku połączonego z poważnym zranieniem poprzedza przeciętnie 300 zdarzeń niebezpiecznych; 4) wielkość szkody powodowanej przez wypadek jest losowa i trudna do przewidzenia, natomiast wystąpieniu samego wypadku można zapobiec; 5) rozpoznanie motywów i przyczyn podejmowania niebezpiecznych zachowań daje podstawy do działań prewencyjnych; 31

32 Zasady Heinricha c.d.: 6) są cztery główne metody zapobiegania wypadkom: odpowiednie projektowanie i kontrola maszyn i wyposażenia, uświadamiająca działalność wśród personelu, dostosowanie pracowników (dobór i szkolenia) oraz dyscyplina pracy; 7) metody, które są najbardziej efektywne w prewencji wypadkowej, są analogiczne z metodami kontroli jakości, kosztów i wydajności pracy; 8) zarządzanie daje najlepszą okazję do prowadzenia prewencji wypadkowej i na nim spoczywa cała odpowiedzialność za wypadki; 9) przełożony jest kluczową postacią w prewencji wypadkowej. On bezpośrednio kontroluje zachowanie pracownika; 10)humanitarne aspekty prewencji wypadkowej są uzupełniane przez czynniki ekonomiczne: bezpieczne warunki pracy są efektywne ekonomiczne; koszty bezpośrednie, które ponosi pracodawca w związku z wypadkami (leczenie i odszkodowana) stanowią tylko około 20% łącznych kosztów, które musi on ponieść w związku z wypadkiem. 32

33 6. NAKŁADY NA PREWENCJĘ WYPADKOWĄ 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 Analizy ekonomiczne w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy, które obejmują m.in. analizy kosztów i korzyści mogą być podejmowane w celu wyboru takich środków profilaktycznych, które umożliwiają osiągnięcie najlepszych rezultatów przy jak najmniejszych kosztach. szybko + tanio = nie będzie dobrze szybko + dobrze = nie będzie tanio tanio + dobrze = nie będzie szybko 38

39 7. KULTURA BEZPIECZEŃSTWA ŚWIADOMOŚĆ I POPRAWA ZACHOWAŃ 39

40 Dlaczego zajmujemy się kulturą bezpieczeństwa? 40

41 Termin "kultura bezpieczeństwa" został po raz pierwszy użyty przez grupę doradców Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) w odniesieniu do awarii reaktora atomowego w Czarnobylu - 26 kwietnia 1986 roku. Komisja badająca ten wypadek doszła do wniosku, że głównymi przyczynami prowadzącymi do przegrzania rdzenia reaktora były zaniedbania związane z kulturą bezpieczeństwa. Po raporcie komisji problematyka kultury bezpieczeństwa znalazła się w centrum zainteresowania, a jej celem była optymalizacja wpływu kultury organizacji na jednostkowe działania pracowników związane z bezpieczeństwem. 41

42 Program Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy, został podzielony na trzy etapy. We wszystkich trzech etapach jednym z głównych celów jest: poszerzenie stanu wiedzy o przyczynach oraz skutkach wypadków przy pracy i chorób związanych z pracą oraz o opłacalności ekonomicznej działań prewencyjnych na poziomie państwa i przedsiębiorstwa, kształtowanie i promocja kultury bezpieczeństwa przez doskonalenie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz rozwój nowoczesnego systemu edukacji i informacji społeczeństwa w powiązaniu z cyklem życia od dzieciństwa do emerytury. W programie tym zauważono niewątpliwy związek liczby i ciężkości wypadków z poziomem kultury bezpieczeństwa. Zapisano to w rozdziale na temat Oddziaływania Programu, gdzie stwierdzono, że (...) zwiększenie kultury bezpieczeństwa w środowisku pracy i życia, wpłynie na obniżenie liczby wypadków przy pracy i chorób związanych z pracą. 42

43 W instrukcji królewskiej Zygmunta III z 1592 r., będącej swego rodzaju zbiorem zasad bhp, zakazywano górnikom: służenia dwóm bogom: królowi i Bachusowi - czyli przemycania gorzałki na dół, za co groziły surowe kary. Podchmielonych pracowników nie wolno było wpuszczać na teren kopalni. 43

44 Miejsce kultury bezpieczeństwa pracy w kulturze organizacji i społeczeństwie oraz jej trójwarstwowy model według D. Coopera i E. Scheina 44

45 BEZPIECZEŃSTWO Czynniki bezpieczeństwa łatwo mierzalne, łatwe do wyrażenia ilościowo ASPEKTY PRAWNE (Normy, procedury, rozporządzenia itp.) ASPEKTY TECHNICZNE (Sprzęt, urządzenia, środki ochrony indywidualnej i zbiorowej itp.) ASPEKTY PSYCHOSPOŁECZNE (wiek, płeć, wykształcenie, staż pracy itp.) Aspekty bezpieczeństwa trudne do określenia ilościowo, niejednokrotnie pomijane w polityce bezpieczeństwa przedsiębiorstwa znajomość prawa, zrozumienie i poprawna interpretacja wybór sprzętu i urządzeń w zależności od zagrożeń, umiejętność obsługi Ilościowe i jakościowe aspekty bezpieczeństwa pracy odpowiednia kultura pracy, uwarunkowania organizacyjne, uwarunkowania kulturowe wartości, przekonania, poglądy itp. 45

46 Trójkąt Heinricha Struktura wypadków na przykładzie transportu w Kanadzie 46

47 Trójkąty relacji wypadków w przedsiębiorstwach z czerech branż (2008 rok) 47

48 8. BADANIE POZIOMU KLIMATU BEZPIECZEŃSTWA 48

49 Praktyka wskazuje, że od pewnego poziomu wypadkowości barierą, w zmniejszaniu liczby wypadków, jest człowiek i jego postawa wobec problemu świadomego ponoszenia ryzyka w procesie pracy. Jest to tak zwany czynnik ludzki, który w obecnym czasie odgrywa jedną z najważniejszych ról w powstawaniu wypadków i to w zasadzie, w każdej dziedzinie życia i gospodarki. 49

50 Normy i wartości mogą być przestrzegane lub tylko deklarowane. Podstawowe założenia, dotyczące zakresu i sposobu badań, narzędzi badawczych, interpretacji wyników itp., stanowią najtrudniejszy etap badań nad poziomem kultury bezpieczeństwa. Otrzymanych wyników nie można wyrazić ilościowo, pozostaje trudna do wykonania ocena jakościowa. W przekonywaniu ludzi do bezpiecznych zachowań nie wystarczy zadbać o odpowiednią wiedzę, należy także zadbać o to, żeby osoby chciały się zachowywać w odpowiedni sposób. Znajomość przepisów nie gwarantuje ich przestrzegania. 50

51 Desygnaty (wyznaczniki), określające wysoką kulturę bezpieczeństwa, pozwalającymi ocenić poziom kultury bezpieczeństwa w określonej grupie pracowników Zakresy tematyczne w ankiecie Desygnaty wysokiej kultury bezpieczeństwa I. Wiedza na temat Edukacja i szkolenie pracowników bezpieczeństwa pracy I. Poglądy i przekonania Szybkie reagowanie na występujące problemy dotyczące bezpieczeństwa Przekonanie, że bezpieczeństwo jest wartością połączoną z każdym celem organizacji, I. Komunikacja w zakresie bhp Komunikowanie się oparte na wzajemnym zaufaniu VI. Stosunek do służb bhp Stymulowanie zaangażowania pracowników z celami bhp, przekonanie o ich ważności i konieczności realizacji oraz praca zespołowa V. Mój wpływ na Rozwijanie troski o bezpieczeństwo własne i współpracowników bezpieczeństwo pracy V. Stosunek przełożonych do Zaangażowanie najwyższego kierownictwa w problemy bhp oraz przywództwo bezpieczeństwa Ustalenie deklaracji polityki bhp oraz odpowiednich procedur i norm V. Stosunek do szkoleń z Edukacja i szkolenie pracowników zakresu bhp V. Odporność na stres Stymulowanie zaangażowania pracowników z celami bhp, przekonanie o ich ważności i konieczności realizacji oraz praca zespołowa V. Motywacja do bezpiecznych Wyrażenie uznania dla osiągnięć grupowych i indywidualnych zachowań 51

52 AUTORSKI KWESTIONARIUSZ DO BADANIA POZIOMU KLIMATU BEZPIECZEŃSTWA Do badania poziomu klimatu bezpieczeństwa stworzono autorski kwestionariusz, który uwzględnia osiem grup tematycznych: I. Wiedza na temat bezpieczeństwa pracy II. III. IV. Poglądy i przekonania Komunikacja w zakresie bhp Stosunek do służb bhp V. Mój wpływ na bezpieczeństwo VI. VII. Stosunek przełożonych do bezpieczeństwa Stosunek do szkoleń z zakresu bhp VIII. Odporność na stres IX. Motywacja do bezpiecznych zachowań W każdej grupie tematycznej uwzględniono pięć pytań szczegółowych, odnoszących się do danego zagadnienia (razem 45 pytań)

53 53

54 54

55 POZIOM KLIMATU BEZPIECZEŃSTWA ZE WZGLĘDU NA WIEK PRACOWNIKA 55

56 POZIOM KLIMATU BEZPIECZEŃSTWA ZE WZGLĘDU NA OGÓLNY STRAŻ PRACY PRACOWNIKA 56

57 POZIOM KLIMATU BEZPIECZEŃSTWA W ZALEŻNOŚCI OD WYKSZTAŁCENIA PRACOWNIKA 57

58 Europejska Strategia Bezpieczeństwa i Higieny Pracy na lata zakładała zmniejszenie w UE ogólnego wskaźnika wypadków przy pracy o 25 %. Natomiast obecna Strategia UE, na lata , zakłada m.in. dalsze zmniejszenie liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Przeciwdziałanie czy adaptacja? Głównymi zasadami obecnej strategii są: prewencja przed rehabilitacją oraz rehabilitacja przed wykluczeniem z rynku pracy. W celu realizacji założeń tej Strategii potrzebne jest doskonalenie istniejących i poszukiwane nowych metod zapobiegania wypadkom przy pracy. Aby działania w tym kierunku były skuteczne, należy poznać te obszary gdzie wypadków jest najwięcej i gdzie są one związane z najcięższymi skutkami, poznać mechanizmy powstawania wypadków oraz ich rzeczywiste przyczyny. Szacuje się, że czynnik ludzki jest przyczyną od 50 do nawet 70 % wszystkich wypadków. To wszystko umożliwić mogą odpowiednie analizy danych o wypadkach przy pracy. 58

59 9. PODNOSZENIE POZIOMU KULTURY BEZPIECZEŃSTWA 59

60 Internalizacja, proces STOPNIOWEGO przyswajania i przyjmowania za własne poglądów, postaw, norm i wartości narzucanych z zewnątrz, które początkowo były traktowane jako obce, respektowane, ale nie w pełni akceptowane. Etapy podnoszenia świadomości bezpieczeństwa wg Kirschsteina 60

61 Wpływanie na postawy ludzkiego działania 1. Ludzie potrzebują wyzwań. Chcą poznawać świat, działać i rozwiązywać problemy, a chęć osiągnięcia celu jest często ważniejsza niż zasady bezpieczeństwa. Podejmując ryzyko są z reguły podziwiani w przeciwieństwie do osób, które dbają o nasze bezpieczeństwo. Te często są traktowane z lekceważeniem, a nawet nas drażnią. 61

62 2. Ludzie ulegają iluzji niezniszczalności, czyli przekonaniu, że podejmując działanie, nawet niebezpieczne, dadzą sobie radę i wszystko skończy się dobrze. Bez iluzji nie moglibyśmy normalnie żyć, myślelibyśmy bowiem ciągle o zagrożeniach i możliwych konsekwencjach naszego działania. Pod jej wpływem możemy jednak przecenić swoje umiejętności, a nie docenić ryzyka towarzyszącego naszemu działaniu wtedy mogą zdarzyć się wypadki. Dlatego potrzebujemy jasnych zasad postępowania. 62

63 3. Ludzie w swoich działaniach są zorientowaniu na działanie i zdobywanie doświadczeni, a nie na wiedzę. Podczas szkoleń przekazujemy więc pracownikom wiele potrzebnych informacji, jednak nie mamy gwarancji, że będą stosowane. Dlatego warto włączyć pracowników w proces tworzenia zasad postępowania i uczynić współodpowiedzialnymi za ich wdrożenie. 63

64 4. Zmiany zachowania bez konsekwencji nie są możliwe. Ludzie uczą się najlepiej, gdy przyczyna zdarzenia i jej skutek są bezpośrednio związane. Przedsiębiorstwo ustala reguły, aby chronić ludzi, bowiem mimo znajomości zasad postępowania pracownicy próbują je czasami obejść. Dlatego przełożeni muszą wyraźnie przekazać, że istniejących zasad należy przestrzegać tak długo, jak istnieją i jak długo pracownik jest zatrudniony w firmie. Nie warto przytaczać żadnych argumentów, ponieważ osoba, która łamie zasady jest przekonana, że nic jej się nie stanie i zdaje sobie sprawę z możliwych konsekwencji. Nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa powinno być związane z negatywnymi konsekwencjami (np. stosowną rozmową), jednocześnie należy wzmacniać pozytywne zachowania np. za pomocą pochwały. 64

65 5. Ludzie maja tendencje do powtarzania zachowania, którego efekty są pozytywne, a unikają zachowania, którego konsekwencje są dotkliwe. Z tego punktu widzenia negatywne zachowania muszą spotkać się z natychmiastową reakcją. Zwlekanie oznacza akceptację. Reagować powinni przełożeni, ale również koledzy pracowników. 65

66 6. Zmiany zachowania bez oporu nie są możliwe. Ludzie niechętnie rezygnują ze swoich przyzwyczajeń, a opór oznacza, że od pracowników wymaga się przestrzegania zasad. Zachowania i świadomość możemy zmienić tylko wtedy, gdy kierownictwo jasno zdefiniuje, co rozumie pod pojęciem bezpieczna praca i konsekwentnie wymaga tego od wszystkich pracowników. 66

67 W Polsce, podobnie jak w wielu krajach, dzień 28 kwietnia, uchwałą Sejmu RP z dnia 9 lipca 2003 r. (MP nr 37, poz. 513), został ustanowiony Dniem Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy. 67

68 68

69 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Zapraszam do kontaktu: dr inż. Izabela Gabryelewicz tel mgr inż. Patryk Krupa tel , 69