Aktualizacja materiałów z logiki dla doktorantów PW

Transkrypt

1 Aktualizacja materiałów z logiki dla doktorantów PW

2 Rodzaje definicji Definicja sprawozdawcza, inaczej analityczna, wskazuje, jakie znaczenie miał dotychczas wyraz definiowany w pewnym języku. Definicja taka może być prawdziwa ( Premier to prezes rady ministrów ) lub fałszywa ( Sędzia to osoba w podeszłym wieku ). Definicja projektująca, inaczej syntetyczna, ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość. Jako arbitralna nie może być fałszywa. Definicja projektująca jest definicją projektującą tylko do momentu, aż zostanie przyjęta przez jakąś grupę ludzi(np. wspólnotę uczonych). Od tego momentu jest już ona definicja sprawozdawczą. Definicja projektująca jest definicją konstrukcyjną, jeżeli ustala znaczenie pewnego wyrazu na przyszłość, nie licząc się zupełnie z dotychczasowym znaczeniem tego wyrazu ( chem. def.soli), jeżeli przedtem w ogóle jakieś posiadał( def. polonu). Np. Sól jest to związek chemiczny składający się z atomów metalu i reszty kwasowej. Polon jest to pierwiastek o ciężarze atomowym 210. Definicja projektująca regulująca ustala ostry zakres i wyraźne znaczenie dla nazw nieostrych o treści niewyraźnej, licząc się z dotychczasowym użyciem danego wyrażenia. Np. Duże miasto jest to miasto o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys. Definicja regulująca nadaje nowe znaczenie wyrazom (jest projektująca), z zachowaniem warunku, że to nowe znaczenie jest na tyle bliskie dotychczasowemu, na ile jest to możliwe ze względu na zamierzony stopień precyzacji.

3 Definicja cząstkowa- to definicja, która charakteryzuje znaczenie jakiegoś słowa tylko częściowo, poprzez sformułowanie warunku pozwalającego w odniesieniu do niektórych tylko przedmiotów rozstrzygnąć, czy podpadają one pod definiowane słowo, czy nie. Definicje cząstkowe mogą formułować : a)warunek, którego spełnienie oznacza, ze jest on desygnatem nazwy N : Jeśli X ma własność W, to X jest desygnatem nazwy N.

4 Definicje cząstkowe mogą formułować : b)warunek, którego spełnienie przez jakiś przedmiot oznacza, ze nie jest on desygnatem nazwy N : Jeśli X ma własność V, to X nie jest desygnatem nazwy N.

5 c) Definicja cząstkowa pozytywno-negatywna : pozwala orzec o niektórych przedmiotach,że są desygnatami nazwy N, a o pewnych przedmiotach, że desygnatami tej nazwy nie są.

6 Błędy w definiowaniu Ignotum per ignotum- nieznane przez nieznane - błąd polegający na użyciu w definicji słów nieznanych dla adresata tej definicji. Np. definicja Plumbikon jest to widikon, którego elektroda akumulująca jest wykonana z tlenków ołowiu. - jest niezrozumiała dla niespecjalisty. Idem per idem- to samo przez to samo - błąd polegający na użyciu w członie definiującym tego właśnie słowa, które ma być definiowane ( lub słowa bezpośrednio od niego pochodnego). Np. Pragnienie jest to stan emocjonalno-motywacyjny, w zasadzie świadomy, polegający na odczuwaniu braku obiektu pragnienia. Nieadekwatność definicji Definicja za szeroka zakres definiendum jest podrzędny wobec definiensa. Np. Eutanazja jest to zabicie człowieka pod wpływem współczucia dla niego (adekwatna definicja na jego żądanie.) Definicja za wąska zakres definiendum jest nadrzędny wobec definiensa. Np... Eutanazja jest to zabicie człowieka na jego żądanie pod wpływem współczucia dla niego za zgodą i namową krewnych. Błąd krzyżowania się zakresów definiendum i definiensa Np. Jezioro jest to naturalny zbiornik wody słodkiej. ( Są jeziora słone, są naturalne zbiorniki słodkiej wody nie będące jeziorami, np. rzeki, bagna.) Błąd przesunięcia kategorialnego- zakres definiendum wyklucza się z definiensem. Np. Wybuch jest to taka nagła rzecz

7

8 Pytania, których nie warto dyskutować :

9

10

11

12 SPOSOBY I DROGI ZWALCZANIA TEZY PRZECIWNIKA Sposób (modus) ad rem- sposób odwołujący się do rzeczy, Wykazujemy, że twierdzenie przeciwnika nie zgadza się z naturą rzeczy, z jakąś absolutną prawdą obiektywną. Sposób ad hominem- sposób odwołujący się do danego człowieka. Wykazujemy że twierdzenie przeciwnika nie zgadza się z innymi jego twierdzeniami, na które już się zgodził czyli pewną względną prawdą subiektywną. Droga bezpośrednia- Wykazuje się bądź że przesłanki są błędne, bądź akceptuje się przesłanki, ale pokazuje się, że wniosek z nich nie wynika ( non sequitur). Droga pośrednia: Apagoga- przyjmujemy twierdzenie przeciwnika za słuszne i łączymy je innym twierdzeniem uznanym powszechnie (wcześniej) za słuszne. Jeśli z obu twierdzeń traktowanych jako przesłanki do dalszego wnioskowania wysuwa się konkluzję jawnie fałszywą sprzeczną z argumentem ad rem lub ad hominem- to wynika stąd, że twierdzenie przeciwnika było błędne. Instancja - exemplum in contrarium -obalenie pojedynczego przypadku obala tezę ogólną.

13 Wnioskowanie kalifa Omara, za pomocą którego starał się usprawiedliwić zarządzone przez niego spalenie biblioteki aleksandryjskiej. Jeżeli te księgi tej biblioteki zgadzają się co do treści z Koranem, to są niepotrzebne. Jeżeli księgi te nie zgadzają się co do swej treści z Koranem, to są szkodliwe. Te księgi zgadzają się z Koranem lub się nie zgadzają. Zatem: Te księgi są zbyteczne lub szkodliwe. Jest to dylemat konstrukcyjny złożony: p q r s p v r q v s

14 Dalsze rozumowanie kalifa: Jeśli księgi te są zbyteczne, to należy je zniszczyć. Jeśli księgi te są szkodliwe, to też należy je zniszczyć. Księgi te są zbyteczne lub szkodliwe. Zatem: Księgi te należy zniszczyć. Jest to dylemat konstrukcyjny prosty: p q r q p v r q Rozumowania kalifa są formalnie poprawne. Dyskusja możliwa jedynie poprzez negację przesłanek.

15 Każda wypowied Niektóre tezy Niektóre tezy fizy Rozumowanie Fritjofa Capry: Wschodnio-mistyczny obraz świata znajduje potwierdzenie we współczesnej fizyce. Filozofia Wschodu (np. buddyzm) i fizyka są komplementarne. Capra rozumuje według następującego schematu: Występują tu dwa rodzaje błędów formalnych: 1.Non sequitur- wniosek nie wynika logicznie z przesłanek 2.Błąd ekwiwokacji- podobieństwo słów bierze się za tożsamość znaczeń. Capra powinien wykazać, że jedność przyrodnicza, jest tym samym co jedność mistyczna.

16 Rozumowanie Davida Bohma: Przyroda i świadomość mają aspekt wspólny, a tym aspektem jest matematyka. Bohm wyprowadza następujący sylogizm: Jakaś matematyka jest obecna w przyrodzie. Wszelka matematyka jest czymś duchowym. Zatem: Coś duchowego jest obecnego w przyrodzie. Rozumowanie jest formalnie poprawne (tryb sylogistyczny Disamis), zatem kto odrzuca przedstawiona we wniosku tezę, musi odrzucić co najmniej jedną z dwóch przedstawionych przesłanek.

17