Na własne oczy. Kondycja polskiej okulistyki. działy

Transkrypt

1 Kondycja polskiej okulistyki Na własne oczy Fot. istockphoto.com Celem opracowania jest przedstawienie stanu finansowania świadczeń okulistycznych w Polsce w latach Zastosowanie innowacyjnych metod diagnostycznych i terapeutycznych, zwiększenie liczby prowadzonych badań klinicznych i objęcie refundacją innowacyjnych molekuł przyczyniło się do szybkiego rozwoju okulistyki. W pracy przedstawiono wartości umów ze świadczeniodawcami zawartych przez NFZ w poszczególnych rodzajach i zakresach świadczeń: ambulatoryjnej opiece specjalistycznej oraz leczeniu szpitalnym, z podziałem na województwa. 2 menedżer zdrowia listopad-grudzień 9/2015

2 Okulistki, nie okuliści Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej z 2015 r. zawód okulisty wykonuje 4498 lekarzy specjalistów, w tym 80 proc. kobiet. Niemal jedna czwarta lekarzy ukończyła 60 lat. Ważnym zagadnieniem jest nierównomierne rozmieszczenie okulistów w Polsce. Mają oni tendencję do koncentrowania się w obszarach miejskich, w których znajdują się uczelnie i wysokospecjalistyczne ośrodki medyczne. Na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego na temat liczby mieszkańców w poszczególnych województwach i danych Naczelnej Izby Lekarskiej dotyczących liczby lekarzy specjalistów okulistów można oszacować, ilu mieszkańców przypada na okulistę w poszczególnych województwach. Niemal połowa okulistów skupiona jest w 5 województwach: mazowieckim, śląskim, małopolskim, łódzkim i dolnośląskim. Niewątpliwie ma to wpływ na dostępność świadczeń dla pozostałych mieszkańców Polski. Najwięcej mieszkańców przypada na okulistę w województwach podkarpackim, lubuskim i warmińsko- -mazurskim, najmniej w mazowieckim, łódzkim i dolnośląskim. Większość okulistów pracuje w jednostkach publicznego sektora ochrony zdrowia, gdzie najczęstszą formą zatrudnienia są umowy regulowane kodeksem pracy. Natomiast w jednostkach niepublicznych dominują umowy cywilnoprawne jako świadczenia na rzecz zakładu opieki zdrowotnej. Lekarze zatrudniani są w różnym wymiarze czasu pracy. Często pracują w kilku podmiotach opieki zdrowotnej. Niemal połowa okulistów skupiona jest w 5 województwach: mazowieckim, śląskim, małopolskim, łódzkim i dolnośląskim Poradnie okulistyczne Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych z pieniędzy publicznych zakłada możliwość podpisywania umów w rodzaju ambulatoryjna opieka specjalistyczna przez indywidualne i grupowe praktyki lekarskie. Warunki udzielania świadczeń i wymagania wobec personelu określa załącznik do zarządzenia prezesa NFZ. W 2012 r. Fundusz podpisał umowy w zakresie poradni okulistycznej dla dorosłych z 1887 świadczeniodawcami (w tym z 216 w zakresie poradni okulistyki dziecięcej). Umowy w powyższym zakresie zawierane są przez poradnie okulistyczne będące w strukturze zakładów opieki zdrowotnej oraz indywidualne i grupowe praktyki lekarskie. W 2015 r. liczba poradni okulistycznych kontraktujących świadczenia z NFZ zmniejszyła się o 53 w po - równaniu z rokiem Wartość umów wynosiła ,83 zł i była mniejsza o ,93 zł niż w 2012 r. Istotny jest fakt, że średnia wartość umowy zawartej przez świadczeniodawcę z NFZ w 2012 r. Tabela 1. okulistów w poszczególnych województwach w Polsce oraz liczba mieszkańców przypadająca na jednego okulistę Województwo mieszkańców lekarzy okulistów mieszkańców na jednego okulistę dolnośląskie kujawsko lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko wielkopolskie listopad-grudzień 9/2015 menedżer zdrowia 3

3 dolnośląskie kujawsko lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie razem mężczyźni podkarpackie podlaskie pomorskie razem kobiety śląskie świętokrzyskie warmińsko wielkopolskie Rycina 1. okulistów w poszczególnych województwach z uwzględnieniem struktury płci stan na październik 2015 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Naczelnej Izby Lekarskiej do kobiety mężczyźni > 70 Rycina 2. lekarzy okulistów wg struktury płci i wieku stan na październik 2015 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Naczelnej Izby Lekarskiej wynosiła ,61 zł i była jedynie o 2 zł wyższa niż średnia wartość umowy zawartej w 2014 r. Największy spadek kontraktowania zanotowano w województwach mazowieckim i śląskim. Jedynie na województwo pomorskie przeznaczono więcej pieniędzy. Jaki był tego powód? Mniej W ciągu czterech lat znacząco zmniejszyła się liczba realizujących umowy w zakresie poradni okulistycznych dla dorosłych i dla dzieci. Również średnia wartość umowy została znacznie zredukowana aż o 9,24 proc. Prawdopodobne przyczyny zmniejszenia liczby realizujących powyższe świadczenia to: rezygnacja podmiotów ze świadczeń z zakresu okulistyki i okulistyki dziecięcej na rzecz innych poradni (tzw. przesunięcia do 20 proc. funduszy na ambulatoryjną opiekę specjalistyczną); zaprzestanie działalności poradni z powodu niskiej rentowności w porównaniu z prywatnymi praktykami lekarskimi oraz niedobór kadry medycznej. Lecznictwo szpitalne Lecznictwo szpitalne każdego roku generuje niemal dwukrotnie wyższe koszty niż lecznictwo otwarte. Specyfika chorób oczu wiąże się z koniecznością szerokiej diagnostyki i leczenia w warunkach szpitalnych. Wiele procedur wymaga hospitalizacji, gdyż cel leczenia w danym przypadku nie może być osiągnięty przez leczenie ambulatoryjne. W roku 2012 wartości umów z NFZ na hospitalizację w zakresach: okulistyka zespół chirurgii jednego dnia, okulistyka hospitalizacja, okulistyka hospitalizacja: B04, B05, B06, okulistyka hospitalizacja: B12, B13, B14, B15, okulistyka hospitalizacja planowa, okulistyka hospitalizacja planowa: B12, B13, B14, B15, okulistyka zespół chirurgii jednego dnia: B12, B13, B14, B15, 4 menedżer zdrowia listopad-grudzień 9/2015

4 dolnośląskie kujawsko lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko wielkopolskie Rycina 3. mieszkańców przypadająca na jednego lekarza okulistę Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Naczelnej Izby Lekarskiej okulistyka dziecięca hospitalizacja, okulistyka dziecięca hospitalizacja: B12, B13, B14, B15, okulistyka dziecięca hospitalizacja B04, B05, B06, okulistyka dziecięca hospitalizacja planowa, okulistyka dziecięca zespół chirurgii jednego dnia, okulistyka dziecięca zespół chirurgii jednego dnia: B12, B13, B14, B15 wynosiły ,12 zł. W tym: okulistyka dziecięca hospitalizacja, okulistyka dziecięca hospitalizacja: B12, B13, B14, B15, okulistyka dziecięca hospitalizacja: B04, B05, B06, okulistyka dziecięca hospitalizacja planowa, okulistyka dziecięca zespół chirurgii jednego dnia, okulistyka dziecięca zespół chirurgii jednego dnia: B12,B13, B ,00 zł. W porównaniu z 2015 r. wartości umów we wszystkich zakresach szpitalnych zmalały aż o ,46 zł. realizujących powyższe umowy w roku 2015 zmniejszyła się o 1 w porównaniu z rokiem W województwach dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubuskim, opolskim, świętokrzyskim oraz zachodniopomorskim nie ma żadnego świadczeniodawcy, który realizowałby umowę na następujące świadczenia: okulistyka dziecięca hospitalizacja, okulistyka dziecięca hospitalizacja: B12, B13, B14, B15, okulistyka dziecięca hospitalizacja: B04, B05, B06, okulistyka dziecięca hospitalizacja planowa, Dostęp do leczenia z funduszy publicznych jest różny i zależny od miejsca zamieszkania pacjentów okulistyka dziecięca zespół chirurgii jednego dnia, okulistyka dziecięca zespół chirurgii jednego dnia: B12, B13, B15. Mapa dostępu do leczenia w zakresie okulistyki szpitalnej dorosłych wskazuje, że największą liczbę umów podpisano w województwach: śląskim, wielkopolskim i mazowieckim. Równocześnie najwyższe całkowite wartości umów w tym zakresie realizowane są w województwach: mazowieckim, śląskim i dolnośląskim. Ponad 21 proc. pieniędzy na hospitalizację dorosłych pacjentów okulistycznych zakontraktowało 10 z 248 podmiotów leczniczych: Uniwersyteckie Centrum Okulistyki i Onkologii, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 w Lublinie, Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny w Warszawie, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 2 Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, listopad-grudzień 9/2015 menedżer zdrowia 5

5 Tabela 2. Zestawienie liczby oraz kwot umów na realizację świadczeń w zakresie okulistyki oraz okulistyki dziecięcej w latach z podziałem na województwa Województwo Kwota w 2012 r. Kwota w 2013 r. Kwota w 2014 r. Kwota w 2015 r. Różnica 2015/2012 dolnośląskie ,37 zł ,73 zł ,32 zł ,79 zł ,58 zł kujawsko ,65 zł ,25 zł ,55 zł ,70 zł ,95 zł lubelskie ,44 zł ,64 zł ,70 zł ,66 zł ,78 zł lubuskie ,50 zł ,05 zł ,60 zł ,66 zł ,84 zł łódzkie ,09 zł ,58 zł ,86 zł ,23 zł ,86 zł małopolskie ,42 zł ,74 zł ,67 zł ,00 zł ,42 zł mazowieckie ,11 zł ,70 zł ,30 zł ,92 zł ,19 zł opolskie ,60 zł ,90 zł ,70 zł ,10 zł ,50 zł podkarpackie ,50 zł ,00 zł ,10 zł ,80 zł ,70 zł podlaskie ,50 zł ,70 zł ,85 zł ,85 zł ,65 zł pomorskie ,54 zł ,74 zł ,41 zł ,12 zł ,58 zł śląskie ,90 zł ,82 zł ,88 zł ,08 zł ,82 zł świętokrzyskie ,11 zł ,15 zł ,04 zł ,31 zł ,80 zł warmińsko ,83 zł ,96 zł ,70 zł ,42 zł ,41 zł wielkopolskie ,45 zł ,53 zł ,36 zł ,47 zł ,98 zł ,75 zł ,20 zł ,71 zł ,72 zł ,03 zł Suma ,76 zł ,69 zł ,75 zł ,83 zł ,93 zł Województwo w 2012 r. w 2013 r. w 2014 r. w 2015 r. Różnica 2015/2012 dolnośląskie kujawsko lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko wielkopolskie zachodnio pomorskie Suma Proces zbierania, gromadzenia i archiwizowania danych na temat liczby realizujących umowy z NFZ oraz ich wartość opracowany jest przez NFZ. 6 menedżer zdrowia listopad-grudzień 9/2015

6 Tabela 3. Zestawienie liczby oraz kwot umów na realizację świadczeń szpitalnych w zakresie okulistyki u dorosłych i dzieci w latach z podziałem na województwa Województwo Kwota w 2012 r. Kwota w 2013 r. Kwota w 2014 r. Kwota w 2015 r. Różnica 2015/2012 dolnośląskie ,00 zł ,80 zł ,00 zł ,20 zł ,80 zł kujawsko ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,12 zł ,12 zł lubelskie ,00 zł ,00 zł ,20 zł ,20 zł ,20 zł lubuskie ,00 zł ,00 zł ,30 zł ,30 zł ,30 zł łódzkie ,60 zł ,10 zł ,90 zł ,90 zł ,70 zł małopolskie ,60 zł ,60 zł ,00 zł ,00 zł ,60 zł mazowieckie ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł opolskie ,80 zł ,00 zł ,40 zł ,40 zł ,40 zł podkarpackie ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł podlaskie ,37 zł ,47 zł ,47 zł ,47 zł ,10 zł pomorskie ,98 zł ,68 zł ,68 zł ,68 zł ,70 zł śląskie ,30 zł ,70 zł ,60 zł ,60 zł ,70 zł świętokrzyskie ,52 zł ,04 zł ,04 zł ,72 zł ,20 zł warmińsko ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł wielkopolskie ,95 zł ,41 zł ,21 zł ,07 zł ,88 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł Suma ,12 zł ,80 zł ,80 zł ,66 zł ,46 zł Województwo w 2012 r. w 2013 r. w 2014 r. w 2015 r. Różnica 2015/2012 dolnośląskie kujawsko lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko wielkopolskie Suma listopad-grudzień 9/2015 menedżer zdrowia 7

7 Tabela 4. Zestawienie liczby oraz kwot umów na realizację świadczeń szpitalnych i ambulatoryjnych w zakresie okulistyki u dorosłych i dzieci w latach z podziałem na województwa Województwo Kwota w 2012 r. Kwota w 2013 r. Kwota w 2014 r. Kwota w 2015 r. Różnica 2015/2012 dolnośląskie ,37 zł ,53 zł ,32 zł ,99 zł ,38 zł kujawsko ,65 zł ,25 zł ,55 zł ,82 zł ,17 zł lubelskie ,44 zł ,64 zł ,90 zł ,86 zł ,58 zł lubuskie ,50 zł ,05 zł ,90 zł ,96 zł ,54 zł łódzkie ,69 zł ,68 zł ,76 zł ,13 zł ,56 zł małopolskie ,02 zł ,34 zł ,67 zł ,00 zł ,02 zł mazowieckie ,11 zł ,70 zł ,30 zł ,92 zł ,19 zł opolskie ,40 zł ,90 zł ,10 zł ,50 zł ,90 zł podkarpackie ,50 zł ,00 zł ,10 zł ,80 zł ,30 zł podlaskie ,87 zł ,17 zł ,32 zł ,32 zł ,45 zł pomorskie ,52 zł ,42 zł ,09 zł ,80 zł ,28 zł śląskie ,20 zł ,52 zł ,48 zł ,68 zł ,52 zł świętokrzyskie ,63 zł ,19 zł ,08 zł ,03 zł ,40 zł warmińsko ,83 zł ,96 zł ,70 zł ,42 zł ,41 zł wielkopolskie ,40 zł ,94 zł ,57 zł ,54 zł ,86 zł ,75 zł ,20 zł ,71 zł ,72 zł ,03 zł Suma ,88 zł ,49 zł ,55 zł ,49 zł ,39 zł Województwo w 2012 r. w 2013 r. w 2014 r. w 2015 r. Różnica 2015/2012 dolnośląskie kujawsko lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko wielkopolskie Suma W latach finansowanie okulistyki zmniejszyło się o ,39 zł. Równocześnie zmniejszyła się o 54 liczba realizujących umowy. W związku z tym nastąpił spadek średniej wartość umowy na świadczeniodawcę z ,85 zł w roku 2012 do ,37 zł w roku menedżer zdrowia listopad-grudzień 9/2015

8 Tabela 5. Zestawienie średnich wartości umów na realizację świadczeń szpitalnych (bez pakietu onkologicznego) i ambulatoryjnych w zakresie okulistyki u dorosłych i dzieci w latach z podziałem na województwa Województwo Średnia wartość umowy w 2012 r. Średnia wartość umowy w 2013 r. Średnia wartość umowy w 2014 r. Średnia wartość umowy w 2015 r. Różnica pomiędzy średnią wartością umowy 2015/2012 dolnośląskie ,69 zł ,73 zł ,47 zł ,55 zł ,13 zł kujawsko ,24 zł ,84 zł ,96 zł ,10 zł ,87 zł lubelskie ,28 zł ,00 zł ,69 zł ,85 zł ,44 zł lubuskie ,41 zł ,23 zł ,89 zł ,69 zł 2 968,72 zł łódzkie ,32 zł ,22 zł ,56 zł ,58 zł ,74 zł małopolskie ,67 zł ,38 zł ,68 zł ,17 zł ,50 zł mazowieckie ,01 zł ,87 zł ,21 zł ,05 zł ,95 zł opolskie ,45 zł ,13 zł ,47 zł ,25 zł ,20 zł podkarpackie ,21 zł ,51 zł ,98 zł ,45 zł 565,77 zł podlaskie ,05 zł ,95 zł ,50 zł ,46 zł ,41 zł pomorskie ,32 zł ,18 zł ,70 zł ,78 zł ,46 zł śląskie ,40 zł ,34 zł ,85 zł ,30 zł ,10 zł świętokrzyskie ,86 zł ,68 zł ,49 zł ,09 zł 1 170,23 zł warmińsko ,11 zł ,99 zł ,10 zł ,66 zł ,45 zł wielkopolskie ,70 zł ,08 zł ,04 zł ,84 zł ,86 zł ,66 zł ,68 zł ,87 zł ,96 zł ,71 zł Suma ,85 zł ,74 zł ,87 zł ,37 zł ,48 zł Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza- -Radeckiego we Wrocławiu, Szpital Okulistyczny, os. Na Wzgórzach 17b w Krakowie, Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr. Antoniego Jurasza w Bydgoszczy, Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 im. św. Barbary w Sosnowcu. W latach finansowanie okulistyki zmniejszyło się o ,39 zł. Równocześnie zmniejszyła się o 54 liczba realizujących umowy. W związku z tym nastąpił spadek średniej wartości umowy na świadczeniodawcę z ,85 zł w roku 2012 do ,37 zł w roku W 2012 r. NFZ przeznaczył na finansowanie świadczeń ambulatoryjnych i szpitalnych w okulistyce ,88 zł. Równocześnie całkowity koszt świadczeń zdrowotnych NFZ w roku 2012 to zł. Świadczenia okulistyczne stanowiły zatem 2,16 proc. całkowitych kosztów świadczeń zakontraktowanych przez NFZ. W 2014 r. wartość umów z NFZ na świadczenia ambulatoryjne i szpitalne w okulistyce zmniejszyła się do ,49 zł. Całkowity koszt świadczeń zdrowotnych w tym roku wzrósł o niemal 7,9 proc. w porównaniu z 2012 r. do zł. Świadczenia okulistyczne stanowiły 1,97 proc. całkowitych kosztów świadczeń zakontraktowanych przez NFZ. Mapy leczenia Efektywne wykorzystanie pieniędzy publicznych przeznaczonych na leczenie chorób oczu uzależnione jest od kilku czynników. Jednym z nich jest optymalne zagospodarowanie infrastruktury lecznictwa szpitalnego i ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Kolejny to liczba i rozmieszczenie praktyk lekarskich w ramach umów z NFZ. Dostęp do leczenia z pieniędzy publicznych jest różny i zależny od miejsca zamieszkania pacjentów. Przez cztery lata zmniejszyła się znacząco kwota finansowania świadczeń w okulistyce. Równocześnie zmniejszyła się liczba realizujących umowy. Zmniejszył się także udział kontraktów okulistycznych w całkowitych kosztach świadczeń opieki zdrowotnej. Wykonujemy więcej procedur za mniejsze pieniądze. Nie są płacone nadwykonania, a mimo to liczba wykonanych procedur rośnie, ponieważ dla nas, lekarzy, dobro pacjenta jest najważniejsze. Iwona Grabska-Liberek Autorka jest konsultantem ds. okulistyki województwa mazowieckiego i prezesem elektem Polskiego Towarzystwa Okulistycznego. listopad-grudzień 9/2015 menedżer zdrowia 9