Austria, listopad Świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji unijnej w stosunkach polsko-austriackich

Transkrypt

1 Austria, listopad 2015 Świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji unijnej w stosunkach polsko-austriackich

2 Świadczenia emerytalno-rentowe w świetle polskiego ustawodawstwa

3 Polskie świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji unijnej emerytura renta z tytułu niezdolności do pracy renta rodzinna dodatek pielęgnacyjny, dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej zasiłek pogrzebowy świadczenie przedemerytalne, zasiłek przedemerytalny, emerytury pomostowe, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne

4 Polski system emerytalny Od 1999 roku w Polsce obowiązują odrębne zasady ustalania emerytury dla: osób urodzonych przed 1 styczna 1949 r. (emerytury ustalane według dotychczasowych zasad) osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. (emerytury ustalane według zreformowanych zasad)

5 Emerytura Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. mogą nabyć prawo do emerytury po ukończeniu wieku emerytalnego oraz udowodnieniu 20-letniego (w przypadku kobiet) lub 25-letniego (w przypadku mężczyzn) okresu składkowego i okresu nieskładkowego; emerytura może być również przyznana ubezpieczonym, którzy osiągnęli wiek emerytalny i nie zdołali udowodnić powyższego okresu składkowego i nieskładkowego, ale posiadają krótszy o 5 lat staż ubezpieczeniowy, wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i 20 lat dla mężczyzn.

6 Emerytura Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. mogą nabyć prawo do emerytury w wieku emerytalnym, bez względu na liczbę udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych; wysokość emerytury zależy od: - kwoty zwaloryzowanego kapitały początkowego oraz - kwoty zwaloryzowanych składek zewidencjonowanych w ZUS po 1998 r. na indywidualnym koncie ubezpieczonego, - kwoty środków zewidencjonowanych w ZUS na subkoncie ; suma tych kwot zostanie podzielona przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę tej osoby, której ustalana będzie emerytura.

7 Kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. za okresy pracy przed 1999 r.; wysokość ustalana jest poprzez obliczenie hipotetycznej emerytury na dzień r., a następnie pomnożenie kwoty hipoptetycznej emerytury przez średnie dalsze trwanie życia (kobiet i mężczyzn) w wieku 62 lat, ustalone na dzień 1 stycznia 1999 r.; w celu obliczenia kapitału początkowego niezbędne jest złożenie wniosku o jego ustalenie wraz z dokumentami potwierdzającymi przebyte przed 1999 r. okresy składkowe i nieskładkowe oraz wysokość zarobków (dochodów), które będą przyjęte do obliczenia podstawy wymiaru tego kapitału

8 Wiek emerytalny stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn do osiągnięcia jednakowego poziomu 67 lat i dotyczy: - kobiet urodzonych po r., - mężczyzn urodzonych po r., obowiązujący dla danej grupy ubezpieczonych wiek emerytalny można sprawdzić za pomocą kalkulatora podwyższonego wieku przejścia na emeryturę, dostępnego na stronie mojaemerytura.zus.pl

9 Emerytura częściowa Przysługuje ubezpieczonym urodzonym po r., którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: kobieta osiągnęła co najmniej 62 lata życia i posiada co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy mężczyzna osiągnął co najmniej 65 lat życia i posiada co najmniej 40-letni okres składkowy i nieskładkowy Wysokość emerytury częściowej stanowi 50% kwoty świadczenia emerytalnego ustalanego zgodnie z zasadami obowiązującymi dla ubezpieczonych urodzonych po r. Podstawa obliczenia emerytury przyznanej na zasadach określonych dla osób urodzonych po r. ulega pomniejszeniu o kwoty pobranych emerytur przyznanych z FUS (w tym emerytury częściowej) przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

10 Renta z tytułu niezdolności do pracy Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy; ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy (dla ubezpieczonych, którzy ukończyli 30 rok życia okres ten wynosi 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu poprzedzającym datę zgłoszenia wniosku lub powstania niezdolności do pracy); niezdolność do pracy powstała w określonych ustawą okresach składkowych (np. okres zatrudnienia) i nieskładkowych (np. w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. Podstawę do wydania decyzji w sprawie renty z tytułu niezdolności do pracy stanowi: orzeczenie lekarza orzecznika ZUS, od którego nie wniesiono sprzeciwu, orzeczenie komisji lekarskiej ZUS.

11 Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń; przy ocenia prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy; wynosi: - dla jednej osoby uprawnionej 85% świadczenia, które przysługiwałoby zamarłemu, - dla dwóch osób uprawnionych 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, - dla trzech lub więcej osób uprawnionych 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu wszystkim uprawnionym przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która podlega podziałowi na równe części między uprawnionych

12 Świadczenia emerytalno-rentowe w świetle przepisów Unii Europejskiej

13 Podstawy prawne dotyczące zabezpieczenia społecznego w stosunkach polsko-austriackich 1 maja 2004 r. przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i rozpoczęcie stosowania Rozporządzeń Rady (EWG) nr 1408/71 i nr 574/72 dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 1 maja 2010 r. wejście w życie nowych Rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 i nr 987/2009 dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

14 Osoby objęte unijną koordynacją w obszarze świadczeń emerytalno-rentowych Unijne przepisy o koordynacji w zakresie emerytur i rent dotyczą: pracowników i osób prowadzących działalność na własny rachunek, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich i są obywatelami jednego z państw członkowskich bądź są bezpaństwowcami lub uchodźcami zamieszkałymi na terytorium jednego z państw członkowskich oraz członków rodzin wyżej wymienionych osób, a także osób pozostałych przy życiu po wymienionych osobach. Uprawnienia osób ubiegających się o świadczenia emerytalno-rentowe mogą być regulowane przez unijne przepisy o koordynacji w sytuacji, gdy: osoby te pracowały w co najmniej dwóch państwach członkowskich, lub osoby te pracowały w jednym państwie członkowskim, ale mieszkają w innym państwie członkowskim.

15 Państwa objęte unijną koordynacją w obszarze świadczeń emerytalno-rentowych unijna koordynacja w zakresie świadczeń emerytalno-rentowych dotyczy państw członkowskich Unii Europejskiej (Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy); unijna koordynacja ma również zastosowanie w stosunkach z państwami nie będącymi członkami Unii Europejskiej, należącymi do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Norwegia, Lichtenstein) oraz ze Szwajcarią.

16 Ustalenie prawa i obliczenie wysokości emerytur i rent podlegających koordynacji unijnej w celu nabycia uprawnień do emerytury lub renty w danym państwie koniczne jest spełnienie wszystkich warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczeń, wynikających z przepisów prawnych tego państwa; osoba, która była ubezpieczona w różnych państwach członkowskich, np. w Polsce i w Austrii, może ubiegać się o przyznanie emerytury lub renty jednocześnie z każdego z tych państw; świadczenia ustalane są równolegle przez instytucje ubezpieczeniowe w każdym z państw, w których osoba była ubezpieczona; w celu przyznania świadczenia w każdym z tych państw muszą być spełnione wszystkie warunki wymagane do nabycia uprawnień;

17 Ustalenie prawa i obliczenie wysokości emerytur i rent podlegających koordynacji unijnej unijne przepisy o koordynacji mają na celu ułatwić spełnianie warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczeń w poszczególnych państwach członkowskich, np. poprzez mechanizm sumowania (uwzględniania) okresów ubezpieczenia przebytych w państwach członkowskich; w przypadku, gdy przepisy danego państwa wymagają do nabycia prawa do emerytury lub renty posiadania określonej długości okresów ubezpieczenia, instytucja ustalająca uprawnienia do świadczeń w danym państwie uwzględnia również okresy ubezpieczenia przebyte w innych państwach członkowskich; jeżeli prawo do świadczenia w danym państwie UE ustalone zostało z uwzględnieniem ww. zagranicznego okresu ubezpieczenia, świadczenie to obliczane jest i wypłacane w wysokości częściowej, odpowiadającej proporcji okresów ubezpieczenia przebytych w danym państwie członkowskim w stosunku do łącznych okresów ubezpieczenia przebytych we wszystkich zainteresowanych państwach członkowskich.

18 Ustalenie prawa i obliczenie wysokości emerytur i rent podlegających koordynacji unijnej Przykład ZUS ustalając uprawnienia do emerytury kobiecie urodzonej przed r., posiadającej okres ubezpieczenia w Polsce wynoszący 14 lat oraz okres ubezpieczenia w Austrii wynoszący 6 lat, uwzględni (zsumuje) oba te okresy, co umożliwi spełnienie przez zainteresowaną warunku posiadania 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego wymaganego do nabycia prawa do polskiej emerytury. Następnie ZUS obliczy wysokość emerytury w dwóch etapach.

19 Ustalenie prawa i obliczenie wysokości emerytur i rent podlegających koordynacji unijnej Przykład c.d. W pierwszym etapie obliczona zostanie teoretyczna (pełna) wysokość świadczenia jaka przysługiwałaby zainteresowanej, gdyby cały 20-letni okres ubezpieczenia zostałby przebyty w Polsce. W drugim etapie obliczona zostanie rzeczywista (częściowa) wysokość świadczenia z zastosowaniem proporcji okresów ubezpieczenia w Polsce do sumy okresów ubezpieczenia w Polsce i w Austrii (14/20 kwoty teoretycznej). Instytucja austriacka rozpatrzy wniosek o emeryturę i o ile ubezpieczona spełni warunki wymagane do nabycia prawa do austriackiej emerytury, będzie otrzymywać dwie częściowe emerytury przyznane przez instytucję polską i austriacką.

20 Zasady składania wniosków o świadczenia emerytalnorentowe z ZUS przyznawane z zastosowaniem przepisów o unijnej koordynacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest właściwy do rozpatrzenia wniosku o świadczenia emerytalno-rentowe z zastosowaniem przepisów o unijnej koordynacji w odniesieniu do osób, które były pracownikami lub prowadzącymi pozarolniczą działalność na własny rachunek; Prezes ZUS wyznacza jednostki organizacyjne Zakładu, które wydają decyzje w sprawach świadczeń oraz świadczenia te wypłacają: osobom zamieszkałym za granicą w państwach, z którymi łączy Polskę umowa międzynarodowa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego osobom, którym przy ustalaniu prawa i wysokości emerytury lub renty uwzględniono zagraniczne okresy ubezpieczenia.

21 Zasady składania wniosków o świadczenia emerytalnorentowe z ZUS przyznawane z zastosowaniem przepisów o unijnej koordynacji Jednostką organizacyjną ZUS wyznaczoną przez Prezesa Zakładu do rozpatrywania wniosków o emeryturę lub rentę podlegającą koordynacji unijnej w stosunkach polsko-austriackich jest: Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Tarnowie Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Kościuszki 32, Tarnów Jednostka ta jest właściwa w odniesieniu do osób: posiadających wyłącznie polskie okresy ubezpieczenia, zamieszkałych w Austrii oraz posiadających łączone okresy ubezpieczenia polskie i zagraniczne, w tym ostatnio przebyte w Austrii, niezależnie od państwa ich zamieszkania.

22 Zasady składania wniosków o świadczenia emerytalnorentowe z ZUS przyznawane z zastosowaniem przepisów o unijnej koordynacji Wszczęcie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych postępowania w sprawach emerytur lub rent podlegających koordynacji unijnej następuje na podstawie wniosku zgłoszonego przez osobę zainteresowaną lub jej pełnomocnika do właściwej jednostki organizacyjnej ZUS. Przyznanie polskich emerytur i rent następuje nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

23 Zasady składania wniosków o świadczenia emerytalnorentowe z ZUS przyznawane z zastosowaniem przepisów o unijnej koordynacji Wniosek o przyznanie świadczeń emerytalno-rentowych złożony w instytucji jednego z państw członkowskich, uważa się za wniosek o przyznanie tych świadczeń złożony w instytucjach wszystkich państw członkowskich, w których przebyte zostały okresy ubezpieczenia. Osoba zainteresowana uzyskaniem emerytury z kilku państw członkowskich nie składa więc kilku oddzielnych wniosków o przyznanie świadczeń w instytucjach różnych państw, lecz jeden wniosek do instytucji jednego państwa (państwa zamieszkania). Wniosek ten jest wiążący dla wszystkich instytucji, w których osoba zainteresowana była ubezpieczona.

24 Zasady składania wniosków o świadczenia emerytalnorentowe z ZUS przyznawane z zastosowaniem przepisów o unijnej koordynacji Wnioskodawca zamieszkały w Austrii wniosek o przyznanie emerytury lub renty na podstawie okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w Austrii składa w austriackiej instytucji ubezpieczeniowej zgodnie z zasadami określonymi austriackim ustawodawstwem. Instytucja austriacka rozpatruje wniosek o świadczenie austriackie oraz Przekazuje do ZUS do Wydziału Realizacji Umów Międzynarodowych w Oddziale w Tarnowie do rozpatrzenia wniosek o świadczenie polskie.

25 Przekazywanie (transfer) emerytury lub renty z ZUS do państwa zamieszkania Emerytury i renty przysługujące z instytucji ubezpieczeniowej danego państwa osobom uprawnionym, zamieszkałym w innym państwie członkowskim, mogą być na wniosek zainteresowanego przekazane do jego państwa zamieszkania. Przekazywanie przez ZUS polskich emerytur i rent osobom zamieszkałym w Austrii realizowane jest bezpośrednio drogą bankową.

26 Kontrola uprawnień do emerytury lub renty osoby zamieszkałej w innym państwie członkowskim Świadczeniobiorca zamieszkały za granicą w państwie członkowskim obowiązany jest informować jednostkę organizacyjną ZUS przekazującą mu emeryturę lub rentę o każdorazowej zmianie: -miejsca zamieszkania, -rachunku bankowego oraz -o wszystkich okolicznościach mających wpływ na prawo lub wysokość świadczeń albo na ich wypłatę, takich jak kontynuowanie zatrudnienia u austriackiego pracodawcy, podjęcie zatrudnienia lub pracy na własny rachunek, odzyskanie zdolności do pracy, zakończenie studiów przez dziecko uprawnione do renty rodzinnej. Polskie przepisy dotyczące zmniejszenia wysokości lub zawieszenia prawa do emerytury lub renty ze względu na osiąganie przychodów stosowane są również w odniesieniu do osób osiągających przychody w innych państwach członkowskich. Osoby te mają obowiązek informowania jednostek ZUS wypłacających świadczenia o osiąganym przychodzie w tym o kwocie tych przychodów.

27 Kontrola uprawnień do emerytury lub renty osoby zamieszkałej w innym państwie członkowskim ZUS przekazując polskie świadczenia emerytalno-rentowe osobom uprawnionym zamieszkałym w Austrii, przeprowadza kontrolę istnienia dalszego prawa świadczeniobiorców do pobierania świadczeń w tym celu okresowo przesyła emerytom i rencistom do wypełnienia i własnoręcznego podpisania formularza ZUS- RZ-OZS-01 Oświadczenie emeryta/rencisty zamieszkałego za granicą o istnieniu dalszego prawa do pobierania świadczenia. Własnoręczność podpis złożonego na formularzu przez zamieszkałego za granicą (np. w Austrii) emeryta, rencistę lub upoważnioną osobę sprawującą faktyczną opiekę nad emerytem lub rencistą, może być potwierdzona przez właściwy urząd lub osobę do tego upoważnioną w państwie zamieszkania wymienionych osób, albo przez osobę upoważnioną w polskiej placówce dyplomatycznej lub konsularnej.

28 Informacje dodatkowe

29 Zmiany w polskiej ustawie emerytalnej od 1 maja 2015 r. 1 maja 2015 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 552). Ustawa wprowadziła następujące zmiany: możliwość zastosowania tablicy trwania życia z dnia osiągnięcia wieku emerytalnego (możliwość zastosowania do obliczenia emerytury średniego dalszego trwania życia wynikającego z ogłoszonej przez Prezesa GUS tablicy, obowiązującej w dniu osiągnięcia przez wnioskodawcę powszechnego wieku emerytalnego, nawet jeśli wystąpił on z wnioskiem o przyznanie emerytury w okresie, w którym obowiązywała już nowa tablica średniego dalszego trwania życia)

30 Zmiany w polskiej ustawie emerytalnej od 1 maja 2015 r. nowe zasady ustalania kapitału początkowego za okres opieki nad dzieckiem (przy ustalaniu kapitału początkowego okres opieki nad dzieckiem, uwzględnia się po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok tych okresów, a nie jak dotychczas po 0,7%) nowe zasady uwzględniania w kapitale początkowym okresów ukończonych studiów wyższych (okres ukończonych studiów wyższych przebytych przed r. uwzględnia się w kapitale początkowym w wymiarze ograniczonym do 1/3 wszystkich udowodnionych okresów składkowych przebytych do dnia zgłoszenia wniosku o emeryturę przepis dotyczy osób, których okresów studiów wyższych przebytych przed r. był dłuższy niż wymiar 1/3 okresów składkowych przypadających przed tą datą)

31 Zmiany w polskiej ustawie emerytalnej od 1 maja 2015 r. możliwość obliczenia emerytury na nowych zasadach dla osób urodzonych przed r., które miały ustalone prawo do wcześniejszej emerytury (osoby urodzone przed r., które ukończyły wiek emerytalny oraz udowodniły okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, mają możliwość ustalenia emerytury na nowych zasadach również w przypadku, gdy miały ustalone prawo do emerytury wcześniejszej) możliwość ponownego ustalenia emerytury na podstawie art. 110a ustawy emerytalnej (emeryt, który do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury wskazał wynagrodzenie przypadające w całości lub w części po przyznaniu emerytury oraz na podstawie wskazanych wynagrodzeń udowodnił, że nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy jest wyższy niż 250% może ponownie ustalić emeryturę od przeliczenia podstawy jej wymiaru; PRZELICZENIE MOŻLIWE JEST TYLKO RAZ!)

32 Platforma Usług Elektronicznych Zestaw usług udostępnionych dla klientów ZUS, na które składa się portal internetowy pue.zus.pl, który umożliwia załatwienie większości spraw związanych z ubezpieczeniami społecznymi za pośrednictwem Internetu, jak również za pośrednictwem telefonu pod numerem oraz SKYPE: zus_centrum_obsługi_tel. Aby skorzystać z PUE należy zarejestrować się na portalu pue.zus.pl, a następnie w ciągu 7 dni od rejestracji udać się do dowolnej placówki ZUS w celu potwierdzenia tożsamości. Potwierdzenie tożsamości możliwe jest również za pomocą profilu zaufanego epuap lub certyfikatu kwalifikowanego.

33 Platforma Usług Elektronicznych

34 Pomocne informacje Państwowe Archiwum w Milanówku ul. Stefana Okrzei 1, Milanówek tel (dotyczy dokumentacji płacowej i osobowej) Baza zlikwidowanych przedsiębiorstw

35 Dziękuję za uwagę