Antoni Z. Kamiński: Ordynacja wyborcza wybór kultury politycznej

Transkrypt

1 Antoni Z. Kamiński: Ordynacja wyborcza wybór kultury politycznej Forum Debaty Obywatelskiej, System wyborczy JOW wobec społeczeństwa obywatelskiego, Warszawa, 17 czerwca 2015

2 Robert D. Putnam, Demokracja w działaniu Regionalne różnice w modelu zwierzchnictwa mają ogromny i stały wpływ na powszechny stosunek do samej struktury włoskiego rządu. [...]im bardziej obywatelskie było życie społeczne i polityczne w regionie w latach tych, tym bardziej było prawdopodobne, że trzydzieści lat wcześniej głosowano za republiką a przeciw monarchii, dziesięć lat później zaś popierano egalitarną reformę wyborczą.

3 Założenia 1. Ustanowienie systemu wyboru przedstawicieli jest jedną z dwu najważniejszych decyzji konstytucyjnych; 2. Jest wiele różnych wariantów systemu większościowego i proporcjonalnego oraz sposobów ich łączenia w systemach mieszanych; 3. Decyzja o systemie wyborczym nie jest sprawą techniczną, lecz kształtując relacje między obywatelami a państwem kształtuje również kulturę życia politycznego i w znacznej mierze od niej zależy; 4. Efekty wyboru każdego z wariantów ordynacji wyborczej zależą od szeroko rozumianego kontekstu społeczno-politycznego, w jakim ma być zastosowany.

4 Teza 1: tradycja republikańska JOW wiąże się z tradycją republikańską, która pojmuje państwo jako dobro wspólne. Znajduje to wyraz w jego instytucjach. Z tej formy państwa wynikają, oprócz praw, szczególne, etosowe obowiązki obywateli: świadome, aktywne uczestnictwo w życiu publicznym; nadzór nad sprawowaniem władzy publiczna. Nacisk jest położony na produkcie tj. jak państwo wytwarza dobro wspólne. Podstawowe kryteria to: skuteczność i rozliczalność (odpowiedzialność) rządu.

5 Teza 2: podejście egalitarnokonsumpcyjne Ordynacja proporcjonalna: państwo = pula dóbr do podziału między kategorie społeczne. Kryteria: sprawiedliwość i proporcjonalność. Srawność jest sprawą marginalną. Rządy koalicyjne - podział łupów. Tego oczekuje od przywódców partii jej aparat.

6 Teza 3: natura sporu między JOW i OP Spór nie dotyczy wartości, lecz metody realizacji. OP prowadzi do: biurokratyzacji życia publicznego, dekretowania udziału w rządach, wywłaszczenia społeczeństwa obywatelskiego przez uzależnienie kręgów obywateli od władzy.

7 Teza 4: natura sporu: wybór parlamentu, czy wybór rządu (Karl Popper) Przy OP elektorat wybiera przedstawicieli do parlamentu. Przy JOW wyborcy wybierają rząd. Wielomandatowość prowadzi do rządów koalicyjnych. JOW sprzyja systemom dwupartyjnym, zapewnia rządy jednej partii. To, co jest cnotą dla OP, jest wadą z punktu widzenia JOW.

8 Teza 5: argumentacja Opozycja między republikańskim a konsumpcyjnym stosunkiem państwa do ordynacji wyborczej wyraża się w argumentacji zwolenników obu ordynacji.

9 Komsumeryzm vs. republikanizm w argumentacji stron Argumenty Arenda Lijpharta za OP: 1. Przy OP - lepsza reprezentacja w parlamencie mniejszości etnicznych i kobiet. (Patrz, teza 3) 2. Dzięki udziałowi kobiet, kraje z OP są bardziej innowacyjne pod względem polityki rodzinnej. 3. Kraje z OP są bardziej egalitarne (dystrybucja bogactwa), lepiej chronią prawa mniejszości i kontrolują bezrobocie.

10 Komsumeryzm vs. republikanizm w argumentacja Guy Ledeyreta Stabilność: oparcie rządu w jednorodnej większości i pozostaje u władzy na czas całej kadencji; Skuteczność: może więc wdrożyć swój program; Usuwalność: jeśli zawiedzie, to zapewne straci władzę na rzecz silnej, zjednoczonej opozycji. Rządy kaolicyjne: niestabilność; czasochłonność, okresy bezkrólewia ; trudność usunięcia nieodpowiednich ludzi z życia politycznego.

11 Brak prostego rozwiązania Pippa Norris: Istota kontrowersji dotyczy tego, czy kraje powinny przyjąć systemy większościowe, stawiając na pierwszym miejscu skuteczność i odpowiedzialność rządu; czy proporcjonalne, które dają większą równość szans partiom mniejszościowym i większą różnorodność reprezentacji. Arend Lijphart: Wybór [...]zależy od osobistych preferencji normatywnych: czy ktoś wyżej ceni reprezentację mniejszości i zasadę proporcjonalności niż zasadę dwupartyjności i odpowiedzialność (accountability) rządu, czy odwrotnie. Pytanie: Czy rząd nieodpowiedzialny i nieskuteczny, może być sprawiedliwy i kogokolwiek, poza samymi przedstawicielami, reprezentować?

12 Społeczno-polityczny kontekst wyboru ordynacji wyborczej. Przykład Andrew Wilson o wyborach w obszarze posowieckim. Konieczne jest utrzymanie pozorów. Równowaga może się zmienić, lecz nierzeczywista polityka przetrwa. Charakterystyczne, że tak na Ukrainie, jak w Rosji, władze preferują mieszane systemy wyborcze. Niezbędnym wehikułem dla partii wirtualnych jest element ordynacji proporcjonalnej. System jednomandatowy, z drugiej strony, został zachowany, bo w takich okręgach możliwe jest bezpośrednie użycie najbardziej bezceremonialnych środków administracyjnych.

13 Referendum 1. Skoro różnice zdań wynikają z aksjologicznych różnic, to na gruncie analitycznym spóru jest nierozstrzygalny. 2. Nie jest słuszne, by to politycy decydowali o sposobie wyboru: nikt nie powinien być sędzią we własnej sprawie (np., gerrymandering, manipulacja progamii, metodami przeliczania głosów na mandaty, itp., jako skutek). 3. Referendum jest w tych warunkach właściwą metodą rozstrzygnięcia sporu.

14 De gustibus non disputandum est JOW zapewnia odpowiedzialny, skuteczny rząd. OP zapewnia pewien stopień proporcjonalności reprezentacji. System mieszany: łączenie w jednym naczyniu kawy z herbatą myśląc, iż mieszanka ta pozwoli docenić walory smakowe jednej i drugiej. (Herbata z rumem lub grogiem, albo kawa z calvadosem, to już zupełnie inna narracja.)