Doświadczenia i problemy dotyczące planowania i projektowania przejść dla zwierząt z perspektywy organizacji pozarządowych

Transkrypt

1 Doświadczenia i problemy dotyczące planowania i projektowania przejść dla zwierząt z perspektywy organizacji pozarządowych Radosław Ślusarczyk Łagów Lubuski czerwca 2011 r.

2 2 Nowopowstające inwestycje liniowe, przerywające ciągłość korytarzy ekologicznych są obecnie głównym zagrożeniem dla unikalnych wartości przyrodniczych Polski. Rozwiązanie tego problemu jest kluczowe dla zachowania i podnoszenia poziomu bioróżnorodności w skali całej Europy.

3 3 Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot w latach 90. podejmowało czynne działania zmierzające do objęcia ochroną gatunkową wilka. W 1998 roku wilk został wpisany na listę zwierząt chronionych. Od tego momentu Pracownia prowadzi działania zmierzające do ochrony siedlisk dużych drapieżników, w tym korytarzy ekologicznych (migracyjnych) zwierząt przy planowaniu i budowie dróg szybkiego ruchu.

4 Projekty 4 Ochrona korytarzy ekologicznych (migracyjnych) jako kluczowy element ochrony bioróżnorodności w Karpatach Monitoring przyrodniczy realizacji inwestycji drogowych jako kluczowego zagrożenia dla ochrony różnorodności biologicznej w Polsce Ochrona obszarów siedliskowych i korytarzy ekologicznych dzikiej fauny przy drogach szybkiego ruchu w Polsce Edukacja grup zawodowych w zakresie ocen oddziaływania na środowisko w celu minimalizacji wpływu inwestycji liniowych na przyrodę

5 Udział organizacji pozarządowych w konsultacjach społecznych przy planowaniu infrastruktury liniowej 5 Udział organizacji pozarządowych odbywa się: 1. w ramach procedury OOS przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (DŚU) Wnoszenie uwag 21 dni. 2. w ramach pozwolenia na budowę (PnB), zezwolenia na realizację inwestycji drogowej (ZWID) dotyczy inwestycji, dla których ponownie prowadzi się procedurę OOS nałożoną w (DŚU) - Wnoszenie uwag 21 dni

6 Udział organizacji pozarządowych w konsultacjach społecznych przy planowaniu infrastruktury liniowej 6 Wadą tego systemu jest to, że konsultacjom społecznym poddawane są gotowe dokumenty projektowe (raporty OOŚ, projekty budowlane), a zgłaszane uwagi i wnioski (w toku proceduralnych konsultacji) mogą być istotnym powodem opóźnień w realizacji inwestycji drogowych w wyniku: konieczności wprowadzania istotnych zmian w gotowej dokumentacji (np. przeprojektowanie obiektów, zaprojektowanie dodatkowych przejścia dla zwierząt, zmiana niwelety drogi, systemu odwodnienia itp.); wprowadzania istotnych korekt w budżetach i planach finansowania inwestycji wynikających z potrzeby wykonania dodatkowych działań;»» braku odpowiednich środków finansowych na realizację dodatkowych obiektów związanych z minimalizacją wpływu na środowisko.

7 Udział organizacji pozarządowych w konsultacjach społecznych przy planowaniu infrastruktury liniowej 7 Ustalanie zakresu działań minimalizujących w szczególności lokalizacji przejść dla zwierząt powinno odbywać się w drodze międzysektorowej współpracy z udziałem wszystkich zainteresowanych, na możliwie wczesnym etapie planowania inwestycji. Pozaproceduralne konsultacje społeczne na etapie: Studium Korytarzowe (SK), Studium Techniczno-Ekonomiczno-Środowiskowe (STEŚ), Koncepcja Programowa (KP), W trakcie opracowywania dokumentacji projektowej także w przypadku braku ponownej OOS (brak sporządzania ROS II). Konsultacje te zalecane są w Zarządzeniu Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia r.

8 Budowanie zrozumienia w zakresie problematyki ochrony fauny wśród podmiotów odpowiedzialnych za planowanie, projektowanie i realizację infrastruktury drogowej 8 Szkolenia: 7 edycji, 210 uczestników, 74 instytucje i firmy Szkolenia dla:» biur projektowych i planistycznych;» administracji publicznej (pracownicy GDOŚ/RDOŚ);» pracowników administracji drogowej (centrala i oddziały GDDKiA);» pracowników administracji kolejowej (centrala i oddziały PKP PLK).

9 Edukacja grup zawodowych w zakresie ochrony fauny w ocenach oddziaływania na środowisko 9 Na zlecenie Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska przeprowadzono 5 szkoleń dla pracowników 16 Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska: Ochrona dziko żyjących zwierząt w projektowaniu inwestycji transportowych i procedurach ocen oddziaływania na środowisko. Liczba uczestników 154 osoby

10 Budowanie spójnej koncepcji ochrony siedlisk i korytarzy ekologicznych fauny przy inwestycjach drogowych 10 Nowa mapa przebiegu korytarzy ekologicznych oraz obszarów konfliktowych. Zidentyfikowano około 200 miejsc konfliktów między przebiegiem korytarzy ekologicznych a planowanymi drogami.

11 Implementacja dobrych praktyk i doświadczeń państw zachodnich w zakresie ochrony fauny przy inwestycjach drogowych w planowaniu i projektowaniu 11 W 2010 r. Pracownia we współpracy i pod patronatem Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska wydała Poradnik projektowania przejść dla zwierząt i działań ograniczających śmiertelność fauny przy drogach. W publikacji staraliśmy się przedstawić w sposób syntetyczny i szczegółowy wszystkie istotne i kluczowe zagadnienia dotyczące optymalnych rozwiązań służących ochronie fauny, wykorzystując w dużej mierze najnowszą wiedzą na poziomie europejskim, w tym rządowe wytyczne i zalecenia z takich krajów jak Niemcy, Austria i Szwajcaria.

12 Implementacja dobrych praktyk i doświadczeń państw zachodnich w zakresie ochrony fauny przy inwestycjach drogowych w planowaniu i projektowaniu 12 Punkt konsultacyjny przeznaczony dla: biur projektowych, wykonawców ocen oddziaływania na środowisko,»pracowników» Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz Polskich Linii Kolejowych, pracowników Generalnej i Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska, firm i konsorcjów budowlanych realizujących inwestycje, pracowników zarządów dróg szczebla regionalnego i lokalnego W ramach działania punktu 160 prowadzonych spraw, 60 podmiotów

13 Działanie punktu konsultacyjnego nakierowane jest na eliminację błędów w zakresie ustalania lokalizacji przejść 13 Droga S3 Droga S3 Autostrada A4

14 Eliminacja błędów z zakresie niewłaściwego dobrania typu i parametrów przejścia do sytuacji krajobrazowej oraz ekologicznej 14 Droga S3 Autostrada A4 Autostrada A2 Autostrada A20 (Niemcy)

15 Eliminacja błędów z zakresie nieodpowiedniego zagospodarowania powierzchni przejścia oraz jego otoczenia 15 Autostrada A1 Autostrada A2 Autostrada A2 Autostrada A4

16 Eliminacja błędów konstrukcyjnych z zakresie nieodpowiedniej dostępności przejść dla zwierząt 16 Droga S3 Droga S3 Droga S3 Autostrada A4

17 Eliminacja błędów konstrukcyjnych z zakresie przejść dla małych ssaków i płazów 17 Autostrada A1 Autostrada A2 Autostrada A1 Droga S3

18 Zagrożenia przyrodnicze planowanej do realizacji drogi ekspresowej S-7 na granicy województw mazowieckiego i świętokrzyskiego węzeł drogowo-kolejowy w Skarżysku-Kamiennej 18 Znaczenie przyrodnicze obszaru Planowany odcinek drogi koliduje na swoim przebiegu z Południowo-Centralnym Korytarzem ekologicznym o znaczeniu międzynarodowym (paneuropejskim) dla populacji dużych ssaków (wilk, łoś). Korytarz ten umożliwia wędrówkę zwierząt z Kotliny Sandomierskiej i Roztocza poprzez Puszczę Świętokrzyską i Bory Dolnośląskie, aż do Niemiec.»» Siedliska chronionych gatunków zwierząt, w tym motyli oraz ptaków.

19 Warianty drogi S7 koniec obwodnicy odcinka Radom Skarżysko-Kamienna (km ) 19

20 Etap decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie drogi ekspresowej S-7 na odcinku: koniec obwodnicy odcinka Radom Skarżysko-Kamienna (km ) 20 Braki w raporcie OOS: brak podstawowych części formalnych i analiz merytorycznych, tj. identyfikacji i charakterystyki oddziaływania planowanej drogi na środowisko przyrodnicze oraz identyfikacji i charakterystyki oddziaływań o charakterze znaczącym. brak spójnej i całościowej analizy porównawczej różnych wariantów przebiegu planowanej drogi (w tym lokalizacji jej poszczególnych elementów, m.in. węzła Skarżysko-Północ). brak informacji o występowaniu i rozmieszczeniu gatunków oraz zbiorowisk roślinnych w zasięgu potencjalnego oddziaływania planowanej drogi.»» przedstawione w ROS dane były niepełne, ogólne i dalece niewystarczające w stosunku do wymagań koniecznych do przeprowadzenia rzetelnej procedury OOS.

21 Uwarunkowania przyrodnicze w dolinie rzeki Oleśnicy, w której planuje się budowę węzła Skarżysko-Północ, ujawnione dopiero na II etapie przygotowania Inwestycji 21 duże skupisko stanowisk występowania chronionych motyli: przeplatka aurinia, modraszek telejus i modraszek alkon; siedlisko ptaków: derkacz, świergotek łąkowy i czajka; szczególna wrażliwość na zanieczyszczenie wód podziemnych: pierwszy poziom wodonośny występuje już na głębokości 0,5 1,5 m i nie jest izolowany od powierzchni. W rejonie węzła Skarżysko-Północ przewiduje się budowę centrum logistycznego, co będzie czynnikiem kumulującym negatywne oddziaływania wywierane na funkcjonowanie Południowo-Centralnego Korytarza ekologicznego.

22 Granice obszaru Natura 2000 z Shadow List Ostoja Skarżyska 22

23 Raport o oddziaływaniu na środowisko stadium Koncepcji Programowej i Projektu Budowlanego na budowę drogi ekspresowej S-7. Etap decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej granice obszaru Natura

24 Raport o oddziaływaniu na środowisko stadium Koncepcji Programowej i Projektu Budowlanego na budowę drogi ekspresowej S-7. Etap decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej wyniki inwentaryzacji 24

25 Raport o oddziaływaniu na środowisko stadium Koncepcji Programowej i Projektu Budowlanego na budowę drogi ekspresowej S-7. Etap decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej proponowane przejścia dla zwierząt 25

26 Raport o oddziaływaniu na środowisko stadium Koncepcji Programowej i Projektu Budowlanego na budowę drogi ekspresowej S-7. Etap decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej wyniki inwentaryzacji 26

27 Plan orientacyjny 1 : rozmieszczenia węzłów obwodnica Skarżyska-Kamiennej 27

28 Współpraca z GDDKiA pozytywne przykłady. Autostrada A 18, odcinek Olszynka Golenice 28

29 Wyniki spotkania z przedstawicielami GDDKiA w sprawie wprowadzenia środków minimalizujących oddziaływanie na zwierzęta w związku z realizacją autostrady A 18 (1) Budowa dodatkowych przejść górnych (3 obiekty) szerokość minimalna 35 m i 15% spadek najść 2 obiekty dla średnich zwierząt szerokość minimalna 60 m i 15% spadek najść 1 obiekt dla dużych zwierząt 2. Dostosowanie obiektów mostowych do zespolonych przejść dla zwierząt: zastosowanie osłon antyolśnieniowych; wprowadzenie nasadzeń osłonowych; wprowadzenie nawierzchni gruntowej;»» dla obiektu (WA 6) km skrócenie odcinak oświetlonego na autostradzie. GDDKiA występuje z wnioskiem o odstępstwo od warunków technicznych.

30 Wyniki spotkania z przedstawicielami GDDKiA w sprawie wprowadzenia środków minimalizujących oddziaływanie na zwierzęta w związku z realizacją autostrady A 18 (2) Dostosowanie obiektów mostowych do zespolonych przejść dla zwierząt mosty nad rzekami: zastosowanie osłon antyolśnieniowych; zabezpieczenie gabionów warstwą gruntu; skanalizowanie rowów otwartych przy dojściach do obiektu; dla obiektu (MA 44) km most na rzece Kwisa zastosowanie oświetlenia kierunkowego. 4. Budowa dodatkowych zbiorników wodnych służących jako wodopój 11 zbiorników. 5. Budowa zbiorników kompensacyjnych dla płazów. 6. Zabezpieczenie zbiorników ekologicznych przed śmiertelnością płazów.

31 Obiekty odwodnieniowe ograniczenie śmiertelności małych zwierząt w obiektach odwodnieniowych 31 Śmiertelność płazów na drodze powiatowej oraz w odwodnieniu w sezonie wiosennym 2011 r., wyniosła ponad 634 sztuki. Droga powiatowa w Skarżysku-Kam. Droga powiatowa w Skarżysku-Kam. Droga powiatowa w Skarżysku-Kam. Droga powiatowa w Skarżysku-Kam.

32 Nierozwiązane problemy 32 Istnieje konieczność rozwiązania problemu śmiertelności płazów w systemach odwodnieniowych zarówno na drogach krajowych i autostradach jak i na drogach powiatowych i lokalnych. W Polsce problem ten przez wiele lat był niedostrzegany. Obecnie Pracownia podejmuje działania zmierzające do wydania publikacji pt. Poradnik projektowania przejść dla zwierząt i działań ograniczających śmiertelność fauny przy drogach w zakresie herpetofauny.

33 Dziękujemy Pracownia na rzecz Wszystkich Istot ul. Jasna Bystra tel/fax: pracownia.org.pl Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Projekt dofinansowany ze środków European Nature Heritage Fund Euronatur Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko