Warto wiedzieć. Wiadomości inwestycyjne. Rynki finansowe pod lupą. Poradnik dobrego inwestora. Gospodarka

Transkrypt

1 IV kwartał 2015 Newsletter dla kluczowych klientów MetLife otwórz pełny ekran Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Historyczne wydarzenie obniżenie ratingu Polski Dlaczego ostatni kwartał 2015 r. był trudny dla inwestorów? Jak przetrwać nerwowy czas i nie stracić? FOMC, PMI, Fed wiesz, co znaczą te pojęcia? Jakie czynniki sprzyjają krajom Eurolandu? dalej > dalej > dalej > dalej >

2 Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Polska Konsumpcja i eksport motorem napędowym W trzecim kwartale 2015 r. dynamika PKB wynio- Wzrost zatrudnienia był możliwy m.in. dzięki utrzymującej się dobrej koniunkturze w przemyśle. sła +3,5 proc. r/r. To wynik wyższy od oczekiwań Już od 15 miesięcy wskaźnik PMI, mierzący na- Imponujący wzrost w trudnych warunkach Tak można w skrócie podsumować kondycję polskiej gospodarki w ostatnich miesiącach. Nierówna dynamika PKB poszczególnych państw strefy euro oraz spowolnienie na rynkach wschodzących nie przeszkodziły w utrzymaniu szybkiego tempa wzrostu gospodarczego. Pod tym względem Polska znów pozytywnie wyróżnia się na tle innych krajów Starego Kontynentu. ekonomistów, a także w porównaniu ze wstępnymi danymi publikowanymi przez GUS. Głównym motorem napędowym krajowej gospodarki pozostaje konsumpcja, pozytywnie zaskoczył także eksport, którego rozwojowi sprzyjały zamówienia ze strefy euro i niski kurs złotego. Wzrost konsumpcji w trzecim kwartale utrzymał się na podobnym poziomie jak trzy miesiące wcześniej. Ekonomiści zakładają jednak, że bardzo dobra sytuacja na polskim rynku pracy i dalszy wzrost wynagrodzeń wpłyną korzystnie na skłonność Polaków do zakupów towarów i usług w kolejnych kwartałach. Dobra koniunktura w przemyśle Od 2009 r. stopa bezrobocia w Polsce utrzymywała się na dwucyfrowym poziomie. Według danych z października i listopada 2015 r. spadła do 9,6 proc. najniższego poziomu od sześciu lat. Większe zapotrzebowanie na pracowników zgłaszały nie tylko firmy usługowe, ale również produkcyjne. stroje menedżerów logistyki firm z tego sektora polskiej gospodarki, utrzymywał się na poziomie wyższym niż 50 pkt granicy formalnie oddzielającej rozwój od stagnacji. Wynikało to głównie z większej liczby nowych zamówień i wzrostu produkcji. Historycznym wydarzeniem ostatniego kwartału ubiegłego roku było obniżenie przez agencję S&P ratingu Polski. Jednocześnie oznaczało to nowe miejsca pracy w firmach przemysłowych. Na poprawę koniunktury w sektorze wskazywały również dane GUS. W listopadzie (ostatnia dostępna publikacja) dynamika produkcji przemysłowej wyniosła +7,8 proc. r/r w porównaniu z +2,4 proc. r/r odnotowanymi w październiku, co było rezultatem wyższym od oczekiwań ekonomistów. PKB Polski > Co mówią liczby? >

3 Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Polska Niższych odsetek z lokat nie będzie Polskie firmy, a także konsumenci już od dwóch mierze zrównoważony przez wzrost marż związany z nowym podatkiem bankowym. lat mogą liczyć na tańsze kredyty głównie dzięki Imponujący wzrost w trudnych warunkach Tak można w skrócie podsumować kondycję polskiej gospodarki w ostatnich miesiącach. Nierówna dynamika PKB poszczególnych państw strefy euro oraz spowolnienie na rynkach wschodzących nie przeszkodziły w utrzymaniu szybkiego tempa wzrostu gospodarczego. Pod tym względem Polska znów pozytywnie wyróżnia się na tle innych krajów Starego Kontynentu. przeprowadzonym przez Radę Polityki Pieniężnej obniżkom stóp procentowych. Nierówna dynamika PKB państw strefy euro oraz spowolnienie na rynkach wschodzących nie przeszkodziły w utrzymaniu szybkiego tempa wzrostu gospodarczego w Polsce. Na ostatnich posiedzeniach członkowie RPP zadecydowali o pozostawieniu stóp procentowych na dotychczasowym, rekordowo niskim nominalnym poziomie 1,5 proc., choć ich realny poziom (czyli uwzględniający deflację) należy wciąż do najwyższych w Europie. Część ekonomistów oczekuje jednak, że w związku ze zmianą składu Rady (w styczniu i lutym 2016 r.) możemy spodziewać się kolejnych obniżek kosztu pieniądza. W praktyce oznaczałoby to mniejsze odsetki z lokat, jak również niższe oprocentowanie kredytów. Jednak ten efekt zostanie zapewne w dużej Obniżony rating Polski Już na początku 2016 r., pomimo stabilnej sytuacji w krajowej gospodarce, mieliśmy do czynienia z niecodziennym wydarzeniem. Agencja ratingowa S&P po raz pierwszy w historii zdecydowała się obniżyć rating Polski długoterminowy w walucie obcej z A- (perspektywa pozytywna) do BBB+ (perspektywa negatywna). Według analityków agencji S&P głównym powodem tej decyzji był pogląd, że zmiany instytucjonalne w Polsce zmniejszyły niezależność Trybunału Konstytucyjnego i mediów publicznych. Na utrzymujący się na wysokim poziomie wzrost gospodarczy ma wpływ głównie konsumpcja, eksport, a także wzrost zatrudnienia w firmach usługowych i produkcyjnych. Stopa bezrobocia w Polsce >

4 PKB Polski (dynamika r/r) 5% 4% 3% 2% 1% 0% IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ Źródło: GUS

5 Stopa bezrobocia w Polsce 14% 13% 11% 10% 8% grudzień 2007 grudzień 2008 grudzień 2009 grudzień 2010 grudzień 2011 grudzień 2012 grudzień 2013 grudzień 2014 grudzień 2015 Źródło: GUS

6 Co mówią liczby? 3,5 proc. r/r o tyle wzrósł PKB Polski w trzecim kwartale 2015 r. Według danych z października i listopada 2015 r. stopa bezrobocia w Polsce spadła do 9,6 proc., osiągając najniższy poziom od sześciu lat. W listopadzie 2015 r. dynamika produkcji przemysłowej wyniosła +7,8 proc. r/r w porównaniu z +2,4 proc. r/r odnotowanymi w październiku. Stopy procentowe pozostają na dotychczasowym, rekordowo niskim poziomie 1,5 proc., choć ten realny należy wciąż do najwyższych w Europie.

7 Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Świat Europa Zachodnia Małymi krokami do celu W lepszej sytuacji znajdują się gospodarki Europy Zachodniej. W trzecim kwartale (dane opublikowano w listopadzie) PKB państw strefy euro wzrósł o 1,6 proc. r/r w porównaniu z 1,2 proc. odnotowanym trzy miesiące wcześniej, co potwierdza kontynuację ożywienia gospodarczego. Jednak skala wzrostu w trzecim kwartale została potraktowana na rynku jako rozczarowanie. Zdaniem li programu skupu aktywów, został przedłużony Minimalny czas trwania europejskiego QE, czy- ekonomistów negatywny wpływ na dynamikę PKB o kolejne sześć miesięcy, do marca 2017 r. Dodatkowo EBC obniżył stopę depozytową do 0,3 proc. miały zamówienia eksportowe. Państwa strefy euro prowadzą intensywną wymianę handlową z Chinami. Spowolnienie największej azjatyckiej gospodarki go zostaną rozszerzone o obligacje municypalne, Ponadto możliwości zakupowe banku centralne- odbija się więc na zamówieniach eksportowych europejskich firm. rzy i ekonomiści ocenili skalę działań instytucji na czyli emitowane przez regiony i miasta. Inwesto- grudniowym posiedzeniu jako rozczarowującą. Do czynników nadal sprzyjających krajom Eurolandu należały m.in. spadające ceny ropy, niski kurs kupów obligacji z obecnego poziomu 60 mld euro Spodziewali się bowiem zwiększenia wartości za- euro wobec amerykańskiego dolara, a także luźna miesięcznie. Z tego powodu na początku grudnia polityka monetarna prowadzona przez Europejski euro skokowo umocniło się m.in. w stosunku do Bank Centralny (EBC). Władze instytucji podjęły amerykańskiego dolara. w ostatnich miesiącach kolejne ważne decyzje. Co mówią liczby? > PKB w strefie euro >

8 PKB w strefie euro (dynamika r/r) 3% 2% 1% 0% -1% -2% IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ IVQ IQ IIQ IIIQ Źródło: Eurostat

9 Co mówią liczby? Stopa bezrobocia w Stanach Zjednoczonych w czwartym kwartale nie przekraczała 5,1 proc. W sektorze pozarolniczym co miesiąc przybywało ponad 200 tys. nowych etatów. Tempo wzrostu PKB Chin w trzecim kwartale było wolniejsze, niż oczekiwano, i po raz pierwszy od sześciu lat spadło poniżej 7 proc. r/r. W trzecim kwartale 2015 r. PKB państw strefy euro wzrósł o 1,6 proc. r/r w porównaniu z 1,2 proc. odnotowanym trzy miesiące wcześniej, co potwierdza kontynuację ożywienia gospodarczego.

10 Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Chiny Gospodarka nadal niepokoi Dane płynące z największej azjatyckiej gospodarki w ostatnich miesiącach rozczarowywały inwestorów. Jednym z pilnie śledzonych na rynku wskaźników był indeks PMI dla przemysłu Państwa Środka. Od lutego 2015 r. poziom indeksu wskazywał na spowolnienie w sektorze (osiągał wartości niższe niż 50 pkt). Firmy przemysłowe w ciągu siedmiu z ostatnich ośmiu miesięcy deklarowały obniżkę aktywności produkcyjnej. Odnotowały również spadek zamówień, przez co ograniczały zatrudnienie. Przełom 2015 i 2016 r. minął pod znakiem silnej przeceny na rynkach finansowych. Jako jedną z jej przyczyn podawano właśnie obawy inwestorów o kondycję chińskiej gospodarki po publikacji grudniowego indeksu PMI dla przemysłu (spadek do 48,2 pkt). Na nastroje inwestorów wpłynęła również decyzja banku centralnego Chin, który określił kurs juana wobec dolara na najniższym poziomie od marca 2011 r. Inne dane płynące z chińskiej gospodarki potwierdzały spowolnienie. Tempo wzrostu PKB w trzecim kwartale było wolniejsze, niż oczekiwano, i po raz pierwszy od sześciu lat spadło poniżej 7 proc. r/r. Z kolei dane o eksporcie za listopad i październik 2015 r. wskazywały na silną, wynoszącą prawie 7 proc. obniżkę w ujęciu rocznym. Indeks PMI dla przemysłu > USA Długo oczekiwana decyzja W ostatnich miesiącach 2015 r. uwagę inwestorów i ekonomistów przykuwały przede wszystkim dalsze losy polityki monetarnej w Stanach Zjednoczonych. W grudniu członkowie Federalnego Komitetu Otwartego Rynku (FOMC) zdecydowali się na pierwszą od siedmiu lat podwyżkę stóp procentowych w USA. Członkowie FOMC uznali również, że obecna kondycja amerykańskiej gospodarki uzasadnia zmianę kierunku polityki monetarnej. Ekonomiści zakładają, że w 2016 r. FOMC jeszcze kilkakrotnie podniesie stopy procentowe. Priorytetem z punktu widzenia Fed jest bowiem osiągnięcie stanu maksymalnego zatrudnienia oraz inflacji na poziomie 2 proc. r/r. Stopa bezrobocia w Stanach Zjednoczonych przez cały kwartał nie przekraczała 5,1 proc. Jednocześnie zmiana zatrudnienia w sektorze pozarolniczym w czwartym kwartale 2015 r. była wyższa od prognoz. Co miesiąc przybywało ponad 200 tys. nowych etatów. Stopa bezrobocia w USA >

11 Indeks PMI dla przemysłu Chin (w pkt) marzec 2012 czerwiec 2012 wrzesień 2012 grudzień 2012 marzec 2013 czerwiec 2013 wrzesień 2013 grudzień 2013 marzec 2014 czerwiec 2014 wrzesień 2014 grudzień 2014 marzec 2015 czerwiec 2015 wrzesień 2015 grudzień 2015 Źródło: Markit Economics

12 Stopa bezrobocia w USA 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% grudzień 2007 grudzień 2008 grudzień 2009 grudzień 2010 grudzień 2011 grudzień 2012 grudzień 2013 grudzień 2014 listopad 2015 Źródło: Bureau of Labour Statistics

13 Wiadomości inwestycyjne Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Europa Węgry w czołówce W czołówce europejskich rynków wschodzących najlepiej spisał się węgierski BUX. Akcje spółek notowanych na giełdzie w Budapeszcie zyska- Rynki finansowe pod lupą Ostatni kwartał 2015 r. był okresem dużej zmienności na rynkach finansowych. Najpopularniejsze giełdowe indeksy osiągnęły wysokie stopy zwrotu w październiku, po czym oddały lwią część zysków w listopadzie i grudniu. Zakończyły jednak kwartał z dodatnim wynikiem. MSCI All Country World, mierzący koniunkturę na 46 największych rynkach świata, zdołał wzrosnąć o 4,6 proc. od początku października do końca grudnia. Cały 2015 r. zakończył jednak spadkiem o ponad 4 proc. Był to pierwszy od lat ujemny roczny wynik indeksu. Inwestorzy z rynków wschodzących czekali przede wszystkim na decyzję Rezerwy Federalnej dotyczącą poziomu stóp procentowych w USA. Ponadto zyski z akcji giełd tego regionu zależały m.in. od cen ropy na rynkach finansowych, a także ich wpływu na kondycję poszczególnych gospodarek. Inwestorzy sprzedawali akcje eksporterów czarnego złota, a kupowali chętniej walory z większości giełd państw importerów ropy. Niemcy Rynek akcji lepszy niż amerykański Indeks akcji niemieckich DAX > ły 14,5 proc. w czwartym kwartale 2015 r. i ponad 43 proc. w całym 2015 r. Warto zaznaczyć, że walory węgierskich firm są mało płynne i mają niski udział w międzynarodowych indeksach (takich jak np. MSCI Emerging Markets). Tak wysokich wyników mogą natomiast pozazdrościć inwestorzy, którzy zdecydowali się ulokować środki na innych giełdach gospodarek wschodzących, np. rosyjski RTS odnotował spadek w czwartym kwartale o 4 proc. Jednym z lepszych miejsc do inwestycji w czwartym kwartale 2015 r. była strefa euro. Główny indeks giełdy we Frankfurcie w ciągu ostatnich trzech miesięcy 2015 r. wzrósł o ponad 11 proc. Niemiecki rynek akcji zareagował euforycznie na sugestie szefa banku centralnego Mario Draghiego o potencjalnym dalszym rozszerzaniu skali programu QE, a także deklaracje innych działań, które miałyby sprzyjać rozwojowi gospodarek strefy euro. Niemcy pod względem PKB są największym przedstawicielem Eurolandu, stąd tak Indeks akcji węgierskich BUX > silne umocnienie. Inwestorzy tym razem w większym stopniu brali pod uwagę czynniki sprzyjające niemieckim spółkom niż ewentualne zagrożenia. Losy innych głównych indeksów strefy euro zależały bardziej od wydarzeń lokalnych. Stąd też duże różnice pomiędzy poszczególnymi rynkami Eurolandu. Francuski CAC 40 zakończył czwarty kwartał 2015 r. z ponad 4-proc. stopą zwrotu, ale już hiszpański IBEX35 stracił 0,2 proc.

14 Nr IV kwartał 1/ Newsletter I Newsletter dla kluczowych dla kluczowych klientów klientów MetLife MetLife Indeks akcji węgierskich BUX grudzień 2010 czerwiec 2011 grudzień 2011 czerwiec 2012 grudzień 2012 czerwiec 2013 grudzień 2013 czerwiec 2014 grudzień 2014 czerwiec 2015 grudzień 2015 Źródło: Analizy Online na podstawie danych rynkowych nr IV 1/2015 kwartał Newsletter 2015 I Newsletter dla kluczowych dla kluczowych klientów klientów MetLife MetLife

15 Indeks akcji niemieckich DAX grudzień 2010 czerwiec 2011 grudzień 2011 czerwiec 2012 grudzień 2012 czerwiec 2013 grudzień 2013 czerwiec 2014 grudzień 2014 czerwiec 2015 grudzień 2015 Źródło: Analizy Online na podstawie danych rynkowych

16 Wiadomości inwestycyjne Nr 4/2014 Newsletter dla kluczowych klientów Metlife Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Chiny Zmienny rynek z dużym ryzykiem Wśród wyróżniających się indeksów znalazły się te obrazujące koniunkturę na giełdach w Chinach. W całym kwartale giełdy w Szanghaju i Shenzhen umocniły się o ponad 15 proc. Warto jednak zaznaczyć, że jest to bardzo zmienny rynek cechujący się dużym ryzykiem. Początek stycznia 2016 r. minął już pod dyktando silnych spadków, a główne indeksy chińskiej giełdy jedynie przez 10 dni nowego roku straciły około 10 proc. USA Lepsze wyniki na Wall Street Wśród innych rynków rozwiniętych wyróżniły się także Stany Zjednoczone. Przyszłość polityki monetarnej w USA już od dłuższego czasu spędzała sen z powiek inwestorom i ekonomistom. Dlatego też decyzję o podwyżce stóp procentowych o 25 p.b., do poziomu 0,5 proc., na grudniowym posiedzeniu FOMC inwestorzy z rynku akcji przyjęli z ulgą. Z tych powodów m.in. indeks S&P 500 zyskał 6,5 proc. w czwartym kwartale. Do innych czynników sprzyjających amerykańskiej giełdzie należały lepsze wyniki spółek notowanych na Wall Street, a także dobre dane płynące z tamtejszej gospodarki. Japonia Giełda w Tokio na plusie Giełda w Tokio zyskała aż 9,5 proc. w ciągu ostatnich trzech miesięcy 2015 r. Japońskie spółki wciąż pozostają relatywnie tanie na tle innych giełd światowych, a prowadzony przez Bank Japonii program QE wspiera ich wyceny. Wciąż utrzymuje się wiara inwestorów w obecną politykę fiskalną i monetarną japońskich władz, których celem jest powrót inflacji do celu, a także pobudzenie wzrostu gospodarczego Kraju Kwitnącej Wiśni. Stopy zwrotu wybranych indeksów >

17 Stopy zwrotu wybranych indeksów w IV kwartale 2015 r. Niemcy DAX 11,2% Japonia Nikkei 225 9,5% USA S&P 500 6,5% -3,8% Brazylia Bovespa -4,1% Rosja RTS -10% -5% 5% 10% 15% Źródło: Analizy Online na podstawie danych rynkowych

18 Wiadomości inwestycyjne Nr 4/2014 Newsletter dla kluczowych klientów Metlife Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Obligacje skarbowe bez znaczących zmian Pomimo wielu wydarzeń w sferze gospodarczej największych krajów na mapie świata, a także w ich polityce monetarnej na rynku obli- Kurs euro wobec amerykańskiego dolara > gacji skarbowych nie odnotowaliśmy większych zmian w czwartym kwartale 2015 r. Ostatnie lata odnotowano niewielki wzrost w czwartym kwartale przyniosły silny spadek rentowności obligacji skar r. do 0,63 proc. W podobnym kierunku podą- bowych (czyli wzrost cen), stąd też dalsze umoc- żały obligacje skarbowe Francji ich rentowność nienie o podobnej skali byłoby niezwykle trudnym wzrosła do 0,99 proc. W USA z kolei zmiana była zadaniem. Ostatnie tygodnie 2015 r. na rynku nieco większa. Rentowność papierów 10-letnich za obligacji skarbowych minęły pod znakiem różnicy oceanem wzrosła do niemal 2,3 proc. Ostatni kwar- w kierunku polityki monetarnej dwóch dużych ban- tał 2015 r. po raz kolejny minął pod znakiem umoc- ków centralnych. W USA inwestorzy oczekiwali nienia dolara względem euro. Kurs amerykańskiej pierwszej od lat podwyżki stóp procentowych. Z ko- waluty wzrósł wobec europejskiej aż o prawie lei w Europie nadzieje na dalsze wsparcie gospoda- 3,0 proc. Z kolei w całym 2015 r. dolar umocnił się rek rozbudzał bank centralny pod przewodnictwem względem euro o ponad 10,0 proc. Mario Draghiego. Stąd też różnica w kierunku dwóch głównych rynków. W zakresie rentowności papierów niemieckich Co mówią liczby? >

19 Nr IV kwartał 1/ Newsletter I Newsletter dla kluczowych dla kluczowych klientów klientów MetLife MetLife Kurs euro wobec amerykańskiego dolara 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 grudzień 2010 czerwiec 2011 grudzień 2011 czerwiec 2012 grudzień 2012 czerwiec 2013 grudzień 2013 czerwiec 2014 grudzień 2014 czerwiec 2015 grudzień 2015 Źródło: Analizy Online na podstawie danych rynkowych nr IV 1/2015 kwartał Newsletter 2015 I Newsletter dla kluczowych dla kluczowych klientów klientów MetLife MetLife

20 Co mówią liczby? 14,5 proc. tyle zyskały akcje spółek notowanych na giełdzie w Budapeszcie w czwartym kwartale O ponad 11 proc. wzrósł główny indeks giełdy we Frankfurcie w ciągu ostatnich W grudniu 2015 r. w USA podjęto decyzję o podwyżce stóp procentowych o 25 p.b., W czwartym kwartale giełdy w Szanghaju i Shenzhen umocniły się o ponad 15 proc r., a ponad 43 proc. w całym 2015 r. trzech miesięcy 2015 r., zaś 9,5 proc. zyskała giełda w Tokio. do poziomu 0,5 proc. Jednak na początku stycznia już były na minusie (około -10 proc.).

21 Wiadomości inwestycyjne Nr 4/2014 Newsletter dla kluczowych klientów Metlife Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Polska Trudny kwartał, trudny rok Warszawska giełda ma za sobą bardzo słaby kwartał, wieńczący kolejny nieudany rok. Od początku października do końca grudnia indeks szerokiego rynku WIG stracił 6 proc. Był to bardzo słaby wynik, na tle zarówno najpopularniejszych indeksów z rynków rozwiniętych, jak i giełd gospodarek rozwijających się. W skali całego roku indeks WIG stracił 9,6 proc. Największa przecena dotyczyła segmentu krajowych blue chipów. Indeks WIG20 w ciągu trzech ostatnich miesięcy roku stracił 10,3 proc., a 19,7 proc. w całym 2015 r. Zmiana rządu i bankructwo SK Banku Polskiej giełdzie nie sprzyjała słaba koniunktura na rynkach zagranicznych. Główną przyczyną silnej przeceny w czwartym kwartale była jednak zmiana rządu i plany polityków wobec poszczególnych branż i spółek, w szczególności nałożenia nowych podatków. Inwestorzy obawiali się o kondycję budżetu państwa w świetle nowych wydatków i optymistycznych założeń na 2016 r. Do zakupu polskich akcji nie zachęcały również takie wydarzenia jak orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie OFE i bankructwo SK Banku (znanego również pod nazwą Spółdzielczy Bank Rzemiosła i Rolnictwa w Wołominie). W całym 2015 r. oprócz spółek surowcowych i energetycznych inwestorzy sprzedawali więc jeszcze akcje instytucji finansowych. Indeks WIG-Banki, skupiający przedstawicieli tego sektora, spadł w 2015 r. o prawie 25 proc. Wyżej wymienione czynniki miały mniejszy wpływ na notowania spółek o średniej i niskiej kapitalizacji. Indeks mwig40 stracił w czwartym kwartale 0,3 proc., a swig80 zdołał nawet wypracować dodatnią, bo ponad 1-proc. stopę zwrotu. Akcje spółek zgrupowanych w tym indeksie podrożały o 9 proc. w całym 2015 r. Na kierunek szerokiego rynku w minionym roku miały wpływ przede wszystkim decyzje inwestorów zagranicznych, którzy w dużej mierze generują popyt na akcje największych spółek z GPW. W tym gronie znalazły się firmy będące przedmiotem zmian proponowanych przez rząd. Dlatego też o wiele lepszy wynik segmentu akcji małych i średnich spółek nie uratował całego rynku. Indeks akcji dużych spółek WIG20 > Rentowności polskich obligacji 10-letnich > Zaczęło się dobrze, ale Ostatnie trzy miesiące 2015 r., podobnie jak poprzedni kwartał, minęły pod znakiem wysokiej zmienności na rynku obligacji skarbowych. W październiku czyli jeszcze przed wyborami parlamentarnymi w Polsce indeks IROS, mierzący zmiany ich cen, wzrósł o ponad 1 proc., a rentowność papierów emitowanych przez Skarb Państwa spadła do poziomów niewidzianych od sześciu miesięcy. Kolejne dwa miesiące listopad i grudzień przyniosły jednak pogorszenie nastrojów na rynku długu. W efekcie klienci funduszy, których zarządzający inwestują większość portfeli na rynku obligacji skarbowych, mogli liczyć jedynie na wyniki bliskie zera w ostatnim kwartale 2015 r., jak również w całym minionym roku. Złoty odnotował natomiast kolejny okres spadku notowań wobec zagranicznych walut. W ujęciu kwartalnym stracił najwięcej wobec dolara ponad 3 proc. Kurs amerykańskiej waluty wobec złotego na przełomie listopada i grudnia wzrósł nawet powyżej 4 zł. Na koniec 2015 r. za euro i franka szwajcarskiego trzeba było natomiast płacić odpowiednio 4,26 zł i 3,94 zł. Indeks akcji małych spółek swig80 >

22 Nr IV kwartał 1/ Newsletter I Newsletter dla kluczowych dla kluczowych klientów klientów MetLife MetLife Rentowność polskich obligacji 10-letnich 5% 4,5% 4% 3,5% 3% 2,5% 2% 1,5% styczeń 2014 luty 2014 marzec 2014 kwiecień 2014 maj 2014 czerwiec 2014 lipiec 2014 sierpień 2014 wrzesień 2014 październik 2014 listopad 2014 grudzień 2014 styczeń 2015 luty 2015 marzec 2015 kwiecień 2015 maj 2015 czerwiec 2015 lipiec 2015 sierpień 2015 wrzesień 2015 październik 2015 listopad 2015 grudzień 2015 Źródło: Analizy Online na podstawie danych rynkowych nr IV 1/2015 kwartał Newsletter 2015 I Newsletter dla kluczowych dla kluczowych klientów klientów MetLife MetLife

23 Indeks akcji dużych spółek WIG grudzień 2010 czerwiec 2011 grudzień 2011 czerwiec 2012 grudzień 2012 czerwiec 2013 grudzień 2013 czerwiec 2014 grudzień 2014 czerwiec 2015 grudzień 2015 Źródło: Analizy Online na podstawie danych rynkowych

24 Indeks akcji małych spółek swig grudzień 2010 czerwiec 2011 grudzień 2011 czerwiec 2012 grudzień 2012 czerwiec 2013 grudzień 2013 czerwiec 2014 grudzień 2014 czerwiec 2015 grudzień 2015 Źródło: Analizy Online na podstawie danych rynkowych

25 Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Poradnik dobrego inwestora Jak przetrwać nerwowy czas Odpowiednia strategia Horyzont czasowy inwestycji, cele finansowe i poziom tolerancji ryzyka są kluczowymi czynnikami przy tworzeniu strategii, która przyniesie zadowalające wyniki. Horyzont to okres, na który nasz kapitał może być zainwestowany. Przy określaniu ryzyka, jakie jesteśmy w stanie podjąć, należy wziąć pod uwagę sytuację finansową: wysokość dochodów, oszczędności oraz ogólne podejście do ryzyka. Ta krótka analiza pozwoli nam ustalić, jaką strategię zastosować agresywną Inwestując, należy wziąć pod uwagę wysokość dochodów, oszczędności oraz ogólne podejście do ryzyka. Ta krótka analiza pozwoli nam ustalić, jaką strategię zastosować agresywną czy bardziej konserwatywną. nieruchomości. Następnie, aby jeszcze bardziej ograniczyć ryzyko, warto zróżnicować portfel pod kątem geograficznym. W ten sposób klienci funduszy mogą skorzystać z potencjału różnych krajów i regionów. Odwaga naszym sprzymierzeńcem Próby wychodzenia z inwestycji i powrotu w taki sposób, aby wykorzystać moment i kupić jak najtaniej, mogą być kosztowne. Czasem warto odważyć się Dramatyczne wydarzenia na giełdach, takie jak ubiegłoroczne spadki cen ropy i surowców czy przeceny na rynkach wschodzących, sprawiają, że inwestorzy zaczynają kwestionować swoje wcześniejsze decyzje i wycofywać kapitał. Niejednokrotnie żałują później takich decyzji, szczególnie jeśli na rynkach finansowych następuje szybkie uspokojenie nastrojów. Podpowiadamy, jak przetrwać taki nerwowy okres. czy bardziej konserwatywną. Akceptuj przejściowy okres słabszych wyników Jeżeli nasz portfel często notuje rozczarowujące wyniki, być może założyliśmy nieodpowiednią strategię. Z jednej strony, nawet jeżeli przyjęty horyzont jest wystarczająco długi, aby agresywny portfel mógł odrobić poniesione straty, musimy akceptować przejściowe okresy słabszych wyników. Jeżeli tak nie jest, warto zrewidować swój plan inwestycyjny. Z drugiej strony nie należy przesadzać z ostrożnością zwłaszcza jeśli założony horyzont inwestycyjny ma być długi. Nie trzymaj wszystkiego w jednym koszyku Jedną z najważniejszych rzeczy, które można zrobić, by zminimalizować ryzyko, jest odpowiednie zróżnicowanie inwestycji. Jak się do tego zabrać? Warto najpierw zastanowić się, w jakich proporcjach podzielić swój kapitał pomiędzy główne klasy aktywów akcje, obligacje i surowce. Nie zapominajmy również o poduszce płynnościowej funduszu pieniężnym lub depozycie. Oczywiście można postawić także na inne aktywa mniej związane z koniunkturą na najpopularniejszych rynkach, jak choćby na zakupy w momentach silnej przeceny na rynkach. Wielu inwestorów stara się koniecznie zdążyć z idealnym momentem wejścia i wyjścia z inwestycji, jednak statystyki są bezlitosne. Większość z nich lokuje aktywa w akcje tuż przed nadejściem bessy, a zmniejszanie zaangażowania w tę klasę aktywów przypada najczęściej na moment poprzedzający silne zwyżki na rynkach.

26 Gospodarka Rynki finansowe pod lupą Poradnik dobrego inwestora Warto wiedzieć Fed (ang. Federal Reserve; System Rezerwy Federal- PKB Produkt Krajowy Brutto, miara dochodu naro- sektora w stosunku do miesiąca poprzedniego. Wska- nej Stanów Zjednoczonych; Rezerwa Federalna) ina- dowego, określająca wartość dóbr i usług finalnych zania powyżej 50 pkt oznaczają wzrost aktywności sek- Warto wiedzieć czej Bank Centralny Stanów Zjednoczonych Ameryki. FOMC (ang. Federal Open Market Committee; Federalny Komitet Otwartego Rynku) odpowiednik polskiej Rady Polityki Pieniężnej. Instytucja ustala poziom podaży pieniądza, wysokość stóp procento- wytworzonych na terenie obszaru lub kraju w danym okresie. PMI (ang. Purchasing Managers Index; Wskaźnik Menedżerów Logistyki) wskaźnik przygotowywany przez Markit Economics na zlecenie HSBC. Opiera się na tora m/m. RPP Rada Polityki Pieniężnej, organ decyzyjny Narodowego Banku Polskiego, którego głównym zadaniem jest dbanie o stabilność cen w Polsce, m.in. poprzez ustalanie poziomu stóp procentowych. wych oraz cele polityki monetarnej w USA. Inflacja miara wzrostu cen w gospodarce, w Polsce określana publikowanym przez GUS wskaźnikiem CPI. miesięcznych ankietach wśród kadry kierowniczej w firmach. Posiada wysoką wartość prognostyczną. Poziom niższy niż 50 pkt oznacza spadek aktywności danego Zobacz stopy wzrostu > MetLife.pl > Obsługa Klienta > Portal Klientów > E-klient > Centrum Prasowe > Informacje inwestycyjne Jak zalogować się do serwisu e-klient? Do zalogowania się (wyłącznie za pierwszym razem) służy PIN, który otrzymali Państwo do Telefonicznego Systemu Informacyjnego. Osoby, które nie posiadają PIN-u, są proszone o kontakt z konsultantem pod nr. tel Niniejsze opracowanie wyraża wiedzę oraz poglądy jego autorów według stanu na dzień sporządzenia i ma wyłącznie charakter informacyjny. Przedmiotowe opracowanie nie powinno stanowić również podstawy do podejmowania jakichkolwiek decyzji, w tym decyzji inwestycyjnych. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji dotyczących zakupu ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym należy zapoznać się z Ogólnymi Warunkami Ubez- funduszy kapitałowych (UFK), warunków wypłaty i naliczania świadczenia ubezpieczeniowego, a także wysokości opłat i limitów. Autorzy oraz MetLife Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie i Reasekuracji SA nie ponoszą odpowiedzialności za jakiekolwiek decyzje inwestycyjne podjęte na podstawie niniejszego opracowania. Informacje znajdujące się w niniejszym opracowaniu pochodzą ze źródeł uznawanych za wiarygodne, autorzy ani MetLife Towarzystwo pieczenia, a szczególnie z postanowieniami dotyczą- Ubezpieczeń na Życie i Reasekuracji SA nie gwaran- cymi: ograniczeń i wyłączeń odpowiedzialności towa- tują jednak ich kompletności ani dokładności. rzystwa, strategii inwestycyjnych ubezpieczeniowych

27 Nr IV kwartał 1/ Newsletter I Newsletter dla kluczowych dla kluczowych klientów klientów MetLife MetLife Stopy wzrostu wybranych indeksów i innych instrumentów (na koniec grudnia 2015) 3 mies. 6 mies. 12 mies. 24 mies. 36 mies. 60 mies. POLSKA WIG -6,7% -12,9 % -9,6% -9,4% -2,1% -2,2% EUROPA EURO STOXX 50 (EUR) 5,4% -4,6% 3,8% 5,1% 24,0% 17,0% RTS (Rosja) -4,1% -19,5% -4,3% -47,5% -50,4% -57,2% ŚWIAT MSCI EM Emerging Markets 0,3% -18,3% -17,0% -20,8% -24,7% -31,0% S&P500 (USA) 6,5% -0,9% -0,7% 10,6% 43,3% 62,5% Nikkei 225 (Japonia) 9,5% -5,9% 9,1% 16,8% 83,1% 86,1% Bovespa (Brazylia) -3,8% -18,3% -13,3% -15,8% -28,9% -37,5% WALUTY I RYNEK DŁUGU EUR/PLN 0,5% 1,6% 0,0% 2,8% 4,2% 7,6% USD/PLN 3,3% 3,6% 11,2% 29,5% 25,9% 31,6% IROS* 0,6% 2,5% 1,5% 10,9% 13,0% 34,6% * Indeks cen polskich obligacji skarbowych o stałym oprocentowaniu Źrodło: Analizy Online na podstawie danych rynkowych nr IV 1/2015 kwartał Newsletter 2015 I Newsletter dla kluczowych dla kluczowych klientów klientów MetLife MetLife