Niestabilnośd uczestnictwa wyborczego w Polsce

Transkrypt

1 Niestabilnośd uczestnictwa wyborczego w Polsce Mikołaj Cześnik Pracownia Badao Wyborczych ISP PAN Polskie Generalne Studium Wyborcze Prezentacja przygotowana na seminarium pt. Chadzający na wybory jak przekonad niezdecydowanych do głosowania? Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, 8 grudnia 2009 roku Mikołaj Cześniki ISP PAN 1

2 Plan prezentacji Znaczenie niestabilności uczestnictwa wyborczego Kwestie teoretyczne i metodologiczne Zmienna zależna i strategia badania Najważniejsze ustalenia empiryczne (socjodemografia, identyfikacja ideologiczna, istotne kwestie społeczno-ekonomiczne, preferencje partyjne, identyfikacja partyjna, obywatelskośd, oferta programowa partii politycznych) Podsumowanie Rekomendacje Mikołaj Cześniki ISP PAN 2

3 Frekwencja wyborcza w Polsce (wybory parlamentarne po 1989 roku) Wybory Liczba uprawnionych do głosowania Liczba kart wydanych Liczba głosów ważnych Frekwencja ,2% ,1% ,9% ,3% ,6% ,9% Mikołaj Cześniki ISP PAN 3

4 Znaczenie niestabilności uczestnictwa wyborczego Uczestnictwo wyborcze z reguły analizowane jest w perspektywie statycznej Dynamika zjawiska badana jest dużo rzadziej, głównie ze względu na trudności metodologiczne Tymczasem pełne wyjaśnienie wielu ważnych zjawisk związanych z wyborami (polityczna reprezentacja, legitymizacja władzy, rozliczalnośd polityczna itd.) wymaga przyjęcia w badaniu uczestnictwa wyborczego perspektywy dynamicznej Mikołaj Cześniki ISP PAN 4

5 Zmiana frekwencji wyborczej w teorii Zmiany frekwencji wyborczej wynikają ze: (i) zmian na poziomie mikro (przechodzenia obywateli z głosowania w absencję i vice versa) (ii) ze zmian na poziomie makro (zmian składu grupy uprawnionych do głosowania) Oczywiście z reguły do zmiany frekwencji dochodzi ze względu na oba czynniki Mikołaj Cześniki ISP PAN 5

6 Empiryczna weryfikacja hipotez o zmianie frekwencji wyborczej Empiryczna weryfikacja obu grup hipotez o zmianie frekwencji wymaga odpowiednich danych Ze względu na charakter zjawiska muszą to byd dane poziomu indywidualnego Najlepsze byłyby panelowe badania powyborcze, zawierające walidowane dane o uczestnictwie wyborczym Najlepsze dostępne dane to dane PGSW ale nie są to dane doskonałe Mikołaj Cześniki ISP PAN 6

7 Porównanie oficjalnej frekwencji wyborczej z danymi PGSW Wybory parlamentarne PGSW PKW ,4% 52,1% ,3% 47,9% ,7% 46,3% ,8% 40,6% ,9% 53,9% Mikołaj Cześniki ISP PAN 7

8 Zmienna zależna Niestabilnośd uczestnictwa jest przez nas definiowana jako przyznanie się w badaniu sondażowym do zmiany zachowania wyborczego między dwoma wyborami Przeciwieostwem tak definiowanej niestabilności jest stabilnośd uczestnictwa i stabilnośd absencji Wyzwania metodologiczne związane z takim zdefiniowaniem zmiennej zależnej Mikołaj Cześniki ISP PAN 8

9 Strategia badania Porównujemy grupy wyborców niestabilnych ze stabilnymi uczestniczącymi i stabilnymi nieuczestniczącymi Każdy z aspektów (korelatów bądź determinant) niestabilności jest analizowany z osobna w perspektywie diachronicznej Ten tryb postępowania pozwala nam zbadad, czy niestabilnośd uczestnictwa wyborczego w Polsce ma charakter systematyczny Mikołaj Cześniki ISP PAN 9

10 Główne ustalenia empiryczne Niestabilnośd uczestnictwa wyborczego jest, jeśli chodzi o większośd zmiennych socjodemograficznych, wpół drogi między stabilnością głosowania i stabilnością absencji Jeśli idzie o identyfikację ideologiczną na skali Lewica-Prawica, to niestabilni są pomiędzy obiema grupami stabilnych Mikołaj Cześniki ISP PAN 10

11 Główne ustalenia empiryczne Stabilnośd głosowania jest bardziej prawicowa, stabilnośd absencji jest bardziej lewicowa, a niestabilnośd jest gdzieś pomiędzy Najwyższa identyfikacja partyjna występuje wśród stabilnie głosujących, niższa wśród niestabilnie uczestniczących w wyborach, natomiast najniższa wśród stabilnie niegłosujących Mikołaj Cześniki ISP PAN 11

12 Główne ustalenia empiryczne Niestabilni to respondenci znajdujący się, jeśli chodzi o zainteresowanie polityką, pomiędzy grupami stabilnych głosujących i stabilnych niegłosujących: ci pierwsi są od nich zdecydowanie bardziej zainteresowani polityką, ci drudzy znacznie mniej Mikołaj Cześniki ISP PAN 13

13 Główne ustalenia empiryczne Analizy wielozmiennowe pozwalają twierdzid, że na zmienną zależną najsilniej oddziałują czynniki takie jak wiek, wykształcenie, praktyki religijnej oraz identyfikacja z którąś z partii politycznych Wpływają na bycie wyborcą stabilnym w przeciwieostwie do bycia wyborcą niestabilnym, jak też na bycie wyborcą niestabilnym w przeciwieostwie do bycia stabilnie niegłosującym Mikołaj Cześniki ISP PAN 16

14 Podsumowanie Niestabilnośd uczestnictwa wyborczego jest względnie stabilna Istnieją statystycznie istotne korelaty tego zjawiska kilka z nich ma charakter bardziej uniwersalny (wiek, wykształcenie, zakorzenienie w systemie politycznym) Ale uzyskane wyniki przekonują też, że dla każdych omawianych wyborów można wskazad czynniki wyjątkowe, unikalne Mikołaj Cześniki ISP PAN 17

15 Podsumowanie Wpływ zadowolenia z demokracji lub oceny systemu politycznego, a także oceny sprawujących w okresie przed wyborami władzę, jest bardziej skomplikowany: wiele wskazuje na to, że jest on moderowany przez orientacje ideologiczne, poglądy polityczne, przeszłe decyzje wyborcze Mikołaj Cześniki ISP PAN 18

16 Podsumowanie W 2005 roku obywatele masowo przechodzili od uczestnictwa do absencji ze względu na procesy zachodzące w polskiej polityce w latach ; ich negatywna ocena miała dwojaki wpływ: sympatyków lewicy demobilizowała (rozczarowanie lewicowymi rządami skłaniało ich do absencji); sympatyków prawicy mobilizowała W 2007 roku takim wyjątkowym czynnikiem były kampanie pro-frekwencyjne Mikołaj Cześniki ISP PAN 19

17 Rekomendacje Uzyskane wyniki mają fundamentalne znaczenie dla działao podejmowanych w celu podniesienia frekwencji wyborczej w Polsce Wiemy na ich podstawie, że istnieje w polskim elektoracie znacząca grupa ludzi mających doświadczenie głosowania, ale nie w pełni utrwalone niestabilnych, którzy tylko chadzają na wybory Mikołaj Cześniki ISP PAN 20

18 Rekomendacje To do niej przede wszystkim należy kierowad doraźne działania pro-frekwencyjne Ale należy też wobec tej grupy prowadzid długofalowe, systematyczne działania socjalizacyjne i propagandowe, mające na celu utrwalenie nawyku głosowania Grupa stabilnych niegłosujących jest właściwie nie do ugryzienia szanse na ich mobilizacje są bardzo niewielkie Mikołaj Cześniki ISP PAN 21

19 KONIEC Dziękuję za uwagę Mikołaj Cześniki ISP PAN 22