Instytucje gospodarki rynkowej. Ekonomiczna teoria demokracji Anthony ego Downsa Blok 10 i 11

Transkrypt

1 Instytucje gospodarki rynkowej Ekonomiczna teoria demokracji Anthony ego Downsa Blok 10 i 11

2 Koncepcje badawcze A. Downs a 1. Jak przekładają się interesy jednostek na interes społeczeństwa? 2. Krytyka założenia, że państwo jest altruistycznym jednorodnym podmiotem. 3. Postulat zespolenia ekonomii i polityki w teorię działania społecznego. 4. Niemożność stworzenia jednej teorii rządu ze względu na różne systemy rządzenia. 5. Założenia dot. sektora prywatnego (np. egoizm jednostek, interes własny, max. użyteczności) powinno stosować się do analizy dot. rządu

3 Założenia Modelu A. Downsa WYBORCA = KONSUMENT PARTIA POLITYK = PRZEDSIĘBIORSTWO = PRODUCENT PROGRAMY POLIT. i DZIAŁANIA WŁ. = PRODUKTY GŁOSY = PIENIĄDZE Partie i wyborcy kierują się zasadami maksymalizacji użyteczności i racjonalnego wyboru Homo oeconomicus rozciąga się na sferę zachowań politycznych

4 Założenia Modelu A. Downsa 1. Partia lub koalicja sprawuje władzę przez 1 kadencję. 2. Każdy obywatel ma 1 głos. 3. Nielegalne przejęcie władzy lub ograniczenie prawa wyborczego jest niedopuszczalne. 4. Istnieją co najmniej 2 konkurencyjne partie. 5. Preferencje polityczne obywateli można uszeregować od lewicowych do prawicowych. 6. Preferencje wyborców są ściśle określone na skali polit. 7. Partie znają preferencje polityczne wyborców. 8. Wyborcy znają preferencje polityczne partii.

5 Racjonalne głosowanie 1. Racjonalny wyborca użyteczność danej polityki ma decydujący wpływ na decyzje wyborcy. (???). 2. Dodatnia zależność pomiędzy pożytkiem z danej polityki, a poparciem. (???). 3. Obywatel-wyborca tworzy własny obraz rynku politycznego. Szereguje partie na skali politycznej wg korzyści jakie uzyska z realizacji ich polityki.

6 Skala polityczna Korzyści dla max wyborcy z realizacji programu danej partii 0 Partia 1 Partia 2 Partia3 Partia 4

7 Oczekiwane zróżnicowanie partii (OZP) Jakie korzyści zapewni wyborcy rząd prowadząc dotychczasową politykę (Krz t+1)? Rząd Opozycja OZP = H(Krz t+1) H(Kop t+1) Wyborca jest świadom, że partie składają obietnice bez pokrycia. Jeśli OZP < 0 to wyborca wybierze opozycję lub zagłosuje tak, aby partia, którą ocenia najgorzej nie objęła rządów.

8 Bieżące zróżnicowanie partii (BZP) Porównanie bieżących działań rządu z hipotetycznymi wynikami, gdyby rządziła opozycja Rząd Opozycja BZP = (Krz t) H(Kop t) Dodatkowo wyborcy oceniają: - Czynniki trendu (trend factors). - Ocenę działalności w praktyce (performance ratings) Gdy BZP oscyluje wokół 0 wówczas podstawą oddania głosu jest ocena praktyki rządzenia (zachowania) poszczególnych partii teraz i w przeszłości.

9 Racjonalny wyborca a wielopartyjność Ocena jak głosują inni i wybór preferowanej partii Korzyści wyborcy Wielkość poparcia Partia 1 Partia 2 Partia 3 Partia 4 - korzyści wyborcy a jeśli prawdopodobna jest - prawdopodobne poparcie koalicja..?

10 Niepewność i koszty udziału w wyborach WYBORCA NIEPEWNOŚĆ DECYZJA Trzy poziomy zaufania: 1. Rozwaga (logiczne myślenie). 2. Wiedza kontekstowa (to świadomość idei głoszonych przez partie wraz z ich kontekstem). 3. Informacja (wiedza o bieżących wydarzeniach)

11 Przywództwo a informacja Przywództwo zdolność do takiego wpływania na wyborców by przyjęli pewne opinie jako ich własne. Przywództwo możliwe jest jedynie w świecie niepewności, gdzie przywódcy zdobywają wyborców w mniejszej lub większej proporcji do ich braku informacji. Poparcie dla przywódcy 0 Wiedza

12 Rodzaje przywódców Partie polityczne org. społ. mające program polityczne i biorące udział w wyborach w celu ich wygrania. Grupy interesu zorganizowane grupy reprezentujące określone cele (gospodarcze, społeczne, itp.) promujące własne interesy, tak aby zostały one uwzględnione w programach partii. Agenci medialni podmioty, które za wynagrodzeniem ze strony danej partii wpływają na opinię publiczną w celu zwiększenia szans wyborczych

13 Przywódcy a ideologie IDEOLOGIE werbalne obrazy społeczeństwa (odcień normatywny: wyobrażenia o prawidłowym kształcie społeczeństwa). Służą do identyfikacji partii na konkurencyjnym rynku politycznym. PARTIE TWORZĄ IDEOLOGIE Partia A Partia B Partia C Ideologia A Ideologia B Ideologia C REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA wyborcy, wyborcy, wyborcy, wyborcy, wyborcy wyborcy

14 Wyborca a ideologie Koszty uzyskania informacji + Brak wyraźnych różnic pomiędzy partiami w zakresie konkretnych spraw Wyborca głosuje na podstawie różnic ideologicznych Zróżnicowanie programów partii zostaje zastąpione zróżnicowaniem ideologicznym (ideology differencial)

15 Udział w wyborach Czynniki determinujące oczekiwaną użyteczność udziału w wyborach: 1. Zróżnicowanie partii / ideologii im większe, tym większa motywacja do udziału w wyborach. 2. Ocena wpływu głosu na wynik wyborów. 3. Znaczenie jakie przywiązuje wyborca do życia w demokracji. 4. Wielkość ogólnej frekwencji. Długookresowa wartość z partycypacji a problem gapowicza (Long-run participation value) (free-riding)

16 WYBORCA GŁOS Model wyborów Udział w wyborach to transakcja kupna-sprzedaży Koszty udziału w wyborach: -bezpośrednie, -Informacji (zbierania i przetwarzania) Spodziewane korzyści od partii, na którą głosuje Wyborca na słabe bodźce do zdobywania i przetwarzania kolejnych informacji, gdyż krańcowa użyteczność jest informowania jest bliska zeru. Większość wyborców ma niewielkie bodźce do powiększania informacji to tzw. racjonalna ignorancja

17 Konkurujące partie (podażowa strona polityki) Głównym motywem polityków jest zdobycie władzy w celu osiągania związanych z nią korzyści. Zatem politycy formułują programy w celu zdobycia władzy, a nie dążą do władzy w celu wprowadzania swoich programów w życie. Cel partii: realizacja interesów tworzących ją jednostek poprzez zdobycie władzy Otrzymanie jak największej liczby głosów w wyborach Podporządkowanie temu celowi działań, ideologii i programu Partie będą tworzyły programy, które przyciągną jak najwięcej wyborców. A zatem jakie są preferencje wyborców?

18 Preferencje wyborców i dostosowanie programów wyborczych (w systemie dwupartyjnym) P ROZKŁADY PREFERENCJI Jednowierzchołkowy Dwuwierzchołkowy P Lewica max Prawica Lewica Prawica OZP będzie malało OZP będzie rosło

19 Rozkład wyborców wielowierzchołkowy P Lewica Prawica Podstawowym wyznacznikiem rozwoju sceny politycznej jest dystrybucja wyborców na politycznej skali. Od tego czynnika zależy w wielkim stopniu czy kraj będzie miał 2 główne partie, czy więcej, czy demokracja będzie prowadziła do stabilnych rządów / niestabilnych rządów, czy nowe partie będą zastępowały stare. [Downs]