BADANIA PROFILAKTYCZNE PRACOWNIKÓW SZKOŁY OD 1 KWIETNIA 2015 R.

Transkrypt

1 BADANIA PROFILAKTYCZNE PRACOWNIKÓW SZKOŁY OD 1 KWIETNIA 2015 R. 1BA23

2 WSTĘP Od 1 kwietnia 2015 r. zmieniły się zasady kierowania pracowników na badania profilaktyczne. Niezmiennie, niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy i zajmowanego stanowiska dyrektor szkoły nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku, lecz teraz dodatkowo w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Aktualnym CHOROBY ZAWODOWE orzeczeniem lekarskim jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. NAUCZYCIELI Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak I PRACOWNIKÓW staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika a także NIEPEDAGOGICZNYCH zmianę warunków pracy na danym stanowisku. Poznaj podstawowe zasady kierowania pracowników szkoły na wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie po 1 kwietnia 2015 r. Obowiązki dyrektora, przykłady 2

3 4 rodzaje badań lekarskich dla pracowników Dyrektor szkoły ma obowiązek kierowania pracowników na profilaktyczne badania lekarskie: 1) wstępne na które są kierowane osoby przyjmowane do pracy oraz pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Z obowiązku poddania się wstępnym badaniom lekarskim wyłączone są osoby przyjmowane: ponownie do pracy w tej samej szkole na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tą samą szkołą; u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do 3

4 wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych. Dotyczy to także przyjmowania do pracy osoby pozostającej w stosunku pracy z innym pracodawcą. 2) okresowe na które są kierowani pracownicy, w momencie gdy upływa termin ważności poprzednio wykonanych badań profilaktycznych, np. wstępnych badań lekarskich; 3) kontrolne które są zobowiązani wykonać pracownicy powracający do pracy po ponad 30-dniowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Jeżeli bezpośrednio po tak długiej nieobecności w pracy pracownik wybiera się na urlop wypoczynkowy, to badania może wykonać po jego zakończeniu, ale tak aby w dniu stawienia się do pracy legitymował się aktualnym orzeczeniem lekarskim; 4) inne zalecone badania lekarskie wynikające z: przepisów szczególnych np. badania lekarskie po urlopie dla poratowania zdrowia, badania epidemiologicznosanitarne lub bieżącego stanu zdrowia pracownika. Wzór skierowania na badania wstępne, okresowe i kontrolne w rozporządzeniu Wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Od 1 kwietnia 2015 r. wzór skierowania stanowi załącznik nr 3a do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 4

5 1996 r. Skierowanie wydaje się w dwóch egzemplarzach jeden jest dla osoby, która została skierowana na badania. Skierowanie na badania profilaktyczne powinno zawierać: 1. określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane, 2. w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy - określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; w tym przypadku pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu, 3. w przypadku pracowników - określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony, 4. opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa w pkt 2 i 3, czynników szkodliwych niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach ( 4 rozporządzenia MZiOS z 30 maja 1996 r.). 5

6 Pisemne poinformowanie o konieczności wykonania badań Choć nie wymagają tego przepisy Prawa pracy, warto dołączyć do wydanego pracownikowi skierowania na badania lekarskie pisemną informację o konieczności wykonania badań profilaktycznych oraz o skutkach ich niezrobienia. Zmotywuje to do poddania się badaniom w terminie. W informacji tej warto wskazać: kiedy upływa termin ważności ostatnio wykonanych badań w przypadku badań okresowych, termin graniczny w nim powinny zostać wykonane badania profilaktyczne, na które kierowany jest pracownik, oraz w którym pracownik jest zobowiązany dostarczyć szkole aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, możliwe konsekwencje niewywiązania się przez pracownika z obowiązku poddania się badaniom profilaktycznym w wyznaczonym terminie. Przekazanie skierowania na badania z odpowiednim wyprzedzeniem W informacji o konieczności wykonania badań należy wskazać datę, z którą została sporządzona. Skierowanie na badania oraz dołączoną do niego informację dotyczącą konieczności wykonania 6

7 profilaktycznych badań lekarskich najlepiej przekazać pracownikowi na kilka tygodni (np. na 3 tygodnie) przed upływem ważności aktualnych badań lekarskich. W przypadku zaś urlopu dla poratowania zdrowia skierowanie należy wystawić nie później niż w terminie 2 tygodni przed zakończeniem tego urlopu. Dzięki temu pracownik (i dyrektor szkoły) będzie miał wystarczająco dużo czasu na zaplanowanie terminu wykonania badań w taki sposób, aby nie kolidowało to z jego obowiązkami służbowymi. W informacji o konieczności wykonania badań profilaktycznych warto wskazać pracownikowi, kiedy upływa termin ważności ostatnio wykonanych badań. Nie dotyczy to informacji dołączonej do skierowania na badania lekarskie wstępne i kontrolne. W przypadku badań wstępnych można napisać w informacji, że w związku z przyjęciem kandydata do pracy konieczne jest wykonanie przez niego w określonym terminie badań lekarskich wstępnych. Natomiast w przypadku kierowania na badania kontrolne wskazuje się w informacji, że w związku z długotrwałą chorobą konieczne staje się wykonanie badań kontrolnych potwierdzających zdolność pracownika do pracy. W informacji trzeba także wskazać pracownikowi termin, do upływu którego musi: wykonać profilaktyczne badania lekarskie, na które otrzymał skierowanie, oraz 7

8 dostarczyć do szkoły orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. Granicznym terminem na wykonanie nowych badań lekarskich powinien być, w przypadku: badań wstępnych dzień poprzedzający termin, w którym pracownik ma podjąć pracę w szkole, badań okresowych dzień, z którego upływem traci ważność poprzednio wydane pracownikowi orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, badań kontrolnych dzień poprzedzający datę, z którą pracownik ma rozpocząć wykonywanie pracy po powrocie z choroby. Otrzymanie skierowania na badania pracownik potwierdza podpisem Warto poprosić pracownika o podpis potwierdzający odbiór dokumentu na egzemplarzu informacji o konieczności wykonania badań profilaktycznych, który dyrektor zatrzymuje dla siebie. Podpis ten będzie miał znaczenie dowodowe. Będzie świadczył o tym, że pracownik: 8

9 otrzymał od dyrektora szkoły skierowanie na badania profilaktyczne (warto wyraźnie zaznaczyć w treści informacji, że dołączono do niej skierowanie na badania), był świadomy, jakie konsekwencje może mieć zawinione przez niego niewykonanie badań w wyznaczonym terminie. Jeśli nie ma możliwości bezpośredniego doręczenia omawianego dokumentu i uzyskania pod nim podpisu pracownika (np. przebywa na zwolnieniu lekarskim), wówczas informację można wysłać pocztą razem ze skierowaniem na badania profilaktyczne za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Pracownika bez aktualnych badań nie wolno dopuścić do pracy Aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie trzeba dostarczyć do szkoły najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy. Ewentualnie może to być dzień następny, pod warunkiem że orzeczenie będzie przekazane dyrektorowi szkoły lub specjaliście ds. kadr najpóźniej przed rozpoczęciem pracy w tym dniu. Orzeczenie powinno być wystawione przez tę jednostkę medycyny pracy, z którą szkoła ma podpisaną stosowną umowę o świadczenie usług w zakresie medycyny pracy. Warto przypomnieć o tym 9

10 pracownikom i nauczycielom kierowanym na badania, aby nie udali się na badania profilaktyczne np. do swojego lekarza rodzinnego zamiast do jednostki medycyny pracy obsługującej szkołę. Pracownicy często lekceważą obowiązek przeprowadzenia badań profilaktycznych, pomimo otrzymania na nie skierowania od dyrektora szkoły. Warto więc poinformować każdą osobę kierowaną na badania profilaktyczne, jakie mogą być skutki ich niewykonania. Jeśli, pomimo wydania skierowania na badania, pracownik nie chce się im poddać nie wolno dopuścić go do pracy po upływie terminu ważności dotychczas posiadanego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Za okres ten nie należy się pracownikowi wynagrodzenie. Dyrektor ma do tego prawo, co potwierdza również orzecznictwo Sądu Najwyższego, który wskazał, że odmowa poddania się kontrolnym badaniom lekarskim po długotrwałej chorobie uzasadnia niedopuszczenie pracownika do pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Jednak tylko pod warunkiem że wyłączną przyczyną tej odmowy są okoliczności leżące po stronie pracownika. Jeśli zaś pracownik w terminie zgłosił się do placówki wykonującej badania, ale z powodu długich okresów oczekiwania na wizytę lekarską nie wykonał badań w terminie, nie można pozbawić go prawa do wynagrodzenia. Na pracownika można nałożyć karę porządkową za nieprzestrzeganie przepisów bhp (kara upomnienia nagany czy kara 10

11 pieniężna). Można również w konkretnych okolicznościach zwolnić go dyscyplinarnie w trybie art pkt 1 Kodeksu pracy z powodu naruszenia jednego z podstawowych obowiązków wynikających ze stosunku pracy (poddania się badaniom lekarskim) związanego ściśle z obowiązkiem przestrzegania zasad bhp. W przypadku nieusprawiedliwionego niestawienia się na badania okresowe lub kontrolne, gdy konieczność ich wykonania wynika z przepisów prawa pracy, dyrektor szkoły może rozwiązać stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania oraz umowy na czas nieokreślony z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał o tym informację. Gdy zaś badania te dyrektor szkoły zlecił z własnej inicjatywy, dopiero dwukrotne niestawienie się na badania skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy. Nauczyciela zatrudnionego na czas określony może zaś zwolnić w takim przypadku dyscyplinarnie tj. na podstawie przepisów Kodeksu pracy bez wypowiedzenia. Podstawa prawna: Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz ze zm.). Ustawa z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2014 r., poz. 191). 11

12 Ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2013 r. poz. 947 ze zm.). Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. z 1996 r. nr 62, poz. 286 ze zm.). Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 1996 r. nr 69, poz. 332 ze zm.). Orzecznictwo: Wyrok SN z 20 marca 2008 r. (sygn. akt II PK 214/07, OSNP 2009/15-16/194). Wyrok SN z 23 września 2004 r. (sygn. akt i PK 541/03, OSNP 2005/7/94). Wyrok SN z 4 czerwca 2002 r. (sygn. akt i PKN 249/01) 12

13 Wydawca: Agata Jastrzębska Autor: Autorzy Portalu Oświatowego Redaktor prowadzący: Anna Trochimiuk Koordynator produkcji: Katarzyna Kopeć Korekta: Zespół ISBN: Zdjęcia w numerze pochodzą z: Fotolia.pl Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z.o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a Tel , faks , portaloswiatowy@wip.pl NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015 Badania profilaktyczne pracowników szkoły od 1 kwietnia 2015 r. wraz z przysługującym Czytelnikom innymi elementami dostępnymi w subskrypcji (e-letter, strona www i inne) chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w Badania profilaktyczne pracowników szkoły od 1 kwietnia 2015 r. oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Badania profilaktyczne pracowników szkoły od 1 kwietnia 2015 r. została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji Badania profilaktyczne pracowników szkoły od 1 kwietnia 2015 r. oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Badania profilaktyczne pracowników szkoły od 1 kwietnia 2015 r. lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Centrum Obsługi Klienta: Tel: cok@wip.pl 13