Polska gospodarka. III kwartał 2015

Transkrypt

1 gru 11 cze 12 gru 12 cze 13 gru 13 cze 14 gru 14 cze 15 gru 11 cze 12 gru 12 cze 13 gru 13 cze 14 gru 14 cze 15 III kwartał 2015 Polska gospodarka W ostatnich tygodniach uwagę inwestorów i ekonomistów zwróciło przede wszystkim pogorszenie koniunktury w przemyśle. W sierpniowej edycji badania indeks PMI mierzący nastroje menadżerów firm z tego kluczowego sektora gospodarki odnotował znaczny spadek - z 54,5 pkt do 51,1 pkt. Miesiąc póżniej spadł po raz kolejny, tym razem do 50,9 pkt - najniższego poziomu od roku. Wciąż jednak znajduje się powyżej poziomu 50 pkt, co oznacza, że aktywność polskiego sektora przemysłowego rośnie. Menadżerowie wskazywali szczególnie na zdecydowanie niższy przyrost produkcji i liczby nowych zamówień (w tym eksportowych). Firmy przemysłowe ograniczyły też aktywność zakupową. Indeks PMI dla przemysłu Polska (w pkt) Źródło: Markit Economics Wakacyjne dane słabsze od oczekiwań Na osłabienie koniunktury w sektorze wskazywały również inne publikacje. Dynamika produkcji przemysłowej w lipcu i w sierpniu była niższa od oczekiwań ekonomistów i poprzednich odczytów, głównie ze względu na niższe zamówienia eksportowe. Wpływ na sierpniowe dane mogły mieć natomiast czynniki jednorazowe. Fala upałów w Polsce spowodowała m.in. problemy z dostawami prądu do firm przemysłowych. Słabsze od oczekiwań były również dane o sprzedaży detalicznej - jej dynamika w lipcu była niższa od prognoz, a wynik sierpniowy okazał się gorszy niż przed rokiem. Ekonomiści nie interpretowali jednak tych danych jako sygnału o zahamowaniu popytu konsumentów. Ich zdaniem aktywność zakupową Polaków ograniczył przede wszystkim upalny okres wakacyjny i kumulacja urlopów w sierpniu. Konsumenci nie zawiedli Serię słabszych danych płynących z polskiej gospodarki rozpoczęła niższa od oczekiwań dynamika PKB. Gospodarka wzrosła w II kwartale br. o +3,3% r/r, wobec +3,6% odnotowanych trzy miesiące wcześniej (dane opublikowano w lipcu). Jednym z czynników mających wpływ na spowolnienie wzrostu Produktu Krajowego Brutto, czyli wartości dóbr i usług wytworzonych w gospodarce, był niemal dwukrotnie niższy wzrost inwestycji. Słabsze wyniki odnotowano również w przypadku eksportu i importu. Do dobrych wiadomości można natomiast zaliczyć przyspieszenie dynamiki popytu krajowego - najbardziej przyczynił się do niego wzrost spożycia w sektorze gospodarstw domowych. Według ekonomistów to właśnie ten czynnik będzie napędzał koniunkturę w gospodarce w drugiej połowie 2015 r. Inflacja w Polsce r/r 5,0% 4,0% 0,0% - - Źródło: GUS Inflacja w Polsce w ostatnich miesiącach nadal utrzymywała się na ujemnym poziomie, co oznacza, że za tę samą kwotę polski konsument może sobie pozwolić na większe zakupy niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W sierpniu inflacja wyniosła -0,6% r/r, z kolei miesiąc później -0,8% w ujęciu rocznym. Deflacja w naszym kraju utrzymuje się już od lipca 2014 r. Wynika głównie z niższych cen żywności oraz silnych spadków cen paliw. Ministerstwo Finansów zaznacza, że 1

2 I I I I I IQ IIQ I I I I I IQ IIQ w najbliższych miesiącach dynamika cen towarów i usług będzie stopniowo zbliżała się w kierunku zera. Ze względu na silne spadki cen surowców trudno jest jednak ocenić, kiedy powróci do dodatnich poziomów. Przypomnijmy, że obecny poziom wskaźnika jest zdecydowanie poniżej celu inflacyjnego Narodowego Banku Polskiego, który wynosi +2% r/r. Świat - gospodarka Duże kłopoty chińskiego smoka Sytuacja gospodarcza w Chinach okazała się głównym czynnikiem ryzyka na rynkach w III kwartale. Interwencje banku centralnego na rynku walutowym oraz słabsze dane z gospodarki przyczyniły się do eskalacji obaw, że faktyczna kondycja Państwa Środka jest o wiele gorsza niż wskazują na to wypowiedzi przedstawicieli rządu. Jednocześnie mieliśmy do czynienia z silną przeceną akcji spółek notowanych na giełdach w Szanghaju i Shenzhen, a także spadkiem cen surowców. PKB Chin (dynamika r/r) 13% 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% Źródło: National Bureau of Statistics Indeks PMI dla przemysłu, mierzący nastroje menadżerów w kluczowym sektorze chińskiej gospodarki, spadł w sierpniu do 47,3 pkt. - poziomu, który oznacza spadek aktywności w przemyśle. Co więcej, to najniższy odczyt dla drugiej gospodarki globu od ponad 6 lat. Badanie wykazało silniejsze od oczekiwań spowolnienie popytu wewnętrznego, jak również zamówień eksportowych w przemyśle. Opublikowane w październiku dane za III kw r. wskazują, że wzrost gospodarczy wyniósł +6,9% r/r. W połączeniu z niższą inflacją tworzy to miejsce do dalszego łagodzenia polityki pieniężnej. Obecne prognozy ekonomistów zakładają, że wzrost gospodarczy w całym 2015 r. nie przekroczy +7,0% r/r. W kolejnych latach dynamika PKB ma być jeszcze niższa. Amerykanie przekładają ważną decyzję Ostatni miesiąc kwartału przyniósł długo oczekiwane posiedzenie amerykańskiego Komitetu ds. Otwartego Rynku (FOMC), na którym miała zapaść decyzja w sprawie stóp procentowych w USA. Liczne grono inwestorów spodziewało się podwyżki kosztu pieniądza i pierwszej od lat zmiany kierunku polityki monetarnej za oceanem. Przedstawiciele FOMC pozostawili jednak stopy procentowe na obecnym poziomie (0-0,25%), co oznacza, że oprocentowanie kredytów i lokat się nie zmieni. W komunikacie po posiedzeniu przedstawiciele gremium zwrócili uwagę, że inflacja w USA pozostaje niska, a niepewna sytuacja w gospodarce światowej oraz na rynkach finansowych nadal może ograniczać jej wzrost. Wymienione czynniki sprawiają, że koszt pieniądza powinien pozostać na obecnym poziomie. Brak decyzji FOMC o podwyżce stóp wywołał przecenę na rynkach akcji. Tydzień później, podczas wykładu na Uniwersytecie Massachusetts, Janet Yellen, prezes Fed, uspokoiła nieco inwestorów i ekonomistów sugerując, że pierwsza podwyżka stóp w USA powinna być przeprowadzona jeszcze w tym roku, ze stopniową kontynuacją cyklu w kolejnych latach. Podkreśliła, że oznaki spowolnienia gospodarczego poza granicami USA nie są wystarczająco silne, aby miały znaczący wpływ na gospodarkę i politykę monetarną. Europejski Bank Centralny zrobi wszystko, co konieczne Spowolnienie największej azjatyckiej gospodarki to również problem krajów strefy euro, które prowadzą intensywną wymianę handlową z Państwem Środka. Przykładowo, Chiny są czwartym co do wielkości odbiorcą towarów z Niemiec z prawie 7% udziałem w ich eksporcie. Ostatnie dane nie pokazywały jednak pierwszych oznak osłabienia koniunktury. Dynamika PKB największych państw strefy euro za II kwartał br. (dane opublikowane w sierpniu i wrześniu) w większości przypadków była zgodna z oczekiwaniami. Gospodarka eurolandu wzrosła w tym czasie o +1,5% r/r wobec + r/r odnotowanego w I kwartale br. PKB w strefie euro (dynamika r/r) 2,5% 1,5% 0,5% 0,0% -0,5% - -1,5% Źródło: Eurostat Europejski Bank Centralny (EBC) nie pozostaje bierny wobec ostatnich wydarzeń w światowej gospodarce i na rynkach finansowych. Na konferencji po wrześniowym posiedzeniu władz instytucji (na którym pozostawiono stopy procentowe na obecnym poziomie), Mario Draghi, prezes EBC, poinformował, że bank zdecydował się podnieść limit dotyczący jego maksymalnego udziału w skupie obligacji poszczególnych emisji z 25% do 33%. Jednocześnie zaznaczył, że skala europejskiego QE, czyli programu skupu aktywów (obecnie 60 mld EUR miesięcznie) może zostać zwiększona, jeśli będzie to konieczne. Sama operacja może potrwać zatem dłużej niż planowano (obecna data końcowa to wrzesień 2016 r.). Według Mario Draghiego inflacja w strefie euro może utrzymać się na ujemnym poziomie jeszcze przez kilka miesięcy. To zjawisko ma jednak przejściowy charakter. Mniej optymistyczny wydźwięk miały natomiast prognozy gospodarcze Europejskiego Banku Centralnego. PKB strefy euro w latach ma wzrosnąć odpowiednio o +1,4% r/r i +1,7% r/r, czyli o nieco mniej niż wcześniej zakładano. 2

3 wrz 10 wrz 10 Temat Grecji nie wywoływał już tak silnych emocji jak w poprzednim kwartale, ale problem zadłużonego kraju nie zniknął. W sierpniu rząd premiera Aleksisa Tsiprasa uzgodnił z międzynarodowymi wierzycielami plan oszczędności niezbędnych do otrzymania kolejnej transzy pomocy finansowej. We wrześniu natomiast w Grecji odbyły się wcześniejsze wybory parlamentarne, w których zwyciężyła rządząca od stycznia partia Syriza. Oznacza to, że nowy-stary premier Aleksis Tsipras będzie mógł kontynuować uzgodniony z przedstawicielami strefy euro plan redukcji greckiego długu. Rynki finansowe na świecie Za nami najsłabszy kwartał na rynkach akcji od czasów bessy z 2011 r. Indeks MSCI All Country World, obrazujący koniunkturę na najpopularniejszych rynkach świata, stracił w tym czasie aż -9,8%. Początek kwartału nie zapowiadał jednak aż tak silnej przeceny, wręcz przeciwnie. W lipcu giełdy państw rozwiniętych notowały kilkuprocentowe zwyżki w odpowiedzi na wstępne porozumienie greckiego rządu z międzynarodowymi wierzycielami. Miesiąc później sytuacja na rynkach akcji zmieniła się jak w kalejdoskopie. Koniec marzeń o europejskiej hossie Seria słabszych publikacji płynących z chińskiej gospodarki połączona ze spadkiem kursu juana wobec zagranicznych walut spowodowała silną przecenę na chińskich parkietach. Na innych rynkach problemy Państwa Środka zostały potraktowane jako idealny pretekst do realizacji zysków, gdyż globalna hossa trwała zbyt długo i rynki czekały na bodziec, który przyniesie oczekiwaną od dawna korektę. Mocno ucierpiały m.in. systematycznie rosnące do tej pory giełdy strefy euro. Trwający program luzowania ilościowego, a nawet późniejsza zapowiedź jego rozszerzenia nie zdołały zachęcić inwestorów do zakupu akcji spółek ze Starego Kontynentu. Dodatkowym czynnikiem ryzyka okazały się problemy koncernu Volkswagen, podejrzewanego o manipulowanie pomiarem spalin w silnikach dieslowskich. Indeks akcji niemieckich DAX okres od początku roku. Niemiecki DAX wzrósł w tym czasie o +4,6%, francuski CAC40 o +8,9%, a brytyjski FTSE250 o +6,3%. Jest to w głównej mierze efekt bardzo udanego początku 2015 r. Słaby rok za oceanem Niewiele lepszy kwartał mają za sobą inne rynki rozwinięte. W USA inwestorzy mogli jeszcze mieć nadzieję na nadrobienie sierpniowej przeceny w oczekiwaniu na wrześniowe posiedzenie FOMC. Jednak mimo tego, że gremium zadecydowało o pozostawieniu stóp procentowych na obecnym poziomie, na Wall Street znów rozpoczęły się spadki. W III kwartale indeks S&P500 stracił -6,9%, a Dow Jones ponad -7,5%. Amerykańskie indeksy poradziły sobie w tym roku słabiej niż giełdy z Europy Zachodniej. Po trzech kwartałach 2015 r. ich stopy zwrotu są ujemne - S&P500 stracił w tym czasie -4,2%. Stopy zwrotu wybranych indeksów w 2015 r.* -9,0% Wielka Brytania - FTSE250 Hong-Kong - Hang Seng -4,2% Niemcy - DAX Nikkei 225 S&P500 * wyniki za okres od r. do r. 4,6% 6,3% 8,2% -10% -5% 0% 5% 10% Ponad +8,0% stopą zwrotu licząc od początku roku może pochwalić się natomiast japońska giełda. Jest to jednak w głównej mierze efekt udanej wiosny na tamtejszym rynku akcji. W III kwartale indeks Nikkei225 stracił bowiem aż - 14,0%, czyli więcej niż inne rynki rozwinięte. Za silniejszą przeceną w Japonii nie stały dodatkowe przyczyny wewnętrzne. O skali spadków na tamtejszym parkiecie zadecydowała głównie bliskość Chin i chęć realizacji wcześniejszych sowitych zysków z akcji. Indeks akcji chińskich Shanghai Composite (ostatnie 5 lat) W efekcie rynki strefy euro zakończyły III kwartał br. na dużym minusie. Niemiecki rynek akcji mierzony indeksem DAX oraz hiszpański IBEX35 straciły w tym czasie ponad -1. Przecena na giełdzie w Paryżu sięgnęła natomiast -7,0%. Pomimo silnych spadków w III kwartale, europejskie indeksy nadal odnotowują dodatnie stopy zwrotu biorąc pod uwagę Na giełdach państw rozwijających się mieliśmy do czynienia z jeszcze silniejszą przeceną. W największym stopniu w III kwartale ucierpiał chiński rynek. Indeksy giełd Państwa Środka w Szanghaju i Shenzhen straciły w tym czasie prawie -30,0% w lokalnej walucie. Skala spadków na giełdzie w Hong-Kongu, gdzie kapitał lokuje większość inwestorów zagranicznych była jednak niższa i wyniosła -20,0%. Nienajlepszy okres mają za sobą również inne duże rynki wschodzące. Spadkowy trend cen surowców (w tym również 3

4 wrz 10 wrz 10 ropy naftowej) nie zachęcał inwestorów do kupna akcji rosyjskich i brazylijskich. Główne indeksy tamtejszych giełd straciły ponad -15,0% w III kwartale 2015 r. Wpływ na słaby wynik moskiewskiej giełdy miało przede wszystkim umocnienie dolara wobec rubla. Stopa zwrotu indeksu MICEX w lokalnej walucie była bliska zera, z kolei jego odpowiednik notowany w USD RTS spadł o -16% w okresie od lipca do końca września. Poprawa na rynku długu Wcześniejsze sygnały osłabienia koniunktury na rynku długu nie zmartwiły inwestorów w III kwartale. Rentowności papierów skarbowych zarówno w Europie, jak i w USA nadal pozostawały na niskich poziomach. Umocnieniu na rynku długu sprzyjały czynniki fundamentalne, czyli solidne dane gospodarcze. W przypadku największych gospodarek globu inflacja pozostawała nadal na niskich lub ujemnych poziomach. Dodatkowym wsparciem były czynniki zewnętrzne. Problemy Greków ze spłatą międzynarodowego zadłużenia zostały znów odłożone w czasie, po zawarciu porozumienia przez rząd w Atenach z wierzycielami (Komisja Europejska, EBC, MFW). Wcześniej kłopoty tego kraju były czynnikiem ryzyka na rynku długu, szczególnie w Europie Zachodniej. W III kwartale br. największe banki centralne nie zmieniały luźnej polityki monetarnej. Wymienione czynniki, połączone z silną przeceną na rynku surowców i konserwatywnymi prognozami rozwoju światowej gospodarki, zachęcały inwestorów do utrzymywania zaangażowania w mało ryzykownych instrumentach (w tym w obligacjach skarbowych). utrzymały się na niskich poziomach. Z kolei rentowność niemieckich obligacji spadła w III kwartale br. z 0,77% do 0,59%. Rynki finansowe w Polsce Trudniejszy kwartał na GPW Korekta nie ominęła warszawskiej giełdy. Polski rynek ma za sobą drugi spadkowy kwartał z rzędu. Indeks WIG stracił -6,6% w okresie od lipca do końca września, w porównaniu do -1,4% stopy zwrotu w II kwartale. Trendy na szerokim rynku nie były jednoznaczne w ostatnich miesiącach. Z odmienną koniunkturą mieliśmy do czynienia w zależności od branży i segmentu rynku. Indeks akcji dużych spółek WIG Oprócz czynników zewnętrznych (opisanych w sekcji Rynki finansowe na Świecie ), wydarzenia związane ze światem polityki również miały wpływ na koniunkturę na GPW. Rentowności amerykańskich obligacji 10-letnich 3,5% 2,5% 1,5% Zarówno przedstawiciele partii rządzących, jak i opozycji chętnie przedstawiali pomysły mające na celu zdobycie przychylności wyborców lub dodatkowych wpływów do budżetu. Wśród nich znalazł się m.in. projekt ustawy mającej na celu pomoc osobom zadłużonym w szwajcarskim franku, który to - połączony z propozycją nałożenia na banki podatku od aktywów - wpłynął negatywnie na nastawienie inwestorów do akcji spółek z sektora finansowego. Indeks WIG-Banki stracił w III kwartale -11,3%. Duży wpływ na apetyt inwestorów na obligacje miały wypowiedzi przedstawicieli amerykańskiej Rezerwy Federalnej w kontekście pierwszej podwyżki stóp procentowych w USA. Te sugerujące rychłą podwyżkę stóp procentowych wywoływały krótkoterminową przecenę na rynkach. Dlatego też silnym argumentem przemawiającym za wzrostem cen obligacji okazało się wrześniowe posiedzenie amerykańskiego FOMC, na którym nie zwiększono kosztu pieniądza w USA. Wcześniej na korzyść cen obligacji działał wzrost niechęci do ryzyka na rynkach. Silna przecena na światowych giełdach skierowała inwestorów do bardziej bezpiecznych klas aktywów. W efekcie najpopularniejsze rynki długu kończą trzeci kwartał z wzrostami. Po bardzo dobrej końcówce września rentowności 10-letnich obligacji skarbowych w USA po raz pierwszy od 5 miesięcy zbliżyły się do granicy 2%. W strefie euro rentowności dziesięciolatek Notowania spółek wydobywczych były natomiast pod wpływem problemów Chin, czy spadków na rynku surowców. Z kolei kursy spółek energetycznych spadały z powodu planów resortu Skarbu Państwa, które zakładają, że firmy te pomogą zadłużonej branży górniczej. W efekcie wymienione wyżej branże należały do najsłabszych na polskim rynku w III kwartale. WIG-energia spadł aż o ponad -20,0%, niewiele wyższy wynik odnotowały spółki surowcowe (-18,3%). Udany kwartał mają za sobą inwestorzy, którzy wybrali małe spółki. Indeks swig80 w okresie od lipca do końca września zdołał nawet wypracować +1,6% zysk. Na przeciwległym biegunie znalazły się natomiast najbardziej płynne spółki z indeksu WIG20, zdominowanego przez przedstawicieli branży energetycznej, finansowej i surowcowej. W III kwartale polskie blue chipy straciły -1. W sierpniu indeks WIG20 spadł do najniższego poziomu od ponad 3 lat. Średnie spółki zgrupowane w indeksie mwig40 odnotowały -3% stopę zwrotu. 4

5 gru 11 cze 12 gru 12 cze 13 gru 13 cze 14 gru 14 cze 15 sie 10 lut 11 sie 11 lut 12 sie 12 lut 13 sie 13 lut 14 sie 14 lut 15 sie 15 Raz w górę, raz w dół Trzeci kwartał 2015 r. minął pod znakiem zmienności na polskim rynku długu. Krótkoterminowa przecena przeplatała się ze wzrostem cen obligacji skarbowych. W lipcu indeks IROS, mierzący zmiany ich cen, odnotował najlepszy miesięczny rezultat od stycznia br., +1,2%. Sierpień i wrzesień kończył już z wynikami bliskimi zera. Rentowności 10-letnich obligacji skarbowych spadły natomiast do 2,85% w III kwartale. Odsetki z lokat i rachunków oszczędnościowych nie powinny więc szybko wzrosnąć. Dla wielu osób jest to szansa na rozważenie innych sposobów oszczędzania, do których należą fundusze inwestycyjne, czy ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe dostępne w ramach różnych programów oferowanych przez ubezpieczycieli. Średnie oprocentowanie depozytów 6,0% 5,0% Rentowności polskich obligacji 10-letnich 6,5% 5,5% 4,5% 4,0% 3,5% 2,5% 1,5% Umocnienie, z jakim mieliśmy do czynienia na rynku długu, wynikało głównie z czynników zewnętrznych. Wzrost niechęci do ryzyka wśród inwestorów skłonił ich do poszukiwania alternatywy w postaci bardziej bezpiecznych instrumentów, do których zaliczają się m.in. obligacje skarbowe. Do czynników lokalnych, przemawiających za zwyżką cen papierów skarbowych, należały słabsze od oczekiwań dane makro (indeks PMI dla przemysłu, ale również dynamika produkcji przemysłowej i sprzedaży detalicznej). Dodatkowym wsparciem na rynku długu były dane o inflacji, która nadal utrzymywała się na ujemnym poziomie. Silna przecena ryzykownych aktywów w sierpniu i wrześniu nie spowodowała znacznego osłabienia polskiej waluty w III kwartale. Kurs euro wobec złotego wzrósł w tym czasie o +1,1%, do 4,24 zł. Z kolei amerykański dolar umocnił się wobec polskiej waluty o +0,3%, do 3,78 zł. Dość silny, bo -4,0% spadek (do 3,87 zł) odnotował natomiast kurs franka szwajcarskiego, co jest dobrą wiadomością dla osób posiadających kredyt hipoteczny w tej walucie. Inwestycje bez tajemnic W III kwartale koszt pieniądza w Polsce pozostał na niezmienionym poziomie. Ostatnia obniżka stóp procentowych miała miejsce w marcu. Rada obniżyła je wówczas z do 1,5%, kończąc jednocześnie cykl luzowania polityki monetarnej. Wraz ze stopami procentowymi spadło oprocentowanie depozytów w bankach. Jeszcze pod koniec 2012 r. klienci mogli liczyć średnio na 4,3% odsetki z lokaty (w skali roku). Dziś ich oprocentowanie jest nieporównywalnie niższe, we wrześniu spadło poniżej. Według ekonomistów na kolejne zmiany stóp będziemy mogli liczyć dopiero w przyszłym roku. Polacy nadal są jednak niechętni wobec jakichkolwiek form inwestycji. Według danych Analiz Online na koniec czerwca 2015 r. większość, bo 55% oszczędności, trzymali na kontach i depozytach. Dlaczego więc warto rozpocząć przygodę z inwestowaniem? Nie tylko wysokie ryzyko Niemal żaden fundusz z oferty TFI czy ubezpieczycieli nie gwarantuje zysku - warto o tym pamiętać w przypadku przenoszenia oszczędności z lokat. Nie oznacza to jednak, że klienci muszą od razu akceptować wysokie ryzyko inwestycyjne. W ofercie działających na rynku instytucji znajduje się bowiem kilkaset funduszy o bardziej bezpiecznym profilu m.in. gotówkowych i pieniężnych, obligacji skarbowych, czy obligacji korporacyjnych. W długim terminie zyskujesz więcej Na zakładanym dzisiaj depozycie otrzymamy odsetki na poziomie 2% w skali roku. W przypadku funduszy inwestycyjnych lub kapitałowych klienci mają duże szanse na osiągnięcie wyższych stóp zwrotu, bez konieczności ponoszenia nadmiernego ryzyka. Przykładowo, polskie uniwersalne fundusze dłużne i fundusze dłużne polskich papierów skarbowych w ciągu ostatnich 10 lat wypracowały średniorocznie +5,0% zysk. Inwestycje dla każdego Wbrew wyobrażeniom wielu Polaków inwestycje w fundusze nie muszą automatycznie oznaczać konieczności gromadzenia dużego kapitału początkowego. W produktach z oferty instytucji można lokować nawet niewielkie środki kosztem np. jednej z drobnych przyjemności. Na rynku bez problemu znajdziemy fundusze o różnym profilu ryzyka, w przypadku których minimalna pierwsza wpłata wynosi mniej niż 200 zł. To dobre rozwiązanie dla osób niedysponujących dużym majątkiem, ale jednocześnie poszukujących sposobów na jego zgromadzenie. Dzięki niewielkim wpłatom klienci mogą również regularnie odkładać nadwyżki z domowego budżetu. 5

6 Słownik pojęć: Fed (ang. Federal Reserve; System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych; Rezerwa Federalna), inaczej bank centralny Stanów Zjednoczonych Ameryki. FOMC - (ang. Federal Open Market Committee; Federalny Komitet Otwartego Rynku) odpowiednik polskiej Rady Polityki Pieniężnej. Instytucja ustala poziom podaży pieniądza, wysokość stop procentowych oraz cele polityki monetarnej w USA. Inflacja miara wzrostu cen w gospodarce, w Polsce określana przez publikowany przez GUS wskaźnik CPI. PKB - Produkt Krajowy Brutto miara dochodu narodowego określająca wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie obszaru lub kraju w danym okresie czasu. PMI (ang. Purchasing Managers Index; Wskaźnik Menedżerów Logistyki) przygotowywany przez Markit Economics na zlecenie HSBC. Opiera się na miesięcznych ankietach wśród kadry kierowniczej w firmach. Posiada wysoką wartość prognostyczną. Poziom niższy niż 50 pkt oznacza spadek aktywności danego sektora w stosunku do miesiąca poprzedniego. Wskazania powyżej 50 pkt oznaczają wzrost aktywności sektora m/m. Usługa e-klient Aby zalogować się do serwisu e-klient, należy wejść na stronę główną i podążyć ścieżką: > Obsługa Klienta > MetLife > e-klient Do zalogowania się (wyłącznie za pierwszym razem) służy numer PIN, który otrzymali Państwo do Telefonicznego Systemu Informacyjnego. Osoby, które nie posiadają PIN-u, proszone są o kontakt z konsultantem pod nr tel > Centrum Prasowe > Informacje inwestycyjne Stopy zwrotu wybranych indeksów i innych instrumentów (na koniec września 2015) 3M 6M 12M 24M 36M 60M Polska WIG -6,6% -7,9% -9,2% -0,9% 13,9% 10,1% Europa EURO STOXX 50 (EUR) -9,5% -16,1% -3,9% 7,2% 26,3% 12,8% RTS (Rosja) -16,0% -10,3% -29,7% -44,5% -46,5% -47,6% Świat MSCI EM Emerging Markets -18,5% -18,7% -21,2% -19,8% -2-26,4% S&P500 (USA) -6,9% -7,2% -2,6% 14,2% 33,3% 68,2% Nikkei 225 (Japonia) -14,1% -9,5% 7,5% 20,3% 96,0% 85,6% Bovespa (Brazylia) -15,1% -11,9% -16,7% -13,9% -23,9% -35,1% Waluty i rynek długu EUR/PLN 1,1% 3,7% 1,5% 0,5% 6,3% USD/PLN 0,3% - 14,5% 20,9% 18,8% 29,1% IROS* 1,9% -0,4% 2,8% 1 17,8% 33,9% * indeks cen polskich obligacji skarbowych o stałym oprocentowaniu Niniejsze opracowanie wyraża wiedzę oraz poglądy jego autorów, według stanu na dzień sporządzenia i ma wyłącznie charakter informacyjny. Przedmiotowe opracowanie nie powinno stanowić również podstawy do podejmowania jakichkolwiek decyzji, w tym decyzji inwestycyjnych. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji dotyczących zakupu ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym należy zapoznać się z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia, a szczególnie z postanowieniami dotyczącymi: ograniczeń i wyłączeń odpowiedzialności Towarzystwa, strategii inwestycyjnych ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych (UFK), warunków wypłaty i naliczania świadczenia ubezpieczeniowego, a także wysokości opłat i limitów. Autorzy oraz MetLife Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie i Reasekuracji S.A. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek decyzje inwestycyjne podjęte na podstawie niniejszego opracowania. Informacje znajdujące się w niniejszym opracowaniu pochodzą ze źródeł uznawanych za wiarygodne, autorzy ani MetLife Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie i Reasekuracji S.A. nie gwarantują jednak ich kompletności, ani dokładności. 6