» Rozmowa z Wojciechem Henrykowskim, prezesem Polskiego Centrum Badań i Certyfi kacji S.A.» Str. 11

Transkrypt

1 Numer 2 (2) maj 2013 r. Edukacyjny poradnik o znakach i certyfikatach na produktach Znakowanie i certyfikacja Klasyfikacja znaków Eko znaki Który znak to ten właściwy Liczymy, że klienci zaczną poszukiwać produktów ze znakiem PN» Rozmowa z Anną Stankowską, dyrektor Wydziału Certyfi kacji Polskiego Komitetu Normalizacyjnego..» Str. 12» Oznaczenia i znaki można podzielić na obligatoryjne (normatywne, obowiązkowe) oraz nieobligatoryjne (dobrowolne, nieobowiązkowe).» Str. 4» Oznaczenia na produktach związane z ekologią stają się coraz popularniejsze ze względu na rosnącą świadomość konsumentów..» Str. 7» Rozmowa z Wojciechem Henrykowskim, prezesem Polskiego Centrum Badań i Certyfi kacji S.A.» Str. 11

2 TEST Q cyjny wyroby na znak

3 Spis treści: Klasyfikacja znaków... 4 Oznaczenia normatywne... 5 Kiedy CE nie oznacza bezpieczeństwa... 5 Znakowanie elektroniki i AGD... 6 Ekoznaki... 7 Krajowe i zagraniczne... 7 Oznakowania techniczne... 7 Przegląd ważniejszych oznakowań i certyfikatów... 8 I co z ISO Oznaczenia przyznawane przez stowarzyszenia i organizacje Design też zasługuje na wyróżnienie Nagrody i wyróżnienia prasowe Jak łatwo spocząć na laurach W następnym wydaniu Już w czerwcu, trzeci numer poradnika InfoBiznes, a w nim temat: Energia odnawialna Numer 2 (2) maj 2013 r. Oznaczenia Energia odnawialna Autorzy: Anna Skwierzyńska a.skwierzynska@infomarket.edu.pl Łukasz Sowiński l.sowinski@infomarket.edu.pl Kontakt z redakcją: InfoMarket Sp. z o.o. ul. Trylogii 2/16, Warszawa tel./fax: (22) redakcja@infomarket.edu.pl reklama: r.wojciechowska@infomarket.edu.pl j.markowski@infomarket.edu.pl Prenumerata Chcesz co miesiąc otrzymywać pełną wersję magazynu InfoMarket wraz ze wszystkimi dodatkami, gadżetami oraz materiałami szkoleniowymi? Nic prostszego! Zamów prenumeratę InfoMarket! OK Stać Cię na wiedzę i bogactwo informacji! Prenumerata magazynu już od 199 zł. Szczegóły na Niniejszy Poradnik jest zastrzeżony patentowo i w całości chroniony prawem autorskim. Wszelkie komercyjne przytaczanie całości bądź wybranych fragmentów opracowania wymaga zgody Wydawcy. Materiały InfoMarket Sp. z o.o. zabezpieczone zostały specjalnym kodem endokryptowym. Powielony tekst lub jego wybrane fragmenty są łatwe i proste do wykrycia. W przypadku naruszenia dóbr intelektualnych bądź materialnych InfoMarket Sp. z o.o., poniesione straty będą egzekwowane prawnie. Zapraszamy do współpracy!»»»»»»» InfoBiznes_02_okladka.indd » Jesteś zainteresowany otrzymywaniem nowości, porad lub innych informacji rynkowych zgłoś się do nas! Przygotujemy materiał na potrzeby serwisów informacyjnych, stron WWW, sklepów internetowych, prezentacji czy szkoleń. Nie trać czasu! Zrobimy to za Ciebie szybko, tanio i solidnie! reklama nr 2 maj

4 Znakowanie i certyfikacja Fot. Fotolia.pl Na opakowaniach, a także na samych produktach znajdują się różnego typu oznaczenia. Jedne świadczą o zgodności z różnorodnymi normami, inne stanowią potwierdzenie dobrej jakości produktu, a jeszcze inne informują o tym, że dany produkt zdobył uznanie konsumentów czy też redaktorów różnorodnych fachowych pism branżowych. W niniejszym poradniku dokonaliśmy klasyfikacji oznaczeń, zarówno tych obowiązkowych, jak i nieobligatoryjnych, i postanowiliśmy przybliżyć ich znaczenie. Produkty znakowano już w czasach starożytnych. Z tego samego powodu co kilka wieków temu znakuje się produkty w czasach obecnych aby nadać zindywidualizowane cechy konkretnemu produktowi i dzięki temu wyróżnić go na tle innych konkurencyjnych wyrobów. Znakowaniem lub też oznakowaniem określa się system znaków stosowanych do rozróżniania, zidentyfi kowania oznakowanych rzeczy, a więc nazwę produktu, producenta (osobę, która bierze odpowiedzialność za towar) i zastosowanie, jeśli nie wynika z nazwy. Znak natomiast stanowi informację o czymś (trwałość cena skład), wyobrażenie czegoś grafi cznie, literowo, przez gest, obraz, opis, symbol lub piktogram. Funkcja każdego znaku umieszczonego bezpośrednio na produkcie lub jego opakowaniu polega na celowym przekazie informacji i dzięki temu znak stanowi środek do komunikowania się ludzi. W trakcie podejmowania decyzji o zakupie konsumenci, oceniając przydatność danego produktu, oprócz ceny bardzo często patrzą przez pryzmat różnorodnych symboli, certyfi katów i oznaczeń, które umieszczone są na wyrobie. Jeżeli wiemy, co dany symbol oznacza, daje to nam jasny i szybki przekaz odnośnie do jakości produktu, która jest ściśle związana m.in. z procesem jego wytwarzania. Klasyfikacja znaków Wszelkiego typu oznaczenia i znaki można podzielić ze względu na status prawny: na obligatoryjne (normatywne, obowiązkowe) oraz nieobligatoryjne (dobrowolne, nieobowiązkowe). Oznaczenia obligatoryjne to takie, bez których produkt nie może zostać wprowadzony do obrotu. Oznaczenia nieobligatoryjne natomiast są dobrowolnie stosowane przez producentów, głównie w celach kształtowania określonego wyobrażenia o produkcie czy fi rmie i zwiększenia jego wartości, m.in. pod względem jakości i bezpieczeństwa. Oznaczenia te są nadawane po przeprowadzeniu specjalistycznych badań przez uprawnione instytuty, np. OBR Predom. Do oznaczeń nieobowiązkowych zalicza się: certyfi katy krajowe (oznaczenia popularne głównie na polskim rynku, np. znak bezpieczeństwa B ), certyfi katy europejskie honorowane w krajach europejskich, np. ENEC, EMC, HAR oraz certyfi katy światowych organizacji do tej grupy zaliczamy oznaczenia przyznawane przez organizacje certyfi kujące spoza Europy (do najpopularniejszych należą te przyznawane przez Stany Zjednoczone i Chiny). Certyfi kacja obowiązkowa w Unii Europejskiej dotyczy znaku bezpieczeństwa CE, który muszą mieć wyroby, które mogą spowodować zagrożenie dla życia, zdrowia lub środowiska. Certyfi kacja nieobligatoryjna w Polsce obejmuje m.in. znak jakości Q, znak bezpieczeństwa B, znak ekologiczny, znak zgodności z polską normą (PN) oraz Rozmowa z mgr. inż. Zdzisławem Nosarzewskim, zastępcą dyrektora ds. ekonomiczno-administracyjnych Instytutu Sportu. Redakcja: Jako Instytut Sportu zajmują się Państwo m.in. badaniami i certyfi kacją. Jakie znaczenie w tej dziedzinie ma certyfi kacja? znak zgodności z wymaganiami norm krajowych, międzynarodowych, dokumentów normatywnych oraz norm i dyrektyw organizacji regionalnych. Znaki klasyfi kować można również ze względu na przekazywane treści: związane z producentem (trwałość, skład), związane z opakowaniem (symbol PET, dotyczący materiału opakowania), dotyczące warunków przechowywania, transportu i użytkowania, ekologiczne, logistyczne (opakowania transportowe, etykiety logistyczne). Akredytacja potwierdza jakość Zdzisław Nosarzewski: Instytut Sportu w swej strukturze ma dwie jednostki, które zajmują się badaniami i certyfi kacją wyrobów użytkowanych w sporcie lub rekreacji. Są to Zespół Badawczy Sprzętu i Zespół Certyfi kacji. Instytut Sportu przeprowadza badania i certyfi kacje jako trzecia strona, gwarantująca bezstronność procesu oceny z wymaganiami norm. Certyfi kacja jest szczególnie ważna dla tych wyrobów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Dotyczy ona producentów, dostawców, sprzedawców, polskich związków sportowych, klubów sportowych, szkół, przedszkoli, jednostek samorządowych oraz innych użytkowników takich wyrobów. Prowadzimy dwa typy certyfi - kacji: na zgodność z udzielonym certyfi katem akredytacji przez PCA oraz na zgodność z wymaganiami bezpieczeństwa w normie (oznaczona znakiem B z indeksem jednostki). Jakie korzyści, oprócz zwiększenia wiarygodności instytucji, daje posiadanie akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji, którym może pochwalić się Instytut Sportu? Ze względu na formę grafi czną wyróżnia się znaki grafi czne, czyli grafi ki (przedstawienie najczęściej przedmiotów lub czynności wywołujące określone skojarzenie), w postaci pisma, symbole obrazkowe lub symbole grafi czne. Symbole grafi czne, czyli znakowanie zbudowane z elementów geometrycznych, wyrażają w sposób umowny pojęcie lub przedmiot. Symbole obrazkowe (tzw. piktogramy) to znaki grafi czne w postaci uproszczonej. Wśród oznaczeń na produktach znajdują się także znaki zasadnicze, tj. nazwa produktu i producenta oraz zastosowanie wyrobu (jeżeli nie wynika to z nazwy). Znaki informacyjne informują o cenie i składzie produktu, terminie ważności lub dacie produkcji, warunkach przechowywania oraz masie, liczbie sztuk i pojemności. Znaki ostrzegawcze jak sama nazwa wskazuje ostrzegają, np. przed szkodliwością produktu, produktem łatwopalnym czy toksycznym. Wśród znaków manipulacyjnych znajdują się znaki: tu otwierać, chronić przed słońcem, chronić przed wilgocią lub ostrożnie kruche i inne. Ponadto można wyróżnić oznakowania i normy związane nie z samym produktem, a z funkcjono- Zespół Certyfi kacji ma wprowadzony system jakości zgodny z normą PN-EN 45011:2000 i posiada certyfi kat akredytacji wydany przez Polskie Centrum Akredytacji o numerze AC074. Dokument akredytacyjny potwierdza spełnienie przez Zespół Certyfi kacji europejskich i polskich wymagań jakościowych i kompetencyjnych. Stosowanie akredytowanych systemów zarządzania jakością zmusza do opisania sposobu postępowania, stosowania go i nadzoru nad nim. W razie wystąpienia niezgodności system nakazuje wprowadzić działania korygujące. Ważną cechą systemu jest jego nieustanne doskonalenie. Czym różni się typ certyfi kacji zgodny z udzieloną akredytacją PCA w stosunku do certyfi kacji na znak B? Zespół Certyfi kacji wydaje certyfi katy na znak B poza systemem akredytacji na zgodność z odpowiednimi wymaganiami bezpieczeństwa w normach, kryteriach technicznych itp. dla wymienionego oraz dla niewymienionego powyżej sprzętu sportowego i rekreacyjnego według identycznych wymagań jak te stosowane w akredytowanym systemie certyfi kacji. W tego rodzaju certyfi kacji stosuje się system 5, zgodny z PKN ISO/ IEC 67:2007. Szczegółowy opis systemu certyfi - kacji w Instytucie Sportu oraz wykazy certyfi katów przedstawione są na stronie 4 nr 2 maj 2013

5 waniem przedsiębiorstwa, które ten produkt wytwarza. Najpopularniejsze są normy ISO 9001 i Pierwsza z nich związana jest z systemem zarządzania jakością w fi rmie, a druga z jej proekologicznym działaniem. Można spotkać się ponadto z normą ISO 18000, która związana jest systemem bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwie. Nieco odmienną grupę stanowią oznaczenia przyznawane przez różnorodne organizacje i stowarzyszenia, takie jak EISA. Wyróżnienia, które przyznają, nie są następstwem ogólnie przyjętych norm czy procedur. Mają raczej charakter uznaniowy, choć uwzględniający jakość wykonania i funkcjonowania produktu. W Polsce i na świecie przez różne fi rmy i fundacje organizowane są różnego rodzaju plebiscyty, opierające się w dużej mierze na opiniach konsumentów, a więc bezpośrednio korzystających z dóbr podlegających ocenie. Zatem to właśnie te wyróżnienia powinny być najbardziej wiarygodne i obiektywne. Ale czy jest tak w rzeczywistości? Dla wielu klientów istotny jest także aspekt ekologiczności sprzętu, jak również jego designu. W Polsce i na całym świecie istnieje wiele organizacji, które nagradzają producentów za proekologiczne działania czy też wyjątkowe wzornictwo wytwarzanych produktów. Oznaczenia normatywne Jednym z najpopularniejszych oznaczeń należących do tej grupy jest z pewnością znak CE, którego skrót pochodzi od francuskich słów Conformité Européenne, co oznacza: zgodny z dyrektywami Unii Europejskiej. Znak CE jest swego rodzaju dokumentem tożsamości produktu bez niego nie jest możliwy swobodny przepływ towarów na terenie całej Unii Europejskiej. Znak CE stanowi deklarację producenta co do zgodności produktu z wymaganiami dyrektyw tzw. nowego podejścia Unii Europejskiej odnośnie do sprzętu elektrycznego, np. dyrektyw 2006/95/EC (LVD) czy 2004/108/EC (EMC). Dyrektywy nowego podejścia dotyczą bezpieczeństwa użytkowania produktu, ochrony zdrowia i środowiska. Wymóg oznakowania symbolem CE nie jest jednak obowiązkowy dla wszystkich produktów, tylko dla wybranych grup wyrobów, które bezpośrednio mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia, takich jak wyroby elektryczne, elektroniczne czy zabawki. Aby produkt otrzymał znak CE, musi przejść odpowiednią procedurę oceny zgodności z dyrek- Rozmowa z Bogdanem Szczepańskim, dyrektorem ds. naukowo-badawczych Centralnego Ośrodka Chłodnictwa COCH w Krakowie Sp. z o.o. Redakcja: Jakie zagrożenia powoduje stosowanie urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych? W obecnych czasach cena jest nie tylko determinantem większości decyzji zakupowych konsumenta. Jest także sposobem na kupienie przez firmę znaku czy certyfikatu. Specjalista z certyfikatem producenta sekwencji. W zależności od produktu procedura może wymagać udziału tzw. strony trzeciej, którą w tym wypadku jest jedna z organizacji wyznaczona przez władze krajowe. Producent może sam dokonać wyboru organizacji (tzw. jednostki notyfi kowanej), która weźmie udział w ocenie zgodności, z całej Unii Europejskiej. Po pozytywnej ocenie producent wystawia deklarację zgodności CE. Deklaracja ta może być dołączona do produktu lub udostępniona na żądanie odpowiednich organów nadzorujących. Umieszczenie znaku CE na produkcie jest wbrew pozorom niezwykle odpowiedzialne. Umieszczając go, producent deklaruje, na własną odpowiedzialność, zgodność produktu ze wszystkimi wymaganiami prawnymi związanymi z jego otrzymaniem. Bogdan Szczepański: Powszechne stosowanie urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła w szeregu dziedzin życia, od przemysłu poczynając, przez działalność handlową i usługową, a na gospodarstwach domowych kończąc, wiąże się z różnymi zagrożeniami typowymi dla obsługi i eksploatacji urządzeń i instalacji, ale także zagrożeniami dla środowiska naturalnego. Zagrożenia te wiążą się głównie z właściwościami fi zycznymi i chemicznymi czynników chłodzących, w tym fl uorowanych gazów cieplarnianych (F-gazy) i substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO) oraz eksploatacją urządzeń i instalacji. Jak zapobiegać tym zagrożeniom? Taki stan rzeczy wymaga, aby osoby, które są odpowiedzialne za projektowanie, konstruowanie, montaż, nadzór, obsługę, konserwację, naprawy urządzeń i instalacji chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła oraz operacje odzysku, ponownego użycia czynników, złomowanie instalacji i ich części, były kompetentne do wykonywania przypisanych im zadań i miały stosowne potwierdzenie (certyfi kat) kompetencji. COCH prowadzi certyfi kację kom petencji specjalistów wiednich dla niego wymagań, nie może być wprowadzony do obrotu ani użytkowany w krajach Unii Europejskiej. Za nadzór nad rynkiem i towarami sprzedawanymi w Polsce odpowiada Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta we współpracy z Komisją Europejską. Produkt ze znakiem CE może być dopuszczony do obrotu w państwach członkowskich Unii Europejskiej, ale także w krajach EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu), czyli Islandii, Norwegii i Lichtensteinie, a także w Turcji. Należy pamiętać, że znak CE nie oznacza, że produkt został wytworzony na terenie Unii Europejskiej, lecz że spełnia wymogi prawne i został odpowiednio przetestowany, co pozwoliło na wprowadzenie go do obrotu na terenie wspomnianych państw. Umieszczone na produkcie oznakowanie CE musi mieć wielkość przynajmniej 5 mm. Jeżeli z różnych względów nie jest możliwe umieszczenie oznaczenia na produkcie, wówczas musi ono znajdować się na opakowaniu lub w dokumentacji produktu. Kiedy CE nie oznacza bezpieczeństwa Symbol CE, pod warunkiem, że jest oryginalny, daje gwarancję, iż dany wyrób przeszedł pozytyw- ZNAKOWANIE I CERTYFIKACJA w zakresie chłodnictwa, klimatyzacji i pomp ciepła w trzech kategoriach: A konserwacja, obsługa, B konserwacja, obsługa, montaż, rozruch, naprawa i C projektowanie instalacji, konstruowanie, konsultacje techniczne, nadzór. Z kolei wyroby wprowadzane na rynek powinny być poddane obowiązkowej ocenie zgodności z dyrektywami UE i znakowane znakiem CE (jeżeli dyrektywa tego wymaga), zgodnie z ustawą z dn. 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. Mając to na uwadze, opracowano w COCH programy certyfi kacji osób i wyrobów uwzględniające wymagania określone w przepisach UE, przepisach krajowych, normach oraz procedurach dobrych praktyk, m.in. przez prowadzenie certyfi kacji w obszarze nieregulowanym (certyfi kacja dobrowolna). Wymienione działania dają możliwość prowadzenia oceny i certyfi kacji równorzędnej do analogicznych procesów prowadzonych przez jednostki certyfi kujące w innych krajach UE. Jako uzupełnienie obowiązkowej oceny zgodności wdrożono w COCH również program certyfi kacji na znak towarowy gwarancyjny B07 (polski znak bezpieczeństwa). Wyroby zgłoszone do oceny zgodności/certyfi kacji w większości powinny być poddane odpowiednim badaniom. Nasze laboratorium prowadzi badania elektryczne, cieplne, optymalizacyjne, niskotemperaturowe, wytrzymałościowe i inne urządzeń i instalacji chłodniczych, klimatyzacyjnych, wentylacyjnych i pomp ciepła oraz badania ATP samochodów i naczep chłodniczych. Czy system certyfi kacji osób i wyrobów gwarantuje zmniejszenie wspomnianych wcześniej zagrożeń? System certyfi kacji osób i wyrobów oraz badania laboratoryjne prowadzone przez niezależne akredytowane jednostki, tzw. trzecią stronę, dają gwarancję rzetelnej i bezstronnej oceny kompetencji osób zajmujących się naprawą i obsługą techniczną urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła oraz oceny bezpieczeństwa wyrobów wprowadzanych na rynek, a tym samym zmniejszenia zagrożeń wynikających z eksploatacji tych urządzeń. System oparty na akredytowanych jednostkach certyfi kacyjnych sprzyja ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych, w tym w obszarze chłodnictwa i klimatyzacji, co umożliwia stosowanie reguł rynkowych w działalności certyfi kacyjnej z zachowaniem dobrej jakości oferowanych usług. niu i ma odpowiednie zabezpieczenia. Oznakowanie produktu znakiem CE jest swego rodzaju oświadczeniem wytwórcy, który gwarantuje zgodność z dyrektywami Unii Europejskiej dotyczącymi danego wyrobu lub grupy wyrobów i przestrzeganie zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa oraz procedur oceny zgodności. Nie na każdym produkcie można jednak znaleźć znak bezpieczeństwa. Przykładem są chociażby eksportowane na masową skale na rynki europejskie towary pochodzące z Chin. Nie mają one najczęściej znaku CE, ponieważ nie przeszłyby pozytywnie oceny zgod- Instytut Sportu reklama Znak China Export Ofi cjalny znak CE tywami właściwymi dla danego urządzenia. W tym celu producent lub wyznaczony przez niego podmiot dokonuje wspomnianej oceny przez działania przeprowadzone na podstawie odpowiednich modułów lub modułu, w zależności od przyjętej przez Niezwykle istotnym elementem oznakowania produktu symbolem CE jest brak możliwości zakazu jego wprowadzenia na rynek państwa członkowskiego. Jeżeli natomiast produkt nie może być oznakowany symbolem CE, gdyż nie spełnia odpo- nie specjalistyczne badania i spełnia przewidziane dla niego podstawowe normy jakości i bezpieczeństwa zawarte w tzw. europejskich dyrektywach nowego podejścia. Znak CE jest jasnym przekazem, że kupowany produkt jest bezpieczny w użytkowa- nr 2 maj

6 dr inż. Krzysztof Sieczkarek, kierownik Laboratorium Urządzeń Elektronicznych Instytutu Logistyki i Magazynowania Laboratorium Urządzeń Elektronicznych działające w Instytucie Logistyki i Magazynowania w Poznaniu przeprowadza kompleksowe badania kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) urządzeń elektronicznych na znak CE. ności z wymaganiami stawianymi przez europejskie dyrektywy. Wszystko dlatego, że najczęściej do ich produkcji używane są materiały szkodliwe dla zdrowia albo jakość wykonania produktów, co można łatwo zauważyć na przykładzie zabawek dla dzieci, jest bardzo zła. Chińczycy znaleźli jednak sposób, żeby Jakość i kompatybilność wprowadzić do obrotu na teren UE swoje produkty. Oryginalne logo certyfi katu europejskiego gwarantującego zgodność z normami Unii Europejskiej i gwarantującego bezpieczeństwo użytkowania dla klientów zastąpili wręcz bliźniaczo wyglądającym i składającym się z tych samych liter, które jednak Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) to zapewne dla większości czytelników nowe pojęcie. Jednak to nic innego jak zdolność urządzeń, instalacji lub systemów do poprawnej pracy w określonym środowisku elektromagnetycznym bez wprowadzania dodatkowych zaburzeń elektromagnetycznych do tego środowiska lub do innych urządzeń, których poprawna praca mogłaby być z tego powodu zakłócona. Termin zaburzenie elektromagnetyczne oznacza przyczynę, czyli zjawisko elektromagnetyczne, które może powodować zakłócenie, czyli degradację pracy urządzenia. Każde pracujące urządzenie elektryczne jest źródłem zaburzeń elektromagnetycznych o różnych poziomach i charakterze i jest jednocześnie podatne na zaburzenia pochodzące ze środowiska elektromagnetycznego. Stan kompatybilności jest osiągnięty, gdy urządzenia pracują bez przeszkód w swojej obecności w danym środowisku elektromagnetycznym. By jednak znaleźć przyczynę braku kompatybilności, należy odpowiedzieć na pytanie, czy emisja zaburzeń pochodząca od pierwszego urządzenia przekroczyła dopuszczalny poziom, czy też może odporność na zaburzenia drugiego urządzenia jest zbyt mała. W Unii Europejskiej kwestie EMC są regulowane przez dyrektywę nowego podejścia nr 2004/108/EC, dotyczącą kompatybilności elektromagnetycznej. Spełnienie wymagań zasadniczych potwierdzane jest przez producenta urządzenia w deklaracji zgodności i przez umieszenie znaku CE. Najczęściej wybieraną formą wykazania spełniania wymagań zasadniczych jest wykonanie badań według norm zharmonizowanych z dyrektywą EMC. Listę norm zharmonizowanych określa Komisja Europejska, a same badania można wykonać w Laboratorium EMC Instytutu Logistyki i Magazynowania w Poznaniu. ILiM ma akredytację Polskiego Centrum Akredytacji spełniającą wymagania systemu jakości według PN-EN ISO/IEC na badania EMC już od 1996 roku i jest także notyfi kowane przez Komisję Europejską w zakresie dyrektywy nr 2004/108/EC (EMC), nr 1999/5/EC (RTTE) i nr 2006/95/EC (LVD), które są także powiązane ze znakowaniem CE. oznaczają: China Export. Stosowanie modyfi kowanego znaku CE, który świadomie ma za zadanie wprowadzać konsumentów w błąd, niesie za sobą sankcje karne dla producenta wyrobu. Ponieważ jednak nie istnieje instytucja odpowiedzialna za weryfi kację autentyczności logo CE umieszczanego na produktach, Znaki zgodności czyli jak wyróżnić produkt na rynku Tomasz Opaszowski, kierownik Sekcji Bezpieczeństwa i Jakości Wyrobów TÜV Rheinland Polska Dla sektora produktów konsumenckich nadchodzące lata przyniosą nowe wyzwania. Już teraz możemy obserwować zaostrzającą się walkę konkurencyjną wśród producentów, co skutkuje stopniowym obniżaniem marży. Równocześnie coraz bardziej świadomi konsumenci oczekują produktów, które spełnią ich rosnące wymagania. Tendencją rynkową stało się podążanie za gustem kupujących przy jednoczesnym poszukiwaniu sposobów optymalizacji procesu produkcyjnego oraz wyróżnienia swoich produktów. A do tego właśnie służą znaki, które mają usprawnić komunikację między producentem a konsumentem. Część z tych oznaczeń i symboli przekazuje w grafi czny i skrótowy sposób informacje o tym, iż dany wyrób ma określone cechy, został wyprodukowany w określony sposób. Może to także oznaczać, że produkt został przebadany przez niezależną stronę trzecią. Firmy, które chcą za pomocą niezależnych badań potwierdzić szczególne właściwości swoich produktów i podkreślić ich wyjątkowość, poddają swoje wyroby certyfi kacji dobrowolnej. Jej celem jest zwiększenie zaufania do oferowanych produktów i usług oraz podniesienie rangi producenta na rynku. Znak efektem badań i certyfikacji Znaki zgodności są zastrzeżonym znakami, przyznawanymi i stosowanymi zgodnie z zasadami ustalonego systemu certyfi kacji. Wskazują na to, iż oznaczony nimi wyrób, proces lub usługa wykazują zgodność z określoną normą. Aby móc posłużyć się znakiem symbolizującym zgodność produktu z normami technicznymi, przepisami prawa, czy ze ściśle określonymi wymaganiami i specyfi - kacjami przyjętymi przez krajowe lub międzynarodowe organizacje, producent musi poddać wyrób badaniom i certyfi kacji. Wśród popularnych badań produktów konsumenckich znajdują się testy dotyczące trwałości, wytrzymałości, odporności na wstrząsy, stabilności, bezpieczeństwa mechanicznego i elektrycznego, a także badania materiałów i powierzchni, oceny ergonomii oraz funkcjonalności, badania porównawcze i analizy jakościowe. Pozytywne wyniki badań laboratoryjnych wyrobów, audytu warunków techniczno- -organizacyjnych (WTO) oraz merytorycznej oceny eksperta są podstawą do wydania certyfi katu dla poszczególnych produktów. Certyfi kat zgodności wystawiany jest na okres do 3 lat. Ważność certyfi - kat zachowuje pod warunkiem uzyskania pozytywnego wyniku z corocznego obowiązkowego przeglądu dokumentacji produktu oraz przeprowadzanej nie rzadziej niż raz w roku kontroli warunków techniczno-organizacyjnych zakładu produkcyjnego. Dobrowolne znaki zgodności TÜV Rheinland TÜV Rheinland Polska, bazując na wieloletnim doświadczeniu oraz możliwości korzystania z pomocy specjalistów w 65 krajów świata, oferuje możliwość uzyskania międzynarodowych znaków. Do najbardziej rozpoznawalnych, międzynarodowych znaków zgodności można zaliczyć znak GS, który ma swoje korzenie w niemieckich regulacjach jakości i bezpieczeństwa wyrobów. Jego literowe tłumaczenie GS (Geprüfte Sicherheit) oznacza sprawdzony pod względem bezpieczeństwa. Znak GS jest najczęściej nadawanym dobrowolnym znakiem certyfi kacyjnym i jest od dawna rozpoznawanym w Niemczech symbolem bezpieczeństwa produktów. Znak GS oznacza, że reprezentatywna próbka danego produktu została oceniona, przebadana i zatwierdzona pod względem bezpieczeństwa, a proces produkcyjny jest nadzorowany. Znak GS pojawia się tylko na zatwierdzonych produktach. Może być stosowany w odniesieniu do takich wyrobów jak urządzenia gospodarstwa domowego, wyposażenie laboratoryjne, oświetlenie oraz wyposażenie informatyczne i audiowizualne. Wyroby są oceniane zgodnie z niemiecką ustawą dotyczącą bezpieczeństwa wyrobów i urządzeń (GPSG). Ocena bazuje na ujednoliconych normach europejskich. Tam, gdzie dla wyrobów podlegających wymaganiom GS nie ma norm europejskich, certyfi kat zostanie udzielony w oparciu o normy IEC. Ważność certyfi katu wynosi maksymalnie 5 lat. Poza znakiem GS TÜV Rheinland nadaje także znaki bezpieczeństwa i jakości z odpowiednimi słowami kluczowymi, które określają zakres wykonanych badań bądź certyfi - kacji. Kod QR zastosowany przy znaku kieruje bezpośrednio do bazy, w której gromadzone są dane dotyczące badań oznakowanego produktu. Posługiwanie się certyfi katem oraz znakami jakości na wyrobach może wpływać na większą konkurencyjność oraz wzrost znaczenia producenta na rynku. Dobrowolny znak zgodności oraz związany z nim certyfi kat przyczynia się do podkreślenia znaczenia wyrobów i stanowi dodatkową gwarancję ich bezpieczeństwa i dobrej jakości. O jakości laboratorium, oprócz unikatowego sprzętu pomiarowego, świadczy jednak przede wszystkim jego wykwalifi kowany personel, który od lat wykonuje badania dla zadowolonych klientów zarówno z kraju, jak i z zagranicy. Pracownicy laboratorium ILiM uczestniczą w pracach Komitetu Technicznego nr 104 ds. Kompatybilności Elektromagnetycznej przy Polskim Komitecie Normalizacyjnym, IEC TC 77 oraz CISPR. Instytut jest członkiem ETSI oraz ma liczne sukcesy na arenie międzynarodowej. Działalność normalizacyjna i badawcza oraz uczestnictwo w wielu konferencjach z zakresu EMC w kraju i za granicą pozwalają na pozyskiwanie aktualnej wiedzy, co jest szczególnie ważne w prowadzonych badaniach urządzeń dla przedsiębiorców. Oferowane przez laboratorium ILiM analizy wykonywane są na najwyższym poziomie technicznym i stanowią podstawę dla procesu certyfi kacji oraz uzyskania deklaracji zgodności z wymaganiami dyrektywy. Umożliwiają również poprawę urządzeń w celu osiągnięcia stanu kompatybilności elektromagnetycznej. Dodatkowo laboratorium wykonuje badania bezpieczeństwa urządzeń elektrycznych zgodnie z wymaganiami dyrektywy LVD, tzw. dyrektywy niskonapięciowej. daje to możliwość nadużyć takich jak stosowanie znaku China Export. Jedynym sposobem, aby ustrzec się przed produktami niespełniającymi europejskich norm, jest nauczyć się odróżniać oba loga i wybierać produkty, co do których nie mamy wątpliwości, że zostały oznaczone zgodnie z unijnymi standardami. Fałszywy znak CE można rozpoznać po nieco mniejszej odległości pomiędzy znakami przypominającymi litery C i E w symbolu China Export w porównaniu do europejskiego znaku CE. Znakowanie elektroniki i AGD Zgodnie z postanowieniami dyrektywy 2006/95/WE na sprzęcie elektrycznym powinny być umieszczone podstawowe informacje, których znajomość i przestrzeganie umożliwią bezpiecznie i zgodne z przeznaczeniem jego użytkowanie przez konsumenta. Jeśli ze względu np. na wielkość sprzętu nie jest możliwe zamieszczenie powyższych informacji, muszą być one przedstawione w instrukcji obsługi, na opakowaniu lub w innej dodatkowej dokumentacji. Konieczne jest również podanie nazwy fi rmowej towaru lub jego znaku towarowego, które powinny zostać wyraźnie wydrukowane na sprzęcie elektrycznym lub, jeśli brak jest takiej możliwości na opakowaniu. Na sprzęcie elektrycznym domowego użytku musi także znajdować się symbol CE, który umieszcza producent lub jego upoważniony przedstawiciel, tym samym potwierdzając zgodność sprzętu z normami europejskimi i krajowym rozporządzeniem Ministra Gospodarki z 21 sierpnia 2007 r. Sprzęt elektryczny może również być oznakowany znakiem ENEC, którego obecność na wyrobie jest świadectwem, że został on oceniony pozytywnie przez organizację uznawaną przez wszystkie kraje europejskie i jest zgodny z normami europejskimi (EN). Wyrób taki nie wymaga potwierdzenia zgodności przez inne organizacje i jest uznawany za bezpieczny w całej Europie. Do tej pory wydano ponad 14 tys. certyfi katów ENEC, obejmujących 32 tys. produktów. Jednym z istotnych oznaczeń, jakie pojawiają się na produktach, zwłaszcza z branży AGD, są etykiety energetyczne. Etykiety energetyczne weszły na stałe do polskiej rzeczywistości w 1995 r. dzięki Dyrektywie Rady 92/75/EWG z dnia 22 września 1992 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie zużycia energii oraz innych zasobów przez urządzenia gospodarstwa domowego. Od tego czasu pojawiały się na coraz większej liczbie sprzętów AGD, zmieniał się także ich wygląd na bardziej czytelny i zawierający więcej informacji przydatnych konsumentom. System etykiet energetycznych na tyle sprawnie spełnił swoją funkcję, że w 2003 r. Komisja Europejska postanowiła wprowadzić dwie dodatkowe klasy energetyczne: A+ i A++ dla urządzeń chłodniczych. W 2010 r. kolejna unijna dyrektywa wprowadziła nowy wzór etykiety energetycznej. W lipcu 2011 r. dyrektywa 92/75/EWG została zastąpiona przez dyrektywę 2010/30/UE. Od czasu wprowadzenia etykiet energetycznych sprzęty AGD przeszły prawdziwą rewolucję, którą chociażby można zaobserwować w sektorze urządzeń chłodniczych, których zużycie energii na przestrzeni dekady zmniejszyło się o 20 proc., natomiast w wypadku pralek osiągnięto proc. oszczędności energii. Poprawiły się także znacznie parametry takie jak zużycie wody, poziom hałasu czy klasa prania i wirowania. Z energooszczędnością urządzeń idą w parze zaawansowanie techniczne i nowe funkcje, co doceniają konsumenci, którzy w swoim domu chcą mieć nie tylko nowoczesne, ale i przyjazne środowisku urządzenia. Ponieważ duże AGD odpowiada za ponad połowę zużycia energii w gospodarstwie domowym, warto wiedzieć, co znaczą i o czym informują etykiety energetyczne. Zaletami etykiet energetycznych są ich jednolitość (taka sama etykieta dla wszystkich krajów UE) i przejrzystość (czytelne symbole informujące o zużyciu energii, wody, poziomie hałasu etc.). Etykiety energetyczne w obecnym kształcie, co najważniejsze, informują konsumenta o tym, do jakiej klasy energetycznej zaliczane jest dane urządzenie. Wyróżnia się klasy od A do D, w tym A+, A++ oraz A+++, przy czym A+++ oznacza urządzenie najefektywniejsze pod względem energetycznym, D zaś najmniej efektywne. Klasę energetyczną wyznacza się ze stosunku rocznego zużycia energii przez dane urządzenie do standardowego zużycia energii przez tego typu urządzenia określonego odpowiednimi przepisami. Symbole literowe oznaczają poziom zużycia energii elektrycznej podczas eksploatacji sprzętu. Urządzenia, na których obowiązkowo umieszcza się etykietę energetyczną, to: chłodziarki, chłodziarkozamrażarki i zamrażarki, pralki bębnowe, suszarki i pralkosuszarki, zmywarki do naczyń, piekarniki elektryczne, źródła światła do użytku domowego, klimatyzatory. Na dostawcy sprzętu AGD spoczywa obowiązek dostarczenia urządzenia wraz z odpowiednią etykietą energetyczną. Jeśli ze względu np. na wielkość sprzętu nie jest możliwe zamieszczenie powyższych informacji, muszą być one przedstawione w instrukcji obsługi, na opakowaniu lub w innej dodatkowej dokumentacji. Dystrybutor zaś jest zobligowany zagwarantować widoczność etykiety eksponowanej w danym sklepie lub przy sprzedaży na odległość. Jedyną możliwością na oddzielenie wartościowych znaków od laurek, które nadają powstające jak grzyby po deszczu najróżniejsze, wątpliwe organizacje jest budowanie świadomości konsumentów o rzetelnych oznaczeniach i organizacjach je wydających. Podmiotowi, który nie wywiązuje się z obowiązku etykietowania sprzętu lub umieszcza na etykiecie niezgodne ze stanem faktycznym informacje, grożą wysokie kary fi nansowe. Na produktach z kategorii AGD czy RTV, oprócz obligatoryjnych znaków, znajdziemy także szczególne wyróżnienia takie jak np. Złoty Medal MTP, który jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych nagród na polskim rynku. Złoty Medal nadawany jest po wnikliwej ocenie ekspertów innowacyjnym produktom 6 nr 2 maj 2013

7 najwyższej jakości, odpowiadającym szeregu kryterium, wytworzonym w oparciu o najwyższej klasy technologie. Złoty Medal przyznawany jest produktom elektronicznym, takim jak anteny, dekodery etc. Urządzenia AGD posiadają także oznakowania nie tylko informujące o wysokiej jakości, bezpieczeństwie czy ekologiczności. W obecnych czasach, kiedy wiele osób cierpi na różnego rodzaju alergie, oznaczenia takie jak chociażby certyfi kat wydany przez Brytyjskie Towarzystwo Alergologiczne, którym mogą pochwalić się odkurzacze fi rmy Robert Thomas gwarantują skuteczność działania urządzenia w usuwaniu kurzu i alergenów odzwierzęcych, oraz dobroczynny wpływ użytkowania odkurzacza na alergików. Ekoznaki Pierwsze ekologiczne znaki pojawiły się w latach 70. XX w. Wśród pierwszych krajów stosujących ekoznaki były: Niemcy (znak Niebieski Anioł, 1978 r.), Kanada (znak Environmental Choice Label Scheme, 1988 r.), kraje skupione w Radzie Nordyckiej (znak Biały Łabędź, 1989 r.), Austria (Ekoznak, 1991 r.) oraz Holandia (Ekoznak, 1992 r.). Obecnie oznaczenia na produktach związane z ekologią stają się coraz popularniejsze ze względu na rosnącą świadomość konsumentów dotyczącą oddziaływania na środowisko naturalne i propagowaniu idei zrównoważonego rozwoju, szczególnie przez Komisję Europejską. Obecność logo świadczącego o tym, że dany produkt powstał zgodnie z różnorodnymi wytycznymi związanymi z ekologią, to dla klientów cenna wskazówka. Może to oznaczać np., że dany produkt jest energooszczędny, nie emituje hałasu, jest bezpieczny nie tylko dla ludzi, ale także dla środowiska naturalnego. Ekoznakowanie to istotne zagadnienie nie tylko dla polskich fi rm. Różnorodne oznaczenia są stosowane m.in. w krajach Unii Europejskiej. W państwach należących do Unii Europejskiej ekoznakowanie stosuje się ustawowo od 1993 r. i jest ono administrowane przez European Union Eco-labelling Board (EUEB), w której składzie zasiadają przedstawiciele przemysłu, organizacji konsumenckich i ekologicznych, związków zawodowych i innych. W Polsce system certyfi kacji ekologicznej został wprowadzony w 1998 r., a więc jeszcze przed wejściem do Unii Europejskiej. Nadzór nad przyznawaniem oznaczeń został powierzony Polskiemu Centrum Badań i Certyfi kacji, które ma swoją siedzibę w Warszawie. Do najbardziej uznanych oznakowań ekologicznych należą: Europejski znak ekologiczny Ecolabel, Błękitny Anioł, Eko-liść, Energy Star i Certyfi kat WWF, a także rodzime ekoznaki, wśród których najważniejszy to Znak ekologiczny Eko. Ekoznak dla danego produktu jest przeważnie przyznawany na okres 3 lat. Kryteria certyfi kacji polskiego Ekoznaku oparte są na kryteriach szwedzkich (Szwedzki Instytut Normalizacji). Krajowe i zagraniczne Certyfi katy krajowe przyznawane są przez różne organizacje i jednostki certyfi kujące w Polsce, takie jak OBR Predom. Najpopularniejszym krajowym oznaczeniem jest znak bezpieczeństwa B, który był obowiązkowy dla towarów krajowych i importowanych w naszym kraju do dnia 30 kwietnia 2004 r. Obecnie dla sprzętu z kategorii AGD-RTV ma on charakter dobrowolny. Tradycjonalistyczne podejście wielu polskich konsumentów sprawia jednak, że produkty mające to oznaczenie nadal lepiej się sprzedają. Logotyp znaku bezpieczeństwa B różni się nieco w zależności od jednostki certyfi kującej, która przeprowadziła badania. Na całym świecie istnieje wiele różnorodnych organizacji, które przyznają certyfi katy w rozmaitych dziedzinach produkcji. Renoma niektórych organizacji sprawia, że są one uznawane nie tylko na rynku krajowym, ale i na całym globie. Do oznaczeń światowych zaliczamy m.in. znaki takie jak ENEC, HAR, UL/CSA, VDE i inne. reklama ZNAKOWANIE I CERTYFIKACJA Certyfikacja dobrowolna wyrobów na znak bezpieczeństwa B nio zbadane i oznakowane urządzenie może być np. bezpieczniejsze czy też odporniejsze na różnego rodzaju szkodliwe czynniki w porównaniu z urządzeniem, które takiego oznakowania nie ma. Znając symbolikę poszczególnych logotypów, użytkownik będzie wiedział, czego może się spodziewać po pracy urządzenia. Na niektórych urządzeniach może widnieć symbol przypominający dwa kwadraty (jeden wewnątrz drugiego). Jest to oznaczenie tzw. II. klasy izolacji elektrycznej. Oznacza to, że izolacja urządzenia składa się z części podstawowej i niezależnej od niej dodatkowej izolacji, równoważnej pod względem wytrzymałości elektrycznej i mechanicznej. Pozwala to zabezpieczyć użytkownika przed porażeniem prądem na wypadek uszkodzenia izolacji podstawowej. Urządzenia, które wyposażone są w podwójną izolację, mają zwykle wąską wtyczkę bez otworu na bolec uziemiający i bez problemu można je podłączać do gniazd bez bolca oraz z bolcem uziemiającym. Podwójną izolację powinien mieć np. sprzęt gospodarstwa domomgr inż. Janusz Leśniewski, wiceprzewodniczący zarządu Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Badań Technicznych i Atestacji TEST Q. Większość wyrobów rynkowych zgodnie z przepisami UE ma oznakowanie CE, nadawane przez producenta bez udziału niezależnej od niego strony trzeciej. Praktyka wskazuje, że oznakowanie CE jest często nadawane bez przeprowadzenia stosownych badań na zgodność z wymaganiami dyrektyw Unii Europejskiej i właściwych norm zharmonizowanych. Zdarza się, że producent nawet nie wie, jakie badania muszą być przeprowadzone, więc ich nie przeprowadza. Dlatego często spotykamy się z wyrobami o złej jakości. Z badań statystycznych polskiego rynku wynika, że jakość wyrobów będących w obrocie, a także w warunkach przetargów odgrywa znikomą rolę, szacowaną poniżej 1 proc. Decyduje przede wszystkim cena. W wielu krajach UE niezależnie od oznakowania CE wyroby mają dobrowolne znaki bezpieczeństwa, nadawane przez krajowe jednostki badawcze, mający duży autorytet merytoryczny. Co więcej, obywatele takich krajów jak Republika Federalna Niemiec czy Holandia, także na podstawie znanych i uznawanych znaków rozpoznają, czy kupili wyrób dobrej jakości, krajowy czy z importu. Na witrynach wielu marketów i sklepów w tych krajach podawane są na bieżąco informacje o wielkości sprzedaży towarów rodzimej produkcji. Obecnie prawie każdy, także w Polsce, wie, jakie ma to znaczenie dla poziomu zatrudnienia. Obowiązujące w Polsce przepisy prawa dotyczące oceny zgodności (ustawa o systemie zgodności z 30 sierpnia 2002 r. z późn. zm.) marginalnie traktują dobrowolną certyfi kację wyrobów, która jest prowadzona w większości rozwiniętych gospodarczo krajów Unii Europejskiej. Znak taki nobilituje wyrób i upewnia klientów o jego dobrej jakości. Przed wejściem Polski do Unii Europejskiej potwierdzeniem bezpieczeństwa był dla wielu wyrobów obowiązkowy certyfi kat bezpieczeństwa, uprawniający producenta do oznakowywania wyrobu znakiem bezpieczeństwa B. Takiemu oznakowaniu obligatoryjnie podlegały wyroby określone odpowiednim rozporządzeniem Rady Ministrów, a potwierdzenia zgodności z wymaganiami bezpieczeństwa zgodnie z ustawą o badaniach i certyfi kacji dokonywały niezależne od producenta i konsumenta jednostki certyfi kujące. Przez blisko 15 lat znak ten zyskał wielu zwolenników głównie odbiorców lub użytkowników wyrobów, ale też i wielu producentów. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej certyfi kat na znak B przestał być dokumentem warunkującym wprowadzenie wyrobu na rynek. Obowiązują zasady unijne, według których to producent na swoją odpowiedzialność, a nie niezależna jednostka potwierdza zgodność produkowanego przez niego wyrobu z wymaganiami zasadniczymi dyrektyw nowego podejścia lub norm zharmonizowanych i umieszcza na wyrobie oznakowanie CE. Pomimo to wielu odbiorców w dalszym ciągu preferuje potwierdzenie bezpieczeństwa wyrobu przez jednostkę niezależną. Obserwuje się w związku z tym tendencję powrotu wielu producentów do certyfi kacji swoich wyrobów na znak bezpieczeństwa B. W tej sytuacji niektóre jednostki prowadzące certyfi kację wyrobów na znak bezpieczeństwa B przed wejściem Polski do Unii Europejskiej zawarły porozumienie z Polskim Stowarzyszeniem na rzecz Badań Technicznych i Atestacji TEST Q, na którego mocy postanowiono kontynuować certyfi kację na znak B, tworząc system certyfi kacji dobrowolnej. W tym celu stowarzyszenie, należące do Federacji Stowarzyszeń Naukowo Technicznych NOT, zgłosiło do Urzędu Patentowego wniosek o udzielenie prawa ochronnego na wspólny znak towarowy gwarancyjny B. Urząd Patentowy RP zarejestrował ten znak pod nr Na mocy porozumienia stowarzyszenie prowadzi administrację znaku i jego promocję. Nadzór merytoryczny nad procesem certyfi kacji powierzono radzie jednostek certyfi kujących na wspólny znak towarowy gwarancyjny B. Problematyka występowania wyrobów niebezpiecznych, o niedostatecznej jakości jest dostrzegana nie tylko w Polsce, ale i w całej Unii Europejskiej. Dlatego, biorąc pod uwagę poziom jakości towarów wytwarzanych na terenie UE i sprowadzanych z krajów trzecich, w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z 13 sierpnia 2008 r. opublikowano Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. Przepisy tego rozporządzenia zobowiązują kraje członkowskie do podjęcia takich działań, aby produkty objęte swobodnym przepływem towarów we Wspólnocie spełniały wysokie wymagania w zakresie ochrony interesów publicznych, takich jak zdrowie i bezpieczeństwo powszechne, bezpieczeństwo w miejscu pracy, ochrona konsumentów, środowiska i bezpieczeństwa publicznego, przy zagwarantowaniu, że swobodny przepływ towarów ma być ograniczony w zakresie nie większym niż jest to dozwolone przez wspólnotowe prawodawstwo harmonizacyjne lub inne odnośne przepisy wspólnotowe. Na podstawie tego rozporządzenia Wspólnota i kraje członkowskie ustanowiły przepisy dotyczące zasad akredytacji, nadzoru rynku i kontroli produktów pochodzących z krajów trzecich oraz oznakowania CE. Szczególny nacisk rozporządzenie kładzie na uzupełnienie, wzmocnienie i egzekwowanie istniejących przepisów dotyczących nadzoru całego unijnego rynku, szczególnie w odniesieniu do produktów konsumenckich. Rozporządzenie przewiduje, że kary za brak spełniania wymogów prawnych i wprowadzanie konsumentów w błąd powinny być skuteczne, współmierne do szkodliwości wyrobów niebezpiecznych i odstraszające oraz mogą być zaostrzone, jeżeli dany podmiot gospodarczy w przeszłości naruszył w podobny sposób przepisy rozporządzenia. Zgodnie z rozporządzeniem z 13 sierpnia 2008 r. oznakowanie CE powinno stanowić jedyne oznakowanie wskazujące na zgodność danego produktu ze wspólnotowym prawodawstwem harmonizacyjnym. Inne oznakowania mogą także być używane, o ile przyczyniają się do zwiększenia ochrony konsumenta i nie są objęte wspólnotowym prawodawstwem harmonizacyjnym. Jak widać, rozporządzenie nie zabrania opatrywania wyrobów innymi znakami niż oznakowanie CE, ale pod warunkiem, że te inne znaki nie będą w żadnym wypadku podobne do oznakowania CE. Producenci lub importerzy wyrobów rynkowych konsumenckich niemający możliwości samodzielnego przeprowadzania oceny zgodności własnych lub importowanych wyrobów, aby uniknąć niekorzystnych konsekwencji, w coraz większym zakresie korzystają z dobrowolnej certyfi kacji na znak B. Można śmiało powiedzieć, że wyrób mający oznakowanie CE i znak B spełnia wymagania właściwych dyrektyw UE i stosownych przepisów normalizacyjnych. ENEC to zastrzeżony znak europejski. Jego obecność na produkcie świadczy o zgodności z europejskimi normami bezpieczeństwa. Początkowo to oznaczenie było przyznawane dla produktów z branży oświetleniowej. Obecnie jest przeznaczone dla dużej grupy urządzeń AGD-RTV, a także IT, elektronarzędzi i innych. Po otrzymaniu certyfi katu ENEC prowadzone są nadzór nad produkcją oraz kontrola zakupu części składowych, z których powstaje gotowy produkt. Oznaczenie ENEC mają niemal wszystkie produkty marki Philips związane z oświetleniem. W Polsce jedyną instytucją, która uzyskała licencję na przeprowadzanie badań prowadzących do przyznania tego certyfi katu, jest warszawski OBR Predom. Obok znaku ENEC umieszczony jest numer jednostki, która wydała certyfi - kat, a tym samym licencję na używanie znaku. Znak HAR natomiast jest zastrzeżonym znakiem europejskim potwierdzającym, że oznaczone nim przewody elektryczne spełniają wymagania odpowiednich norm europejskich (EN) lub dokumentów zharmonizowanych (HD). Przed znakiem HAR umieszcza się akronim jednostki certyfi kującej. Certyfi kat CCA Notifi cation of Test Results (NTR) przyznawany jest przez CENELEC (Comité Européen de Normalisation Electrotechnique), czyli Europejską Komisję Normalizacji Elektrotechnicznej. W jej skład wchodzą renomowane instytuty, laboratoria badawcze i certyfi kujące. Ich zadaniem jest badanie bezpieczeństwa produktów zgodnie z europejskimi standardami. Po pozytywnym przejściu badań przez dany produkt zostaje mu nadany tzw. certyfi kat europejski, co potwierdza spełnienie europejskich norm bezpieczeństwa oraz świadczy o wysokiej jakości procesu produkcyjnego. Funkcjonowanie przedsiębiorstw, którym zostały przyznane certyfi katy, jest systematycznie kontrolowane. Oznakowania techniczne Nie mniej istotne są oznakowania techniczne umieszczane na sprzęcie elektronicznym. Również one wynikają z odpowiednich norm. Odpowied- nr 2 maj

8 Przegląd ważniejszych oznakowań i certyfi katów OZNACZENIA NORMATYWNE CE (Conformité Européenne) Znak CE jest deklaracją producenta co do zgodności produktu z wymaganiami dyrektyw tzw. nowego podejścia Unii Europejskiej odnośnie do sprzętu elektrycznego. Aby produkt otrzymał znak CE, musi przejść odpowiednią procedurę oceny zgodności z dyrektywami właściwymi dla danego urządzenia. KRAJOWE OZNACZENIA WERYFIKACYJNE Znak B Znak Zgodności z Polską Normą (Polskimi Normami) ENEC HAR EMC Certyfi kat GS Najpopularniejszym krajowym oznaczeniem jest znak bezpieczeństwa B. Znak ten był obowiązkowy w Polsce do 30 kwietnia 2004 r. Obecnie dla sprzętu z branży AGD-RTV ma on charakter dobrowolny. Tradycjonalistyczne podejście wielu polskich konsumentów sprawia jednak, że produkty mające to oznaczenie nadal lepiej się sprzedają. Znak zgodności strony trzeciej, którego właścicielem jest Polski Komitet Normalizacyjny. Znak Zgodności z Polską Normą umieszczony na wyrobie to gwarancja, że został przeprowadzony proces oceny wyrobu na zgodność z właściwą Polską Normą (lub normami) i fakt ten jest potwierdzony certyfi katem. EUROPEJSKIE OZNACZENIA WERYFIKACYJNE Jest to zastrzeżony znak europejski. Jego obecność na produkcie świadczy o zgodności z europejskimi normami bezpieczeństwa. Obecnie jest przeznaczone dla dużej grupy urządzeń AGD-RTV, a także IT, elektronarzędzi i innych. Oznaczenie ENEC mają niemal wszystkie produkty marki Philips związane z oświetleniem. W Polsce jedyną instytucją, która uzyskała licencję na przeprowadzanie badań prowadzących do przyznania tego certyfi katu, jest warszawski OBR Predom. Znak HAR jest zastrzeżonym znakiem europejskim potwierdzającym, że oznaczone nim elektryczne przewody spełniają wymagania odpowiednich norm europejskich (EN) lub dokumentów zharmonizowanych (HD). Przed znakiem HAR umieszcza się akronim jednostki certyfi kującej. Znak ten jest zastrzeżonym znakiem europejskim potwierdzającym, że oznaczony nim wyrób spełnia wymagania odpowiednich europejskich norm w zakresie kompatybilności elektromagnetycznej. Znak, podobnie jak HAR, zawiera akronim charakterystyczny dla jednostki wydającej certyfi kat zgodności Najlepsze produkty otrzymują znak GS certyfi katu przyznawanego m.in. przez niemiecką organizację TÜV. Jest to niezależna instytucja zajmująca się certyfi kacją produktów, a także procesów produkcyjnych. Znak GS (od niem. Geprüfte Sicherheit, czyli sprawdzone bezpieczeństwo) dla wyrobu oznacza gwarancję bezpieczeństwa oraz najlepszej jakości. Wyroby wyróżnione znakiem GS muszą spełniać wymagania określone przez niemieckie przepisy dotyczące bezpieczeństwa sprzętu i produktów (ProdSG). OZNAKOWANIA PRZYZNAWANE W INNYCH KRAJACH EUROPEJSKICH IMQ S ÖWE Jest to znak potwierdzający zgodność wyrobów elektrycznych z wymaganiami norm włoskich i europejskich. Znak ten określa, że wyrób spełnia wymagania norm europejskich. Jest on bardzo popularny w Skandynawii. Jest to austriacki znak bezpieczeństwa dla wyrobów elektrotechnicznych i elektronicznych. OZNACZENIA WERYFIKACYJNE NA ŚWIECIE Certyfi katy UL/CSA CCC JET UL i CSA to organizacje konsumenckie określające zasady dopuszczania na rynek produktów trwałych. Skrót UL pochodzi od Unterwriters Laboratories Inc., instytutu certyfi kującego oraz wydającego normy dla Stanów Zjednoczonych, natomiast CSA (Canadian Standards Association) jest organizacją wydająca normy kanadyjskie. Certyfi katy przyznawane przez UL i CSA są uznawane na świecie jako symbol bezpieczeństwa produktu. Jest to znak przyznawany w Chinach. Jest obowiązkowym znakiem bezpieczeństwa dla tamtejszych produktów. Oznakowanie przyznawane w Japonii, oznacza, że wyrób spełnia wymagania odpowiednich japońskich norm/dokumentów. OZNACZENIA PRZYZNAWANE PRZEZ STOWARZYSZENIA I ORGANIZACJE Znak jakości Q EISA (European Imaging and Sound Association) CES (Consumer Electronics Show) Teraz Polska Produkt Roku Polska Nagroda Jakości Złoty Medal Międzynarodowych Targów Poznańskich Norma ISO Krajowy certyfi kat nadawany produktom przez Polskie Centrum Badań i Certyfi kacji. Jego nazwa pochodzi od angielskiego słowa Quality oznaczającego jakość. Certyfi kat jakości Q potwierdza,że wyrób spełnia wymagania zawarte w kryteriach stanowiących podstawę do wydania certyfi katu i charakteryzuje się ponadstandardową: jakością, walorami użytkowymi, ergonomicznymi, zdrowotnymi, w tym także niższą niż przeciętne materiało- i energochłonnością. EISA nie jest certyfi katem, a Europejskim Stowarzyszeniem Obrazu i Dźwięku, organizacją zrzeszającą pięćdziesiąt specjalistycznych europejskich magazynów związanych z branżą audio, kina domowego, a także elektroniki samochodowej oraz sprzętu mobilnego i fotografi cznego. Ich przedstawiciele tworzą fachowe jury, które wybiera i nagradza najciekawsze produkty z wyżej wymienionych grup. Początki organizacji sięgają 1982 r. Targi CES (Consumer Electronics Show), odbywające się w Stanach Zjednoczonych w Las Vegas, są przepełnione nowościami produktowymi z branży elektroniki użytkowej. Podczas targów wręczane są nagrody CES Innovations Awards, sponsorowane przez CEA (Consumer Electronics Association), organizatora międzynarodowych targów CES. Przy ocenianiu pod uwagę brane są m.in. jakość i estetyka wykonania produktu i użyte materiały, a także specyfi kacja techniczna, funkcje, unikalne cechy oraz design. Nagrody CES Design & Engineering Showcase Honors przyznawane są już od 1976 r. Pierwsza edycja konkursu Teraz Polska odbyła się w 1993 r. Jego celem jest m.in. promowanie najlepszych produktów i usług, zarówno tych renomowanych marek, jak i mniej znanych na polskim rynku. Warunkiem wzięcia udziału w konkursie Teraz Polska na najlepsze produkty jest m.in. konieczność uiszczenia opłaty weryfi kacyjnej, która wynosi kilka tysięcy złotych i jest różna w zależności od tego, ile osób zatrudnia zgłaszające się przedsiębiorstwo. Produkt Roku Wybór Konsumentów jest programem marketingowym przeznaczonym dla producentów oraz dystrybutorów tzw. produktów FMCG (np. artykułów spożywczych czy środków czystości. W konkursie może wziąć udział każdy producent lub dystrybutor, który w okresie minionego roku wprowadził na polski rynek nowy produkt lub zmodyfi kował w sposób znaczący produkt, który już znajduje się na rynku. Obecnie przyznawane jest w ponad trzydziestu krajach świata. Polska Nagroda Jakości została ustanowiona w 1995 r. przez: Krajową Izbę Gospodarczą, Polskie Centrum Badań i Certyfi kacji i Fundację Teraz Polska. Znak Polska Nagroda Jakości promuje nowoczesne metody zarządzania. Złoty Medal MTP jest potwierdzeniem doskonałości produktu i w konsekwencji elementem jego promocji na rynku. Medale targowe przyznawane są najlepszym spośród dziesiątek i setek zgłaszanych do konkursu eksponatów targowych. NORMY ISO Certyfi kat zgodności z normą to jedno z najważniejszych wyróżnień w segmencie ekologii. Norma ta dotyczy zarządzania środowiskowego i oparta jest o dyrektywy Komisji Europejskiej. Jej obecność mówi klientowi o tym, że produkt spełnia odpowiednie wytyczne związane z ochroną środowiska. 8 nr 2 maj 2013

9 Norma ISO 9001 Norma ta należy do rodziny norm z serii ISO Została wydana przez Polski Komitet Normalizacyjny. Jest podstawą do wdrożenia i certyfi - kacji systemu zarządzania jakością. Norma ISO 9001:2008 nie odnosi się bezpośrednio do produktu, lecz systemu zarządzania procesem jego wytworzenia. OZNAKOWANIA ZWIĄZANE Z EKOLOGIĄ Europejski znak ekologiczny Ecolabel (Ekoznak) ÖKO Błękitny Anioł (Der Blaue Engel) Ekoliść, Euroliść Znak ekologiczny Eko Energy Star Etykiety energetyczne Certyfi kat ECO W trosce o środowisko Certyfi kat WWF Symbol ten znany jest także, jako kwiatek, stokrotka lub margerytka. Powstał z inicjatywy Komisji Europejskiej w 1992 r. Przyznawany jest na podstawie analizy całego cyklu produkcji. Do tej pory obejmuje 24 kategorie produktowe, wśród których znajdują się różnorodne wyroby i usługi: od pralek i telewizorów przez wyroby papierowe, tekstylia i detergenty, na hotelarstwie kończąc. Jest to ofi cjalny certyfi kat ekologiczny, nadawany na podstawie rozporządzenia 1980/2000/WE. Jest to certyfi kat niemieckiego magazynu konsumenckiego Öko-Test, który działając od 1985 r., sprawdził tysiące produktów z zakresu kosmetyki, chemii, elektroniki, artykułów dla dzieci, farmaceutyki, fi nansów, a nawet branży motoryzacyjnej. W każdym z wydań czasopisma są wyniki ponad 10 testów z różnych zakresów produktowych przeprowadzonych w niezależnych instytutach. Najważniejszym kryterium wyboru jest oczywiście ekologiczność produktów. Jest to bodajże pierwszy i najstarszy europejski znak związany z ekologią. Jest on umieszczany na różnorodnych produktach przyjaznych środowisku. Został wprowadzony w 1977 r. z inicjatywy niemieckiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Odznaczenie Błękitnego Anioła przyznawane jest przez specjalistów m.in. z zakresu środowiska, ochrony konsumentów, przemysłu, handlu i mediów. Obecnie skupia on 90 grup produktowych, w których znajduje się przeszło 11 tys. różnorakich dóbr, takich jak meble, sprzęt komputerowy i sprzęt AGD i RTV. Znak Błękitnego Anioła kojarzony jest z wysokim standardem oraz skrupulatnym badaniem testowanych produktów. Znak wprowadzony 1 lipca 2010 r. Jest przyznawany przez Komisję Europejską wyłącznie produktom wytworzonym w krajach należących do Unii Europejskiej. Znak grafi czny przedstawia gwiazdki, podobne do tych na fl adze Unii, układające się w liść i mające symbolizować ekologię i europejskość. Zasady przyznawania znaku są precyzyjnie określone w przepisach sformułowanych przez KE. Normy te w ten sam sposób obejmują każde państwo członkowskie UE. Znak przyznawany przez Polskie Centrum Badań i Certyfi kacji. Od 1998 r. nadawany jest według tych samych kryteriów co Ecolabel. Znak jest ważny przez okres trzech lat od momentu nadania. Przez ten czas oznaczona certyfi katem fabryka jest stale monitorowana, by mieć pewność, iż stosowane w niej standardy ochrony środowiska nie uległy zmianie. Bardzo dobre przygotowanie merytoryczne oraz poparcie odpowiednią metodologią nadają znakowi wiarygodność. Energy Star to znak Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska i Departamentu Energii. Został utworzony w 1992 r. Jest nadawany produktom AGD, RTV, a także systemom oświetleniowym, urządzeniom grzewczym i artykułom ogrodniczym. Od 2006 r. przyznaje go również Unia Europejska, nadając certyfi katy tym fi rmom, które odznaczają się produkcją wysoce energooszczędnych sprzętów. Weszły one na stałe do polskiej rzeczywistości w 1995 r. dzięki dyrektywie Rady 92/75/EWG z dnia 22 września 1992 r. Od tego czasu pojawiały się na coraz większej liczbie sprzętów AGD, zmieniał się także ich wygląd na bardziej czytelny i zawierający więcej informacji przydatnych konsumentom. System etykiet energetycznych na tyle sprawnie spełnił swoją funkcję, że w 2003 r. Komisja Europejska postanowiła wprowadzić dwie dodatkowe klasy energetyczne: A+ i A++ dla urządzeń chłodniczych. W 2010 r. kolejna unijna dyrektywa wprowadziła nowy wzór etykiety energetycznej. Zgodny z normami środowiskowymi ISO certyfi kat wyróżnia fi rmy, a także instytucje i szkoły, które działają w sposób przyjazdy dla środowiska naturalnego. W procesie przyznawania certyfi katu kontrolowane są zarówno systemy zapewnienia jakości bezpiecznych produktów, jak i dbałość o środowisko naturalne, w tym m.in. o otoczenie zakładu pracy. Znak przedstawia logotyp organizacji WWF (World Wide Fund for Nature) oraz rysunek pandy wielkiej, która jest jej symbolem. Logo pandy umieszczone na produkcie świadczy o tym, że jego wytwórca angażuje się w ochronę przyrody i włącza się w działalność WWF. Organizacja nie współpracuje zatem m.in. z producentami energii atomowej oraz broni i koncernami paliwowymi. OZNAKOWANIA ZWIĄZANE Z DESIGNEM if Design Award Red Dot Award Design Plus Award Good Design Award Dobry Wzór IDEA Awards PlusX Award Rating marek Nagrody prasowe Jest to jedno z najbardziej wartościowych wyróżnień w sektorze wzornictwa. Nagroda przyznawana jest od 1953 r. w kilku różnych kategoriach, w tym za produkt wyróżniający się najwyższej klasy estetyką i wzornictwem (if Product Design). Najważniejszym odznaczeniem konkursu jest if Gold Award, przyznawane najlepszym z najlepszych. Jeden z najważniejszych konkursów na świecie. Organizowany jest przez Centrum Wzornictwa Nadrenii Westfalii. Co roku do konkursu napływa kilka tysięcy zgłoszeń z kilkudziesięciu krajów. Pierwsze nagrody w ramach Red Dot Award przyznawano już w 1955 r. Lista zwycięzców podawana jest do publicznej wiadomości, natomiast nagrodzone produkty trafi ają do muzeum Red Dot. Pod ocenę jury poddaje się innowacyjność, jakość, funkcjonalność i ekologiczność produktu. Nagroda ta przyznawana jest dla dóbr konsumenckich, które są funkcjonalne, atrakcyjnie wykonane i przyjazne środowisku, a ponadto obecne rynku nie dużej niż dwa lata. Jest ona związana z odbywającymi się od 1985 r. międzynarodowymi targami Messe Frankfurt, na których prezentowane są najlepsze produkty z zakresu elektroniki, sztuki użytkowej, sprzętu AGD oraz wielu innych. W skład jury konkursu wchodzą przedstawiciele wszystkich dotychczas zgłaszających się do konkursu wystawców oraz grono ekspertów. Plus, jako symbol wartości dodanej,,ma odzwieciedlać ideę konkursu, bowiem od zwycięzców oczekuje się czegoś więcej, zgodnie ze słowami, iż design zawsze był i jest czymś więcej niż kształt zewnętrzny. Nagroda przyznawana przez Japońską Organizację Promocji Wzornictwa Przemysłowego. Do jury konkursu zapraszani są światowej sławy projektanci. Liczba produktów zgłaszanych w poszczególnych edycjach wynosi nawet Wyróżnienie przyznawane przez polski Instytut Wzornictwa Przemysłowego. W jury konkursu zasiadają eksperci m.in. z takich dziedzin jak wzornictwo, projektowanie usług czy wdrażanie nowych produktów na rynek. Nagrody przyznawane są w czterech kategoriach: sfera domu, pracy, publiczna i usług. Dodatkowo przyznawane są nagrody dla wzoru roku i designera roku. Konkurs odbywa się pod patronatem ministra gospodarki i przy współpracy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. IDEA (The Interior Design Excellence Awards) to jedna z największych i najbardziej popularnych przyznawanych w Australii nagród za design. Konkurs został zapoczątkowany w 2003 r. i z roku na rok przyciąga coraz więcej projektantów z całej Australii. Rozpoznawane na całym świecie wyróżnienie, przyznawane od 2004 r. w kilku kategoriach. Obecnie są to: technologia, sport i styl życia. Proces wyłaniania zwycięzcy trwa wiele tygodni, podczas których wszystkie produkty są badane i oceniane w każdym detalu. OZNAKOWANIA PRASOWE Autorski projekt ekspertów i dziennikarzy InfoMarketu, którego zadaniem jest usystematyzowanie i pogłębienie informacji o markach i firmach funkcjonujących na polskim rynku. Rating marek ma ponadto pomóc w ich odpowiednim pozycjonowaniu i postrzeganiu. Pozycja poszczególnych marek w rankingu jest stale monitorowana. Rating porządkuje rynek w oparciu o cztery główne półki cenowe: segment najwyższy (premium) oznaczony jako AAA+, segment wysoki (high) AAA, segment średni (middle) AA oraz niski (low) A. Ranking wykorzystuje specjalnie opracowaną metodologię i został przygotowany na bazie ogólnopolskich badań w kanałach dystrybucji. Wiele popularnych w Polsce i na świecie magazynów branżowych wprowadziło własne nagrody i wyróżnienia dla najciekawszych produktów. Takim magazynem jest m.in. miesięcznik What Hi-Fi? Sound and Vision, światowy przewodnik dla kupujących elektronikę. Zbliżoną tematyką zajmuje się miesięcznik Hi-Fi Choice & Home Cinema. Podobne wyróżnienia przyznają również inne branżowe magazyny, np. Komputer Świat. Nagrody te przyznawane są najczęściej na bazie testów sprzętowych. Pod uwagę niekiedy brany jest także stosunek ceny produktu do jego jakości związanej z wykonaniem i funkcjonowaniem. nr 2 maj

10 Artykuł sponsorowany EuroCertyfikat to prestiż składa się z liter IP oraz dwóch cyfr (np. IP57). Pierwsza cyfra, która może przyjmować wartości od 0 do 6, mówi o odporności na działanie ciał stałych, gdzie 0 to brak ochrony, a 6 oznacza całkowitą ochronę przed wnikaniem pyłu. Druga cyfra, mówiąca o wodoodporności, może mieć wartość od 0 do 9. Wówczas 0 to brak ochrony, a 9 oznacza ochronę przez zalaniem strugą wody o temperaturze do 80 C pod ciśnieniem barów (zgod- D ochronę przed dostępem drutem; H aparat wysokiego napięcia; M ochronę przed szkodliwym działaniem wnikającej wody, gdy ruchome części urządzenia są w ruchu; S ochronę przed szkodliwym działaniem wnikającej wody, gdy ruchome części urządzenia są nieruchome; W nadaje się do stosowania w określonych dardów. Ofi cjalnie swoją działalność rozpoczęła 23. lutego 1947 r. Jest ona koordynowana przez Sekretariat Generalny, który ma swoją siedzibę w szwajcarskiej Genewie. Dwie najważniejsze normy związane z produkcją to ISO 14001:2004 oraz ISO 9001:2008. Certyfi kat zgodności z normą to jedno z najważniejszych wyróżnień w dziedzinie ekologii. Norma ta dotyczy zarządzania środowiskowego i oparta jest o dyrektywy Komisji Europejskiej. Certyfi kat ten Tomasz Kozłowski, prezes Polskiego Stowarzyszenia Doradczego i Konsultingowego We współczesnej, bardzo konkurencyjnej gospodarce kluczem do odniesienia sukcesu jest wiarygodność, rzetelność i pełny profesjonalizm. Zaufanie klientów i partnerów biznesowych można zdobyć jedynie przez uczciwe i konsekwentne działanie na rynku poparte fachową wiedzą i kompetencjami. I właśnie EuroCertyfi kat jest odzwierciedleniem takiej postawy. EuroCertyfi kat jest prestiżowym europejskim wyróżnieniem przyznawanym podmiotom gospodarczym, instytucjom medycznym, urzędom szczególnie wyróżniającym wego. Do określenia stopnia ochrony zapewnianej przez obudowę urządzenia przed dostępem do części niebezpiecznych, wnikaniem ciał stałych i wody Rozmowa z mgr. inż. Wojciechem Wójtowiczem, pełnomocnikiem dyrektora ds. jakości i certyfikacji Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego. Redakcja: Co zmieniło w kwestiach bezpieczeństwa i jakości wyrobów wprowadzenie dyrektyw nowego podejścia? Wojciech Wójtowicz: Podstawowa zasada nowego podejścia jest taka, że na rynek mogą być wprowadzane wyroby wyłącznie bezpieczne, tzn. niezagrażające zdrowiu i życiu oraz mieniu i środowisku naturalnemu. Przepisy odnoszące się do wyrobów wprowadzanych na rynek po raz pierwszy to się na tle konkurencji sprawną organizacją i zarządzaniem. Wyróżniliśmy już wiele prężnie działających przedsiębiorstw i instytucji z całej Polski. Wszyscy laureaci uczestniczą przez cały rok w Europejskim Programie Promocji Jakości. Przez szereg dostępnych w ramach programu działań promujących usługi i produkty ułatwiamy przedsiębiorstwom osiągnięcie i utrzymanie pozycji lidera rynku. Zapewniamy wyróżnionym organizacjom bezpłatną reklamę w Magazynie Przedsiębiorców EuroFirma.pl i na wielu branżowych portalach. Pomagamy także laureatom w realizacji działań projakościowych. Wyróżniane przez kapitułę konkursu fi rmy i urzędy mają większe szanse na pomyślne wdrożenie systemów zarządzania jakością. Najlepszym przykładem jest Otwockie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, które na naszej gali odebrało certyfi kat zintegrowanego systemu zarządzania jakością. Jest to możliwe dzięki naszej współpracy z jednym z globalnych liderów na rynku audytu, certyfi kacji i szkoleń w ramach ISO 9001 fi rmą BSI. Podsumowując, korzyści z EuroCertyfi ktu są wielowymiarowe z jednej strony mają charakter symboliczny, nasza statuetka dodaje prestiżu, wzmacnia wizerunek organizacji, budzi poczucie satysfakcji. Z drugiej strony może być skutecznym instrumentem marketingu, zwiększa wiarygodność fi rmy w oczach obecnych i potencjalnych partnerów biznesowych, ułatwia kontakty handlowe, a udział w Europejskim Programie Promocji Jakości to bezpłatna promocja w mediach konwencjonalnych i elektronicznych. służy (zgodnie z polską normą PN-EN 60529) kod IP (Ingress Protecion Rating, interpretowane także jako International Protection Rating). Oznaczenie nie z normą DIN 40050). Jeżeli dla danego produktu nie wymaga się podawania jednej z cyfr, wówczas zastępuje się ją literą X, np. IPX7, co informuje, że produkt jest w pewnym stopniu wodoodporny, ale nie ma informacji na temat odporności na pył. Opcjonalnie do oznaczenia mogą być dodawane jeszcze dwa znaki. Pierwszym może być jedna z liter: A, B, C lub D, a drugim litera H, M, S lub W. Poszczególne litery oznaczają: A ochronę przed dostępem wierzchem dłoni; B ochronę przed dostępem palcem; C ochronę przed dostępem narzędziem; Jakość i konkurencyjność wymagania zasadnicze, określone przez dyrektywy nowego podejścia, oraz wymagania szczegółowe, które są określone przez normy zharmonizowane z tymi dyrektywami. Producent dokonuje więc oceny zgodności wyrobu z wymaganiami zasadniczymi i uszczegółowionymi normami. Po potwierdzeniu zgodności wyrobu z wymaganiami zasadniczymi producent wystawia deklarację zgodności i umieszcza oznakowanie CE na wyrobie. Szczególnym przypadkiem są wyroby budowlane, gdyż bezpieczeństwo obiektu budowlanego określa się przez wymagane cechy poszczególnych wyrobów budowlanych, z których jest zbudowany. Aby lepiej dostosować procesy oceny zgodności wyrobów budowlanych do ich właściwości istotnych z punktu widzenia odbiorcy, UE zastąpiła tzw. dyrektywę budowlaną 89/106/EEC rozporządzeniem 305/2011, przy czym jedną z istotnych zmian jest kryterium oceny właściwości użytkowych wyrobu istotnych odnośnie do określonych zastosowań. Ważnymi zmianami są także wyraźne rozróżnienie producenta od pozostałych podmiotów łańcucha dostaw, np. importerów, dystrybutorów, upoważnionych przedstawicieli, szczególnie w wypadku importu z krajów trzecich, oraz zastosowanie zasady zrównoważonego wykorzystania energii w obszarze wyrobów budowlanych. Czy certyfi kacja wyrobów i systemów zarządzania to dla przedsiębiorców wymóg współczesnej strategii walki konkurencyjnej, czy też dopuszczalna jest jeszcze pewna dowolność? Należy tu rozdzielić obszar certyfi kacji obowiązkowej od obszaru certyfi kacji dobrowolnej. Obszar certyfi kacji obowiązkowej, a dobrym przykładem jest tutaj obszar wyrobów budowlanych, wynika z przepisów prawa i przedsiębiorca powinien legitymować się certyfi katem dla produkowanych przez siebie wyrobów, aby mógł je legalnie wprowadzić do obrotu. Certyfi katy wydane są przez upoważnione do tego jednostki notyfi kowane lub akredytowane (w zależności od tego, czy certyfi kacja dotyczy systemu europejskiego czy krajowego). IMBiGS jest taką jednostką, a certyfi katy są równocześnie potwierdzeniem, że wyroby producenta są bezpieczne i mogą być stosowane przy budowie obiektów budowlanych. Obszar certyfi kacji dobrowolnej obejmuje przede wszystkim, choć nie tylko, zagadnienia certyfi kacji systemów zarządzania. Tutaj także ważny jest wybór jednostki certyfi kującej mającej odpowiednie kompetencje jednostki akredytowanej. Instytut takie uprawnienia posiada. Wdrożenie i certyfi kacja systemu zarządzania świadczą o tym, że zarządzanie zakładem przebiega w sposób dobrze zorganizowany, procesy przebiegające w zakładzie, m.in. proces produkcji, są właściwie nadzorowane, a jakość wyrobu skutecznie kontrolowana. Wpływa to oczywiście na zmniejszenie liczby reklamacji i ma niewątpliwy wpływ na postrzeganie wyrobu i jego producenta przez użytkownika produktu. Konkurencyjność producenta na rynku to nie tylko niska cena wyrobu, ale także jego jakość. warunkach pogodowych przy zapewnieniu dodatkowych środków ochrony lub zabiegów. W wypadku niektórych produktów oznaczeniu IP może towarzyszyć dwucyfrowy znak IK, określający stopień ochrony przed uderzeniem. Przyjmuje on wartości od 00 przez 05 aż do 10. Wartość 00 określa brak ochrony przed uderzeniem, natomiast 10 to wytrzymałość na uderzenie o energii 20 J, co jest równoważne z upadkiem obiektu o masie 5 kg z wysokości 40 cm. Przykłady: IP 20 wykonanie normalne; IP X3 obudowa zabezpieczona przed deszczem; IP 5X obudowa zabezpieczona przed wnikaniem kurzu. Ponadto do innych popularnych oznakowań spotykanych na sprzęcie elektrycznym można zaliczyć: symbol zacisku ochronnego (uziemiającego); symbol lampy. Pod tym symbolem podawana jest wartość mocy znamionowej w watach; symbol określający, że przed rozpoczęciem użytkowania należy zapoznać się z instrukcją obsługi; symbol oznaczający ważne fragmenty w instrukcji obsługi urządzenia; symbol oznaczający niebezpieczne napięcie; symbol przekreślonego prysznica, oznaczający, że urządzenia nie należy używać w pobliżu wody; symbol przypominający płomienie zamknięte w trójkącie, oznaczający gorącą powierzchnię urządzenia; symbol Nie przykrywać! (w zależności od normy może wyglądać inaczej); symbol określający maksymalną głębokość, na jaką może być zanurzone urządzenie. I co z ISO Skrót ISO pochodzi od Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (International Organization for Standardisation). Jest to organizacja pozarządowa zrzeszająca krajowe organizacje normalizacyjne. Została założona w 1946 r. w Londynie przez połączenie Międzynarodowej Federacji Narodowych Stowarzyszeń Normalizacyjnych oraz Komitetu Koordynacyjnego Narodów Zjednoczonych do spraw Stan- mówi klientowi, że produkt spełnia odpowiednie wytyczne związane z ochroną środowiska. O przyznanie certyfi katu może ubiegać się każda organizacja chętna do ustanawiania, wdrażania oraz utrzymywania i doskonalenia systemu zarządzania środowiskowego. Podobnie jak w wypadku oznaczenia CE to sam producent deklaruje zgodność produktu z wymaganiami normy. Bezspornymi atutami są przede wszystkim: bezstronność osób opracowujących normy, na bazie których przyznaje się wspomniany certyfi kat, przejrzystość, dobrowolność, wiarygodność oraz spójność nie tylko w wymiarze krajowym, ale i międzynarodowym. Warto zaznaczyć, iż nie ma wytycznych co do przymusu stosowania oznaczeń informujących o nadaniu certyfi katu danym produktom, niemniej jednak jest to najpewniejszy sposób wykazania spójności produktu z dyrektywami, a co za tym idzie, poszanowania środowiska naturalnego. Norma ISO 9001 należy do rodziny norm z serii ISO Została wydana przez Polski Komitet Normalizacyjny. Jest podstawą do wdrożenia i certyfi kacji systemu zarządzania jakością. Postanowienia normy oparte są na problematyce zaspokajania aktualnych i przyszłych potrzeb klientów. Wymaga zaangażowania całej kadry pracowniczej z naciskiem na odpowiednie zadania kadry kierowniczej. Zakłada ponadto podejście procesowe, a więc wszelkie działania podjęte przez fi rmę mają być ze sobą powiązane i oddziaływać na siebie. Firma musi ponadto w swoich działaniach opierać się o sprawdzone i odpowiednio przeanalizowane informacje. Powinna również dbać o ciągłe doskonalenie swojej działalności. Norma ISO 9001:2008 nie odnosi się bezpośrednio do produktu, lecz systemu zarządzania procesem jego wytworzenia. Oznaczenia przyznawane przez stowarzyszenia i organizacje Zarówno polskie, jak i światowe organizacje często organizują własne konkursy i plebiscyty, przyznając rozmaite, mniej lub bardziej znane i liczące się wyróżnienia. Warunki zwycięstwa są różne. Dla konsumentów, ale też dla producentów istotne jest to, że dany produkt został zauważony i doceniony, a to zwiększa ich prestiż i rozpoznawalność. Do najpopularniejszych wyróżnień zalicza się certyfi katy i nagrody przyznawane przez EISA i CES. Na początek należy wspomnieć, że EISA (European Imaging and Sound Association) nie jest certyfi katem, a Europejskim Stowarzyszeniem Obrazu i Dźwięku, organizacją zrzeszającą pięćdziesiąt specjalistycznych europejskich magazynów 10 nr 2 maj 2013

11 Mądry konsument znajdzie jakość Rozmowa z dr inż. Wojciechem Henrykowskim, prezesem Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji S.A. Redakcja: Jakich oznaczeń i certyfikatów powinien szukać konsument na produktach, żeby mieć pewność, że nabywa wyrób wysokiej jakości, efektywny w użytkowaniu i ekologiczny? Wojciech Henrykowski: Mówiąc o wyborze produktu z konkretnym oznaczeniem czy certyfikatem, należy wyjść najpierw od edukacji społeczeństwa, ponieważ żeby konsument szukał konkretnego oznaczenia na wyrobie, musi wiedzieć, czego tak naprawdę ma szukać, co kryje się za danym znaczkiem. W naszym kraju jest niedosyt znajomości oznaczeń, i w większości wypadków klienci, przychodząc do sklepu po produkt, kierują się ceną, nie zaś jakością. Dlatego konieczne jest, by konsument orientował się, jakiego typu znaki znajdują się na produktach i jakie organizacje je wydają. Jednak na polskim rynku występuje cały gąszcz różnego typu oznaczeń i certyfikatów, więc konsument ma prawo czuć się zdezorientowany. Dlatego jeżeli, przykładowo, konsumentowi zależy na produkcie ekologicznym, powinien wybierać produkty ze znakami ekologicznymi, takimi jak europejski Ecolabel. Wyrób sygnowany takim znakiem daje gwarancję spełnienia wymagań środowiskowych i odpowiednich dyrektyw, co gwarantuje, że wyrób w swojej klasie ma jak najmniejsze oddziaływanie na środowisko. Kolejnym ważnym oznaczeniem jest znak CE, nie tyle skierowany do konsumenta, ile do nadzoru rynku. Znakowanie CE jest obowiązkiem wynikającym z dyrektyw unijnych i wszystkie wyroby elektryczne muszą taki znak mieć, gdyż gwarantuje on spełnienie przez wyrób podstawowych wymagań w zakresie bezpieczeństwa. Innym wiarygodnym oznaczeniem jest znak Q, który ma długą tradycję i jest nadawany już od lat 50. XX w. Znak ten oznacza wysoki poziom jakości, mówi także o wysokiej funkcjonalności, i tak np. pralka czy telewizor ze znakiem Q będą nie tylko wysokiej jakości, ale też niezawodne w działaniu, efektywne i cechujące się nowoczesnym wzornictwem. Czy istnieje jeden szczególny certyfi - kat lub oznaczenie, które jest nadrzędne w stosunku do innych, a które jest gwarancją wysokiej jakości produktu i jego bezpieczeństwa? Do najważniejszych oznaczeń, których powinien poszukiwać konsument, zalicza się wspomniany przeze mnie znak Q, który gwarantuje, że produkt jest bezpieczny i cechuje się wysoką jakością. Oczywiście, każdy produkt musi też mieć znak CE, który jest warunkiem wprowadzenia na rynek. Jeśli klientowi zależy na ekologiczności wyrobu, powinien natomiast szukać europejskiego znaku Ecolabel lub naszego krajowego znaku Eko. Coraz więcej fi rm, aby zdobyć wiarygodność wśród konsumentów, decyduje się na kupno certyfi katów lub etykiet najlepszego produktu. Czy konsument może ustrzec się przed nierzetelnymi oznaczeniami? Nie bardzo. Tak jak mówiłem wcześniej, konsument musi być świadomy wiarygodnych oznakowań przyznawanych przez sprawdzone fi rmy i jednostki akredytowane i właśnie takich poszukiwać na produktach. Mimo to zawsze znajdą się na rynku fi rmy czy stowarzyszenia, które będą przyznawały różne świecidełka czy trofea wręczane na uroczystych galach. Nierzetelne organizacje przyznają takie nagrody, ponieważ jest na to popyt. Jednak ta swego rodzaju moda na różnego typu znaczki najlepszych produktów przyszła do Polski z Zachodu i nie jest naszym rodzimym wynalazkiem. Jednak producent, któremu zależy na rzetelności i obiektywności, sam wybierze rzetelną i sprawdzoną organizację i nie będzie szukał takich fi rm, które od ręki, bez uprzednich badan i analiz przyznają jakiś znaczek czy certyfi kat potwierdzający jakość wyrobu lub jego ekologiczność. Niestety, w Polsce nie ma żadnego prawa, które zakazywałoby nierzetelnym fi rmom organizowania plebiscytów i przyznawania nagród za nic. Każdy praktycznie może zarejestrować fi rmę, np. Kowalski Cert, i zacząć nadawać certyfi katy. Jako przewodniczący rady w Polskim Centrum Akredytacji wiele razy apelowałem o zmiany w tej kwestii. Jednak nad Wisłą panuje zasada, że to, co nie jest zakazane, jest dozwolone, i stąd tyle niewiadomego pochodzenia nagród i oznaczeń, nad którymi nie ma nadzoru ani kontroli. Na co powinien zwracać uwagę przedsiębiorca, wybierając rzetelną jednostkę certyfi kującą? Przedsiębiorca powinien wybierać uznane organizacje, takie jak PCBC. Na rynku, oczywiście, znajdują się też inne wiarygodne jednostki, dlatego producent, który chce uzyskać certyfi kat lub oznakowanie, powinien najpierw dokładnie przeanalizować fi rmę, która przyznaje dane oznaczenia, sprawdzić, kto za tą fi rmą stoi, z kim taka organizacja współpracuje etc. Najważniejsze jest, by jednostka wydająca dane oznaczenie była np. akredytowana i spełniała określone wymagania i standardy. Dodatkowo, jeżeli działa na rynkach międzynarodowych, to daje jeszcze większą gwarancję rzetelności. Jeśli organizacja spełnia te wszystkie wymagania, wtedy przyznawana nagroda, oznaczenie czy certyfi kat ma określoną wartość zarówno dla producenta wyrobu, jak i dla klienta. Czy konsument poradziłby sobie, gdyby nie było oznakowań i certyfi katów? Poradziłby sobie, to pewne. Wielkie marki, obecne na rynku kilkanaście i więcej lat, nie potrzebują oznaczeń typu najlepszy produkt, bo stoją za nimi tradycja i wysoka jakość wypracowana przez lata, która procentuje zaufaniem konsumentów. Nie każda fi rma oferująca dobry produkt, ma za sobą wieloletnią tradycję, dlatego oznaczenia na produktach są ważnymi drogowskazami, które mają ułatwiać dobry wybór. Jeśli konsument szuka świadomie, łatwo trafi do dobrego produktu. Nasz kraj nadal jeszcze wychodzi z czasów niedoboru, kiedy ważne było nie tyle kupienie dobrego produktu wysokiej jakości, ale kupienie produktu w ogóle. Społeczeństwo na szczęście bogaci się i jednocześnie edukuje. A wraz ze wzrostem zamożności konsumenci zaczną w końcu poszukiwać produktów wysokiej jakości i będą zwracać uwagę, czy wyrób ma znak bezpieczeństwa, znak ekologiczny i inne rzetelne oznaczenia. reklama nr 2 maj

12 Liczymy, że klienci zaczną poszukiwać produktów ze Znakiem PN Rozmowa z Anną Stankowską, dyrektor Wydziału Certyfikacji Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Redakcja: Co to jest Znak zgodności z Polską Normą Znak PN i dlaczego jest związany z Polskim Komitetem Normalizacyjnym? Anna Stankowska: Polski Komitet Normalizacyjny jest aktywnym członkiem zarówno europejskich (CEN/CENELEC), jak i międzynarodowych (ISO, IEC) organizacji normalizacyjnych. Organizacje te promują dobrowolne stosowanie norm oraz wykazywanie zgodności wyrobów z wymaganiami tych norm przez dobrowolną certyfi kację. PKN realizuje tę strategię w Polsce jest właścicielem Znaku PN i prowadzi system dobrowolnej certyfi kacji na Znak PN, wzorem innych państw. Podstawą prawną tej działalności jest art. 7 ustawy o normalizacji z dnia 12 września 2002 r. Certyfi - kacja na zgodność z Polską Normą pozwala producentowi wykazać, że jego wyrób spełnia wymagania Polskich Norm, a fakt ten jest potwierdzony certyfi katem wydanym przez niezależną stronę trzecią. Co więcej, często zdarza się, że wymagania Polskich Norm są ostrzejsze niż wymagania prawne odnoszące się do kwestii jakości i bezpieczeństwa wyrobu. Jednocześnie należy pamiętać, że Polska Norma to także norma identyczna z normą ISO, IEC (często) lub z Normą Europejską EN (zawsze). Do jakich sektorów gospodarki polskiej kierowany jest Znak Zgodności z Polską Normą Znak PN? Znak PN oferowany jest wszystkim producentom i odnosi się do wyrobów rynkowych, co do których wszystkie istotne dla bezpieczeństwa, jakości i funkcjonalności cechy są zdefi niowane, a ich wartości referencyjne są podane w Polskich Normach. Pozwala to konsumentowi posługiwać się w relacjach z producentem w sposób jednoznaczny powszechnie dostępnym dokumentem odniesienia Polską Normą bez możliwości dogodnej interpretacji kryteriów oceny związanych z cechami wyrobu przez kogokolwiek. Ze zrozumiałych względów PKN postanowił skoncentrować swoje działania promocyjne w wybranych sektorach rynku. Są to obecnie: wyroby budowlane stosowane do remontów oraz wyposażenia mieszkań, wyroby dla niemowląt i dzieci i wyroby przemysłu spożywczego. PKN może także prowadzić certyfi kację usług, jeśli istnieją Polskie Normy określające zasady ich świadczenia bądź określające kodeks dobrych praktyk. Co oznacza fakt, że certyfikacja na Znak PN odbywa się według systemu 5? Kto i jak często nadzoruje certyfi katy PN? System 5, zdefi niowany w Przewodniku PKN-ISO/IEC Guide 67:2007, dotyczącym certyfi - kacji wyrobów, w największym stopniu uwzględnia interesy konsumenta. Zakłada on bowiem, że wraz z wydaniem producentowi certyfi katu PN upoważniającego do oznaczania wyrobu Znakiem PN podpisywana jest umowa o nadzorze nad tym certyfi katem. Umowa ta określa częstość auditów nadzoru. Z reguły są one prowadzone co rok lub ich częstość wynika wprost z zapisów normy. Umowa zakłada także możliwość przeprowadzenia auditu nieplanowanego w razie stwierdzenia naruszenia przez producenta warunków uzyskania lub stosowania certyfi katu PN. Elementem auditu nadzoru jest zwykle badanie wybranej próbki wyrobu w celu potwierdzenia, że jest on nadal zgodny z PN. Próbkę do takiego badania pobiera się u producenta, bezpośrednio z rynku lub z obu miejsc jednocześnie. Oczywiste jest, że w wypadku stwierdzenia lub podejrzenia niezgodności na podstawie uzasadnionego zgłoszenia klienta przeprowadzany jest dodatkowy audit kontrolny i częstość auditów nadzoru może zostać zwiększona. Jakie kroki należy podjąć, aby uzyskać certyfi kat PN i prawo do stosowania Znaku PN? Aby złożyć wniosek o przeprowadzenie certyfi kacji na zgodność z PN zainteresowany powinien określić, z którymi Polskimi Normami chce potwierdzić zgodność. Nieodzowne jest także przeprowadzenie, jeśli jest to konieczne, badań wyrobu w kompetentnym laboratorium i dołączenie do wniosku wiarygodnego raportu z przeprowadzonych badań. Pierwszym krokiem jest złożenie do PKN wniosku o wycenę kosztów i przeprowadzenie certyfi kacji wyrobu (usługi) na zgodność z PN oraz wydanie certyfi - katu PN. Weryfi kacja i rozpatrzenie tego wniosku oraz przygotowanie wyceny są bezpłatne i nie stanowią zobowiązania dla podmiotu wnioskującego do przeprowadzenia certyfi kacji. Jeżeli prezes PKN upoważnił do wydawania certyfi katu zgodności z Polską Normą jednostkę certyfi kującą działającą na podstawie odrębnych przepisów, wniosek może być złożony bezpośrednio do tej jednostki. Uwzględniając dane podane w złożonym wniosku, PKN sporządza i przedstawia ofertę cenową na przeprowadzenie certyfi kacji. Po jej zaakceptowaniu przez podmiot wnioskujący obie strony podpisują umowę o przeprowadzenie certyfi kacji wyrobu (usługi) lub systemu. Szczegóły działań prowadzonych w procesie certyfi kacji na zgodność z Polską Normą dostępne są na stronach kacja-przez-pkn. Jak długo trwa certyfi kacja i jakie są jej koszty? Czas trwania certyfi kacji jest zależny przede wszystkim od zakresu normy, kompletności dokumentacji złożonej wraz z wnioskiem, przyjętego zakresu certyfi kacji oraz auditu. Czas trwania certyfi kacji określany jest w umowie zawieranej po zaakceptowaniu oferty cenowej. Z reguły nie przekracza 2 3 miesięcy od daty złożenia kompletnej dokumentacji. Koszty certyfi kacji zależą także od wymienionych we wniosku czynników i są określane w umowie. Do opłaty związanej z przeprowadzeniem auditu certyfi kacyjnego dochodzi jeszcze opłata licencyjna za prawo posługiwania się Znakiem PN wnoszona na rzecz PKN. Wynosi ona 500 zł rocznie. W tym roku, w ramach promocji procesu certyfi kacji na Znak PN, z opłaty tej zwalniamy wszystkie podmioty, których wyroby są certyfi kowane przez PKN. Jeśli proces certyfi kacji prowadzony jest w całości przez PKN i klient dostarcza raport z wynikami badań wyrobu wykonanymi w laboratorium uznanym przez PKN za kompetentne oraz ma certyfi kat ISO 9001 obejmujący wytwarzanie certyfi kowanego wyrobu lub usługi, to koszty ponoszone przez wnioskującego mogą być znacznie ograniczone z uwagi na możliwość ograniczenia zakresu auditu cer tyfi kacyjnego oraz nadzoru. W każdym wypadku należy uwzględnić koszty corocznych auditów nadzoru. Są one odpowiednio niższe i ustalane w umowie zawieranej przed rozpoczęciem certyfi kacji. W przypadku prowadzenia certyfi kacji przez upoważnioną JCW Fot. Fotolia.pl związanych z branżą audio, kina domowego, a także elektroniki samochodowej oraz sprzętu mobilnego i fotografi cznego. Ich przedstawiciele tworzą fachowe jury, które wybiera i nagradza najciekawsze produkty w wyżej wymienionych grupach produktowych. Warto dodać, że stowarzyszenie przyznaje nagrodę za urządzenia przyjazne dla środowiska naturalnego (EISA Green Awards). Początki organizacji sięgają 1982 r., kiedy to redaktorzy naczelni pięciu europejskich magazynów fotografi cznych wspólnie zadecydowali o wyborze aparatu roku. Organizacja została formalnie utworzona jednak dopiero siedem lat później. Dołączały do niej kolejne branżowe magazyny. W zaszczytnym gronie znalazły się magazyny Foto-Kurier oraz Audio. Kolejną ważną datą w dziejach EISA był rok 2002, kiedy to doszło do połączenia specjalizujących się w elektronice samochodowej czasopism skupionych wokół EISA oraz nieaktywnego już wówczas stowarzyszenia ECAP. Zaowocowało to powstaniem istniejącego do dziś panelu o nazwie elektronika samochodowa. Stopniowo, wraz z rozwojem rynku elektroniki użytkowej w ramach EISA ukształtowały się kolejne grupy produktowe. Bardzo ciekawym przykładem jest np. tzw. panel konwergencji. Kategoria ta miała oznaczać produkty, które trudno było przyporządkować w sposób jasny i czytelny do którejś z już istniejących kategorii. Wobec zmieniającego się rynku tego typu urządzeń, w 2007 r. nazwę kategorii zmieniono na urządzenia mobilne. Od strony marketingowej czy też handlowej samo wyróżnienie przyznawane przez EISA należy traktować jak każdy plebiscyt i spoglądać na nie z pewnym dystansem czasem większym, czasem mniejszym. Oczywiście, tego typu wyróżnienia są potrzebne, ale nie powinny kreować rynku w kanałach dystrybucji. Wśród jurorów mogą bowiem ścierać się różnorodne koncepcje, spojrzenia na urządzenie, nie tylko pod względem technicznym. Prób traktowania nagród ESIA jako wyznaczników jedynego i najlepszego rynkowego wyboru nie zaakceptuje już dziś żaden rozsądny klient. Ma on przecież nie tylko swój gust, ale i upodobania, które przecież nie muszą iść w parze z opiniami ekspertów. Warto jednak pamiętać, że stowarzyszenie takie jak EISA ma wiele innych, ważnych zadań do spełnienia. Ma przede wszystkim kreować rynek, zwracać uwagę na nowe rozwiązania i produkty oraz doceniać i honorować kunszt techniczny. I chociażby w tym względzie warto tę organizację wspierać. Oznaczenia na produktach, takie jak etykiety energetyczne, znaki potwierdzające wysoką jakość i inne są przewodnikiem dla świadomych konsumentów, szukających wysokiej klasy wyrobów. Targi CES (Consumer Electronics Show) odbywające się w Stanach Zjednoczonych w Las Vegas są przepełnione nowościami produktowymi z branży elektroniki użytkowej. Wiele fi rm podczas tego wydarzenia prezentuje swoje premierowe modele, które w najbliższym czasie mają zawojować rynek i zdobyć uznanie klientów. Podczas targów wręczane są nagrody CES Innovations Awards, sponsorowane przez CEA (Consumer Electronics Association), organizatora międzynarodowych targów CES. W skład jury wchodzą związani z branżą niezależni projektanci, inżynierowe oraz dziennikarze. Przy ocenianiu pod uwagę brane są m.in. jakość i estetyka wykonania produktu i użyte materiały, a także specyfi kacja techniczna, funkcje, unikalne cechy oraz design. Nagrody CES Design & Engineering Showcase Honors przyznawane są już od 1976 r. Na targach CES 2013 nagrodę tę przyznawano aż w blisko trzydziestu różnych kategoriach. Produkty ocenione najwyżej w danej kategorii otrzymują wyróżnienie Best of Innovations. Warto dodać, że organizatorzy, uwzględniając zmieniający się rynek elektroniki użytkowej, wciąż wprowadzają nowe kategorie. Na CES 2013 były to: Accessible & Universal Design Technologies oraz Tech For A Better World. Podczas targów CES przyznawane są także inne nagrody i wyróżnienia, w tym m.in. CNET Best od CES. Jest to nagroda przyznawana przez popularny serwis internetowy CNET. Design też zasługuje na wyróżnienie Dla klientów oprócz parametrów i funkcji urządzeń ważny jest ich design. Dlatego też producenci poświęcają wiele uwagi swoim produktom już na etapie projektowania, starając się, by to, co wychodzi z ich fabryki, było wyjątkowe, a przy tym przyciągało uwagę potencjalnego klienta. Dla najlepszych organizowane są oczywiście specjalne gale, pokazy i przyznawane wyróżnienia za design produktu. Do najbardziej rozpoznawalnych znaków zalicza się: if Design Award (International Forum Design Award), Red Dot Award, PlusX Award. Design Plus Award, Dobry Wzór, Good Design Award i inne. Jedno z najbardziej wartościowych wyróżnień w sektorze wzornictwa to if Design Award (International Forum Design Award). Nagroda przyznawana jest od 1953 r. w kilku różnych kategoriach, w tym za produkt wyróżniający się najwyższej klasy estetyką i wzornictwem (if Produkt Design). Jest ona przyznawana przez międzynarodowych ekspertów. Zwycięzcy uzyskują prawo do posługiwania się symbolem if Design Award. Ich produkt jest ponadto zamieszczony w publikacji o laureatach i uhonorowanych produktach. Najważniejszym odznaczeniem konkursu jest if Gold Award, przyznawane najlepszym z najlepszych. Warty odnotowania jest fakt, że członkowie stowarzyszenia if mają podobne przywileje bez uczestnictwa w konkursie. Red Dot Award to jeden z najważniejszych konkursów na świecie. Organizowany jest przez Centrum Wzornictwa Nadrenii Westfalii. Co roku do konkursu napływa kilka tysięcy zgłoszeń z kilkudziesięciu krajów. Wydzielone zostały trzy kategorie: produkt design, communication design (od 1993 r.) oraz concept design (od 2005 r.). Pierwsze nagrody w ramach Red Dot Award przyznawano już w 1955 r. Warunkiem udziału w konkursie w kategorii najlepszy design produktu jest jego obecność na rynku, a więc nagroda nie może zostać przyznana np. dla prototypu, którego jeszcze nie można zakupić w sklepie. Lista zwycięzców podawana jest do publicznej wiadomości, natomiast nagrodzone produkty trafi a- ją do muzeum Red Dot. Pod ocenę jury poddaje się innowacyjność, jakość, funkcjonalność i ekologiczność produktu. PlusX Award to rozpoznawane na całym świecie wyróżnienie przyznawane od 2004 r. w kilku kategoriach. Obecnie są to: technologia, sport i styl życia. W kategorii technologia mogą być zgłaszane produkty z dziedziny gospodarstwa domowego, IT, urządzeń samochodowych, elektronarzędzi, telefonii oraz techniki fotografi cznej. Rywalizujące produkty powinny być innowacyjne, dobrej jakości, funkcjonalne, ergonomiczne, o unikalnym designie oraz od niedawna przyjazne środowisku. Proces wyłaniania zwycięzcy trwa wiele tygodni, podczas których wszystkie produkty są badane i oceniane 12 nr 2 maj 2013

13 producent negocjuje koszty certyfi kacji i nadzoru z JCW, a opłatę licencyjną w wysokości 500 zł wnosi do PKN. Jaka jest relacja między Znakiem PN a innymi obowiązkowymi i dobrowolnymi znakami certyfikacyjnymi i oznaczeniami umieszczanymi na wyrobie? Konsumenci, niestety, wciąż przywiązują wagę do ceny, a nie jakości, tym bardziej, że na opakowaniach znajdują się różnego rodzaju symbole, znaki i oznaczenia oraz numery norm, co sprawia wrażenie, że produkt został przebadany i tym samym jego jakość i bezpieczeństwo są potwierdzone. Mało kto z konsumentów wie, że nie zawsze tak jest. Bardzo często podstawą do uzyskania prawa do umieszczenia znaku lub oznaczenia na wyrobie, także oznakowania CE, jest ocena zgodności przeprowadzana przez samego producenta bez udziału niezależnej strony trzeciej. Może także mieć miejsce sytuacja, w której aby uzyskać prawo do umieszczenia znaku certyfi kacyjnego, należy wyłącznie zadeklarować zgodność wyrobu z pewnymi kryteriami, nie zawsze dostępnymi dla konsumenta. Niektóre znaki certyfi kacyjne bazujące na normach nie zawsze oznaczają zgodność wyrobu ze wszystkimi wymaganiami normy w przeciwieństwie do Znaku PN. Tak więc Znak PN stanowi zawsze wartość dodatkową dla konsumenta. Umieszczony obok dowolnego oznakowania lub innego znaku certyfi kacyjnego informuje o tym, że w ocenie zgodności wyrobu brała zawsze udział niezależna strona trzecia, wyrób i proces jego wytwarzania znajdują się pod stałym nadzorem strony trzeciej oraz istnieje powszechnie dostępne kryterium Polska Norma. Wyrób jest zgodny ze wszystkimi przewidzianymi w niej wymaganiami, a konsument ma w każdej chwili swobodny dostęp do treści tych wymagań. Chcemy zwrócić uwagę na to, że Znak PN powinien kojarzyć się nie tylko ze zgodnością wyrobu z Polską Normą, lecz także z pewnością dokonanego wyboru, niezawodnością wybranego produktu i zaufaniem do określonego producenta. Proszę także zwrócić uwagę, że zgodność z PN oznacza również zgodność z Normami Europejskimi EN, a także często Międzynarodowymi ISO lub IEC, które są wprowadzane do zbioru PN jako PN-EN, PN-ISO, najczęściej w stopniu identycznym (IDT). Dobrowolny Znak Zgodności z PN to także coś więcej niż np. oznakowanie CE, powszechnie spotykane na wielu produktach. Oznakowanie CE dotyczy wyłącznie spełnienia przez wyrób wymagań zasadniczych określonych w dotyczących go przepisach prawa wdrażających dyrektywy UE. Często normy narzucają na wyrób więcej wymagań niż tego wymagają przepisy prawa. Dlatego też uzupełnienie oznakowania CE (obowiązkowego) Znakiem PN (dobrowolnym) to informacja dla konsumentów o spełnieniu przez wyrób zarówno wymagań przepisów prawa (CE), jak i pozostałych wymagań (wykraczających poza CE), określonych w normie (Znak PN). Czy producenci mogą sami deklarować zgodność wyrobu z Polskimi Normami? Tak. Taką możliwość daje ustawa o normalizacji. Producent lub osoba wprowadzająca wyroby do obrotu może zadeklarować ich zgodność z Polskimi Normami deklaracją zgodności wydaną na własną odpowiedzialność, przy czym wymagania stawiane takiej deklaracji określają Polskie Normy. O tym, jakie elementy ma zawierać deklaracja zgodności mówi norma PN-EN ISO/IEC :2010 Ocena zgodności Deklaracja zgodności składana przez dostawcę Część 1: Wymagania ogólne. Zdarza się, że kilka razy w tygodniu kierujemy do różnych producentów pisma wzywające do prawidłowego informowania konsumentów o zgodności wyrobu z normą, której numer producent umieścił na opakowaniu. Proszę pamiętać, że umieszczenie samego numeru normy nie jest formą potwierdzenia zgodności wyrobu z jej wymaganiami. Jest to naszym zdaniem wprowadzanie klienta w błąd i w przypadku celowego takiego działania, a taka jest w większości wypadków praktyka, jest to działanie niezgodne z obowiązującym prawem. Konsument, widząc symbol PN (numer normy), nabiera zaufania do danego produktu, sądząc błędnie, że jest to symbol potwierdzający certyfi - kację, której w rzeczywistości nie przeprowadzono. Co więcej, producenci ignorują aktualność treści prezentowanych na swoich opakowaniach. Ostatnio zwracaliśmy uwagę producentowi chusteczek higienicznych, który dystrybuował produkt w opakowaniach z numerem normy wycofanej 6 lat temu. Często także zdarza się tak, że produkt oznakowany jest symbolem PN-EN ISO dotyczącym np. właściwego systemu gospodarowania odpadami w zakładzie, w którym dany produkt został wytworzony lub PN-EN ISO 9001 dotyczącym stosowania przez producenta systemu zarządzania jakością. Proszę wybaczyć, ale z pełnym zażenowaniem odnosimy się do producentów, którzy na wyrobach spożywczych piszą: Produkujemy zgodnie z ISO Jedno wielkie nieporozumienie ani ISO ani ISO 9001 nie mają nic wspólnego z produkcją samego wyrobu, warunkami procesu technologicznego czy wymaganiami dla surowców używanych w produkcji, nie mówiąc o zgodności jego parametrów z normą. Jeszcze mała dygresja i odejście od pytania. PKN walczy również z przyjętymi (nieuczciwymi) praktykami wplatania w nazewnictwo fi rmy, adresy stron internetowych, logo czy znaki certyfi kacyjne akronimu ISO. Działania takie PKN prowadzi na podstawie ustawy o normalizacji (art. 11 pkt 4). Jako członek międzynarodowych organizacji normalizacyjnych, w tym członek założyciel ISO, PKN jest zobligowany do ochrony ich praw autorskich oraz znaków towarowych. Znak ISO jest chroniony zarówno jako słowny znak międzynarodowy dla druków i innych publikacji oraz usług, jak i urzędowo uznane oznaczenie przyjęte w obrocie dla norm. Zgodnie z wytycznymi ISO stosowanie oznaczenia ISO w sposób sugerujący uczestnictwo tej organizacji w jakichkolwiek działaniach dotyczących certyfi kacji (certyfi kacja, auditowanie, ocenianie czy też doradztwo) jest nadużyciem. Także podawanie na produktach niejednoznacznej informacji o posiadanych certyfi katach (np. Posiadamy ISO ) takim nadużyciem jest ewidentnie. Dlatego jak mantrę powtarzamy, że tylko Znak PN umieszczony na wyrobie lub jego opakowaniu daje gwarancję, że oznaczony nim wyrób jest bezpieczny i odznacza się wysoką jakością, a producent wyrobu poddający go ocenie zgodności z wymaganiami Polskiej Normy zasługuje na pełne zaufanie konsumenta. Gdzie konsumenci mogą znaleźć Znak PN na wyrobie czy jedynie w dokumentacji dotyczącej tego wyrobu? Znak PN może być umieszczony bezpośrednio na wyrobie jednostkowym, opakowaniu zbiorczym, materiałach reklamowych lub promocyjnych dotyczących tego wyrobu. W ostatnim wypadku producent jest zobowiązany zaznaczyć, czego znak dotyczy, w sposób niewprowadzający klienta w błąd. Sugerujemy także producentom, aby bezpośrednio pod Znakiem PN umieszczali informację dotyczącą normy, której ten znak dotyczy, tak aby stał się on dla konsumenta jednoznaczną informacją na temat zakresu certyfi kowanej zgodności. Jakie korzyści ze stosowania Znaku PN czerpie producent, a jakie konsument? Promocja Znaku PN w Polsce w zasadzie dopiero się rozpoczyna. Jego rozpoznawalność i znajomość przez konsumentów jest niska. We Francji, niemal wszystkie produkty rodzimego przemysłu opatrzone są znakiem zgodności z normą francuską znakiem NF. Znak PN jest w pewnym stopniu niewygodny dla producenta, bo wiąże się z możliwością kontroli wyrobów bezpośrednio na rynku, a w dobie ostatnich afer (oszustw na produktach pierwszej potrzeby) może to być dla producenta dość ryzykowne. Godząc się na ten znak, producent poddaje się dobrowolnie możliwości kontroli i nadzoru na rynku. Znak PN jest idealnym znakiem dla konsumenta świadczy o bezpieczeństwie, a przede wszystkim o jakości produktu dostępnego na półkach w sklepie. Znak PN może także świadczyć o zgodności z kilkoma normami jednocześnie, czym przewyższa inne znaki certyfi kacyjne. Dla producenta Znak PN to świadectwo jego wiarygodności i uczciwości odnośnie do tego, co dostarcza na rynek. Obserwujemy, że konsumenci szczególnie ci świadomi nie zadowalają się bylejakością. Liczymy, że wraz ze wzrostem tej świadomości zaczną poszukiwać produktów ze Znakiem PN i głosować na producenta za pomocą swojego portfela. reklama Jednostka notyfikowana dla dyrektyw: LVD, EMC, GAD, MDD, RTTE, MAD, BED, NEE OFERTA: badania laboratoryjne (bezpieczeństwa, kompatybilności elektromagnetycznej, funkcjonalne), ocena zgodności i certyfikacja sprzętu AGD, RTV, urządzeń informatycznych i biurowych, sprzętu gazowego, sprzętu oświetleniowego, wyrobów medycznych, elektronarzędzi, komponentów elektrycznych, gniazdek, wtyków itp. Wydajemy uznawane w świecie certyfikaty w ramach międzynarodowych porozumień: Oferujemy również badania dla oznakowań: oraz certyfikację systemów zarządzania (ISO 9001) Instytut Technologii Elektronowej Oddział PREDOM Warszawa tel obr@predom.com.pl Krakowiaków 53 tel nr 2 maj

14 w każdym detalu. Laureat nagrody uzyskuje bezterminowe prawo do posługiwania się logo konkursu we wszystkich działaniach marketingowych i promocyjnych dotyczących zwycięskiego produktu. Szczególnym wyróżnieniem cieszą się laureaci The Most Innovative Brand, którzy mogą posługiwać się znakiem konkursu w odniesieniu do swoich wszystkich produktów. Lista laureatów zostaje każdorazowo podana do publicznej wiadomości przez prasę i serwisy współpracujące. Wśród polskich wyróżnień za design można wyróżnić Dobry Wzór, przyznawany przez polski Instytut Wzornictwa Przemysłowego, którzy to fachowcy, nie tylko nie ustępują w ocenach, ale często wyprzedzają najbardziej utytułowane gremia. W jury konkursu zasiadają eksperci m.in. z takich dziedzin jak wzornictwo, projektowanie usług czy wdrażania nowych produktów na rynek. Nagrody przyznawane są w czterech kategoriach: sfera domu, pracy, publiczna, usług. Dodatkowo przyznawane są nagrody za wzór roku i dla designera roku. Konkurs odbywa się pod patronatem ministra gospodarki i przy współpracy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Nagrody i wyróżnienia prasowe Wiele popularnych w Polsce i na świecie magazynów branżowych wprowadziło własne nagrody i wyróżnienia dla najciekawszych produktów. Takim magazynem jest m.in. miesięcznik What Hi-Fi? Sound and Vision, światowy przewodnik dla kupujących elektronikę. Można w nim znaleźć artykuły na temat domowego sprzętu audio, a także telewizorów, gier wideo, komputerów i gadżetów. Podobną tematyką zajmuje się magazyn Hi-Fi Choice & Home Cinema także miesięcznik. Ma on również polskie wydanie. Podobne wyróżnienia przyznają również inne branżowe magazyny, np. Komputer Świat. Nagrody te przyznawane są najczęściej na bazie testów sprzętowych. Pod uwagę niekiedy brany jest także stosunek ceny produktu do jego jakości związanej z wykonaniem i funkcjonowaniem. Każdy z magazynów ma przyjęte odpowiednio do branży, w której funkcjonuje, własne zasady testowania i przyznawania wyróżnień rozmaitym produktom. Rating marek jest autorskim projektem ekspertów i dziennikarzy InfoMarketu. Jego zadaniem jest usystematyzowanie i pogłębienie informacji o markach i fi rmach funkcjonujących na polskim rynku. Rating marek ma ponadto pomóc w ich odpowiednim pozycjonowaniu i postrzeganiu, bowiem coraz częściej ma miejsce spłycanie cen sprzedaży, a tym samym pogorszenie jakości i funkcjonalności wielu produktów. Pozycja poszczególnych marek w rankingu jest stale monitorowana. Rating porządkuje rynek w oparciu o cztery główne półki cenowe: segment najwyższy (premium) oznaczony jako AAA+, segment wysoki (high) AAA, segment średni (middle) AA oraz niski (low) A. Ranking wykorzystuje specjalnie opracowaną metodologię i został przygotowany na bazie ogólnopolskich badań w kanałach dystrybucji. Na dzisiejszym rynku sprzecznych ocen, surrealistycznych opinii czy pseudotestów ma on stanowić obiektywne źródło informacji dla klienta o markach funkcjonujących na rynku. Jak łatwo spocząć na laurach Jak odnaleźć się w gąszczu etykiet i symboli, gdy w postępie geometrycznym przybywa rozmaitych fi rm, które w sobie jedynie wiadomy sposób nadają wyróżnienia, oznaczenia, medale i laury? Polacy są narodem zaradnym wręcz ponad przeciętność. I szybko się uczą. Dlaczego więc nie wpaść na pomysł założenia fi rmy albo spółki, która będzie rozdawać na prawo i lewo spragnionym rozgłosu producentom medale i wyróżnienia, które w cudowny sposób wpłyną na zwiększenie sprzedaży produktu, który często bez znaczka nie wyróżniałby się niczym szczególnym na tle produktów konkurencji? Czy nadawanie wymyślnych wyróżnień i nagród, za którymi nie stoi nic więcej niż tylko chęć zysku fi rm i pazerność na zaszczyty producentów, nie jest mówiąc najłagodniej wciskaniem przysłowiowego kitu, bynajmniej nie w okno, ale w umysły i portfele nierzadko nieświadomych konsumentów? Istnieje zagrożenie, szczególnie istotne dla producentów, że już niedługo konsumenci, bombardowani produktami z najróżniejszymi wyróżnieniami, oznaczeniami, medalami i etykietami, znudzą się i w końcu przestaną na nie zwracać uwagę, a w wyborze produktu zaczną się kierować po prostu własnym zdaniem. Oczywiście, nie można popadać z jednej skrajności w drugą i twierdzić, że żadne uczciwe rankingi i konkursy na najlepsze produkty i tym podobne nie istnieją. Owszem, istnieją, pod warunkiem jednak, że stoją za nimi akredytowane jednostki badawcze i certyfi kujące, a niekoniecznie nastawione tylko i wyłącznie na zysk prywatne fi rmy. Nierzadko jednak trudno odróżnić oznaczenie, za którym kryje się rzetelna i fachowa opinia niezależnego eksperta, od etykiety nadanej przez bliżej nieokreśloną grupę badawczą, która często widnieje tylko na papierze. Konsument zaś traktuje najczęściej oznaczenia na produktach jako ułatwiające i skracające proces decyzyjny i nie zawsze musi mu zależeć na dokładnej weryfi kacji przyznanych wyróżnień czy medali. Jednak takie ślepe pokładanie wiary w deklaracje producentów nie zawsze przyczyniać się będzie do zakupu najlepszego pod względem jakościowym produktu. Czy więc bardziej godna zaufania będzie nagroda przyznana przez określoną grupę ekspertów i specjalistów z danych dziedzin czy też bliżej niezdefi niowaną grupę kilkuset konsumentów? Czy wyłanianie laureatów na podstawie sondy, kategoryzowanie produktów i usług na podstawie podobnych lub zbliżonych cech nie stanowi zbyt daleko idącego uogólnienia? Być może. Popularność laurów, tych większych i mniejszych, można jednak wytłumaczyć w prosty sposób: skoro jest popyt na laury i inne godła musi też być i podaż. A może warto byłoby zastanowić się nad wprowadzeniem możliwości audytu dla organizatorów, którym naprawdę zależy na rzetelności i uczciwości, w przeciwieństwie do tych, którzy tylko pozornie deklarują transparentność zasad wyłaniania laureatów. Byłoby to całkiem wskazane rozwiązanie, które z pewnością nie zaszkodziłoby żadnej rzetelnej fi r- mie. Podobnie rzecz ma się z obowiązkowym i dowolnym oznaczaniem produktów jako bezpieczne, bardziej ekologiczne, wydajne etc. Tu konsument też się może pogubić. Unia Europejska hołduje zasadzie normalizacji i ujednolicenia dla wszystkich państw członkowskich w dziedzinach prawodawstwa, polityki monetarnej czy gospodarki. Dlaczego więc nie wprowadzić jednolitego oznaczenia dla produktów i usług, które będzie kompleksowe, i zamiast kilku odmiennych znaczków powstanie jeden, który oznaczać będzie produkt bezpieczny dla użytkownika, o neutralnym wpływie na środowisko i dobrej jakości, wyprodukowany przy poszanowaniu ludzkiej godności. Komisja Europejska ma za sobą już takie próby, dotyczące wprowadzenia znaku Keymark, który jednakże jest jak niezidentyfi kowany obiekt latający wiele osób nawet o nim słyszało, ale na oczy nikt go nie widział. Nie przesądza to wcale jednak o tym, czy kolejne próby okażą się fi askiem. Jest nadzieja Na rynku dostępnych jest coraz więcej produktów i ich tańszych substytutów. Rosnąca konkurencja powoduje, że producenci szukają sposobów na wyróżnienie swoich produktów na tle oferty konkurencji. Polscy konsumenci zaczynają coraz więcej wymagać od producentów i oferowanych przez nich produktów, co z kolei zobowiązuje fi rmy, które aby nie tylko utrzymać się na rynku, ale i zdobyć przewagę nad konkurencją, zaczynają inwestować w oznakowania i certyfi katy. Konsumenci powinni jednak nie tylko patrzeć na wysokie miejsce zajęte w konkursie lub rankingu, a na sposób, w jaki dana fi rma uzyskuje wyróżnienie. Na szczęście oprócz nieuczciwych organizacji są podmioty, które zwracają się do rzetelnych i akredytowanych instytucji i poddają oferowane przez siebie produkty i usługi ocenie niezależnych ekspertów. Przechodząc pozytywnie szereg testów, zdobywają certyfi katy, które potwierdzają najlepszą jakość, bezpieczeństwo czy ochronę środowiska oraz wysokie standardy produkcji i świadczenia usług. Badania i ankiety prowadzone wśród konsumentów jednoznacznie potwierdzają, iż wybierając produkty i usługi, klienci nie tyle kierują się informacjami o produkcie zawartymi w reklamach, co poszukują znaków i certyfi katów wydawanych przez niezależne i rzetelne organizacje, które zagwarantują dobrą jakość produktu. Co powinno zwrócić uwagę dociekliwych konsumentów? A mianowicie nagrody i znaczki owiane aurą tajemnicy, a dokładnie sposób ich przyznawania, brak informacji na temat metodologii przeprowadzanych ocen czy też doboru ekspertów lub grupy respondentów są to znaki ostrzegawcze, że najpewniej dana fi rma ma co nieco albo i więcej do ukrycia. Dlatego kupujmy z głową i patrzmy uważnie na etykiety, szukając oznakowań chociażby wydawanych przez Polskie Centrum Badań i Certyfi kacji, a zyskujemy wtedy pewność, że kupowany produkt jest bezpieczny i ekologiczny. Polska Nagroda Jakości W krajach o wysokim poziomie rozwoju jakość jest głównym parametrem osiągania sukcesu w sferze gospodarczej. Najnowsze badania potwierdzają, że struktura osiągania sukcesu tylko w 10 proc. zależy od wyposażenia, w 40 proc. od technologii, ale zawsze w 50 proc. od ludzi zarządzania. Przygotowanie kadr i sprawnych systemów zarządzania decyduje o sukcesie przedsiębiorstwa. Sytuacja gospodarcza, w jakiej znalazły się polskie fi rmy, wymaga opracowania przez nie nowej strategii i podjęcia kompleksowej rekonstrukcji systemów zarządzania. Wdrażanie koncepcji zarządzania przez jakość (Total Quality Management TQM) w polskiej gospodarce jest zatem bardzo ważnym elementem jej rozwoju. Zarządzanie przez jakość to nowoczesna koncepcja wszechstronnego, zbiorowego wysiłku zorientowanego na ustawiczne doskonalenie organizacji we wszystkich aspektach, sferach i efektach działalności; jest to nowa fi - lozofi a zarządzania. Obejmuje ona nie tylko doskonalenie wyrobów czy usług, lecz także jakości pracy, konstrukcji, technologii, procesów i systemów wytwórczych, marketingowych, informacyjno-decyzyjnych i wszelkich innych zorientowanych na zaspokajanie potrzeb klientów i uczestników organizacji, jej przetrwanie i rozwój. Komitet Polskiej Nagrody Jakości jest świadomy tego wyzwania. Został on utworzony po to, aby promować takie podejście do zarządzania, które będzie mogło być zastosowane we wszystkich organizacjach w Polsce i doprowadzi je do osiągnięcia trwałej doskonałości. Podejście to opiera się na 9 kryteriach, które są oparte na europejskiej koncepcji TQM i Europejskiej Nagrodzie Jakości. Jak już wspomniano, Polska Nagroda Jakości jest swego rodzaju certyfi katem za nowoczesne, doskonałe zarządzanie przedsiębiorstwem i osiąganie sukcesów na rynku. I edycja konkursu Polskiej Nagrody Jakości trwała od marca do 11 listopada 1995 r. Obecnie trwa XIX edycja konkursu Polskiej Nagrody Jakości, która zostanie zakończona wręczeniem nagród na Zamku Królewskim w Warszawie 11 listopada 2013 roku. Nagrody zespołowe W kategorii zespołowej konkursu Polskiej Nagrody Jakości przyznane są następujące nagrody i wyróżnienia: nagrody i wyróżnienia dla polskich przedsiębiorstw przemysłowych: małych (do 50 osób zatrudnionych), średnich (do 250 osób zatrudnionych), dużych (powyżej 250 osób zatrudnionych); nagroda dla organizacji publicznych; nagroda dla organizacji edukacyjnych. Nagrody i wyróżnienia przyznawane są organizacjom, które osiągnęły najwyższą ocenę u ekspertów i sędziów oraz członków Komitetu PNJ. Indywidualna Nagroda Jakości im. Profesora Edwarda Kindlarskiego Polska Indywidualna Nagroda Jakości imienia prof. Edwarda Kindlarskiego jest przyznawana osobom, które wniosły znaczący wkład w opracowanie TQM (zarządzania przez jakość) w Polsce, osiągnęły znaczące wyniki we wdrożeniu koncepcji TQM w przedsiębiorstwie albo osiągnęły sukces przy przeprowadzeniu szkolenia w zakresie systemów jakości zarówno w sensie praktycznym, jak i teoretycznym lub wyróżniły się znacząco w promocji Polskiej Nagrody Jakości. Pod uwagę są brane również wdrażanie nowatorskich procesów i sposobów mierzenia miar oraz znaczące publikacje z zakresu jakości. Indywidualne nagrody jakości przyznawane są w następujących kategoriach: nauka; praktyka; promocja; przywódca. Celem konkursu jest wdrażanie zasad, które pomogą tworzeniu w Polsce wybitnych menadżerów-liderów świata nauki, praktyki, polityki i mass mediów, którzy swoją codzienną pracą będą przyczyniać się do rozwoju polskiej gospodarki, polityki, samorządności, nauki, kultury oraz wdrażać i upowszechniać nowoczesne metody zarządzania, a tym samym przyczyniać się do poprawy jakości życia polskich obywateli. Obecnie trwa VII edycja konkursu Znakomity Przywódca. Konkurs Polskiej Nagrody Jakości Znakomity Pełnomocnik Systemów Zarządzania Celem konkursu jest wdrażanie zasad, które pomogą w tworzeniu oraz promowaniu w Polsce wybitnych pełnomocników systemów zarządzania w organizacjach zajmujących się nauką, produkcją i usługami, polityką oraz mass mediami, którzy swoją codzienną pracą będą przyczyniać się do rozwoju swoich fi rm oraz wdrażać i upowszechniać nowoczesne systemy zarządzania. Informacje o Polskiej Nagrodzie Jakości można znaleźć na stronie internetowej reklama 14 nr 2 maj 2013

15 ul. Juliusza Lea 116, Kraków tel , fax ,

16 =QDN 31 ZV]čG]LH 'REURZROQ\ =QDN =JRGQRĤFL ] 3ROVNĈ 1RUPĈ ² =QDN XPLHV]F]RQ\ QD Z\URELH SRWZLHUG]D İH x Z\UyE ]RVWDã SRGGDQ\ FHUW\À NDFML SU]H] QLH]DOHİQĈ VWURQč WU]HFLĈ ² 3.1 x Z\UyE RUD] SURFHV MHJR SURGXNFML ]RVWDã\ EH]VWURQQLH RFHQLRQH L SRGOHJDMĈ UHJXODUQHPX QDG]RURZL SU]H] 3.1 x Z\UyE MHVW Z\NRQDQ\ ]JRGQLH ] Z\PDJDQLDPL MDNRĤFLRZ\PL L SDUDPHWUDPL RNUHĤORQ\PL Z 3ROVNLFK 1RUPDFK WM VSHãQLD ZV]\VWNLH Z\PDJDQLD PDMĈF\FK ]DVWRVRZDQLH 3ROVNLFK 1RUP x Z\UyE L MHJR SURGXFH QW VĈ JRGQL ]DXIDQLD NRQVXPHQWD 3DPLčWDM İH x Z\PDJDQLD 3ROVNLFK 1RUP VĈ F]čVWR RVWU]HMV]H QLİ Z\PDJDQLD SUDZD x VWRVRZDQLH 3ROVNLFK 1RUP RUD] FHUW\À NDFMD QD =QDN 31 VĈ GREURZROQH Polski Komitet Normalizacyjny :\G]LDã &HUW\À NDFML XO ģzlčwrnu]\vnd :DUV]DZD WHO HPDLO ]QDNSQ#SNQ SO ZFUVHNU#SNQ SO