Sprawozdanie roczne z realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata

Transkrypt

1 Sprawozdanie roczne z realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata

2 1. IDENTYFIKACJA PRZEGLĄD REALIZACJI PROGRAMU OPERACYJNEGO Realizacja i analiza postępów Informacje na temat postępów rzeczowych w realizacji programu operacyjnego Informacje finansowe (wszystkie informacje finansowe powinny być wyrażone w euro) Informacje na temat podziału wykorzystania Funduszy Pomoc w podziale na grupy docelowe Pomoc zwrócona lub ponownie wykorzystana Analiza jakościowa System realizacji programu Postęp finansowy i rzeczowy Rekomendacje KE Rekomendacje IZ i innych instytucji Instrumenty Inżynierii Finansowej Realizacja założeń Strategii EU Strategia UE dla Regionu Morza Bałtyckiego Informacje na temat zgodności z prawem wspólnotowym Zasada równości szans Zasada partnerstwa Napotkane znaczące problemy oraz podjęte środki zaradcze Zmiany w kontekście realizacji programów operacyjnych (w stosownych przypadkach) Zasadnicze modyfikacje na mocy art. 57 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006 (w stosownych przypadkach) Komplementarność z innymi instrumentami Wstęp Wpływ działalności KM/PKM, Instytucji i Grup na zapewnienie koordynacji i komplementarności wsparcia Informacje na temat stosowanych mechanizmów i narzędzi służących zapewnieniu koordynacji i komplementarności wsparcia oraz ich oceny Cross-financing Koordynacja i komplementarność jako przedmiot badań ewaluacyjnych Przykłady projektów komplementarnych Mechanizmy unikania podwójnego finansowania działań realizowanych w ramach polityki spójności z działaniami realizowanymi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej Kontrole krzyżowe programu Monitorowanie i ocena REALIZACJA W PODZIALE NA PRIORYTETY Oś priorytetowa 1 Rozwój przedsiębiorczości

3 3.2. Oś priorytetowa 2 Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu Oś priorytetowa 3 Podniesienie jakości systemu komunikacyjnego regionu Oś priorytetowa 4 Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej Oś priorytetowa 5 Wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport Oś priorytetowa 6 Wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast Oś priorytetowa 7 Pomoc Techniczna PROGRAMY EFS: SPÓJNOŚĆ I KONCENTRACJA PROGRAMY EFRR/FS: DUŻE PROJEKTY (W STOSOWNYCH PRZYPADKACH) POMOC TECHNICZNA INFORMACJA I PROMOCJA

4 ZAŁĄCZNIK VI ZAŁĄCZNIK XVIII SPRAWOZDAWCZOŚĆ ROCZNA I KOŃCOWA 1. IDENTYFIKACJA PROGRAM OPERACYJNY ROCZNE SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI Cel Konwergencja Obszar kwalifikowalny NUTS 2, Województwo Świętokrzyskie Okres programowania Numer programu (nr CCI) CCI2007PL161PO018 Nazwa programu Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata Rok sprawozdawczy 2012 Data zatwierdzenia rocznego sprawozdania przez komitet monitorujący Uchwała nr 55/13 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata z - dnia 25 czerwca 2013 r. 2. PRZEGLĄD REALIZACJI PROGRAMU OPERACYJNEGO 2.1 Realizacja i analiza postępów Informacje na temat postępów rzeczowych w realizacji programu operacyjnego Postęp rzeczowy Celu głównego i Celów szczegółowych Programu został przedstawiony w Tabeli 1 Postęp fizyczny programu operacyjnego w Załączniku I oraz w Tabeli 4 Postęp fizyczny wg priorytetów w Załączniku IV Szczegółowa analiza wskaźników znajduje się w części Analiza jakościowa oraz w części 3. Realizacja w podziale na priorytety niniejszego sprawozdania Informacje finansowe (wszystkie informacje finansowe powinny być wyrażone w euro) Informacje finansowe zostały przedstawione w Tabeli 2 Osie priorytetowe w podziale na źródła finansowania (w euro) w danym roku oraz narastająco w Załączniku II. 4

5 Informacje na temat podziału wykorzystania Funduszy W Tabeli 3. Podział kumulatywny przyznanego wkładu wspólnotowego wg kategorii, został szczegółowo zaprezentowany w Załączniku nr III do niniejszego sprawozdania. Tabela prezentuje wartość przyznanego dofinansowania w części odpowiadającej wkładowi środków EFRR, w ramach umów i decyzji o dofinansowaniu podpisanych od początku uruchomienia RPOWŚ Według zapisów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata na realizację celów Strategii Lizbońskiej zostanie przeznaczone EUR z EUR alokowanych na program, co stanowi 31,99 %. Na koniec 2012 roku Instytucja Zarządzająca podpisała umów o dofinansowanie projektów w ramach RPOWŚ Łączna wartość dofinansowania z EFRR wynosi ,31 EUR, z czego ,68 EUR to kwota przeznaczona na realizację celów Strategii Lizbońskiej (stanowi ona 27,77% ogólnej kwoty dofinansowania udzielonego przez Instytucję Zarządzającą RPOWŚ do dnia 31 grudnia 2012r.). Podpisane umowy o dofinansowanie wpisują się w założenia Strategii Lizbońskiej dla następujących obszarów tematycznych: 02 Infrastruktura B+RT (w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze) oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych zostało podpisane 28 umów o łącznej wartości dofinansowania z EFRR w kwocie ,32 EUR, 03 Transfer technologii i udoskonalanie sieci współpracy między MŚP, między MŚP a innymi przedsiębiorstwami, uczelniami, wszelkiego rodzaju instytucjami na poziomie szkolnictwa pomaturalnego, władzami regionalnymi, ośrodkami badawczymi oraz biegunami naukowymi i technologicznymi (parkami naukowymi i technologicznymi, technopoliami itd.) Instytucja Zarządzająca RPOWŚ zawarła 3 umowy na kwotę dofinansowania z EFRR ,83 EUR, 05 Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw zawarto 12 umów o wartości dofinansowania ze środków EFRR ,08 EUR, 06 Wsparcie na rzecz MŚP w zakresie promocji produktów i procesów przyjaznych dla środowiska (wdrożenie efektywnych procesów zarządzania środowiskiem, wdrożenie i stosowanie/użytkowanie technologii zapobieganie zanieczyszczeniom, wdrożenie czystych technologii do działalności produkcyjnej przedsiębiorstw) w ramach tej kategorii interwencji zostało podpisane 12 umów o wartości dofinansowania w części odpowiadającej EFRR ,26 EUR, 07 Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsiębiorstw przez uczelnie, istniejące ośrodki B+RT i przedsiębiorstwa, itp.) zawarto 23 umowy o wartości dofinansowania z EFRR w kwocie ,43 EUR, 08 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa zostało zawarte 442 umowy, o wartości dofinansowania odpowiadającej środkom EFRR ,95 EUR, 5

6 09 Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP została zawarta 8 umów, gdzie dofinansowanie z EFRR wynosi ,06 EUR, 10 Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe) 5 umów o wartości dofinansowania ze środków EFRR ,81 EUR, 11 Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, badania, innowacje, treści cyfrowe itp.) podpisano 10 umów, w których wartość dofinansowania z EFRR wynosi ,76 EUR, 13 Usługi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e-edukacja, e- integracja itp.) 2 umowy, gdzie wysokość dofinansowania z EFRR równa jest kwocie ,10 EUR, 28 Inteligentne systemy transportu IZ RPOWŚ zawarła 2 umowy w ramach tej kategorii interwencji (wartość środków z EFRR wynosi ,37 EUR). 40 Energia odnawialna: słoneczna 1 umowa na kwotę ,43 EUR 42 Energia odnawialna: hydroelektryczna, geotermiczna i pozostałe 3 umowy na kwotę dofinansowania z EFRR ,71 EUR, 43 Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona (kogeneracja), zarządzanie energią 13 umów, gdzie wartość dofinansowania z EFRR wynosi ,04 EUR. Ponadto IZ RPOWŚ podpisała umowy w ramach następujących kategorii interwencji: 18 Tabor kolejowy 1 umowa na kwotę dofinansowania ze środków EFRR ,69 EUR, 23 Drogi regionalne/lokalne 129 umów o wartości dofinansowania z EFRR ,65 EUR, 25 Transport miejski 2 umowy na kwotę dofinansowania ze środków z EFRR ,49 EUR, 44 Gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi 1 umowa na kwotę EFRR równą ,14 EUR, 45 Gospodarka i zaopatrzenie w wodę pitną 26 umów, gdzie wartości środków EFRR wynosi ,23 EUR, 46 Oczyszczanie ścieków 48 umów, w których wartość EFRR kształtuje się na poziomie ,38 EUR, 47 Jakość powietrza 1 umowa w kocie dofinansowania ,85 EUR, 50 Rewaloryzacja obszarów przemysłowych i rekultywacja skażonych gruntów 1 umowa wartość EFRR ,83 EUR, 51 Promowanie bioróżnorodności i ochrony przyrody (w tym NATURA 2000) 4 umowy o wartości dofinansowania z EFRR ,49 EUR 53 Zapobieganie zagrożeniom (w tym opracowanie i wdrażanie planów i instrumentów zapobiegania i zarządzania zagrożeniami naturalnym i technologicznym) IZ RPOWŚ zakontraktowała ,53 EUR z EFRR w ramach 7 umów, 6

7 54 Inne działania na rzecz ochrony środowiska i zapobiegania zagrożeniom 1 umowa na kwotę dofinansowania z EFRR ,31 EUR, 55 Promowanie walorów przyrodniczych 6 umów o wartości dofinansowania ze środków EFRR ,31 EUR, 57 Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych 49 umów, w których wkład z EFRR wynosi ,03 EUR, 58 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego 34 umowy, dofinansowanie ze środków EFRR dla tych umów wynosi ,66 EUR, 59 Rozwój infrastruktury kulturalnej 12 umów na kwotę dofinansowania z EFRR ,31 EUR, 60 Inne wsparcie dla poprawy usług kulturalnych 1 umowa na kwotę dofinansowania z EFRR ,09 EUR, 61 Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich 60 umów, gdzie dofinansowanie z EFRR wynosi ,45 EUR, 75 Infrastruktura systemu oświaty 44 umowy dla których dofinansowanie z EFRR wynosi ,78 EUR, 76 Infrastruktura ochrony zdrowia 28 umów, w których wkład EFRR równy jest kwocie ,41 EUR, 77 Infrastruktura opiekuńczo-wychowawcza 4 umowy, które dofinansowane są środkami EFRR w kwocie ,52 EUR, 79 Pozostała infrastruktura społeczna 15 umów, dla których dofinansowanie z EFRR wynosi ,99 EUR, 85 Przygotowanie, realizacja, monitorowanie i kontrola 29 umowy, o wartości dofinansowania ze środków EFRR w kwocie ,19 EUR, 86 Ocena, badania/ekspertyzy, informacja i komunikacja 17 umów, dla których dofinansowanie z EFRR wynosi ,20 EUR. Jak wynika z powyższej analizy największy stopień kontraktacji wykazuje kategoria 23 Drogi regionalne/lokalne, oraz 08 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa. Instytucja Zarządzająca, jako pierwsze zorganizowała konkursy właśnie na realizację projektów drogowych ( ) oraz przedsięwzięć z zakresu bezpośredniej pomocy dla sektora MŚP ( ) Pomoc w podziale na grupy docelowe Pomoc w ramach Programu kierowana jest do beneficjentów określonych w katalogu umieszczonym w RPOWŚ oraz Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata Informacje w podziale na grupy docelowe, sektory, obszary wsparcia zostały zamieszczone w p Analiza jakościowa 7

8 Pomoc zwrócona lub ponownie wykorzystana W okresie sprawozdawczym nie wystąpiły przypadki wydatkowania dofinansowania (w części odpowiadającej wkładowi EFRR) odzyskanego od beneficjentów w związku z niezachowaniem przez nich przepisów dotyczących trwałości operacji (art. 57 rozporządzenia Rady nr 1083/2006) oraz wykorzystania środków wycofanych w związku z powstałymi nieprawidłowościami podlegającymi i niepodlegającymi raportowaniu do Komisji Europejskiej (art. 98 rozporządzenia Rady nr 1083/2006) Analiza jakościowa System realizacji programu Celem generalnym przyświecającym realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata jest: poprawa warunków sprzyjających budowie konkurencyjnej i generującej nowe miejsca pracy regionalnej gospodarki. Realizacja RPOWŚ sprzyja budowie nowoczesnej gospodarki regionu, bazującej na wiedzy i umiejętnościach, otwartej na innowacje, generującej nowe miejsca pracy. Budowie nowoczesnej gospodarki sprzyja poprawa warunków we wszystkich sferach: infrastrukturalnej, gospodarczej i społecznej. Na współfinansowanie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata przeznaczono środki EFRR w wysokości EURO. Zrealizowanie celu generalnego Programu następuje poprzez realizację sześciu celów szczegółowych, które z kolei są realizowane poprzez interwencje w ramach sześciu Osi priorytetowych. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO NA LATA CELE SZCZEGÓŁOWE Podniesienie poziomu konkurencyjności regionalnej gospodarki poprzez zwiększanie zdolności inwestycyjnej podmiotów gospodarczych Rozwój przedsiębiorczości Stworzenie warunków rozwoju społeczeństwa informacyjnego do oraz powiązań między sektorem B+R a gospodarką Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego Poprawa jakości systemu komunikacyjnego regionu i jego połączeń krajowymi europejskimi korytarzami transportowymi z i OSIE PRIORYTETOWE Podniesienie jakości systemu komunikacyjnego regionu Poprawa stanu środowiska naturalnego województwa Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej Zapewnienie dostępu do wysokiej jakości usług publicznych i zasobów dziedzictwa kulturowego Wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz Zwiększeni e atrakcyjnoś ci ośrodków miejskich i centrów gmin Wzmocnien ie ośrodków miejskich i rewitalizacj a małych 8

9 oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport DOKUMENTY PROGRAMOWE: a. Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata (RPOWŚ): W 2012 roku nie zostały wprowadzone żadne zmiany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata b. Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych RPOWŚ: W dniu 15 lutego 2012 roku Zarząd Województwa Świętokrzyskiego podjął Uchwałę nr 914/12 w sprawie zmiany Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , przyjętego uchwałą Zarządu Województwa nr 551/11 z dnia 14 września 2011 r. Zmiana polegała głównie na aktualizacji Tabel finansowych w związku z KRW i DT. W dniu 18 kwietnia 2012 roku Zarząd Województwa podjął Uchwałę nr 1047/2012 w sprawie zmiany Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , przyjętego uchwałą Zarządu Województwa nr 914/12 z dnia 15 lutego 2012 r. W związku z decyzją Instytucji Zarządzającej RPOWŚ , zaakceptowaną przez Komitet Monitorujący w dniu 12 marca 2012 r., dotyczącą realokacji środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokości EUR z Działania 1.4. Wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu na realizację Działania 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, oraz środków EFRR w wysokości EUR z Działania 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych na realizację Działania 2.1 Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój, zaistniała konieczność uwzględnienia tych zmian w Szczegółowym opisie osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata Uaktualniono także definicje beneficjentów Działania 1.1. i Działania 1.2., dostosowując je do zapisów Rozporządzenia Komisji Europejskiej (WE) nr 800/2008. W opisie Działania 1.3. Tworzenie i rozbudowa funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych zmieniono zapisy, według których pożyczki i poręczenia mogą być udzielane MŚP mającym siedzibę na terenie województwa świętokrzyskiego, na zapisy, według których pożyczki i poręczenia mogą być udzielane MŚP prowadzącym działalność na terenie województwa świętokrzyskiego, analogicznie do zapisów, istniejących w Działaniu 1.1. W dniu 9 maja 2012 roku Zarząd Województwa podjął Uchwałę nr 1086/2012 w sprawie zmiany Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata przyjętego uchwałą Zarządu Województwa nr 1047/2012 z dnia 18 kwietnia 2012 r. W wyniku uzgodnień z Departamentem Funduszy Strukturalnych, zaistniała konieczność zmiany obowiązującego miast 9

10 trybu naboru wniosków w ramach Działania 1.2. Tworzenie i rozwój powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw z naboru otwartego na zamknięty. WERYFIKACJA LISTY PROJEKTÓW INDYWIDUALNYCH (IWIPK): Zarząd Województwa Świętokrzyskiego w toku prac nad Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata zatwierdził Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych (ostatnia aktualizacja ww. dokumentu miała miejsce dnia 9 maja 2012r.) stanowiący wyraz najważniejszych, kluczowych inwestycji realizowanych przy pomocy Funduszy Unijnych. Wykaz zawiera 26 projektów na łączną kwotę około 187,50 mln EUR, w tym poziom dofinansowania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wyniósł ponad 150,62 mln EUR. Wszyscy beneficjenci podpisali z Zarządem Województwa Świętokrzyskiego, pełniącym funkcję Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata , umowy wstępne stanowiące warunkowe zobowiązanie do realizacji projektu. Spośród wszystkich 26 umów wstępnych, do końca grudnia 2012 roku podpisano już 24 umowy na łączną kwotę 166,28 mln EUR, w tym dofinansowanie z EFRR 129,897 mln EUR. Umowy zawarto dla następujących projektów: 1. Oś priorytetowa 2: 1.1. E-świętokrzyskie Budowa Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Świętokrzyskiego E-świętokrzyskie Rozbudowa Infrastruktury informatycznej JST Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich wraz z restauracją zabytków Świętego Krzyża I etap Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich wraz z restauracją zabytków Świętego Krzyża II etap. 2. Oś priorytetowa 3: 2.1. Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 786 na odcinku od granicy województwa do Kielc etap I: droga wojewódzka Nr 786 na odcinku Łopuszno Kielce Mała Pętla Świętokrzyska etap 2: w tym: przebudowa drogi woj. nr 756 na odc. Nowa Słupia - Wólka Milanowska, przebudowa drogi woj. Nr 753 na odc. Huta Nowa - Wólka Milanowska Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 751 na odcinku Nowa Słupia Ostrowiec Św. Wraz z obwodnicą miejscowości Nowa Słupia Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 776 na odcinku od granicy województwa do Buska Zdroju wraz z remontem mostu przez rzekę Nidę w Wiślicy Budowa ulicy Zagłoby IV etap w Ostrowcu Świętokrzyskim do Al. 3 Maja do przecięcia z przedłużeniem ul Samsonowicza wraz z budową wiaduktu nad torami PKP i węzła na przecięciu z drogą nr Oś priorytetowa 5: 3.1. Budowa bloku operacyjnego wraz z ciągami komunikacyjnymi oraz modernizacja pracowni diagnostyki obrazowej z zakupem aparatury Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Czerwonej Górze. 10

11 3.2. Budowa i wyposażenie Szpitalnego Oddziału Rehabilitacji w Świętokrzyskim Centrum Rehabilitacji w Czarnieckiej Górze Rozbudowa Szpitala o Oddział Neurochirurgii w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Kielcach Rozbudowa Świętokrzyskiego Centrum Kardiologii o Kardiochirurgię Rozbudowa, modernizacja i wyposażenie szpitalnych oddziałów Świętokrzyskiego Centrum Psychiatrii w Morawicy Wyposażenie Szpitala Miejskiego w Starachowicach Wyposażenie Szpitala Powiatowego w Opatowie Wyposażenie rozbudowanego bloku operacyjnego z pomieszczeniami sterylizacji w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach Budowa nowego pawilonu i modernizacja punktu żywienia Szpitala Uzdrowiskowego Krystyna Uzdrowisko Busko Zdrój S.A Rozbudowa Brachyterapii wraz ze stacją trafo w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach Rozbudowa Oddziału Onkohematologicznego w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach Przebudowa, nadbudowa i rozbudowa pawilonu C Szpitala Uzdrowiskowego Krystyna. 4. Oś priorytetowa 6: 4.1. Rewitalizacja Starego Miasta w Sandomierzu Rewitalizacja zabytkowego Śródmieścia Kielc - etap I Rewitalizacja zabytkowego Śródmieścia Kielc - etap II. Ponadto w dniu 19 lutego 2013 roku została zawarta umowa na realizację projektu: Poprawa jakości świadczonych usług medycznych poprzez dostosowanie pawilonu B do wymogów prawa oraz modernizacja oddziałów w pawilonie Somatycznym Świętokrzyskiego Centrum Psychiatrii w Morawicy. Projekt realizowany jest w ramach Osi priorytetowej 5. Wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport, ze środków z Działania 5.1 Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia. Projekty kluczowe w ramach poszczególnych osi priorytetowych ILOŚĆ PROJEKTÓW W RAMACH OSI PRIORYTETOWEJ SZACUNKOWY KOSZT CAŁKOWITY (MLN EUR) SZACUNKOWY KOSZT DOFINANSOWANIA (MLN EUR) Oś priorytetowa 2. Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu 4 20,16 16,45 Oś priorytetowa 3. Podniesienie jakości systemu komunikacyjnego regionu 6 102,34 82,61 Oś priorytetowa 5. Wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport 13 42,11 32,68 11

12 Oś priorytetowa 6. Wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast 3 22,90 18,89 Razem w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata ,50 150,62 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Indykatywnego Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata (załącznik do Uchwały 1088/12 z dnia 9 maja 2012 r.) Do końca grudnia 2012 r. została ukończona rzeczowa realizacja trzynastu projektów kluczowych: 1. Mała Pętla Świętokrzyska etap 2: w tym: przebudowa drogi woj. nr 756 na odc. Nowa Słupia - Wólka Milanowska, przebudowa drogi woj. Nr 753 na odc. Huta Nowa - Wólka Milanowska. 2. Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 751 na odcinku Nowa Słupia Ostrowiec Św. Wraz z obwodnicą miejscowości Nowa Słupia. 3. Budowa ulicy Zagłoby IV etap w Ostrowcu Świętokrzyskim do Al. 3 Maja do przecięcia z przedłużeniem ul. Samsonowicza wraz z budową wiaduktu nad torami PKP i węzła na przecięciu z drogą nr Rewitalizacja Starego Miasta w Sandomierzu. 5. Budowa bloku operacyjnego wraz z ciągami komunikacyjnymi oraz modernizacja pracowni diagnostyki obrazowej z zakupem aparatury Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Czerwonej Górze, 6. Budowa i wyposażenie Szpitalnego Oddziału Rehabilitacji w Świętokrzyskim Centrum Rehabilitacji w Czarnieckiej Górze, 7. Rozbudowa Szpitala o Oddział Neurochirurgii w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Kielcach, 8. Rozbudowa Świętokrzyskiego Centrum Kardiologii o Kardiochirurgię, 9. Rozbudowa, modernizacja i wyposażenie szpitalnych oddziałów Świętokrzyskiego Centrum Psychiatrii w Morawicy, 10. Wyposażenie Szpitala Miejskiego w Starachowicach, 11. Wyposażenie Szpitala Powiatowego w Opatowie, 12. Wyposażenie rozbudowanego bloku operacyjnego z pomieszczeniami sterylizacji w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach, 13. Rozbudowa Brachyterapii wraz ze stacją trafo w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach. Dokument(IWIPK) aktualizowany był dwukrotnie w okresie sprawozdawczym: Beneficjent projektu indywidualnego "Rozbudowa Oddziału Onkohematologicznego w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach", zawnioskował do Zarządu Województwa Świętokrzyskiego o zwiększenie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej dla projektu o kwotę PLN (do wartości ,25 PLN) przy szacowanym całkowitym 12

13 koszcie PLN. W związku z tym w dniu 15 lutego 2012 r. Zarząd Województwa podjął Uchwałę 915/12 w sprawie zmiany w IWIPK. W dniu 9 maja br. Uchwałą nr 1088/12 Zarząd Województwa dokonał zmiany IWIPK RPOWŚ. Beneficjent zawnioskował o zmianę zakresu rzeczowego projektu kluczowego pn. Modernizacja pawilonu C oraz nadbudowa pawilonu o jedną kondygnację Szpitala Uzdrowiskowego Krystyna". Zmiana zakresu rzeczowego skutkuje również zmianą nazwy projektu, który otrzymał następujące brzmienie: "Przebudowa, nadbudowa i rozbudowa pawilonu C Szpitala Uzdrowiskowego Krystyna". SYSTEM INSTYTUCJONALNY: a. Opis systemu zarządzania i kontroli dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata : W okresie sprawozdawczym dokument nie był aktualizowany. b. Instrukcja Wykonawcza Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata : W dniu 28 marca 2012 roku Zarząd Województwa Świętokrzyskiego przyjął uchwałę w sprawie zmiany Instrukcji Wykonawczej Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata Do najważniejszych zmian wprowadzonych w dokumencie należy zaliczyć zmiany wynikające ze: 1. Zmiany wytycznych ds. sprawozdawczości. 2. Zmiany wytycznych w zakresie jednolitego systemu zarządzania i monitorowania projektów indywidualnych. 3. Zaleceń Instytucji Audytowej po przeprowadzeniu audytu systemu. 4. Zaleceń IPOC po przeprowadzeniu wizyty planowej. 5. Zaleceń IK NSRO. Zmiany w ww. dokumencie polegały na wprowadzeniu lub modyfikacji zapisów w zakresie: * procedury pn. Kontrola realizacji projektów, wizyty monitorujące - nowa procedura, * procedury odwoławczej w zakresie ustaleń z kontroli realizacji projektów - nowa procedura, * procedury składania wniosków o płatność, * wprowadzenia do procedury monitorowania projektów inżynierii finansowej, * wprowadzenia dodatkowych zapisów dotyczących kontroli realizacji projektów. Ponadto nastąpiła zmiana załączników nr: 20,30,31,50,51,54,57,58,59. ZMIANY WYTYCZNYCH OBOWIĄZUJĄCYCH W RAMACH PROGRAMU: a. Okresowy Plan Ewaluacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata W drodze uchwały nr 1098/12 z dnia 16 maja 2012 r. został przyjęty Okresowy Plan Ewaluacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , który zawiera listę badań planowanych do realizacji w 2012 roku: 13

14 1. Analiza i ocena wydatkowania środków w ramach RPOWŚ na projekty z zakresu edukacji, kultury, turystyki i sportu oraz zbadanie potrzeb samorządów lokalnych w zakresie tego typu inwestycji w latach Celem badania będzie analiza wpływu projektów z zakresu edukacji, kultury, turystyki i sportu na rozwój społeczno gospodarczy gmin/powiatów na obszarze, których projekty te były realizowane. Badanie zidentyfikuje przyczyny powodzeń i niepowodzeń analizowanych projektów pod kątem ich wpływu na rozwój społeczno-gospodarczy. Celem badania będzie również zbadanie potrzeb samorządów lokalnych w zakresie tego typu inwestycji w latach (II kwartał). 2. Ocena skuteczności działania funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, które otrzymały dofinansowanie w ramach RPOWŚ Celem badania będzie zbadanie zasadności i adekwatności wyboru trybu realizacji przedsięwzięcia polegającego na dokapitalizowaniu funduszy pożyczkowych i poręczeniowych na terenie województwa świętokrzyskiego ze środków RPOWŚ, w porównaniu z alternatywnymi rozwiązaniami oraz ocena skuteczności i efektywności stosowanych instrumentów dla osiągnięcia wyznaczonych celów. Ocena ta ma stanowić podstawę do dyskusji nad programowaniem zasad wsparcia przedsiębiorczości w przyszłej perspektywie finansowej UE (III kwartał). b. Harmonogram konkursów W dniu 21 marca 2012 roku Zarząd Województwa Świętokrzyskiego przyjął Harmonogram konkursów na 2012 rok w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata (Uchwała nr 984/12). Harmonogram został zaktualizowany dwukrotnie w dniu 9 maja br. (Uchwała nr 1087/12) oraz w dniu 23 maja 2012 r. (Uchwała nr 1111/12). PRACE NAD KRYTERIAMI WYBORU PROJEKTÓW, W TYM EWALUACJE: W roku 2012 nie prowadzono prac nad aktualizacją Kryteriów wyboru projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , jak też nie zlecano przeprowadzenia ewaluacji w tym zakresie. PRACE NAD PRZYGOTOWANIEM/ZMIANĄ PROGRAMÓW POMOCOWYCH: W 2012 roku Instytucja Zarządzająca nie prowadziła prac nad przygotowaniem/zmianą programów pomocowych Postęp finansowy i rzeczowy ZBIORCZA INFORMACJA NA TEMAT STANU REALIZACJI PROGRAMU Poniższy wykres przedstawia wartość dofinansowania wykazanego we wnioskach o dofinansowanie, zawartych umowach, wnioskach o płatność i certyfikacji (tylko EFRR) ogółem dla Programu 14

15 Źródło: opracoweanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) W 2012 roku największy postęp obserwujemy w wartości składanych wniosków o płatność oraz w certyfikacji poniesionych wydatków. W latach poprzednich Instytucja Zarządzająca koncentrowała swe działania na przeprowadzaniu naborów wniosków o dofinansowanie. Projekty, które wpłynęły w odpowiedzi na ogłoszone konkursy były poddawane procedurze oceny, zawierano pre-umowy i umowy z beneficjentami, którzy pozytywnie przeszli tryb konkursowy. Faktyczna realizacja projektów zaczęła się pod koniec 2009 roku i w latach kolejnych, dlatego też największy progres widoczny jest w aktywności beneficjentów w składaniu do IZ wniosków o płatność oraz rozliczaniu realizowanych przedsięwzięć, co wpływa na postęp w poświadczeniu certyfikacji. Od początku realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata do końca 2012 roku, Instytucja Zarządzająca ogłosiła 47 konkursów dla beneficjentów (w tym trzy w samym roku 2012). Spośród wniosków złożonych w ramach wszystkich ogłoszonych naborów pozytywnie pod względem formalnym oceniono wniosków, o wartości wnioskowanego dofinansowania ,33 EUR. Do końca grudnia 2012 r. Instytucja Zarządzająca zatwierdziła do realizacji projekty o wartości wnioskowanego dofinansowania równej ,08 EUR. Łącznie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata podpisano umowy na całkowitą kwotę dofinansowania z EFRR ,31 EUR. Na dzień 31 grudnia 2012 roku wartość podpisanych umów wyczerpuje 82,40% alokacji przeznaczonej na lata W ramach RPOWŚ od uruchomienia Programu do 31 grudnia 2012 roku złożono wnioski o płatność, w których beneficjenci wykazali wydatki na kwotę ogółem ,52 EUR w tym wydatki kwalifikowane ,09 EUR, a kwota wydatków kwalifikowanych odpowiadająca środkom UE wyniosła ,48 EUR i stanowi 62,87 % realizacji zobowiązań UE na lata Na rzecz beneficjentów od uruchomienia Programu przekazano ,10 EUR. 15

16 W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata do końca grudnia 2012 roku poświadczono do IC ,18 EUR z czego ,57 EUR to środki pochodzące z EFRR. Poniższy wykres prezentuje % realizacji alokacji wg zawartych umów, złożonych wniosków o płatność oraz wydatków certyfikowanych. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Rzeczywista realizacja Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata rozpoczęła się w I półroczu 2008 roku, kiedy ogłoszono pierwsze nabory projektów a następnie rozpoczęto ocenę złożonych wniosków. Pierwsze umowy z beneficjentami Programu zostały podpisane dopiero w II połowie 2008 roku, a pierwsze wnioski o płatność wpłynęły do Instytucji Zarządzającej w I połowie 2009 roku. Największy, bo aż dwunastokrotny wzrost liczby podpisanych umów, w stosunku do okresu poprzedniego, zanotowano w 2009 roku. Sytuacja ta wynika z faktu, iż umowy zostały zawarte z wnioskodawcami, którzy aplikowali o dofinansowanie w ramach konkursów, przeprowadzonych 2008 roku. Duża część beneficjentów, którzy zawarli umowy w poprzednich okresach sprawozdawczych rozlicza obecnie swoje projekty. 16

17 Poniższy wykres obrazuje wzrost ilości wniosków ocenionych pod względem formalnym, podpisanych umów oraz złożonych wniosków o płatność, w okresie r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Rozkład projektów Podział umów o dofinansowanie zawartych w ramach RPOWŚ na poszczególne osie priorytetowe, przedstawia się następująco: Osi priorytetowej 1 Rozwój przedsiębiorczości 493 umowy na łączną kwotę dofinansowania ,69 EUR, w tym dofinansowanie z EFRR ,06 EUR, co stanowi 88,59 % realizacji łącznej alokacji EFRR przeznaczonej na Oś 1. Podpisano: umów z mikroprzedsiębiorcami, umów z małymi przedsiębiorstwami, - 59 umowy ze średnimi przedsiębiorstwami, - 5 umów dotyczących tworzenia i rozwoju powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw, - 7 umów mających na celu tworzenie i rozbudowę funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych, - 8 umów na realizacje projektów z zakresu inwestycji dla instytucji otoczenia biznesu. Do końca 2012 roku zrealizowano 347 projektów: mikroprzedsiębiorstwa, - 94 małe przedsiębiorstwa, - 54 średnie przedsiębiorstwa, - 3 projekty zrealizowane przez grupy przedsiębiorstw, - 2 projekty zrealizowane przez Instytucje Otoczenia Biznesu. Osi priorytetowej 2 Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu 91 umów na łączną kwotę dofinansowania ,96 EUR, w tym ,42 EUR to środki z EFRR, co daje 17

18 71,69 % realizacji środków EFRR przeznaczonych na realizację Osi priorytetowej 2 w latach Do końca okresu sprawozdawczego zostało zrealizowanych 37 projektów. Osi Priorytetowej 3 Podniesienie jakości systemu komunikacyjnego regionu 132 umowy na łączną kwotę dofinansowania ze środków publicznych ,71 EUR, w tym środki pochodzące z EFRR stanowią 100 % dofinansowania, co daje 87,92 % realizacji alokacji EFRR przeznaczonej na Oś 3. na lata Do końca 2012 roku zakończono realizację 115 projektów. Oś priorytetowa 4 Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej do końca 2012 roku zostało zawarte 106 umów na łączną kwotę dofinansowania ,57 EUR (w tym ,04 EUR to środki EFRR), co daje 72,24 % realizacji zobowiązań UE na lata dla Osi 4. Na koniec 2012 zrealizowano 64 projekty. Osi priorytetowej 5 Wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport 154 umowy na łączną kwotę dofinansowania ,78 EUR, w tym środki z EFRR ,75 EUR co daje 95,28% realizacji zobowiązań EFRR w ramach osi 5. Do końca 2012 roku zakończono realizację 128 projektów. Oś priorytetowa 6 Wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast 62 umowy na łączną kwotę dofinansowania z EFRR ,94 EUR, co wyczerpuje alokację przyznaną na tę Oś w 77,92 %. Do końca okresu sprawozdawczego zrealizowano 29 projektów. Osi priorytetowej 7 Pomoc Techniczna 46 decyzji o dofinansowanie, na łączną kwotę dofinansowania z EFRR ,39 EUR, co wyczerpuje alokację przyznaną na tę Oś w wysokości 55,95 %. Do końca 2012 roku zostało zrealizowanych 35 projektów. Spośród zawartych umów, na dzień 31 grudnia 2012 roku w została zakończona realizacja 755 projektów. Pozostałe projekty znajdują się w realizacji. Poniższy wykres obrazuje % realizacji zobowiązań UE na lata według podpisanych umów na poziomie osi priorytetowych i na poziomie Programu Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) 18

19 Jak wynika z powyższego wykresu, najwyższy stopień realizacji wykazuje Oś priorytetowa 5. oraz Oś priorytetowa 1., najniższy zaś Oś priorytetowa 2. Wpływ na ten stan rzeczy ma przede wszystkim opóźnienie w zatwierdzeniu przez stronę rządową rozporządzenia regulującego zasady udzielania pomocy publicznej na typy projektów, stanowiące dużą część zakresu wsparcia Działań 2.1. oraz 2.2. Rozporządzenie to zostało przyjęte 7 grudnia 2009 r. W związku z powyższym Instytucja Zarządzająca RPOWŚ w ubiegłym roku mogła uruchomić procedurę konkursową na te typy projektów. Poniższy wykres obrazuje % realizacji zobowiązań UE na lata według certyfikacji na poziomie osi priorytetowych i na poziomie Programu Źródło: opracoweanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Jak wynika z powyższego wykresu najwyższy poziom certyfikacji środków UE osiągnięto w ramach Osi priorytetowej 5. Oś ta ma również najwyższy poziom kontraktacji. Poniższy wykres prezentuje liczbę zawartych umów i zrealizowanych projektów w ramach poszczególnych osi priorytetowych Źródło: opracoweanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) 19

20 ANALIZA WSKAŹNIKÓW FINANSOWYCH Poniższy wykres przedstawia wartość dofinansowania wykazanego w zawartych umowach, wnioskach o płatność i certyfikacji według poszczególnych osi priorytetowych Źródło: opracoweanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Najwyższy poziom realizacji wykazuje Oś priorytetowa 5. Wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport, najniższy zaś Oś priorytetowa 2. Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu. Dotychczas najwyższy poziom realizacji w Osi priorytetowej 2 wykazywało Działanie 2.3 Promocja gospodarcza i turystyczna regionu. W 2011 oraz w 2012 roku beneficjenci rozpoczęli rzeczową realizację projektów, które wybrane zostały do dofinansowania rok wcześniej, dlatego też ponad połowa wartości złożonych wniosków o płatność wpłynęła do Instytucji Zarządzającej w okresie sprawozdawczym. W 2013 roku Instytucja Zarządzająca nie planuje przeprowadzać naborów wniosków o dofinansowanie w ramach RPOWŚ STAN REALIZACJI PROJEKTÓW KLUCZOWYCH Szczegółowe informacje na temat projektów kluczowych znajdują się ppkt System realizacji programu oraz w pkt. 3 Realizacja w podziale na priorytety, postęp wdrażania programu wg priorytetów/osi INFORMACJA NA TEMAT OGŁOSZONYCH I PRZEPROWADZONYCH NABORÓW Od początku uruchomienia Programu do końca okresu sprawozdawczego IZ RPOWŚ ogłosiła 47 konkursów. Łączna alokacja przeznaczona na wszystkie konkursy wynosi ok EUR, w tym w 2012 roku przeprowadzono 3 nabory, z alokacją ok EUR. 20

21 ROZKŁAD PROJEKTÓW Pomoc w ramach RPOWŚ kierowana jest do następujących sektorów: Przedsiębiorczość 497 umów na łączną kwotę dofinansowania z EFRR ,32 EUR, Społeczeństwo informacyjne i B+R 48 umów na kwotę dofinansowania z EFRR ,82 EUR, Transport 134 umowy na łączną kwotę dofinansowania ze środków publicznych ,20 EUR, w tym środki pochodzące z EFRR stanowią 100% dofinansowania, Energia do końca 2012 roku zostało zawarte 17 umów na łączną kwotę dofinansowania ,18 EUR, Środowisko 89 umowy na kwotę dofinansowania ze środków EFRR równą ,86 EUR, Turystyka i kultura umowy na łączną kwotę dofinansowania ze środków europejskich ,40 EUR, Infrastruktura społeczna 91 umów na łączna kwotę dofinansowania ,70 EUR, Rewitalizacja 60 umów na łączną kwotę dofinansowania ,45 EUR, Pomoc Techniczna 46 umów o wartości dofinansowania ze środków EFRR ,39 EUR. Poniższy wykres prezentuje udział poszczególnych sektorów w kontraktacji (wg Dofinansowania z EFRR) Źródło: opracoweanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Jak wynika z powyższego wykresu, najwyższy poziom kontraktacji środków EFRR ma miejsce w sektorze transportu oraz przedsiębiorczości, a najniższy w sektorze B+R 21

22 i społeczeństwie informacyjnym. Z uwagi na fakt, iż Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w zakresie, m.in. infrastruktury telekomunikacyjnej oraz infrastruktury B+R, zostało przyjęte w grudniu 2009 roku, Instytucja Zarządzająca RPOWŚ dopiero od 2010 roku mogła rozpocząć procedurę wdrażania projektów z tego zakresu. Natomiast konkursy na budowę, rozbudowę i modernizację infrastruktury komunikacyjnej, zostały zorganizowane jako pierwsze i odbyły się w 2008 roku. Dotychczas Instytucja Zarządzająca zorganizowała osiem konkursów dla sektora MŚP, pierwszy nabór wniosków z obszaru bezpośredniej pomocy inwestycyjnej dla przedsiębiorców miał miejsce w 2008 roku, a kolejne odbywały się w 2009 i 2010 roku. Jednoetapowa ścieżka wyboru projektów w Działaniach dotyczących przedsiębiorczości powoduje, że czas od momentu złożenia wniosku przez beneficjenta do momentu podpisania umowy jest znacznie krótszy niż w przypadku projektów infrastrukturalnych. Szczegółowy rozkład projektów wg rodzaju działalności gospodarczej zamieszczony został w pkt. 3 Realizacja w podziale na priorytety, postęp wdrażania programu wg priorytetów/osi, w ppkt. 3.1 Oś priorytetowa 1. Rozwój przedsiębiorczości Projekty realizowane z innych Programów w ramach poszczególnych obszarów 22

23 Sektor PO PO Infrastruktura i Środowisko PO Innowacyjna Gospodarka PO Rozwój Polski Wschodniej PO Pomoc Techniczna PO RYBY PO PROW PO Kapitał Ludzki Razem Liczba projektów Wartość dofinansowania ze środków UE (EUR) Przedsiębiorczość Transport B+R Społeczeństwo informacyjne Środowisko i energetyka Infrastruktura społeczna Turystyka i kultura Kapitał ludzki ,16 0, , , , , ,23 0, , ,12 0, ,69 0,00 0, ,02 0, , , , ,13 0, , ,39 0, ,84 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,80 0, , , , , , , ,16 0,00 0, , ,02 0, , , ,94 0, ,46 0,00 0,00 0, , , , , , , , , ,77 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez MRR

24 W latach Region Świętokrzyski miał do dyspozycji prawie 1,22 mld EUR. To pieniądze, które w ramach różnych programów, w części już zostały, lub w najbliższym czasie zostaną zainwestowane w rozwój regionu zarówno w sferze infrastrukturalnej, jak i społecznej. Dzięki tym funduszom znacząco poprawił się stan infrastruktury komunikacyjnej województwa zarówno lokalnej, jak i regionalnej. Wiele inwestycji już zostało zrealizowanych, niebawem skończą się kolejne ważne inwestycje drogowe, ale mimo to w tej dziedzinie wciąż istnieją duże potrzeby. Europejskie drogowe korytarze transportowe relacji wschód-zachód (autostrady A2 i A4) oraz relacji północ-południe (autostrada A1) omijają województwo świętokrzyskie. Obecny stan dróg krajowych i ekspresowych, przebiegających przez województwo świętokrzyskie, pomimo realizacji projektów inwestycyjnych z udziałem środków unijnych na lata , nie pozwala na sprawne połączenie z siecią autostrad oraz największymi polskimi aglomeracjami. Znaczący postęp odnotowano w zakresie zwodociągowania i kanalizacji. Według najnowszych danych GUS z kanalizacji korzysta 639,10 tys. osób, a z wodociągu 1 077,20 tys. Tendencja wzrostowa w tym obszarze pozwala sądzić, iż istnieją szanse na niwelowanie zapóźnień w poziome wyposażenia infrastrukturalnego z zakresu ochrony środowiska. W regionie zrealizowanych zostało lub jest na etapie realizacji wiele projektów rewitalizacyjnych oznacza to, że wiele centrów miejscowości, miast powiatowych i siedzib gmin, jeśli nie zmieniło do tej pory, to wkrótce całkowicie zmieni swoje oblicze. Bardzo istotnym obszarem działania było też wzmocnienie świętokrzyskiego biznesu, zwłaszcza mikro, małych i średnich firm w regionie. Udało się już nadrobić infrastrukturalne zaległości wciąż wiele jest jednak do zrobienia zwłaszcza w dziedzinie komunikacji i rozwoju gospodarczego, w tym pozyskania inwestorów i tworzenia miejsc pracy. Ponadto w naszym województwie powstało wiele nowych inwestycji w sferze dziedzictwa kulturowego, sportu i turystyki i a funkcjonujące instytucje kultury są stale poddawane koniecznej modernizacji, która zmienia ich oblicze. Rozwój infrastruktury związanej z tradycyjną kulturą i turystyką regionu to jedno z priorytetowych zadań realizowanych przez Zarząd Województwa Świętokrzyskiego. Inwestycja w promocję gospodarczą i turystyczną regionu, w placówki kulturalne i sportowe to przedsięwzięcia dające najwyższe zyski dla naszego województwa. O zmniejszeniu dystansu rozwojowego regionu świętokrzyskiego świadczy również wartość PKB na mieszkańca, która pokazuje znaczenie i siłę zachodzących zmian dla przeciętnego mieszkańca. PKB per capita (wg parytetu siły nabywczej) dla świętokrzyskiego osiągnął w 2012 r. poziom 49% przeciętnej dla UE. Należy jednak podkreślić, że poziom PKB osiągany w Województwie Świętokrzyskim nadal należy do najniższych spośród regionów UE. Rozkład projektów według rodzajów beneficjentów Zakłady opieki zdrowotnej 39 umów na kwotę dofinansowania z EFRR ,62 EUR, Szkoły wyższe 23 projekty o łącznej wartości dofinansowania z EFRR ,80 EUR, JST kwota zakontraktowanych środków z EFRR wynosi ,47 EUR, w ramach 448 umów, Kościoły 32 umowy na kwotę dofinansowania z EFRR ,19 EUR,

25 Jednostki państwowe 6 umów o wartości dofinansowania z EFRR ,07 EUR, Jednostki organizacyjne JST 13 umów na kwotę dofinansowania z EFRR równą ,22 EUR, Instytucje kultury 8 projektów o łącznej wartości dofinansowania z EFRR ,20 EUR, Fundacje/stowarzyszenia 22 umowy o wartości dofinansowania ze środków europejskich ,64 EUR, Przedsiębiorstwa 484 projektów, na kwotę odpowiadającą EFRR równą ,02 EUR, Inne 9 projektów na łączną kwotę dofinansowania z EFRR ,08 EUR. Poniższy wykres prezentuje udział poszczególnych rodzajów beneficjentów w kontraktacji (wg dofinansowania z EFRR) Źródło: opracoweanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Do jednostek samorządu terytorialnego trafiła największa pula środków z EFRR, drugą grupę beneficjentów stanowią przedsiębiorcy, a trzecią zakłady opieki zdrowotnej. Zgodnie z zapisami Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , projekty mogą być realizowane w ramach trzech obszarów terytorialnych. Do końca 2012 roku kontraktacja prezentowała się następująco: 01 Obszar miejski podpisano 154 umowy na kwotę dofinansowania z EFRR ,49 EUR, 05 Obszary wiejskie (poza obszarami górskimi, wyspami lub o niskiej i bardzo niskiej gęstości zaludnienia) - IZ podpisała 359 umów na kwotę dofinansowania z EFRR ,48 EUR, 25

26 00 - Nie dotyczy podpisano 571 umów, których wartość dofinansowania z EFRR wynosi ,34 EUR. Poniższy wykres prezentuje procentowy podział zawartych umów ze względu na obszar realizacji Źródło: opracoweanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) W ramach RPOWŚ nie zidentyfikowano obszarów defaforyzoawanych. Szczegółowy rozkład projektów realizowanych na obszarze całego województwa został zaprezentowany w załączniku Mapa dotacji RPOWŚ Struktura podpisanych umów według rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej do końca 2012 roku kształtowała się następująco: 00 nie dotyczy wartość dofinansowania z EFRR dla 904 umów podpisanych dla tego kodu wynosi ,31 EUR, 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 7 umów o wartości dofinansowania a EFRR w kwocie ,06 EUR, 09 Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody podpisano 25 umów na kwotę dofinansowania z EFRR ,56 EUR, 18 Edukacja zostało zawarte 46 umów, które dofinansowane są z EFRR w kwocie ,55 EUR, 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego ,41 EUR to wartość dofinansowania dla 28 umów z tego obszaru, 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym 74 umowy na kwotę dofinansowania z EFRR ,41 EUR. 26

27 Poniższy wykres prezentuje procentowy podział środków według podpisanych umów, ze wzdlędu na rodzaj prowadzonej działanosci Źródło: opracoweanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) WSKAŹNIKI OKREŚLONE NA POZIOMIE PROGRAMU Zgodnie z danymi wykazanymi w procesie monitoringu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata realizacja wskaźnika Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji Programu (brutto), w tym: dla kobiet oraz dla mężczyzn w roku 2012 została osiągnięte w około 147 % wartości założonej do osiągnięcia na koniec 2015 r., przy ok. 82 % poziomie kontraktacji. Szacuje się, że na koniec okresu programowania wartość wskaźnika osiągnie poziom ok szt. Jest to pozytywne zjawisko z punktu widzenia realizacji celu głównego Programu, jakim jest POPRAWA WARUNKÓW SPRZYJAJĄCYCH BUDOWIE KONKURENCYJNEJ I GENERUJĄCEJ NOWE MIEJSCA PRACY REGIONALNEJ GOSPODARKI. Tak sformułowany cel generalny określa przyszły wizerunek społeczno-gospodarczy województwa, jaki zostanie osiągnięty po zakończeniu realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego. W województwie świętokrzyskim w 2012 roku realizacja RPOWŚ w/w wskaźnika przedstawiała się następująco: Lp. Wskaźnik Poziom wskaźnika/ Jednostka miary Wartość osiągnięta w 2012 roku 1. Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji Programu (brutto), w tym: dla kobiet, dla mężczyzn. 2. Liczba utworzonych miejsc pracy (netto) 3. Wpływ realizacji Programu na zmianę PKB w Województwie Świętokrzyskim Rezultat/ szt ,14 780, ,39 Oddziaływanie /szt Oddziaływanie /szt. 2,40 27

28 Ze względu na specyfikę modelu Hermin, w przypadku wskaźników oddziaływania podane zostały jedynie szacowane wartości. W 2012 roku przeprowadzone zostało Badanie stopnia realizacji wskaźników celu głównego Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata za pomocą modelu HERMIN (do roku 2010). Pod koniec bieżącego okresu programowania Instytucja Zarządzająca planuje zlecić kolejne badanie mające na celu wyliczenie wartości dla wskaźników: Liczba utworzonych miejsc pracy (netto) szt. oraz Wpływ realizacji Programu na zmianę PKB w województwie Świętokrzyskim. Dane dotyczące 2011 i 2012 roku zostaną uzupełnione w terminie późniejszym. REALOKACJE W toku realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , w kwietniu 2012 roku zaistniała konieczność realokacji środków: W ramach Osi priorytetowej 1. Rozwój przedsiębiorczości z Działania 1.4 Wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu na realizację Działania 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, w kwocie 966,23 tys. EUR Dotychczas Instytucja Zarządzająca przeprowadziła 3 konkursy w ramach Działania 1.4, w odpowiedzi na które do IZ wpłynęło 13 wniosków o dofinansowanie. Wszystkie IOB działające na terenie Województwa Świętokrzyskiego otrzymały wsparcie. Kwota przesunięta to środki pochodzące przede wszystkim z oszczędności, które wystąpiły podczas realizacji projektów. Natomiast w Działaniu 1.1 istnieje ogromne zapotrzebowanie na środki, czego dowodem jest liczba składanych wniosków. W odpowiedzi na ostatni nabór zorganizowany w II połowie 2011 roku ( r.), z alokacją dostępną w kwocie 12,92 mln EUR, do IZ wpłynęło 369 wniosków na łączną kwotę wnioskowanego dofinansowania 53,17 mln EUR. W ramach Osi priorytetowej 2. Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu z Działania 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych na realizację Działania 2.1 Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój, w wysokości EUR. W ramach Działania 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych Instytucja Zarządzająca ogłosiła dotychczas 5 naborów, w odpowiedzi na które wpłynęło 17 wniosków. W ostatnim konkursie nie została rozdysponowana cała przeznaczona do zakontraktowania alokacja. Ponadto wystąpiły oszczędności podczas realizacji już wybranych projektów. Szósty nabór wniosków dla Działania 2.4 przeprowadzony był w II połowie 2012 r., środki przekazane beneficjentom pochodzą z Krajowej Rezerwy Wykonania (KRW). Kwota, którą Instytucja Zarządzająca realokowała to oszczędności sprzed podziału KRW. Natomiast w ramach Działania 2.1 Instytucja Zarządzająca ogłosiła dotychczas 3 konkursy, na które łącznie wpłynęło 59 wniosków. Wnioski zostały ocenione, zawarto pre-umowy z beneficjentami, jednak nadal na liście rezerwowej znajduje się 16 wysoko ocenionych 28

29 projektów. Są to inwestycje zgłoszone przez uczelnie wyższe oraz specjalistyczne placówki ochrony zdrowia, których inwestycje mają szansę pozytywnie wpłynąć na rozwój innowacji w regionie. W obu przypadkach Komitet Monitorujący RPOWŚ pozytywnie zaopiniował decyzję Instytucji Zarządzającej w zakresie ww. realokacji. W I kwartale 2013 roku IZ RPOWŚ dokonała realokacji środków: w wysokości EUR z Działania 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych na realizację Działania 2.2 Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego, oraz w wysokości EUR z Działania 3.1 Rozwój nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym na realizację Działania 3.2 Rozwój systemów lokalnej infrastruktury komunikacyjnej. Decyzja w sprawie przesunięcia środków miedzy działaniami została pozytywnie zaopiniowana przez Komitet Monitorujący na posiedzeniu w dniu 8 marca 2013 r Rekomendacje KE W piśmie nr H.1/MM D(2012) , z dnia 20 sierpnia 2012 r., zawierającym uwagi do Raportu rocznego z realizacji RPOWŚ , Komisja Europejska wyraziła pozytywną opinię na temat Sprawozdania rocznego za 2011 rok z realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata Niemniej jednak, Komisja Europejska przekazała Instytucji Zarządzającej szereg ogólnych rekomendacji, dotyczących dalszej realizacji Programu, w tym m.in. dotyczących: przeprowadzenia oceny dotychczas zrealizowanych celów, aby w przyszłości lepiej oszacować wartości docelowe wskaźników, intensyfikacji działań kontrolnych, poprawienia organizacji oraz planowania spotkań Komitetu Monitorującego, podjęcia działań w celu zapewnienia zgodności (programu oraz projektów) z dyrektywami wodnymi, dokładniejszego przestawienia wkładu Programu w realizację celów i założeń Strategii Europa 2020, poprawy kontraktacji i płatności w poszczególnych osiach priorytetowych, wzmocnienia działań na rzecz komplementarności i koordynacji, przedstawienia oceny inwestycji w infrastrukturę społeczeństwa informacyjnego (oś priorytetowa 2), poprawy koordynacji i synergii działań w celu stworzenia warunków sprzyjających rozwojowi biznesu (oś priorytetowa 1), oceny i wykazania wpływu Programu na zmniejszenie ubóstwa, przedstawienia oceny skuteczności działań informacyjnych i promocyjnych, Odpowiedź Instytucji Zarządzającej na powyższe pismo została przesłana do Komisji Europejskiej, w piśmie znak: DPR.III , z dnia 4 października 2012 roku. W przekazanej korespondencji Instytucja Zarządzająca poruszyła następujące kwestie: 29

30 Instytucja Zarządzająca, przygotowując raporty roczne z realizacji RPOWŚ , dokłada starań, aby jak najpełniej zobrazować postępy we wdrażaniu Programu oraz jego wpływ na zmiany społeczno-gospodarcze, zachodzące w regionie. Wewnętrzna struktura sprawozdania, oraz zakres przedstawianych w nim danych jest zgodny z instrukcją, opracowaną przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. W treści sprawozdania rocznego za 2011 rok ujęto poszerzoną analizę Osi priorytetowej 1., co wynika po części ze znacznego zaawansowania stanu realizacji tej Osi, umożliwiającego podjęcie próby oceny efektów zakończonych projektów, zaś po części oparte jest na wynikach badania ewaluacyjnego, poświęconego Działaniu 1.1., zamówionemu przez IZ RPOWŚ Wraz z postępami we wdrażaniu poszczególnych dziedzin tematycznych Programu, oraz uzyskaniem poszerzonego zakresu informacji z planowanych do przeprowadzenia ewaluacji (na 2012 rok zaplanowano badania, dotyczące infrastruktury społecznej oraz instrumentów inżynierii finansowej) w kolejnych raportach rocznych podejście analityczne będzie jeszcze silniej reprezentowane. Koleiną bardzo istotną kwestią jest podniesienie rangi wskaźników monitoringu, jako kluczowego instrumentu badania osiągania założonych celów programów operacyjnych w kolejnym okresie programowania. Doświadczenia z obecnej perspektywy finansowej, w szczególności odnoszące się do metodyki wyznaczania celów oraz określania wartości docelowych wskaźników, stanowić będą z pewnością cenną lekcję dla Instytucji Zarządzającej RPOWŚ przed zadaniami, związanymi z przygotowaniem regionalnego programu operacyjnego na lata Ponadto, w kolejnym raporcie rocznym z realizacji RPOWŚ zawarta zostanie dogłębna analiza niedoszacowanych lub przeszacowanych wartości docelowych wskaźników. Kolejnym zagadnieniem, któremu poświęcono uwagę w wystosowanym piśmie, jest konieczność podniesienia jakości czynności kontrolnych, w ramach programów operacyjnych obecnej perspektywy finansowej. W odniesieniu do tej kwestii, należy podkreślić fakt, iż w systemie realizacji RPOWŚ przyjęto, iż kontroli poddawanych jest 100% zakończonych projektów. Ponadto, prowadzone są kontrole doraźne wdrażanych inwestycji. Weryfikacji podlega m.in. procedura udzielania zamówień publicznych, związanych z realizacją projektu. Należy również wspomnieć, że Instytucja Audytowa, w ramach audytów operacji, także sprawdza poprawność stosowania ustawy prawo zamówień publicznych przez beneficjentów. W opinii IZ RPOWŚ , intensywność działań kontrolnych w zakresie przestrzegania procedury zamówień publicznych jest wystarczająca dla zapewnienia prawidłowości wydatkowania środków Programu, co znajduje swoje potwierdzenie każdorazowo w pozytywnych wynikach kontroli i audytów systemu, prowadzonych w Instytucji Zarządzającej RPOWŚ Odnosząc się do kwestii zachowywania terminów przekazania Członkom Komitetu Monitorującego materiałów i dokumentów, planowanych do podjęcia na jego posiedzeniach, należy podkreslić, że zgodnie z Regulaminem Komitetu Monitorującego RPOWŚ , informacje, dotyczące terminu i miejsca planowanego posiedzenia oraz projekty porządku obrad, rozsyłane są przez Sekretariat do Członków Komitetu oraz Stałych Obserwatorów najpóźniej na 14 dni kalendarzowych przed terminem posiedzenia. Dokumenty będące 30

31 przedmiotem obrad wysyłane są drogą elektroniczną na 10 dni kalendarzowych przed planowanym posiedzeniem. Przewodniczący KM RPOWŚ , za pośrednictwem Sekretariatu Komitetu, dotychczas zawsze dotrzymuje powyższych terminów. Z kolei, ustosunkowując się do propozycji przygotowania rocznego harmonogramu spotkań Komitetu Monitorującego, należy pamiętać, że w każdym roku terminy posiedzeń Komitetu są ściśle powiązane z koniecznością akceptacji sprawozdań z realizacji RPOWŚ przez Członków Komitetu. Ponadto, przyjęcie harmonogramu wraz z listą zagadnień do rozpatrzenia, nie daje gwarancji uniknięcia spotkań ad hoc, dotyczących podjęcia pilnych decyzji związanych z wdrażaniem Programu. Zapisy przygotowanej noty COCOF, dotyczącej nowego podejścia do kwestii oceny występowania pomocy publicznej, z pewnością zostaną uwzględnione w systemach oceny projektów poszczególnych programów operacyjnych. Ocena projektów, prowadzona w ramach RPOWŚ we wszystkich dziedzinach, w tym w sektorze kultury, środowiska i transportu, przewiduje m.in. dogłębną analizę występowania w projektach znaczących przychodów, co powinno znajdować odzwierciedlenie bądź w uznaniu, że dana operacja powinna podlegać regułom pomocy publicznej, bądź uwzględniać zasadę luki finansowej. W odpowiedzi na poruszony w piśmie z KE problem istniejącej niepełnej zgodności prawa polskiego z przepisami Ramowej Dyrektywy Wodnej, należy zaznaczyć, iż wszystkie projekty realizowane w ramach RPOWŚ są zgodne z założeniami tej dyrektywy. Dla każdego projektu z tego zakresu sporządzona została ekspertyza, w zakresie ich wpływu na stan wód oraz pod względem ich zgodności z RDW. Wszystkie przedsięwzięcia objęte weryfikacją wykazują brak zagrożenia nieosiągnięcia celu ochrony wód, a tym samym nie muszą wypełniać przesłanek art. 4.7 RDW. Rok 2011 był pierwszym rokiem wdrażania Strategii Europa 2020, dlatego też na obecnym etapie trudno jest dokonać kompleksowej oceny wpływu RPOWŚ na wypełnienie celów tej strategii. Sprawozdania z realizacji Programu w następnych latach z pewnością w coraz pełniejszy sposób odnosić się będą do Strategii Europa 2020, jako nadrzędnego drogowskazu dla polityki spójności UE. Wskaźniki postępu finansowego w ramach Osi priorytetowej 2. są najniższe w ramach całego Programu. Realizacja Działania 2.1 oraz 2.2 nie mogła zostać rozpoczęta do czasu ogłoszenia rozporządzenia regulującego zasady udzielania pomocy publicznej m.in. na inwestycje objęte wsparciem tych działań. W 2010 roku zostały zorganizowane dwa konkursy dla Działania 2.1 oraz jeden dla Działania 2.2. Ponadto w 2011 odbył się trzeci nabór na projekty, objęte zakresem interwencji Działania 2.1. W 2012 r. IZ RPOWŚ zorganizowała czwarty nabór wniosków na przedsięwzięcia z zakresu rozwoju innowacji, wspierania działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój oraz szósty nabór na tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych (Działanie 2.4). Istnieją więc podstawy, aby sądzić, iż realizacja celów Osi priorytetowej 2., zobrazowana wskaźnikami postępu finansowego i rzeczowego, nie jest zagrożona. Podczas zbliżającego się spotkania rocznego przekażemy Przedstawicielom Komisji Europejskiej komplet najbardziej aktualnych danych, dotyczących realizacji tej Osi priorytetowej. 31

32 Odnosząc się do zagadnienia w zakresie komplementarności, została udzielona następująca odpowiedź: poza działaniami informacyjnymi i promocyjnymi, zidentyfikowanymi jako jeden z mechanizmów sprzyjających umocnieniu zasady komplementarności, mającymi za zadanie podniesienie świadomości beneficjentów w kwestii znaczenia strategicznego podejścia do planowania przedsięwzięć rozwojowych, IZ zaprezentowała również inne mechanizmy, służące zapewnieniu właściwego planowania, koordynacji i komplementarności wsparcia funduszy UE. Mechanizmy te, mające zastosowanie podczas realizacji RPOWŚ , wynikają m.in. z aktywnego uczestnictwa pracowników Instytucji Zarządzającej RPOWŚ w spotkaniach Komitetu Koordynacyjnego NSRO oraz grupy roboczej ds. koordynacji i komplementarności, gdzie dyskusji podlegają m.in. kwestie problemowe w obszarze linii demarkacyjnej czy wyniki badań ewaluacyjnych, podejmujących problematykę komplementarności interwencji w ramach programów operacyjnych. Ponadto, na podkreślenie zasługuje fakt, iż kryterium komplementarności w ramach RPOWŚ stanowi jedno z kryteriów wyboru projektów w następujących działaniach: 3.1. Rozwój nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, 3.2. Rozwój systemów lokalnej infrastruktury komunikacyjnej, 4.1. Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej, 4.2. Rozwój systemów lokalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej, 5.1. Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia, 5.2. Podniesienie jakości usług publicznych poprzez wspieranie placówek edukacyjnych, i kulturalnych, 5.3. Inwestycje w sferę dziedzictwa kulturowego, turystyki i sportu, 6.1. Wzmocnienie regionalnych i sub-regionalnych ośrodków wzrostu, 6.2. Rewitalizacja małych miast. Instytucja Zarządzająca RPOWŚ stosuje mechanizmy zapewnienia komplementarności, które są spójne ze stosownymi rekomendacjami horyzontalnymi dla instytucji zaangażowanych we wdrażanie i koordynację PO/RPO w ramach NSRO. Odnosząc się do wyrażonych wątpliwości w zakresie e-usług, zapewniono, że celem, przyświecającym projektom, dotyczącym e-administracji, jest zwiększenie efektywności działania administracji publicznej w zakresie świadczenia usług. E-administracja ma uprościć załatwianie spraw urzędowych oraz umożliwić uzyskiwanie informacji na ich temat. W ramach RPOWŚ przedsięwzięcia z zakresu tworzenia dostępu do usług publicznych (w tym usług medycznych) wspierane są ze środków Działania 2.2 Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. Dotychczas IZ RPOWŚ zawarła 15 umów z beneficjentami na łączną kwotę ponad 130 mln PLN i kwotę dofinansowania ze środków EFRR ponad 106 mln PLN. Przykładowo, obecnie realizowany jest projekt pn. Wdrożenie e-usług medycznych wraz ze stworzeniem Zintegrowanego Systemu Informatycznego w Szpitalu Powiatowym w Chmielniku. Przedmiotem projektu jest kompleksowa teleinformatyzacja Szpitala Powiatowego. W ramach projektu planowana jest rozbudowa systemu teleinformatycznego oraz budowa interaktywnego portalu telemedycznego. Projekt ten pozwoli dostosować placówkę do nowoczesnych standardów 32

33 obsługi pacjentów, rejestracji czy nadzorowania przebiegu leczenia. Przedsięwzięcie znacznie ułatwi proces rejestracji pacjentów (dzięki sieci Internet będzie to możliwe z dowolnego miejsca i o dowolnej porze). System informatyzacji znacznie przyspieszy proces wymiany informacji (np. wyników badań) pomiędzy pacjentem, lekarzem pierwszego kontaktu, lekarzem specjalistą, pracownikiem laboratorium. Włączenie do systemu apteki pozwoli w szybki sposób zamówić i dostarczyć pacjentowi potrzebne leki i preparaty. Specjalny system pomoże pacjentom nie tylko w koordynowaniu procesów leczenia, ale także w profilaktyce (np. pacjent po zalogowaniu się w programie komputerowym będzie mógł ustalić indywidualną dietę i systematycznie nadzorować swoje nawyki żywieniowe). Dzięki realizacji przedsięwzięcia poprawi się system nadzoru nad wieloma procesami w szpitalu (skoordynowana zostanie praca poszczególnych oddziałów z magazynem, laboratorium, administracją, księgowością). Według zapisów Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej, w zakresie interwencji Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka znajdują się projekty ponadregionalne i ogólnokrajowe, dotyczące świadczenia usług publicznych drogą elektroniczną. Projekty o zasięgu regionalnym i lokalnym wsparcie uzyskują w regionalnych programach operacyjnych. W dalszej kolejności został podjęty temat konieczności dostosowania istniejącej oferty funkcjonujących w Polsce instytucji otoczenia biznesu do rzeczywistych potrzeb przedsiębiorstw, oraz dążenia do ciągłego podnoszenia jakości oferowanych przez IOB usług, stanowić będzie jedno z wyzwań, w kontekście opracowania założeń interwencji EFRR i EFS w programach operacyjnych Podsumowanie doświadczeń z wdrażania RPOWŚ w tym zakresie zostanie ujęte w kolejnym raporcie rocznym. Alokacja RPOWŚ przeznaczona na realizację projektów edukacyjnych jedynie w części zaspokoiła znaczne potrzeby samorządów lokalnych w zakresie podniesienia jakości infrastruktury szkolnictwa różnego szczebla. Ograniczone możliwości finansowania projektów z zakresu infrastruktury społecznej w RPOWŚ nie pozwoliły niestety na wsparcie większej liczby przedsięwzięć m.in. dotyczących szkół, przedszkoli, czy instytucji szkoleniowych (w tym kształcenia ustawicznego). Wiele samorządów korzystało z innych źródeł dofinansowania projektów edukacji szkolnej i przedszkolnej, przede wszystkim z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Bardziej strategiczne podejście na poziomie Instytucji Zarządzającej RPOWŚ do kwestii priorytetyzacji projektów z zakresu infrastruktury edukacyjnej, rozumiane jako próba większej koordynacji, nie wydaje się w tym przypadku uzasadnione, z uwagi na fakt, iż to po stronie gmin i powiatów pozostawała kwestia wyboru najpilniejszych inwestycji, zgłaszanych do wsparcia, będąca wynikiem prowadzonej społecznej debaty w łonie rad gminnych i powiatowych. Z kolei stosunkowo duża liczba projektów, realizowanych ze środków RPOWŚ przez publiczne jednostki ochrony zdrowia jest wynikiem wielu czynników, z których najważniejszymi są: fakt, iż pod względem jakości i dostępności tej infrastruktury nasz region plasował się na jednym z ostatnich miejsc w Polsce, dla rozwoju regionu szczególnie ważne jest podniesienie poziomu usług sanatoryjnych (jest to jedna ze specjalizacji regionalnych traktowana wspólnie 33

34 z innymi specjalistycznymi placówkami sektora medycznego oraz uczelniami wyższymi w województwie jako potencjalny biegun wzrostu). Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata ukierunkowany jest głównie na polepszenie warunków sprzyjających budowie konkurencyjnej i generującej nowe miejsca pracy gospodarki. Program jest jednym z instrumentów mogących przyczyniać się do niwelowania dystansu rozwojowego regionu w stosunku do silniejszych gospodarczo województw oraz regionów UE. Środki finansowe w ramach RPOWŚ pozytywnie stymulują wzrost poziomu PKB województwa świętokrzyskiego, przyczyniając się tym samym do poprawy sytuacji na rynku pracy, dając istotny wkład w walkę z biedą i wykluczeniem społecznym. Jak wynika z przeprowadzonej w I połowie 2012 r. ekspertyzy pn. Badanie stopnia realizacji wskaźników RPOWŚ za pomocą modelu HERMIN (do roku 2010), najsilniejsze efekty Programu obserwowane są w okresie implementacji środków ( ), co wynika z ich oddziaływania na gospodarkę na drodze zarówno efektów popytowych, jak i podażowych. Ponadto, poprawa stanu infrastruktury podstawowej poprzez budowę, rozbudowę i modernizację istniejących obiektów wpływa na poprawę jakości życia mieszkańców. W uzupełnieniu informacji, dotyczących informacji i promocji, zaprezentowanych w raporcie rocznym, dodatkowo została przekazana informacja, iż przeprowadzone w 2010 roku badanie ewaluacyjne pn. Analiza skuteczności, jakości oraz użyteczności działań informacyjnych i promocyjnych RPOWŚ (w tym Kampanii Promocyjnej) w kontekście zweryfikowania trafności zapisów w Planie Komunikacji RPOWŚ , pozwoliło na wysnucie wniosku, iż najskuteczniejszym narzędziem informacji i promocji ze względu na popularność oraz skuteczność, mierzoną znajomością grup docelowych RPOWŚ, jest Internet, zaś najsłabiej oddziałuje przekaz radiowy. W wyniku analizy zgodności celów operacyjnych Planu Komunikacji RPOWŚ na lata z formami i instrumentami promocji stosowanymi w działaniach informacyjno-promocyjnych, stwierdzono relatywnie niski poziom aktywności IZ RPOWŚ w obszarze działań wpisujących się w cel Rozwijanie zasady partnerstwa i współpracy na rzecz efektywnego wykorzystania dostępnej pomocy z Funduszy Europejskich. Natomiast pozostałe formy działań zostały ocenione pozytywnie pod względem zgodności z celami Planu Komunikacji RPOWŚ Analiza skuteczności oraz popularności poszczególnych narzędzi informacyjnopromocyjnych, przeprowadzona dla wszystkich kategorii respondentów wykazała, iż ponadprzeciętnie wypadają Internet oraz bezpośredni przekaz od osób, mających określoną wiedzę nt. zakresu wsparcia RPOWŚ Klasyfikacja rzeczonych narzędzi przeprowadzona oddzielnie dla każdej z badanych grup respondentów wykazała duże zróżnicowanie źródeł informacji, które są skuteczne i popularne wśród poszczególnych kategorii odbiorców, zatem zasadne wydaje się dostosowanie odpowiednich narzędzi informacyjno-promocyjnych do określonych grup docelowych. Pikniki/festyny oraz reklama radiowa są narzędziami, które cechują się niską skutecznością oraz niską popularnością wśród odbiorców wszystkich kategorii: mieszkańców, beneficjentów oraz potencjalnych beneficjentów. Najskuteczniejszym narzędziem działań informacyjnych i promocyjnych w odniesieniu do beneficjentów RPOWŚ okazały się być materiały drukowane w formie ulotek i broszur - cechują się one 80% skutecznością mierzoną jako wiedza na temat 34

35 grup docelowych RPOWŚ. W przypadku mieszkańców województwa najskuteczniejszymi działaniami promocyjno-informacyjnymi są formy outdoorowe: plakaty i ogłoszenia umieszczone w budynku urzędu oraz reklama na autobusie (100%), a także billboardy i plakaty na ulicach, które cechują się 83,3% skutecznością. Ze względu na fakt, iż charakter działań informacyjnych i promocyjnych prowadzonych przez Instytucję Zarządzającą ma charakter cykliczny, można uznać, iż wnioski i rekomendacje z ww. badania ewaluacyjnego są aktualne w każdym roku. Niemniej jednak, Instytucja Zarządzająca zamierza podjąć kroki w celu dalszej oceny prowadzonych działań w zakresie informacji i promocji. W dniach od 14 do 15 stycznia 2013 roku, odbyło się spotkanie roczne Instytucji Zarządzającej z przedstawicielami Komisji Europejskiej oraz Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. W trakcie spotkania poruszono m. in. następujące kwestie: Ocena stanu realizacji RPOWŚ oraz wnioski na przyszłość, płynące z wdrażania Programu, Prezentacja projektów realizowanych w ramach RPOWŚ oraz PO Rozwój Polski Wschodniej wizyty na miejscu realizacji projektów, Doświadczenia obecnego okresu programowania w kontekście przygotowań do kolejnej perspektywy finansowej UE, w tym wnioski na przyszłość, płynące z wdrażania RPOWŚ , w obliczu wyzwań, stojących przed Europą oraz w świetle priorytetów polityk wspólnotowych Rekomendacje IZ i innych instytucji W sprawozdaniu z audytu systemu zarządzania i kontroli Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego Urząd Kontroli Skarbowej sformułował, m.in. następujące zalecenia: Należy przeanalizować zawarte umowy pod kątem ostatecznych zaleceń Komisji Europejskiej, celem zapewnienia, że w procesie zamykania pomocy do rozliczenia Instrumentu Inżynierii Finansowej zostaną przedstawione prawidłowe wydatki kwalifikowane. Zaleca się uszczegółowić procedury w zakresie zasad oceny merytoryczno-technicznej część B wniosków o dofinansowanie oraz wprowadzić mechanizmy kontrolne zapewniające bezstronną i obiektywną ocenę wniosków w tej części procesu weryfikacji. Zaleca się wprowadzić do treści umów o dofinansowanie, zawieranych z pośrednikami finansowymi, zapisy określające zasady dokonywania wydatków przez Beneficjentów niepodlegających przepisom ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych lub realizujących zamówienia, których wartość nie przekracza kwot obligujących do jej stosowania. Zaleca się podjąć działania zmierzające do zapewnienia, iż założone cele zostaną zrealizowane oraz wydatki zadeklarowane do Komisji Europejskiej zostaną wykorzystane zgodnie z przyjętymi założeniami. 35

36 Zaleca się ujednolicić procedury archiwizowania dokumentów źródłowych na wszystkich poziomach realizacji projektów w celu zachowania właściwej ścieżki audytu. Zaleca się opracowanie na szczeblu Instytucji Zarządzającej (IZ) procedury kontroli poświęconej działaniu 1.3 RPO WŚ , wskazującej zakres kontroli, jaka ma być prowadzona w odniesieniu do projektów realizowanych ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki instrumentów inżynierii finansowej (w tym również szczegółowych list sprawdzających obejmujących swoim zakresem specyfikę obszaru instrumentów inżynierii finansowej). Należy zapewnić, aby kontrole wykonywane przez IZ w odniesieniu do projektów realizowanych w ramach działania 1.3 RPOWŚ , miały charakter stałego i regularnego monitorowania. Zaleca się uszczegółowienie procedury w zakresie zasad oceny merytorycznotechnicznej - część B - wniosków o dofinansowanie oraz wprowadzić mechanizmy kontrolne zapewniające bezstronną i obiektywną ocenę wniosków w tej części procesu weryfikacji. Należy rozważyć możliwość uszczegółowienia procedur o mechanizmy zapewniające podjęcie adekwatnych działań w przypadku zmiany statusu Beneficjenta w okresie od dnia złożenia wniosku o dofinansowanie do dnia podpisania umowy. Zaleca się zapewnienie, że listy kontrolne do weryfikacji dokumentacji środowiskowej będą obejmować wszystkie zagadnienia określone w załączniku III do Wytycznych w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych zatwierdzonych w dniu 5 maja 2009 r. Zaleca się rozważyć uszczegółowienie wytycznych/ zasad kwalifikowalności dla beneficjentów RPO WŚ o: 1) zasady kwalifikowania wydatków w przypadku zmiany wartości kontraktów, powodującej jego zmniejszenie, w stosunku do zakładanego. 2) ewentualne limity wydatków kwalifikowanych w przypadku różnic wynikających z tzw. obmiaru powykonawczego. Zaleca się: 1) uzupełnić procedury o zasady postępowania w przypadku stwierdzenia niedopełnienia przez Beneficjenta zasad konkurencyjności, 2) określić zasady szacowania wartości zakupów przez Beneficjentów zobowiązanych do zachowania zasad konkurencyjności. Zaleca się określić pojęcie dochodów incydentalnych oraz zasad postępowania w przypadku, gdy przychody incydentalne stanowią znaczącą część projektu. IZ dokonuje sprawdzenia zasadności udzielenia zamówień dodatkowych lub uzupełniających w oparciu o pyt. 48 Listy sprawdzającej - zgodność z zasadami udzielania zamówień publicznych o treści: Czy postanowienia umowy są zgodne z przedmiotem zamówienia opisanym w SIWZ i czy zakres świadczenia wykonawcy wynikający z umowy jest tożsamy z jego zobowiązaniem zawartym w ofercie?. W liście (bądź innym miejscu procedury) brak jest wyraźnego wskazania dla 36

37 kontrolujących, iż w trakcie kontroli należy ustalić, czy w badanym postępowaniu przetargowym wystąpiły zamówienia dodatkowe lub uzupełniające. W praktyce w trakcie prowadzenia kontroli Instytucja Zarządzająca ustala, czy w danym postępowaniu zostały udzielone zamówienia dodatkowe/ uzupełniające. W przypadku wystąpienia zamówień dodatkowych lub uzupełniających wypełniana jest Lista sprawdzająca - tryb zamówienia z wolnej ręki. Zaleca się uzupełnić procedury ww. zakresie. Procedury IZ przewidują weryfikację prawidłowości poniesienia wydatków przez Beneficjenta nie zobligowanego do stosowania ww. ustawy Prawo zamówień publicznych, poprzez udzielenie odpowiedzi na pytanie Nr 13 Listy sprawdzającej do kontroli na miejscu Czy Beneficjent zachował zasadę konkurencyjności przy dokonywaniu zakupów, do których nie mają zastosowania przepisy ustawy prawo zamówień publicznych? Pytanie to ma charakter ogólny. Lista sprawdzająca nie zawiera innych pytań zapewniających szczegółową analizę ww. zagadnienia w kontekście obowiązków nałożonych na beneficjenta w umowie o dofinansowanie tj. np. czy beneficjent: 1) zamieścił zapytanie ofertowe na stronie 2) właściwie udokumentował sposób wyboru wykonawcy. Zaleca się uszczegółowić procedury w ww. zakresie. Zaleca się uzupełnić procedury o zasady doboru próby projektów, mających podlegać kontroli trwałości w trybie kontroli na miejscu oraz zapewnić okresową analizę ryzyka sposobu doboru próby. Zaleca się uszczegółowić procedury kontroli na miejscu w sposób zapewniający właściwą weryfikację projektów realizowanych w ramach Działania 1.3. Instytucja Pośrednicząca w Certyfikacji przeprowadziła kontrolę planową (systemową), po zakończeniu której zostały sformułowane następujące zalecenia: Zalecenia o średniej istotności: - Obszar Informowanie o nieprawidłowościach: * Dokonywać bieżącego monitoringu nieprawidłowości w celu kompleksowego i poprawnego zgłaszania nieprawidłowości do właściwych instytucji; * Należy podjąć działania zmierzające do zgłoszenia nieprawidłowości nr RPSW/2011/Z13/00030 (projekt RPSW /08) w kwartalnym zestawieniu nieprawidłowości; Zalecenia o niskiej istotności: - Obszar Poprawność sporządzonego Poświadczenia i deklaracji wydatków oraz wniosku o płatność. Dołożenie staranności podczas sprawdzania na etapie weryfikacji wniosku o płatność zgodności danych zamieszczonych we wniosku z dokumentami źródłowymi. - Obszar Informowanie o nieprawidłowościach: * Przestrzeganie procedur zawartych w IW IZ RPOWŚ na lata w zakresie bezwzględnego i poprawnego stosowania obowiązujących wzorów dokumentów, stanowiących załączniki do IW IZ RPOWŚ w obszarze informowania o nieprawidłowościach; * Dokonanie korekty wprowadzonych błędnie zapisów oraz uzupełnienia brakujących pozycji w rejestrze nieprawidłowości za I kwartał 2011r.; 37

38 Fundusze Poręczeniowe * Rozważenie możliwości doprecyzowania niektórych zapisów Instrukcji wykonawczej IZ RPOWŚ (m. in. w zakresie parafowania dokumentów). W okresie sprawozdawczym Instytucja Zarządzająca RPOWŚ nie sformułowała zaleceń dotyczących realizacji Programu poza realokacją środków: W ramach Osi priorytetowej 1. Rozwój przedsiębiorczości z Działania 1.4 Wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu na realizację Działania 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, w kwocie 966,23 tys. EUR W ramach Osi priorytetowej 2. Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu z Działania 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych na realizację Działania 2.1 Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój, w wysokości EUR. W 2012 roku Komitet Monitorujący RPOWŚ nie sformułował żadnych rekomendacji w zakresie realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , poza wydaniem pozytywnej opinii dotyczącej realokacji środków Instrumenty Inżynierii Finansowej W ramach Osi priorytetowej 1. Rozwój przedsiębiorczości, zarezerwowano środki w wysokości EUR EFRR, na wspieranie instrumentów inżynierii finansowej Działanie 1.3 Tworzenie i rozbudowa funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych. Jedyny nabór wniosków w ramach niniejszego Działania odbył się w okresie od do roku (dostępna alokacja EUR). Przedmiotem oceny było 8 wniosków, o wartości całkowitej ,86 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Ogólna wartość 8 zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie wyniosła ,86 EUR natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,78 EUR. Wszystkie wnioski zaakceptowane pod względem formalnym zostały przekazane do oceny merytoryczno-technicznej. Do końca okresu sprawozdawczego Instytucja Zarządzająca RPOWŚ zawarła siedem umów: dwie na wsparcie funduszy poręczeniowych, na łączną kwotę ,22 EUR w tym dofinansowanie z EFRR ,48 EUR: Tytuł projektu Beneficjent wartość ogółem wartość dofinansowania = wartość dofinansowania ze środków UE Rozszerzenie działalności Świętokrzyskiego Funduszu Poręczeniowego Sp. z o.o. formą wspierania mikro, małych i średnich przedsiębiorców w Województwie Świętokrzyskim. Świętokrzyski Fundusz Poręczeniowy Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością , ,20 38

39 Fundusze Pożyczkow e Świętokrzyskie poręczenia kredytowe i pożyczkowe Agencja Rozwoju Regionalnego w Starachowicach , ,28 Suma , ,48 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych od Beneficjentów Natomiast pośrednicy finansowi do końca okresu sprawozdawczego zawarli 55 umów poręczenia w wysokości ,23 EUR (w tym dofinansowanie z EFRR wynosi ,39 EUR) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII wartość udzielonych poręczeń (mln EUR) 0,93 0,97 1,07 1,45 1,85 1,87 2,19 2,25 2,29 2,32 2,47 2,58 2,92 liczba udzielonych poręczeń Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych od Beneficjentów Postęp w przekazywaniu środków ostatecznym odbiorcom w ramach funduszy poręczeniowych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych od Beneficjentów pięć na wsparcie funduszy pożyczkowych, na łączną kwotę ,42 EUR, na łączną kwotę dofinansowania ze środków EFRR ,30 EUR: Tytuł projektu Beneficjent wartość ogółem Lokalny Fundusz Pożyczkowy jako zwrotne wsparcie finansowe dla MIKROPRZEDSIĘBIORSTW. wartość dofinansowania = wartość dofinansowania ze środków UE Fundacja Rozwoju Regionu PIERZCHNICA , ,03 39

40 Utworzenie i dokapitalizowanie Funduszu Pożyczkowego Województwa Świętokrzyskiego Sp. z o.o. Dokapitalizowanie Funduszu Pożyczkowego Ośrodka Promowania Przedsiębiorczości w Sandomierzu Świętokrzyski Fundusz Pożyczkowy Pożyczki dla świętokrzyskich MMŚP Fundusz Pożyczkowy Województwa Świętokrzyskiego Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością , ,10 Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej w Sandomierzu , ,97 Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości , ,37 "Agencja Rozwoju Regionalnego w Starachowicach" , ,83 Suma , ,30 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych od Beneficjentów Z uwagi na fakt, iż podpisanie umów oraz przekazanie środków na realizację wszystkich projektów z zakresu inżynierii finansowej miało miejsce w grudniu 2010 r., faktyczna realizacja projektów rozpoczęła się w 2011 roku i była kontynuowana w roku kolejnym. Pośrednicy finansowi do końca okresu sprawozdawczego podpisali 560 umów na udzielenie pożyczek o łącznej wartości ,80 EUR, na kwotę dofinansowania z EFRR ,33 EUR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII wartość udzielonych pożyczek (mln EUR) 9,30 9,41 9,86 10,60 11,52 12,73 13,71 15,02 15,43 15,79 17,19 17,85 18,67 liczba udzielonych pożyczek Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych od Beneficjentów Postęp w przekazywaniu środków ostatecznym odbiorcom w ramach funduszy pożyczkowych 40

41 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych od Beneficjentów Podział pożyczek według działania pożyczkobiorcy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych od Beneficjentów Przedsiębiorstwa o profilu usługowym oraz działające w sektorze handlowym stanowią najliczniejszą grupę podmiotów gospodarczych sięgających po pożyczki oferowane przez regionalnych pośredników finansowych. Przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie handlu nie są traktowani priorytetowo podczas udzielania dotacji bezpośrednich dostępnych w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata , chętnie więc korzystają z możliwości dofinansowania dostępnej w postaci pożyczek. W II połowie 2012 roku zostało przeprowadzone badanie ewaluacyjne, pn. Ocena skuteczności działania funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, które otrzymały dofinansowanie w ramach RPOWŚ Celem badania było zbadanie zasadności i adekwatności wyboru trybu realizacji przedsięwzięcia polegającego na dokapitalizowaniu funduszy pożyczkowych i poręczeniowych na terenie województwa świętokrzyskiego ze środków RPOWŚ, w porównaniu z alternatywnymi rozwiązaniami oraz ocena skuteczności i efektywności stosowanych instrumentów dla osiągnięcia wyznaczonych celów. Ocena ta ma 41

42 stanowić podstawę do dyskusji nad programowaniem zasad wsparcia przedsiębiorczości w przyszłej perspektywie finansowej UE i jest szczególnie ważna w związku z zapowiadanym szerszym wykorzystaniem instrumentów inżynierii finansowej w Programach Operacyjnych na lata Ponadto w trakcie ewaluacji przeprowadzona została analiza branżowa podmiotów korzystających ze wsparcia oferowanego w ramach badanych instrumentów finansowych. Szczegółowe informacje na temat badania znajdują się w pkt. 2.7 Monitorowanie i Ocena. Podział pożyczek według typu przedsiębiorstwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych od Beneficjentów Najwięcej pod względem wartości pożyczek udzielono mikroprzedsiębiorstwom. Jest to najliczniejsza i zarazem najbardziej niedoinwestowana grupa podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w regionie. Ze względu na wysokie koszty i skomplikowane warunki pozyskania kredytu oraz mało rozwiniętą ofertę bankową dla MŚP, szczególnego znaczenia nabiera możliwość dofinansowania przedsiębiorstwa ze środków, które oferują regionalne fundusze pożyczkowe Realizacja założeń Strategii EU 2020 Strategia Lizbońska była główną strategią rozwoju Unii Europejskiej, realizowaną w latach W marcu 2010 r. Rada Europejska przyjęła nową strategię rozwoju UE - "Europa 2020 strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, która ma zostać zrealizowana w latach Nowa strategia jest zarówno kontynuacją wizji rozwoju nakreślonej przez Strategię Lizbońską, jak i próbą odpowiedzi na słabości europejskiej gospodarki, które ze wzmożoną siłą ujawniły się podczas ostatniego kryzysu gospodarczego. Wraz z przyjęciem nowej strategii, Strategia Lizbońska przestała obowiązywać. 42

43 Kryzys gospodarczy, który dotknął państwa UE po 2008 r. uwidocznił liczne słabości strukturalne gospodarek europejskich. Nowa strategia unijna ma na celu wzmocnienie gospodarek państw UE poprzez podniesienie poziomu zatrudnienia, rozwój inteligentny i sprzyjający włączeniu społecznemu. Strategia Europa 2020 obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety: rozwój inteligentny - rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; rozwój zrównoważony - wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu - wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. W ramach ukierunkowania podejmowanych działań i zachęcania do postępów, państwa UE wyznaczyły 5 celów wymiernych do osiągnięcia w roku 2020 na poziomie unijnym: CEL 1: Osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia na poziomie 75% wśród kobiet i mężczyzn w wieku lat, w tym poprzez zwiększenie zatrudnienia młodzieży, osób starszych i pracowników nisko wykwalifikowanych oraz skuteczniejszą integrację legalnych imigrantów. CEL 2: Poprawa warunków prowadzenia działalności badawczo rozwojowej w szczególności z myślą o tym, aby łączny poziom inwestycji publicznych i prywatnych w tym sektorze osiągnął 3% PKB. CEL 3: Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20%, w porównaniu z poziomami z 1990 r.; zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii; dążenie do zwiększenia efektywności energetycznej o 20%. CEL 4: Podniesienie poziomu kształcenia zwłaszcza poprzez dążenie do zmniejszenia odsetka osób zbyt wcześnie kończących naukę do poniżej 10% oraz poprzez zwiększenie, do co najmniej 40% odsetka osób w wieku lat mających wykształcenie wyższe lub równoważne. CEL 5: Wspieranie włączenia społecznego zwłaszcza przez ograniczanie ubóstwa, mając na celu wydźwignięcie z ubóstwa lub wykluczenia społecznego, co najmniej 20 mln obywateli. Oprócz celów dla całej Unii Europejskiej każdy kraj członkowski we współpracy z Komisją Europejską zobowiązany został do określenia krajowych celów rozwoju w powyższych pięciu obszarach tak, aby po zsumowaniu wszystkich działań można było osiągnąć wyznaczone cele unijne. Polska ustaliła następujące wartości dla celów krajowych: Przyjmując krajowe cele Strategii Europa 2020, rządy biorą pod uwagę stan wyjściowy gospodarki, co oznacza, że kraje startujące z pozycji lepszej niż pozostałe powinny podjąć bardziej ambitne zobowiązania. Cel 1: 71% - wskaźnik zatrudnienia osób w wieku lat; Cel 2: 1,7% - wydatki Polski na inwestycje w B+R; Cel 3: 19% redukcja emisji gazów cieplarnianych, 15% udział OZE w konsumpcji energii, 13,6% wzrost efektywności energetycznej; 43

44 Cel 4: 4,5% - maksymalny odsetek osób przedwcześnie kończących naukę szkolną, 45% - minimalny odsetek osób z wyższym wykształceniem; Cel 5: 1,5-2mln - zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem. Jednym z najważniejszych instrumentów realizacji celów strategii Europa 2020 jest 7 projektów przewodnich. Projekty składają się z działań realizowanych zarówno na szczeblu unijnym jak i krajowym. Strategia Europa 2020 przewiduje następujące inicjatywy flagowe: Unia innowacji projekt na rzecz poprawy warunków ramowych i dostępu do finansowania badań i innowacji, tak by innowacyjne pomysły przeradzały się w nowe produkty i usługi, które z kolei przyczynią się do wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy; Młodzież w drodze projekt na rzecz poprawy wyników systemów kształcenia oraz ułatwiania młodzieży wejścia na rynek pracy; Europejska agenda cyfrowa projekt na rzecz upowszechnienia szybkiego Internetu i umożliwienia gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom czerpania korzyści z jednolitego rynku cyfrowego; Europa efektywnie korzystająca z zasobów projekt na rzecz uniezależnienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów, przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, większego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, modernizacji transportu oraz propagowania efektywności energetycznej; Polityka przemysłowa w erze globalizacji projekt na rzecz poprawy otoczenia biznesu, szczególnie w odniesieniu do MŚP, oraz wspierania rozwoju silnej i zrównoważonej bazy przemysłowej, przygotowanej do konkurowania na rynkach światowych; Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia projekt na rzecz modernizacji rynków pracy i wzmocnienia pozycji obywateli poprzez rozwój kwalifikacji przez całe życie w celu zwiększenia współczynnika aktywności zawodowej i lepszego dopasowania popytu do podaży na rynku pracy, między innymi dzięki mobilności siły roboczej; Europejski program walki z ubóstwem projekt na rzecz zapewnienia spójności społecznej i terytorialnej, tak aby korzyści płynące ze wzrostu gospodarczego i zatrudnienia były szeroko dostępne, a osoby ubogie i wykluczone społecznie mogły żyć godnie i aktywnie uczestniczyć w życiu społeczeństwa. Ponadto, Komisja Europejska opracowała zintegrowane wytyczne będące zestawem ogólnych zaleceń dla krajów członkowskich w różnych obszarach polityk gospodarczych, tak aby ich realizacja doprowadziła do szybkiego osiągnięcia głównych celów strategii Europa W porównaniu ze Strategią Lizbońską liczba zintegrowanych wytycznych została zredukowana z 24 do 10. Rok 2011 był pierwszym rokiem, w którym wdrażana była strategia Europa W 2012 r. nastąpił dalszy wzrost wydatkowania funduszy UE. Dobrze zainwestowane Fundusze Europejskie korzystnie wpływają na dynamikę wzrostu PKB, zwiększają konkurencyjność naszej gospodarki, pomagają rozwijać przedsiębiorczość i tworzyć nowe miejsca pracy. 44

45 Dzięki środkom z Unii coraz więcej Polaków ma dostęp do nowoczesnych dróg i szerokopasmowego Internetu. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , EUR, czyli ponad 87 % alokacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata wpisuje się w priorytety, obszary i cele Strategii EU Do końca 2012 roku Instytucja Zarządzająca zakontraktowała ok. 85 % przyznanej alokacji na projekty realizujące założenia strategii Europa W poszczególnych priorytetach i obszarach strategii sytuacja wygląda następująco: 1. Priorytet Rozwój inteligentny- rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji (smart growth) EUR, z czego ,29 EUR to kwota środków zakontraktowanych,: 1.1 Obszar Badania i rozwój, innowacje, przedsiębiorczość EUR, w tym ,47 EUR to wartość zawartych umów, 1.2 Obszar Społeczeństwo informacyjne EUR, dotychczas IZ zawarła umowy na kwotę ,67 EUR, 1.3 Obszar Edukacja EUR, wartość zawartych umów wynosi ,15 EUR 2. Priorytet Rozwój zrównoważony wspieranie gospodarki efektywnej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej (suistainable growth) ,24 EUR to wartość zakontraktowanych środków, alokacja na ten priorytet wynosi EUR: 2.1 Obszar Klimat, energia, mobilność ,24 EUR to wartość umów podpisanych przez IZ, natomiast wysokość alokacji na ten cel strategii wynosi EUR, 3. Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu - wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną (inclusive growth) alokacja na ten obszar wynosi EUR, z tego ,41 EUR to kwota zawartych umów: 3.1 Obszar Zatrudnienie i umiejętności 0,00 EUR, 3.2 Walka z Ubóstwem alokacja: EUR, ,41 EUR to wartość już zawartych umów. Analiza Osi priorytetowych RPOWŚ w odniesieniu Strategii Europa 2020 Priorytety Strategii UE 2020 Rozwój inteligentny - rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji - smart growth Obszary/cele strategii UE 2020 Badania i rozwój, innowacje, Przedsiębiorczość Otoczenie Biznesu Nazwa Działania PROWŚ Działanie 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, Działanie 1.2 Tworzenie i rozwój powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw, Działanie 1.3 Tworzenie i rozbudowa funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych, Działanie 1.4 Wsparcie instytucji otoczenia biznesu 45

46 Rozwój zrównoważony - wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej - suistainable growth Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu - wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną - inclusive growth Źródło: opracowanie własne Społeczeństwo informacyjne Edukacja Klimat, energia, mobilność Zatrudnienie i umiejętności Walka z ubóstwem Działanie 2.1 Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój Działanie 2.1 Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój Działanie 2.2 Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego Działanie 5.2 Podniesienie jakości usług publicznych poprzez wspieranie placówek edukacyjnych i kulturalnych Działanie 3.1 Rozwój nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu regionalnym i ponad regionalnym, Działanie 3.2 Rozwój systemów lokalnej infrastruktury komunikacyjnej, Działanie 4.1 Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej, Działanie 4.2 Rozwój systemów lokalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej Nie dotyczy Działanie 5.2 Podniesienie jakości usług publicznych poprzez wspieranie placówek edukacyjnych i kulturalnych, Działanie 6.1 Wzmocnienie regionalnych i subregionalnych ośrodków wzrostu, Działanie 6.2 Rewitalizacja małych miast Poziom zaangażowania środków UE w zawartych umowach i zatwierdzonych wnioskach o płatność w stosunku do przyznanej alokacji na Działania, które swym zakresem wpisują się obszary i cele strategiczne Strategii Europa

47 Źródło: opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK (07-13) oraz na podstawie danych zawartych w tabeli w załączniku I Matryca UE 2020 do niniejszego sprawozdania Regionalne programy operacyjne są jednym z instrumentów realizacji wyzwań, jakie przed państwami członkowskimi postawiła strategia Europa W odniesieniu do RPOWŚ jako najważniejsze działania prowadzące do pomyślnego spełnienia Strategii Europa 2020 wskazać należy: Działanie 3.1 Rozwój nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu regionalnym i ponad regionalnym, Działanie 3.2 Rozwój systemów lokalnej infrastruktury komunikacyjnej, Działanie 4.1 Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej, Działanie 4.2 Rozwój systemów lokalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej, które swym zakresem przyczyniają się do wspierania obszaru Klimat, energia, mobilność. Analizując podział alokacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata należy stwierdzić, iż najwięcej środków skierowane jest na realizację przedsięwzięć służących uniezależnieniu wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów, przejściu na gospodarkę niskoemisyjną, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, modernizacji transportu oraz propagowaniu efektywności energetycznej. Instytucja Zarządzająca w obszarze tym zakontraktowała blisko 82% przyznanej alokacji. Niemalże stuprocentowy poziom kontraktacji środków UE ma miejsce w obszarze otoczenie biznesu (przedsiębiorczość). Aby gospodarka UE mogła w pełni wykorzystać potencjał gospodarczy związany z rozwojem nowoczesnych technologii, w tym technologii informacyjno-komunikacyjnych niezbędne jest ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do jednolitego rynku, ze szczególnym uwzględnieniem innowacyjnych, małych i średnich przedsiębiorstw, zminimalizowanie przeszkód administracyjnych i podatkowych, oraz wspieranie rozwoju silnej i zrównoważonej bazy przemysłowej, przygotowanej do konkurowania na rynkach światowych. W okresie sprawozdawczym Instytucja Zrządzająca nie przeprowadziła analiz, badań ewaluacyjnych w zakresie wpływu implementacji Programu na realizację celów Strategii Europa

48 Poniżej zaprezentowano przykłady projektów objęte dofinansowaniem, które w najpełniejszy sposób przyczyniają się do realizacji priorytetów i celów Strategii UE Europa 2020: 1. Zakup i wdrożenie kompleksowych rozwiązań IT w Samodzielnym Publicznym Zespole Opieki Zdrowotnej we Włoszczowie, podstawą budowy regionalnego systemu ochrony zdrowia. Projekt realizowany w okresie od do r. Całkowita wartość projektu wynosi ok. 379,45 tys. EUR, w tym dofinansowanie z EFRR 307,98 tys. EUR. Zakupiony system IT, pozwala na poprawne ewidencjonowanie i rozliczanie pobytów pacjentów placówce oraz stwarza możliwość rozpoczęcia liczenia tzw. indywidualnych kosztów pobytu pacjenta na oddziale. Dane te pozwalają kadrze zarządczej na leprze i bardziej efektywne planowanie w przyszłości strategii rozwojowych dla Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej we Włoszczowie. Zakupiony system informatyczny dzięki zastosowaniu ogólnoświatowych standardów komunikacji danych medycznych, tj. DICOM 3.0 i HL7 pozwala na wymianę informacji (telemedycyne) z innymi placówkami medycznymi o wyższym stopniu referencji medycznych, dysponujących wyspecjalizowaną kadrą lekarską, np. Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach, Świętokrzyskie Centrum Kardiologii w Kielcach. Ponadto wdrożenie nowoczesnego i kompleksowego systemu informatycznego zapobiegnie w przyszłości ewentualnemu wykluczeniu cyfrowemu, pozwalając na dołączenie SP ZOZ we Włoszczowie do Elektronicznej Platformy Gromadzenia i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach-Medycznych opracowywanej przez Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Projekt wpisuje się w priorytet Rozwój inteligentny rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji smart growth. Inteligentny rozwój oznacza zwiększenie roli wiedzy i innowacji, jako sił napędowych naszego przyszłego rozwoju. Wymaga to podniesienia jakości edukacji, poprawy wyników działalności badawczej, wspierania transferu innowacji i wiedzy w Unii, pełnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych. Działania podjęte w ramach tego priorytetu uwolnią europejski potencjał innowacyjny, poprawią rezultaty procesu kształcenia oraz jakość i wyniki instytucji edukacyjnych, a także pozwolą wykorzystać gospodarcze i społeczne możliwości społeczeństwa cyfrowego. 2. I etap kanalizacji gminy Mniów - Budowa oczyszczalni ścieków dla aglomeracji Mniów oraz systemu kanalizacji sołectwa Mniów, Węgrzynów, Borki o całkowitej wartości inwestycji na ponad 3,88 mln EUR oraz wartości dofinansowania z EFRR na ponad 1,83 mln EUR. Projekt realizowany był w okresie od do r. Konieczność budowy nowej oczyszczalni ścieków wynika z ogromnej dysproporcji, jaka istnieje w zakresie zwodociągowienia i skanalizowania Gminy Mniów. Zaprojektowano kanalizację sanitarną jako grawitacyjno-ciśnieniową (suma długości 7,739 km) o przepustowości 225 m3/d. Zgodnie z warunkami przyłączenia odbiór ścieków odbywać się będzie do istniejącej kanalizacji sanitarnej w m. Mniów. Zaprojektowano trzy przepompownie ścieków wraz z rurociągami tłocznymi. Do systemu podłączono 282 gospodarstwa domowe składające się z 1050 osób (ilość ścieków odprowadzanych budowaną kanalizacją sanitarną 229 m 3 ). Przedmiotem projektu jest budowa jednej nowej oczyszczalnia ścieków tak aby mogła ona przyjmować i unieszkodliwiać ścieki z terenu całej aglomeracji (w tym dowożone taborem). 48

49 Do jej obsługi zostanie zatrudnione 5 osób. Projekt wpisuje się w priorytet Rozwój zrównoważony wspieranie gospodarki efektywnej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej (suistainable growth). Zrównoważony rozwój oznacza budowanie zrównoważonej i konkurencyjnej gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów, co wiąże się z promowaniem i wykorzystywaniem technologii przyjaznych środowisku. Dzięki takiemu podejściu Europa będzie mogła prosperować w niskoemisyjnym świecie ograniczonych zasobów, jednocześnie zapobiegając degradacji środowiska, utracie bioróżnorodności i niezrównoważonemu wykorzystywaniu zasobów. Działania te zwiększą również spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną. 3. II Etap Budowy Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Zawichoście. Całkowity koszt projektu wynosi 548,98 tys. EUR, w tym dofinansowanie z EFRR 178,85 tys. EUR. Projekt realizowany był w okresie od r. do r. Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Zawichoście jest placówką resocjalizacyjną dla młodzieży w wieku lat chłopców niedostosowanych społecznie, ale będących w normie intelektualnej. Swoim zasięgiem obejmuje obszar całej Polski. W skali kraju brakuje obecnie ponad 2000 miejsc dla młodzieży niedostosowanej społeczne. Ośrodek nie posiadał pomieszczeń do utworzenia sal izolacyjnych dla dzieci chorych, gabinetu lekarskiego, gabinetu pielęgniarki, pomieszczeń do prowadzenia zajęć terapeutycznych przez pedagoga i psychologa, pomieszczeń dla odwiedzających. Realizacja II etapu budowy pozwoliła na utworzenie dodatkowych sal dydaktycznych, do nauki zawodu, powstały pomieszczenia dla nauczycieli nauki zawodu i magazyny na potrzeby kierunków kształcenia zawodowego młodzieży niedostosowanej społecznie Powstały nowe miejsca pracy. Zrealizowanie II etapu budowy pozwoliło na rozpoczęcie kształcenia w atrakcyjnych zawodach oraz poszerzy ofertę placówki m.in. o utworzenie grupy rotacyjnej i grupy usamodzielnienia. W wyniku realizacji II etapu budowy w placówce znajdą miejsce osoby niepełnosprawne. Projekt wpisuje się w priorytet Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu-wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną (inclusive growth). Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu oznacza wzmocnienie pozycji obywateli poprzez zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia, inwestowanie w kwalifikacje, zwalczanie ubóstwa oraz modernizowanie rynków pracy, systemów szkoleń i ochrony socjalnej, aby pomóc ludziom przewidyać zmiany i radzić sobie z nimi oraz móc budować spójne społeczeństwo. Wraz z przyjęciem nowej strategii dotyczącej rozwoju Unii Europejskiej Europa 2020, został opracowany nowy Krajowy Program Reform, przyjęty przez Radę Ministrów 26 kwietnia 2011 r. Krajowy Program Reform koncentruje się na działaniach, które mają na celu odrabianie zaległości rozwojowych oraz budowę nowych przewag konkurencyjnych, w trzech obszarach priorytetowych: 49

50 Krajowy Program Reform - Obszary priorytetowe - Infrastruktura dla wzrostu zrównoważonego, który obejmuje kwestie budowy i modernizacji zarówno infrastruktury technicznej: drogowej, kolejowej, energetycznej, ochrony środowiska, jak również infrastruktury społecznej. Ponadto obszar ten obejmuje działania związane z tworzeniem efektywnego systemu zarządzania rozwojem. Innowacyjność dla wzrostu inteligentnego obejmujący kwestie rozwoju sektora B+R, zacieśniania współpracy między ośrodkami badawczymi a przedsiębiorstwami oraz zapewnienia odpowiednio wykwalifikowanych kadr. Aktywność dla wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu obejmujący kwestie kształcenia obywateli oraz aktywnych form przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i integracji społecznej osób wykluczonych. Regionalny Program operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata Osie priorytetowe i Działania - Oś priorytetowa 3. Podniesienie jakości systemu komunikacyjnego regionu, Oś priorytetowa 4. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej Oś priorytetowa 5. Wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport. Oś priorytetowa 2. Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu: Działanie 2.1. Rozwój innowacji oraz działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój Oś priorytetowa 5. Wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport: Działanie 5.2. Podniesienie jakości usług publicznych poprzez wspieranie placówek edukacyjnych i kulturalnych, Oś priorytetowa 6. Wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast Źródło: opracowanie własne Zalecenia Rady dla Polski z dnia 12 lipca 2011 roku sformułowane w sprawie Krajowego Programu Reform mają charakter systemowy i realizowane są na szczeblu krajowym Strategia UE dla Regionu Morza Bałtyckiego Zaprezentowana w 2009 roku Strategia Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego ma przede wszystkim na celu maksymalne wykorzystanie potencjału rozwojowego państw członkowskich i regionów w obszarze Morza Bałtyckiego, który jest zamieszkiwany przez blisko 100 mln ludzi. Uznano, że region ten, w którym aż osiem z dziewięciu państw należy do UE, stoi w obliczu naglących wyzwań, między innymi pogarszającego się stanu wody w Morzu Bałtyckim, niedostatecznych połączeń komunikacyjnych, barier handlowych i problemów z dostawą energii. Jako jedną z przyczyn nasilenia się tych niekorzystnych zmian, zidentyfikowano brak skutecznej koordynacji działań. Strategia opiera się na czterech fundamentach: stworzenie warunków dla zrównoważonego środowiska, rozwój dobrobytu w regionie, wzrost dostępności i atrakcyjności regionu, zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony w regionie. 50

51 Strategia Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego zawiera, m.in. plan działania zawierający wykaz 80 sztandarowych projektów. Jest to pierwsza tak kompleksowa strategia przygotowana przez UE na poziomie makroregionu. W latach region Morza Bałtyckiego otrzyma łącznie ponad 50 mld EUR wsparcia inwestycyjnego w ramach polityki spójności oraz innych funduszy UE, w tym 27 mld EUR na zwiększenie dostępności, prawie 10 mld EUR na ochronę środowiska, 6,7 EUR na konkurencyjność oraz 697 mld EUR na bezpieczeństwo i zapobieganie ryzyku. Z uwagi na fakt, iż Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata , w tym system celów i priorytetów oraz kryteriów wyboru operacji, tworzony był kilka lat przed przyjęciem Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego, nie przewidziano w nim odniesienia celów jak i kryteriów wyboru operacji do zapisów SUE RMB. W 2011 roku, przy okazji przeglądu śródokresowego programów operacyjnych, IZ RPOWŚ zaproponowała włączenie do treści Programu odniesienia celów SUE RMB do poszczególnych osi priorytetowych RPOWŚ Ponadto, dotychczas niemal wszystkie środki EFRR, w ramach RPOWŚ , zostały juz zakontraktowane. W związku z tym, odniesienia zakresu interwencji RPOWŚ do SUE RMB można dokonać jedynie w kontekście przyporządkowania poszczególnych osi priorytetowych oraz działań Programu do celów Strategii, jako stanowiące źródło finansowania jej założeń. RPOWŚ stanowi jedno z licznych źródeł finansowania Strategii Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego. Najbardziej bezpośredni wpływ zakresu interwencji przyjętego w poszczególnych osiach priorytetowych Programu można zaobserwować dla trzech pierwszych z czterech powyższych zagadnień. Stworzeniu warunków dla poprawy czystości środowiska naturalnego Bałtyku, sprzyja w głównej mierze wsparcie, zaplanowane do przekazania w ramach Osi priorytetowej 4. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej. Celem generalnym, przyświecającym realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata jest poprawa warunków sprzyjających budowie konkurencyjnej i generującej nowe miejsca pracy regionalnej gospodarki, w związku z czym, wszystkie przedsięwzięcia, ubiegające się o dofinansowanie w ramach Programu powinny wykazywać wpływ na poprawę stanu gospodarki regionu. Najbardziej bezpośrednią korelację z celem Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego, poświęconym rozwojowi dobrobytu w regionie, wykazuje Oś priorytetowa 1. Rozwój przedsiębiorczości i Oś priorytetowa 2. Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu. Kolejny fundament Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego, dotyczący wzrostu dostępności i atrakcyjności całego regionu, znajduje najpełniejsze odzwierciedlenie w Osi priorytetowej 3. Podniesienie jakości systemu komunikacyjnego regionu, Osi priorytetowej 4. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej, w części skierowanej na wsparcie inwestycji energetycznych, oraz Osi priorytetowej 5. Wzrost jakości infrastruktury społecznej, oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport. Ostatni z celów Strategii, poświęcony szeroko pojętym kwestiom bezpieczeństwa, choć w mniejszym stopniu, również może być realizowany poprzez projekty wspierane w ramach 51

52 RPOWŚ W Osi priorytetowej 3. są to przedsięwzięcia służące poprawie bezpieczeństwa komunikacyjnego, zaś w Osi priorytetowej 4. projekty mające na celu przeciwdziałanie zagrożeniom naturalnym. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata nie są realizowane projekty flagowe zidentyfikowane w Planie działań Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego. Do końca 2012 r., w obszarach interwencji związanych z SUE RMB, podpisano 857 umów na kwotę dofinansowania ze środków wspólnotowych wynoszącą ok EUR. Szczegółowe informacje zamieszczone są w załączniku VII. Tabela 7. SUE RMB Informacje na temat zgodności z prawem wspólnotowym W realizacji RPOWŚ przestrzegane są zasady polityk wspólnotowych. W okresie sprawozdawczym nie odnotowano żadnych problemów związanych z zachowaniem przepisów wspólnotowych na każdym etapie realizacji RPOWŚ Przestrzeganiu polityk wspólnotowych służą mechanizmy gwarantujące zgodność realizowanych operacji z przepisami wspólnotowymi (stosowne zapisy znajdują się w kryteriach wyboru projektów) oraz przestrzeganie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. Instytucja Zarządzająca RPOWŚ podjęła wszelkie odpowiednie środki zapewniające przestrzeganie polityk wspólnotowych. Podczas prac związanych z opracowaniem systemu wdrażania Programu, Instytucja Zarządzająca uwzględniała w przygotowywanych dokumentach przepisy wspólnotowe, w tym w szczególności rozporządzenia, wytyczne i komunikaty dotyczące zasad udzielania pomocy publicznej, rozporządzenia i dyrektywy określające tryb postępowania w zakresie wywierania wpływu na środowisko naturalne przez współfinansowane inwestycje, a także przepisy określające ramy polityki równości szans, efektywności energetycznej oraz odnoszące się do zamówień publicznych Zasada równości szans RPOWŚ realizowany jest z poszanowaniem zasady równości płci i niedyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, wyznanie lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Zasada równości szans na etapie programowania/wdrażania realizowana jest poprzez: wprowadzenie odpowiednich kryteriów wyboru projektów, Kryterium wpływ projektu na polityki horyzontalne - z wagą - 2 i maksymalną liczbą punktów możliwą do zdobycia 4 znajduje się w kryteriach punktowych przy następujących Działaniach RPOWŚ : 1.1. Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw 1.2 Tworzenie i rozwój powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw 1.3. Tworzenie i rozbudowa funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych 1.4. Wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu 52

53 2.1. Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój 2.2. Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego 2.3. Promocja gospodarcza i turystyczna regionu 2.4. Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych 5.1. Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia oraz przy następujących typach projektów występujących w ramach Osi priorytetowej 4 - Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej i Osi 6 - Wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast: Infrastruktura wodno-kanalizacyjna, oczyszczalnie ścieków Infrastruktura wodociągowa Gospodarka odpadami Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej Kryterium wpływ projektu na polityki horyzontalne - z wagą - 1 i maksymalną liczbą punktów możliwą do zdobycia 5 znajduje się również w Kryteriach Wyboru Projektów w ramach RPOWŚ przy następujących typach projektów: Kompleksowych projektach rewitalizacyjnych Projektach z zakresu Infrastruktury targowej i wystawienniczej Projektach dot. Poprawy systemów transportowych miast (w tym, dotyczących zakupu taboru transportu miejskiego, budowy lub modernizacji infrastruktury publicznego transportu pasażerskiego) w tym przypadku waga punktowa dla kryterium wynosi 2, a maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania dla tego kryterium 10. W Osi Priorytetowej 3 w kryteriach punktowych występujących przy projektach drogowych i dotyczących bezpieczeństwa funkcjonuje kryterium stopień wypełniania polityk horyzontalnych z wagą 2 i maksymalną liczbą punktów możliwą do zdobycia 6, a także przy projektach dotyczących zakupu taboru kolejowego z wagą 5 i maks. liczbą punktów możliwą do zdobycia 20. Stopień wpływu projektu na realizowanie zasady równości szans badany jest przez eksperta na etapie oceny merytoryczno technicznej wniosku o dofinansowanie. Wprowadzenie w/w kryteriów do Kryteriów Wyboru Projektów w ramach RPOWŚ ma na celu zagwarantowanie zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w realizowanych projektach, jak również premiowanie projektów dotyczących osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji (np. osoby niepełnosprawne, mniejszości etniczne i narodowe, migranci, osoby zamieszkujące tereny wiejskie, bezrobotni, osoby po 45 roku życia). zapewnienie równego dostępu do wsparcia udzielanego w ramach programu dla wszystkich typów potencjalnych beneficjentów (w tym osób z grup defaworyzowanych). W ramach RPOWŚ nie wprowadzono żadnych barier dla potencjalnych beneficjentów. zapewnienie równego dostępu do informacji nt. ogłaszanych konkursów. 53

54 W ramach RPOWŚ zapewniono równy i szeroki dostęp do informacji na temat ogłaszanych konkursów poprzez ogłoszenia prasowe i stronę internetową Dodatkowo szeroką informacje na temat Programu jak i ogłaszanych konkursów dostarcza potencjalnym beneficjentom Punkt Informacyjny o RPOWŚ zlokalizowany w strukturach Instytucji Zarządzającej RPOWŚ Na etapie monitorowania zasada równości szans zrealizowana została poprzez: dobór członków KM z zachowaniem równych proporcji pomiędzy przedstawicielami obu płci Wśród 55 członków i stałych zastępców Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata jest 16 kobiet. gromadzenie niektórych danych na temat realizowanych projektów w podziale na płeć Niektóre wskaźniki realizacji celów RPOWŚ monitorowane są w podziale na płeć, na przykład: Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji Programu (brutto), w tym: - dla kobiet - dla mężczyzn Liczba utworzonych miejsc pracy we wspartych MŚP (brutto, zatrudnienie w pełnym wymiarze) w tym: - mężczyźni - kobiety zapewnianie równego dostępu do informacji nt. realizacji programu Wszelkie informacje związane z RPOWŚ umieszczane są na stronie internetowej Programu: Dotychczasowe działania Instytucji Zarządzającej RPOWŚ w zakresie zachowania zasady równych szans realizowane będą w toku wdrażania Programu w latach kolejnych. Zgodnie z artykułem 16 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. wszystkie działania w ramach RPO WŚ odbywały się z poszanowaniem zasady równości szans i zapobiegania dyskryminacji mniejszości oraz osób niepełnosprawnych zarówno na poziomie Programu, jak również na poziomie realizacji projektów. Na etapie programowania zapewniono dostęp osobom zainteresowanym do informacji i możliwość wpływu na zapisy dokumentu. W każdym priorytecie RPOWŚ wskazano na stosowanie zasady równości szans przy aplikowaniu o środki unijne. Wymaga się stosowania zasady równości szans przez beneficjenta, który będzie musiał wykazać zgodność zgłaszanego projektu z polityką równych szans, zarówno na etapie ubiegania się o dofinansowanie projektu, jak również w toku realizacji projektu, co znajduje potwierdzenie we wskaźnikach monitoringowych w zakresie nowych miejsc pracy z zachowaniem równego dostępu dla kobiet i mężczyzn. Polityka równych szans poprzez zapewnienie równości płci przyczyni się do pozytywnych zmian na rynku pracy. Działania realizowane w zakresie infrastruktury społecznej poprawią jej dostępność dla osób niepełnosprawnych, poprzez zlikwidowanie barier. Zasada równości szans jest stosowana na etapie wdrażania RPOWŚ, w tym poprzez zapewnienie równego dostępu osób do udziału w pracach Komitetu Monitorującego. 54

55 Ponadto podejmowane są odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną na poszczególnych etapach realizacji RPOWŚ. W okresie sprawozdawczym IZ RPOWŚ nie prowadziła uzgodnień partnerskich w zakresie realizacji zasady równych szans Zasada partnerstwa W celu zapewnienia przejrzystości zasad przyznawania i wykorzystania środków w ramach RPOWŚ na wszystkich etapach jego realizacji zastosowanie ma zasada partnerstwa, zgodnie z wymaganiami art. 11 rozporządzenia Rady (WE) 1083/2006 oraz prawa krajowego. Realizacja zasady partnerstwa na etapie programowania: Prace nad Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata trwały od momentu ogłoszenia przez ministerstwo właściwe ds. rozwoju regionalnego harmonogramu prac nad programami operacyjnymi, tj. od stycznia 2005 r. Przygotowanie RPOWŚ , zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1083/2006, odbywało się na zasadach partnerstwa. Partnerstwo w województwie świętokrzyskim budowane jest na zasadzie współpracy podmiotów ze sfery gospodarczej (przedsiębiorcy, instytucje reprezentujące przedsiębiorstwa), społecznej (organizacje pozarządowe) oraz rządowej i samorządowej. Podstawą prawną działań konsultacyjnych projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata (RPOWŚ ) były zapisy ustawy o Narodowym Planie Rozwoju z dnia 20 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 116, poz z późn. zm.) oraz Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie trybu i terminów konsultacji, współdziałania i współpracy przy opracowywaniu Narodowego Planu Rozwoju, programów operacyjnych i strategii wykorzystania Funduszu Spójności z dnia 13 stycznia 2005 r. (Dz. U nr 10 poz. 74). Według tych przepisów przeprowadzone były konsultacje projektu dokumentu z partnerami ze strony rządowej, samorządowej, gospodarczej oraz ze sfery społecznej. W dniu 26 grudnia 2006 r. weszła w życie ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (z dnia 6 grudnia 2006 r., Dz. U nr 227 poz. 1658), której przepisy określiły zasady przeprowadzenia konsultacji strategii rozwoju, programów operacyjnych oraz planów wykonawczych. Na mocy art. 6 tej ustawy proces konsultacji Programu uzupełniono o uzyskanie opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Konsultacje projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata rozpoczęły się 30 marca 2005 r. podczas konferencji konsultacyjnej Narodowego Planu Rozwoju na lata , podczas której Marszałek Województwa przedstawił główne założenia programu regionalnego. W okresie od 10 czerwca do połowy grudnia 2005 r. odbyło się 16 powiatowych i środowiskowych spotkań konsultacyjnych. W konsultacjach uczestniczyli przedstawiciele różnego rodzaju podmiotów i środowisk: struktur administracji państwowej, agencji, jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych, organizacji skupiających 55

56 rolników, przedsiębiorców, związków zawodowych, środowisk naukowych jak również osoby prywatne. Konferencje i spotkania organizowane były we współpracy i w porozumieniu z jednostkami samorządu terytorialnego, Świętokrzyskim Urzędem Wojewódzkim oraz partnerami społecznymi i gospodarczymi. W pierwszym okresie konsultacji odbyły się dwa spotkania. Konsultacje Projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata kontynuowane były w ramach Europejskiej Debaty Publicznej w województwie świętokrzyskim. Lp. Data Miejsce Kazimierza Wielka Modliszewice (godz. 10) Pińczów (godz. 13) Busko-Zdrój Opatów Sandomierz Starachowice Skarżysko - Kamienna Połaniec Staszów Ostrowiec Świętokrzyski Zagnańsk Ostrowiec Świętokrzyski Jędrzejów Odbyły się również dwie duże konferencje regionalne: w lipcu 2006 r. (w ramach konsultacji Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego, Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020 oraz RPOWŚ ) oraz w listopadzie 2006 r. w cyklu podsumowania Europejskich Debat Publicznych oraz konsultacji powiatowych i środowiskowych. Ponadto w październiku 2005 r. odbyła się konferencja międzyregionalna w Lublinie dla województw: świętokrzyskiego, lubelskiego i podkarpackiego. W roku 2006 nastąpiła istotna zmiana w treści projektu RPOWŚ , spowodowana ostateczną decyzją Komisji Europejskiej odnośnie zasady jednofunduszowości programów, co spowodowało wyłączenie z projektu Programu priorytetów finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. Pierwszy projekt RPOWŚ , współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, został przyjęty i skierowany do konsultacji społecznych przez Zarząd Województwa w dniu 28 lutego 2006 roku. Projekt został pozytywnie zaopiniowany przez Wojewodę Świętokrzyskiego pod względem zgodności celów Programu z celami Strategii Rozwoju Kraju oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia. 56

57 W dniach marca 2006 r. projekt RPOWŚ był przedmiotem spotkania z Przedstawicielami Komisji Europejskiej Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej. W okresie marzec czerwiec 2006 odbywały się spotkania konsultacyjne w ramach spotkań roboczych, konferencji, seminariów w układzie samorządów terytorialnych lub grup środowiskowych: seminarium Perspektywy rozwoju województwa świętokrzyskiego w oparciu o fundusze strukturalne w latach , zorganizowane przez Staropolską Izbę Przemysłowo-Handlową w Kielcach w dniu 9 marca, konferencja pt. Wsparcie z funduszy UE w latach 2006 i , która odbyła się w dniu 14 marca w Kielcach, konferencja Fundusze Unijne Innowacyjne Technologie, zorganizowana w Starachowicach w dniu 21 marca, spotkanie z Prezydentami Miast, Burmistrzami i Wójtami Gmin Województwa Świętokrzyskiego, odbyte w dniu 26 kwietnia w Korytnicy k. Szydłowa, konferencja pt. Targi, Kongresy, Konferencje i Usługi Towarzyszące, przeprowadzona w Urzędzie Miejskim w Kielcach w dniu 15 maja, seminarium współorganizowane przez Akademię Świętokrzyską i Urząd Marszałkowski Budowanie regionalnego systemu innowacji analiza strukturalna gospodarki regionu świętokrzyskiego i jej wykorzystanie pod kątem podnoszenia konkurencyjności i innowacyjności regionu, w dniu 22 maja, spotkanie konsultacyjne w siedzibie Stowarzyszenia Forum Pracodawców, spotkanie z przedstawicielami przedsiębiorców, w dniu 23 maja, spotkanie z Radnymi Powiatu Pińczowskiego w dniu 22 czerwca. Założenia projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata prezentowane były również podczas dwóch konferencji regionalnych współorganizowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Urząd Marszałkowski we współpracy z Wojewodą Świętokrzyskim 10 kwietnia 2006 r. w sprawie Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (komplementarny do RPOWŚ) oraz 11 maja 2006 r. w sprawie konsultacji Narodowej Strategii Spójności (NSRO). W trakcie konsultacji na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego poświęconej polityce regionalnej dostępny był projekt konsultowanego dokumentu, a wszyscy zainteresowani mogli przekazywać uwagi, także za pośrednictwem poczty elektronicznej. Zasada partnerstwa realizowana jest również podczas wdrażania programu, na etapie naboru projektów do indykatywnego wykazu indywidualnych projektów kluczowych RPOWŚ , jak i monitorowania jego realizacji oraz ewaluacji. W realizację RPOWŚ zaangażowane są: właściwe dla Programu władze regionalne, lokalne i miejskie oraz inne władze publiczne; partnerzy społeczno-gospodarczy. 57

58 Realizacja zasady partnerstwa na etapie realizacji RPOWŚ zapewniona jest w głównej mierze przez uczestnictwo partnerów ze strony samorządowej oraz partnerów społeczno-gospodarczych w Komitecie Monitorującym RPOWŚ W skład KM RPOWŚ wchodzą wyłonieni, zgodnie z Wytycznymi nr 3 Ministra Rozwoju Regionalnego dotyczącymi komitetów monitorujących z dnia 15 maja 2007 r., przedstawiciele następujących podmiotów: Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego; Instytucji Pośredniczącej Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki; Konwentu Powiatów Województwa Świętokrzyskiego; Konwentu Wójtów, Burmistrzów i Prezydentów Województwa Świętokrzyskiego; Wojewody Świętokrzyskiej; ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, jako Instytucji Koordynującej RPO; ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, jako Instytucji Koordynującej Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia; ministra właściwego ds. gospodarki, jako Instytucji Koordynującej proces lizboński w Polsce; Instytucji Pośredniczącej w Certyfikacji; organizacji pozarządowych z terenu świętokrzyskiego; środowiska akademicko-naukowego; Kościoła i związków wyznaniowych. W posiedzeniach Komitetu uczestniczą również obserwatorzy i osoby z głosem doradczym bez prawa do głosowania, reprezentujący m.in. Komisję Europejską, Urząd Kontroli Skarbowej, Związek Miast Polskich, Związek Gmin Polskich, Związek Powiatów Polskich, Związek Województw Rzeczypospolitej Polskiej, Unię Miasteczek Polskich, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Na etapie ewaluacji realizacja zasady partnerstwa w okresie sprawozdawczym polegała na umieszczaniu na stronie internetowej raportów ze wszystkich realizowanych w ramach RPOWŚ badań ewaluacyjnych i umożliwianiu przez to udziału partnerów społeczno-gospodarczych, władz samorządowych i organizacji pozarządowych w analizie ewaluacji dotyczących realizacji programu. Zadania z zakresu ewaluacji w ramach IZ RPOWŚ wykonuje Jednostka Ewaluacyjna. W działanie tej jednostki zaangażowane są osoby zarówno z Instytucji Zarządzającej, jak również spoza IZ, dla zachowania bezstronności. Jednostka wykonuje swoje zadania zgodnie z Planem ewaluacji RPOWŚ oraz przygotowanymi corocznie Okresowymi Planami Ewaluacji. Dokumenty te, po konsultacji z IZ RPOWŚ , Grupą Sterującą Ewaluacją oraz Krajową Jednostką Oceny, przekazywane są na ręce Komitetu Monitorującego RPOWŚ W okresie sprawozdawczym przeprowadzono dwa badania ewaluacyjne: 58

59 Analiza i ocena wydatkowania środków w ramach RPOWŚ na projekty z zakresu edukacji, kultury, turystyki i sportu oraz zbadanie potrzeb samorządów lokalnych w zakresie tego typu inwestycji w latach Ocena skuteczności działania funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, które otrzymały dofinansowanie w ramach RPOWŚ Na obecnym etapie wdrażania Programu Instytucja Zarządzająca nie sformułowała dodatkowych rekomendacji w zakresie wdrażania zasady partnerstwa. Dotychczasowe działania IZ RPOWŚ w tym obszarze kontynuowane będą w toku wdrażania Programu w latach kolejnych. W kolejnym okresie programowania instrumentami realizacji zasady partnerstwa mogą być m.in: - grupy robocze pracujące nad przygotowaniem PO w danym obszarze tematycznym (uchwałą Zarządu Województwa nr 1838/13 z dnia 24 kwietnia 2013 r. została powołana Grupa robocza ds. Rekomendacji do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata oraz Zespół Redakcyjno-Programowy ds. opracowania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata ), - konferencje, warsztaty, spotkania konsultacyjne, - konsultacje PO prowadzone online, - udział przedstawicieli partnerów społecznych i gospodarczych w pracach komitetu monitorującego - udział przedstawicieli partnerów społecznych i gospodarczych w pracach grup roboczych ds. ewaluacji. Instytucja Zarządzająca realizuje swoje zadania, zgodnie z wymaganiami art. 11 Rozporządzenia nr 1083/2006 oraz prawa krajowego, w ścisłej współpracy z właściwymi władzami regionalnymi, lokalnymi, miejskimi i innymi władzami publicznymi, a także partnerami społeczno gospodarczymi, w tym odpowiednimi podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie, partnerów zajmujących się zagadnieniami z zakresu środowiska naturalnego oraz organizacjami pozarządowymi i podmiotami odpowiedzialnymi za wspieranie równości kobiet i mężczyzn. Szeroko prowadzone konsultacje społeczne RPOWŚ zagwarantowały udział wszystkich przedstawicieli społeczności regionalnej, w tym jednostek samorządu terytorialnego, strony rządowej oraz partnerów społecznych i gospodarczych. Podstawowym narzędziem stosowania zasady partnerstwa na etapie wdrażania Programu jest Komitet Monitorujący, który zapewnia partnerom udział w najważniejszych decyzjach dotyczących RPOWŚ, w szczególności w zakresie kryteriów wyboru projektów, monitorowania realizacji i oceny postępu realizacji Programu, w tym także nieprawidłowości. Instytucja Zarządzająca wymaga od beneficjentów przestrzegania zasady partnerstwa zarówno na etapie przygotowania jak i realizacji projektów. Współpraca będzie realizowana z pełnym poszanowaniem odpowiednich kompetencji instytucjonalnych, prawnych i finansowych każdej kategorii partnerów. Zasada partnerstwa realizowana jest przez ścisłą współpracę, współodpowiedzialność za przeprowadzane działania oraz dialog wszystkich partnerów zaangażowanych w realizację zadań stojących przed Komitetem Monitorującym Regionalny Program Operacyjny 59

60 W skład KM RPO wchodzą przedstawiciele strony rządowej, władz regionalnych i lokalnych, partnerów społeczno-gospodarczych, uczelni wyższych, organizacji pozarządowych oraz Komisji Europejskiej, wyłonieni zgodnie z Wytycznymi nr 3 Ministra Rozwoju Regionalnego dotyczącymi komitetów monitorujących z dnia 15 maja 2007 r. Wpływ programu na środowisko Każdy dokument programowy podejmujący problematykę rozwoju społeczno-gospodarczego, mimo że uwzględnia wymogi ochrony środowiska i zasady zrównoważonego rozwoju, może spowodować pewne niekorzystne zmiany w środowisku. Dla określenia wpływu realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata na środowisko przyrodnicze, stworzono Prognozę oddziaływania na środowisko RPOWŚ Zgodnie z zapisami ustawowymi rolą prognozy jest sprawdzenie, czy w rozwiązaniach przyjętych w projekcie Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do 2020 roku zabezpieczony został we właściwy sposób interes środowiska przyrodniczego. Ma ona również wykazać, czy przyjęte w tym dokumencie rozwiązania mają na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, chronią przed powstawaniem konfliktów i zagrożeń oraz określić w jakim stopniu warunki realizacji rozwiązań przyjętych w Programie mogą oddziaływać na środowisko. Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na to środowisko, zawarte w Prognozie, mają charakter ilościowy lub jakościowy. Głównym źródłem danych w tym zakresie są dane statystyczne oraz raporty Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Z uwagi na fakt, iż do końca 2012 r. zakończona została realizacja 48 projektów z zakresu gospodarki wodno-kanalizacyjnej oraz 7 z obszaru energetyki, można zaobserwować ich pozytywny wpływ na stan środowiska naturalnego oraz wkład do poprawy statystyk, dotyczących np. liczby ludności korzystającej z sieci kanalizacji, która wzrosła o 67,80 tys. począwszy od 2005 roku, czyli o ponad 10 %. wartości procentowej oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych w stosunku do ścieków wymagających oczyszczenia, która zmniejszyła się o 20,50 pkt procentowych, w stosunku do wartości sprzed rozpoczęcia realizacji Programu, udziału odpadów poddanych odzyskowi w ogólnej ilości odpadów (z wyłączeniem komunalnych) wytworzonych, który zwiększył się z 71,10 % do 97,50 %, czyli 26,40 pkt procentowych, udziału energii z odnawialnych źródeł (moc zainstalowana), który zwiększył się trzykrotnie z 3,30 MW w 2005 roku do 9,70 MW w roku 2012, udziału produkcji energii z OZE w produkcji ogółem - odnotowano bardzo duży wzrost z 0,2 % w 2005 roku do 10,40 % w 2012 roku. 60

61 2.3. Napotkane znaczące problemy oraz podjęte środki zaradcze W 2012 roku Instytucja Zarządzająca RPOWŚ podczas realizacji Programu nie napotkała znaczących problemów, w związku z tym nie zostały podjęte żadne środki zaradcze Zmiany w kontekście realizacji programów operacyjnych (w stosownych przypadkach) SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W 2012 ROKU (ŹRÓDŁO KOMUNIKAT O SYTUACJI SPOŁECZNO GOSPODARCZEJ W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM Z DNIA 29 STYCZNIA 2013 ROKU WYDANY PRZEZ URZĄD STATYSTYCZNY W KIELCACH) Rynek Pracy W grudniu 2012 r. na rynku pracy w województwie świętokrzyskim utrzymała się, zapoczątkowana w sierpniu 2012 r., słaba tendencja wzrostowa przeciętnego miesięcznego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw w skali roku. Stopa bezrobocia rejestrowanego osiągnęła wyższy poziom niż przed rokiem (15,8%, wobec 15,2%). Umiarkowany wzrost zatrudnienia dotyczył przede wszystkim sektora prywatnego, a wyraźny spadek sektora publicznego. W porównaniu z grudniem 2011 r. zatrudnienie najbardziej zwiększyło się w: administrowaniu i działalności wspierającej (o 10,4%), dostawie wody; gospodarowaniu ściekami i odpadami; rekultywacji (o 4,9%), oraz budownictwie (o 3,5%). Z kolei największy spadek odnotowano w: transporcie i gospodarce magazynowej (o 10,6%) oraz zakwaterowaniu i gastronomii (o 10,2%). 61

62 Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach W okresie styczeń-grudzień 2012 r. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 117,1 tys. osób i w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku zwiększyło się o 0,5% (przed rokiem wzrost wyniósł 1,5%). W kraju przekroczyło wielkość sprzed roku o 0,1% (w 2011 r. o 3,2%). W 2012 r. przeciętne zatrudnienie w sektorze prywatnym zwiększyło się o 1,2% w porównaniu z notowanym w 2011 r. (do 105,9 tys. osób), podczas gdy w sektorze publicznym liczebność kadry pracowniczej zmniejszyła o 5,5% do 11,2 tys. osób. Na przestrzeni roku udział osób zatrudnionych w sektorze prywatnym zwiększył się o 0,6 p. proc. do 90,4%.W okresie dwunastu miesięcy 2012 r. największy wzrost przeciętnego zatrudnienia w skali roku odnotowano w sekcji administrowanie i działalność wspierająca (o 8,4%), a spadek w zakwaterowaniu i gastronomii(o 12,9%). Ze względu na rodzaj działalności w 2012 r., w strukturze zatrudnienia większość stanowiły jednostki przemysłowe (51,8% ogółu zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw, przy czym w przedsiębiorstwach przetwórstwa przemysłowego znalazło zatrudnienie 45,4%). W relacji do stanu odnotowanego w 2011 r. wskazane udziały zmniejszyły się odpowiednio o: 0,5 p. proc. i 0,6 p. proc. Duży odsetek zatrudnionych grupowały także jednostki handlowe (20,4% wobec 20,5% w 2011 r.) oraz budowlane, w których udział zwiększył się o 0,7 p. proc. do 11,6%. Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach 62

63 W końcu grudnia 2012 r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy wyniosła 86,7 tys. osób i była większa o 5,0% (tj. o 4,1 tys. osób) niż w poprzednim miesiącu oraz większa o 4,2% (tj. o 3,5 tys. osób) niż rok wcześniej. Kobiety stanowiły 49,1% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych, tj. o 2,5 p. proc. mniej niż przed rokiem. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia kształtowały się następująco: Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach Województwo świętokrzyskie należy do grupy województw o wysokiej stopie bezrobocia plasując się na 11 lokacie. Nadal do powiatów o najwyższej stopie bezrobocia należą powiaty: skarżyski (26,5% wobec 25,8% przed rokiem) i konecki (22,4%, wobec 22,7%), a o najniższej buski (9,0% wobec 8,6%) i pińczowski (10,0% wobec 9,5%). W porównaniu z analogicznym okresem 2011 roku w dwunastu powiatach stopa bezrobocia wzrosła, przy czym w największym stopniu w powiecie kieleckim (o 1,2 p. proc. do 19,6%). Wskaźnik zmniejszył się natomiast w powiatach: koneckim (o 0,3 p. proc) oraz kazimierskim (o 0,1 p. proc. do 12,5%). 63

64 Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach Na przestrzeni 12 miesięcy 2012 r. w urzędach pracy zarejestrowało się 101,9 tys. osób wobec 103,3 tys. rok wcześniej. Z liczby tej 82,8 tys. osób, tj. 81,2% zarejestrowało się po raz kolejny (w 2011 r. 82,6%). Zamieszkali na wsi stanowili 53,5% ogółu nowo rejestrujących się (w 2011 r. 53,0%). W okresie styczeń-grudzień 2012 r. z ewidencji urzędów pracy wyrejestrowano 98,4 tys. osób wobec 102,2 tys. rok wcześniej. Główną przyczyną pozostało podejmowanie pracy, przy czym odsetek tych osób zmniejszył się w stosunku do 2011 r. z 43,4% do 42,8%, w tym pracy niesubsydiowanej z 37,3% do 35,7%. Jednocześnie odnotowano spadek udziału osób, które utraciły status bezrobotnego w wyniku nie potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy z 24,5% do 22,5%. 64

65 Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach Liczba ofert pracy zgłoszonych od początku roku 2012 przez zakłady do urzędów pracy wyniosła 26,2 tys., tj. o 3,8 tys. więcej niż w poprzednim roku. Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach W okresie 12 miesięcy minionego roku wydatkowano z Funduszu Pracy tys. zł wobec tys. zł w analogicznym okresie 2011 r. Najwięcej przeznaczono na zasiłki dla bezrobotnych (50,5%) oraz na realizację programów na rzecz promocji zatrudnienia (44,2%). Wynagrodzenia Wzrost przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń nominalnych w sektorze przedsiębiorstw w skali roku notowano w każdym z miesięcy 2012 r. 65

66 Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach Przemysł i budownictwo W okresie styczeń-grudzień 2012 r. produkcja sprzedana przemysłu wyniosła (w cenach bieżących) 23162,2 mln zł i była (w cenach stałych) o 0,6% wyższa niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Wśród działów o znaczącym udziale w sprzedaży najwyższy wzrost wystąpił, podobnie jak po III kwartałach 2012 r., w produkcji wyrobów z drewna, korka, słomy i wikliny o 112,6%. Wysoka dynamika produkcji pojazdów samochodowych, przyczep i naczep w IV kwartale sprawiła, że w całym 2012 r. była ona wyższa niż rok wcześniej o 24,8%. Pomimo malejącej dynamiki stosunkowo wysoki wzrost utrzymał się w produkcji papieru i wyrobów z papieru (o 12,8%), jak również w produkcji artykułów spożywczych (o 7,4%). W porównaniu z rokiem poprzednim w dalszym ciągu malała sprzedaż w jednostkach produkujących wyroby z metali o 8,2% oraz z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych o 5,0%, a także maszyny i urządzenia o 2,8%. 66

67 Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach Dynamika (w cenach stałych) i struktura (w cenach bieżących) produkcji sprzedanej przemysłu kształtowały się następująco: Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach W okresie styczeń grudzień 2012 r. produkcja sprzedana budownictwa osiągnęła wartość 5355,0 mln zł, tj. o 9,1% większą w porównaniu z analogicznym okresem 2011 r. Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach 67

68 W okresie styczeń-grudzień 2012 r. produkcja budowlano-montażowa ukształtowała się na poziomie 3021,1 mln zł, tj. o 12,6% wyższym od notowanego przed rokiem. Wzrost odnotowano w jednostkach zajmujących się wznoszeniem budynków (chociaż nieco wolniejszy niż po III kwartałach) oraz robotami budowlanymi specjalistycznymi. Spadek produkcji utrzymywał się w przedsiębiorstwach zajmujących się przede wszystkim budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej. Budownictwo mieszkaniowe W grudniu 2012 r. w porównaniu z analogicznym miesiącem poprzedniego roku zmniejszyła się liczba mieszkań oddanych do użytkowania (o 24, 4%), zwiększyła się natomiast liczba mieszkań, których budowę rozpoczęto oraz mieszkań, na realizację których wydano pozwolenia (wzrost odpowiednio o 280,9% i 34,1%). W okresie styczeń-grudzień 2012 r. oddano do użytkowania 3094 mieszkania, tj. o 4,4% więcej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Wzrost liczby zrealizowanych mieszkań odnotowano w budownictwie indywidualnym, mniej natomiast powstało mieszkań w budownictwie komunalnym oraz przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem. Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach Przeciętna powierzchnia mieszkania oddanego do użytkowania w okresie dwunastu miesięcy 2012 r. wyniosła 110,6 m2 i była o 2,4 m2 większa niż mieszkania oddanego w okresie styczeń grudzień 2011 roku. Spadek przeciętnej powierzchni mieszkania odnotowano w budownictwie indywidualnym, przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem, a także w budownictwie komunalnym. Najwięcej mieszkań przekazano do użytkowania w m. Kielce (810) oraz w powiecie kieleckim (674). Najmniej wybudowano w powiecie kazimierskim 40, opatowskim 55 oraz pińczowskim 56. Mieszkania o największej powierzchni użytkowej powstały w powiecie kazimierskim (153,7 m2). Najmniejsze (poniżej 100 m2) wybudowano w m. Kielce (74,6 m2), powiecie skarżyskim (92,3 m2) oraz powiecie sandomierskim (94,1 m2). 68

69 Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach Rynek wewnętrzny W grudniu 2012 r. w ujęciu rocznym nastąpił spadek (w cenach bieżących) zarówno sprzedaży detalicznej (o 3,1%), jak i sprzedaży hurtowej (o 20,8%). W odniesieniu do grudnia 2011 r. wśród grup podmiotów handlowych i niehandlowych o znaczącym udziale w sprzedaży detalicznej, większą niż przed rokiem sprzedaż odnotowano w grupach: pozostała sprzedaż detaliczna w niewyspecjalizowanych sklepach (o 66, 3%), meble, RTV, AGD (o 16, 2%) oraz żywność, napoje i wyroby tytoniowe (o 5,7%). Największy spadek wartości sprzedaży zanotowano w grupie pojazdy samochodowe, motocykle, części (33,7%). Ubiegłorocznego poziomu sprzedaży nie uzyskano także w grupach: farmaceutyki, kosmetyki, sprzęt ortopedyczny (spadek o 28, 3%), paliwa (o 14, 9%), prasa, książki, pozostała sprzedaż w wyspecjalizowanych sklepach (o 12, 5%) oraz pozostałe (o 8,4%). 69

70 Źródło: komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej w województwie świętokrzyskim z dnia 29 stycznia 2013 roku wydany przez Urząd Statystyczny w Kielcach Podsumowanie W 2012 r. utrzymał się niewielki wzrost przeciętnego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw w skali roku (0,2%), był on jednak wyraźnie niższy niż w 2011 r. (0,8%). Na przestrzeni 2012 r. liczebność kadry pracowniczej zwiększyła się o 0,5%, podczas gdy w 2011 r. wzrosła o 1,5%. Według stanu na 31 XII 2012 r. stopa bezrobocia rejestrowanego wyniosła 15,8% i była wyższa zarówno stopy bezrobocia rejestrowanego przed miesiącem, jak i przed rokiem o 0,6 p. proc. W 2012 r. odnotowano poprawę warunków płacowych w sektorze przedsiębiorstw, a skala ich wzrostu była nieco większa niż przed rokiem (4,5% wobec 4,2%). Niemniej jednak grudzień 2012 r. był miesiącem z jedną z najniższych dynamik w skali roku 102,5 (w grudniu 2011 r. wskaźnik ten osiągnął 105,8). Słabszy wynik odnotowano jedynie w listopadzie 100,6. W III kwartale 2012 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych w skali roku wzrosły w podobnym stopniu, jak w analogicznym okresie 2011 r. (4,4% wobec 4,5%). Wzrost cen zanotowano we wszystkich grupach towarów i usług z wyjątkiem odzieży i obuwia. W największym stopniu podrożały opłaty i usługi związane z transportem oraz żywność i napoje bezalkoholowe. W grudniu 2012 r. ceny większości artykułów żywnościowych były wyższe niż przed rokiem. Wzrosły również koszty utrzymania mieszkania, transportu. Więcej płacono za towary i usługi związane z kulturą, jak również ze zdrowiem. Grudzień 2012 r. był kolejnym miesiącem, w którym notowano podwyżki cen na rynku rolnym. W omawianym miesiącu wzrosły w skali roku przeciętne ceny większości podstawowych produktów rolnych na targowiskach oraz ceny pszenicy, ziemniaków i drobiu w skupie. Biorąc pod uwagę przeciętne ceny uzyskane na przestrzeni roku odnotowano wzrost cen większości produktów zwierzęcych oraz 70

71 mleka, natomiast spadek cen ziemniaków. W tym samym czasie wzrosły także ceny pszenicy w skupie oraz żyta na targowiskach. Produkcja sprzedana przemysłu w grudniu 2012 r. ukształtowała się na poziomie niższym o 12,2% niż w ub. roku, podczas gdy przed rokiem odnotowano jej wzrost o 4,4%. W ujęciu rocznym produkcja budowlano-montażowa zmniejszyła się o 6,6% wobec spadku o 11,9% w grudniu 2011 r. Z kolei w okresie styczeń-grudzień 2012 r. produkcja przemysłowa wzrosła o 0,6% wobec 8,6% w 2011 r., natomiast budowlanomontażowa zwiększyła się odpowiednio o 12,6% w 2012 r. i 16,8% w 2011 r. Według wstępnych danych w grudniu 2012 r. przekazano do użytkowania 366 mieszkań, tj. o 24,4% mniej niż przed rokiem, podczas gdy liczba mieszkań przekazana na przestrzeni 2012 r. (3094) była o 4,4% wyższa niż w roku 2011 (w 2011 r. w relacji do 2010 r. odnotowano wzrost na poziomie 30,2%). W grudniu 2012 r. sprzedaż detaliczna zmniejszyła się w skali roku o 3,1% (przed rokiem jej wzrost osiągnął 11,3%). Z kolei sprzedaż hurtowa była o 20,8% niższa niż osiągnięta w grudniu 2011 r., podczas gdy przed rokiem odnotowano jej wzrost o 11,7%. W 2012 r. sprzedaż detaliczna wzrosła w skali roku w mniejszym stopniu niż w 2011 r. (2,7% wobec 10,3%), natomiast sprzedaż hurtowa zmniejszyła się o 9,5% wobec odnotowanego w 2011 r. wzrostu o 9,1%. Konstruując interwencję na nowy okres programowania Unii Europejskiej Instytucja Zarządzająca dokona dogłębnej analizy sytuacji społeczno-gospodarczej w regionie, aby w jak najlepszy sposób zaplanować Program Operacyjny na lata Definiowaniu zakresu tematycznego PO towarzyszy analiza jego wymiaru terytorialnego umożliwiająca określenie jaki zakres interwencji jest najbardziej adekwatny do danego typu obszaru Zasadnicze modyfikacje na mocy art. 57 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006 (w stosownych przypadkach) Do końca 2012 roku IZ RPOWŚ nie odnotowała przypadków, w których stwierdzono zasadnicze modyfikacje na mocy art. 57 rozporządzenia nr 1083/ Komplementarność z innymi instrumentami Wstęp Komplementarność pomocy udzielanej w ramach RPOWŚ z pomocą udzielaną w ramach innych programów operacyjnych wynika z art. 9 rozporządzenia nr 1083/2006 i została ujęta już w samym Programie, w którym jest mowa, iż Działania w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego są komplementarne do: Działań w ramach PO IG w szczególności w zakresie: inwestycji w innowacje, badań i rozwoju nowoczesnych technologii, przedsiębiorczości, społeczeństwa informacyjnego; 71

72 Działań w ramach PO IŚ w szczególności w zakresie: transportu, środowiska, energetyki, infrastruktury społecznej; Działań w ramach PO RPW - w szczególności w zakresie: infrastruktury drogowej, instytucji otoczenia biznesu, szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. W samym Programie zawarto też odniesienie do komplementarności z EFS: Przedsięwzięcia realizowane ze środków EFRR i Funduszu Spójności przyczyniać się będą do sprawnej i efektywnej realizacji celów PO KL, finansowanego z EFS. Różnorodne wparcie w zakresie zasobów ludzkich w ramach PO KL, w połączeniu z efektami inwestycji infrastrukturalnych, umożliwią szybsze osiągnięcie celów spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej oraz działaniami finansowanymi z EFRROW i EFR: Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata będzie, w synergiczny sposób z programami współfinansowanymi z EFRROW i EFR, wspierał wspólne obszary interwencji skierowane na rozwój obszarów wiejskich i zależnych od rybactwa, takie jak np.: rozwój infrastruktury ochrony środowiska, rozwój infrastruktury społecznej, wspieranie przedsiębiorczości. Komplementarność została również wskazana w Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych RPOWŚ , z opisaniem jej zakresu przy każdym Działaniu. Na przykład przy Działaniu 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw komplementarność z innymi działaniami i priorytetami określono w sposób następujący: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Oś priorytetowa Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, działania: Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw; Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Oś priorytetowa 3. Kapitał dla innowacji, Działanie 3.1. Inicjowanie działalności innowacyjnej, Oś priorytetowa 4. Inwestycje w innowacyjne, Działanie 4.4. Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym, Oś priorytetowa 5. Dyfuzja innowacji, Działanie 5.1. Wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym, Oś priorytetowa 6. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym, Działanie 6.1 Paszport do eksportu, Oś priorytetowa 8 Społeczeństwo informacyjne zwiększanie innowacyjności gospodarki, Działanie 8.1. Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej; Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (projekt) Priorytet IV Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska, Działanie Wsparcie systemów zarządzania środowiskowego, Działanie Racjonalizacja gospodarki zasobami i odpadami, Działanie Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie wdrażania najlepszych dostępnych technik (BAT), Działanie Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie gospodarki wodno ściekowej, Działanie Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza, Działanie Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów poużytkowych lub niebezpiecznych; 72

73 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących, Działanie 2.1 Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki, Działanie 2.2 Wsparcie dla systemu adaptacyjności kadr, Priorytet VIII PO KL Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, Poddziałanie Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw Wpływ działalności KM/PKM, Instytucji i Grup na zapewnienie koordynacji i komplementarności wsparcia Komitet Koordynacyjny NSRO Komitet Koordynacyjny NSRO zapewnia koordynację pomiędzy instrumentami finansowymi UE Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej (EFRR, EFS, FS, EFRROW, EFR) na poziomie krajowym. Grupa robocza ds. koordynacji i komplementarności Podstawę prawną powołania i działalności Grupy roboczej ds. koordynacji i komplementarności w ramach Komitetu Koordynacyjnego NSRO na lata stanowi uchwała nr 26 Komitetu Koordynacyjnego Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata z dnia r. w sprawie powołania Grupy roboczej ds. koordynacji i komplementarności. Zgodnie z nią do zadań Grupy należy: koordynacja działań realizowanych w ramach programów operacyjnych na lata dofinansowanych ze środków polityki spójności, Wspólnej Polityki Rolnej, Wspólnej Polityki Rybackiej oraz działań finansowanych ze środków krajowych w ramach polityki rozwoju; monitorowanie komplementarności wdrażania działań poszczególnych programów operacyjnych w ramach NSRO, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej w obszarach interwencji dotyczących m.in. przedsiębiorczości, innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, społeczeństwa obywatelskiego, społeczeństwa informacyjnego, środowiska, rozwoju zasobów ludzkich, zatrudnienia, transportu, kultury, turystyki, B+R, rozwoju obszarów wiejskich; wypracowywanie propozycji rozwiązań służących zapewnieniu komplementarności projektów finansowanych ze środków funduszy UE, w tym poprawie sposobów wdrażania wybranych obszarów strategicznych; analiza kwestii o charakterze horyzontalnym w ramach NSRO i opracowywanie spójnych propozycji rozwiązań do zastosowania w systemie realizacji NSRO; przedkładanie KK NSRO rekomendacji służących optymalizacji efektywności polityki spójności w Polsce na poziomie operacyjnym. W ramach grupy zostały utworzone 4 zespoły zadaniowe: 1. Zespół zadaniowy ds. przedsiębiorczości i innowacyjności; 73

74 2. Zespół zadaniowy ds. edukacji, szkolnictwa wyższego, infrastruktury edukacyjnej i spraw społecznych; 3. Zespół zadaniowy ds. transportu; 4. Zespół zadaniowy ds. koordynacji regionalnej i obszarów wiejskich. W 2012 r. odbyły się trzy posiedzenia Grupy w następujących terminach: XVII. posiedzenie w dn. 21 lutego 2012 r.; XVIII. posiedzenie w dn. 17 maja 2012 r.; XIX. posiedzenie w dn. 4 lipca 2012 r.; W trakcie siedemnastego posiedzenia Grupy roboczej, 21 lutego 2012 r., miały miejsce m.in.: prezentacja wyników badania ewaluacyjnego, pn. Komplementarność wsparcia w ramach komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w województwie mazowieckim"; dyskusja o kwestiach problemowych dotyczących linii demarkacyjnej; głosowanie nad projektem Uchwały Nr 4 Grupy roboczej ds. koordynacji i komplementarności przy Komitecie Koordynacyjnym Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata w sprawie rekomendowania Komitetowi Koordynacyjnemu Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata projektu uchwały w sprawie przyjęcia definicji komplementarności, podsumowanie prac Grupy w 2011 r. (informacja na temat sprawozdania z działalności Grupy) oraz dyskusja nt. kierunków prac Grupy w 2012 roku. W dniu 17 maja 2012 r. odbyło się osiemnaste posiedzenie Grupy roboczej ds. koordynacji i komplementarności. W trakcie spotkania omówiono m.in.: wyniki analizy dotyczącej realizacji zasady komplementarności w ramach programów operacyjnych polityki spójności w okresie programowania , wyniki badania ewaluacyjnego pn. Analiza komplementarności podejmowanych interwencji w ramach RPO WO z innymi instrumentami wsparcia w województwie opolskim", kwestię dopuszczalności odstępstw od linii demarkacyjnej. W trakcie dziewiętnastego posiedzenia Grupy roboczej, które odbyło się 4 lipca 2012 roku, omówiono: ostateczną propozycję procedury umożliwiającej odstępstwa od linii demarkacyjnej pomiędzy programami operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej, która zostanie przedłożona Komitetowi Koordynacyjnemu Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia ; proponowane działania na rzecz komplementarności programów operacyjnych na lata ; instrumenty rozwoju terytorialnego w latach , w tym przede wszystkim zintegrowane inwestycje terytorialne i rozwój kierowany przez społeczność lokalną 74

75 oraz najbardziej aktualne wyniki negocjacji państw członkowskich z Komisją Europejską w tym zakresie; wyniki ankiety na temat komplementarności, skierowanej do beneficjentów przez Instytucję Zarządzającą Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata Działania prowadzone w ramach prac Grupy roboczej przynoszą wymierne efekty. Przede wszystkim zaliczyć do nich można promowanie zasady komplementarności i mechanizmów na rzecz jej zapewnienia wśród instytucji zaangażowanych we wdrażanie Funduszy Europejskich. Na przestrzeni niespełna czterech lat działalności Grupy w ramach wszystkich programów polityki spójności podjęto prace mające na celu zapewnienie i wzmacnianie komplementarności interwencji. Świadczą o tym, m.in. wyniki kilkunastu badań ewaluacyjnych dotyczących komplementarności wsparcia (zleconych przez instytucje zarządzające KPO/RPO oraz instytucje pośredniczące I. stopnia PO KL), a także raporty roczne z realizacji poszczególnych programów. Instytucje zaangażowane we wdrażanie Funduszy Europejskich w ww. sprawozdaniach rocznych wykazują stosowanie mechanizmów na rzecz koordynacji i komplementarności zawartych w opracowanych w ramach prac Grupy Rekomendacji horyzontalnych dla instytucji zaangażowanych we wdrażanie PO/RPO w ramach NSRO w zakresie koordynacji i komplementarności podejmowanych działań. Do efektów rzeczowych wypracowanych w ramach prac Grupy w 2012 roku zaliczyć należy, m. in. wypracowanie definicji komplementarności: komplementarność polityk, strategii, programów, działań, projektów to ich dopełnienie się prowadzące do realizacji określonego celu. Powodem podjęcia działań była konieczność zapewnienia jednolitego rozumienia i stosowania pojęci komplementarności przez wszystkie instytucje zaangażowane we wdrażanie Funduszy Europejskich. W trakcie prac nad definicją komplementarności przyjęto następujące założenia: nie należy skupiać się na opracowaniu słownikowej definicji komplementarności, tylko definicji na potrzeby wdrażania funduszy europejskich. definicja komplementarności powinna odnosić się jednocześnie do poziomu makro (dokumentów programowych) jak i mikro (pojedynczych projektów), należy uwypuklić fakt, że komplementarność jest relacją (np. relacją pomiędzy projektami, które dzięki temu, że się uzupełniają, przyczyniają się do realizacji określonego celu), zasadne jest zorientowanie definicji komplementarność na jej celowość, pojecie komplementarności powinno być tak samo interpretowane zarówno przez beneficjentów, jak i ekspertów oceniających wnioski o dofinansowanie. Pozwoli to na wzmocnienie wagi kryterium komplementarności w procedurze selekcji projektów, w definicji komplementarność należy umieszczać odwołania do efektu synergii. Synergii nie należy traktować jako cechy komplementarności, ponieważ może ona wystąpić niezależnie od komplementarności. 75

76 Ponadto, opracowano propozycję działań na rzecz komplementarności programów operacyjnych na kolejną perspektywę finansową Informacje na temat stosowanych mechanizmów i narzędzi służących zapewnieniu koordynacji i komplementarności wsparcia oraz ich oceny Kryterium komplementarności w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , jako jedno z kryterium wyboru projektów, znajduje się w następujących Działaniach: 3.1. Rozwój nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, 3.2. Rozwój systemów lokalnej infrastruktury komunikacyjnej, 4.1. Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej, 4.2. Rozwój systemów lokalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej 5.1. Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia, 5.2. Podniesienie jakości usług publicznych poprzez wspieranie placówek edukacyjnych, i kulturalnych, 5.3. Inwestycje w sferę dziedzictwa kulturowego, turystyki i sportu, 6.1. Wzmocnienie regionalnych i sub-regionalnych ośrodków wzrostu, 6.2. Rewitalizacja małych miast. Ponadto IZ stosuje mechanizmy, które są spójne z rekomendacjami horyzontalnymi dla instytucji zaangażowanych we wdrażanie i koordynację PO/RPO w ramach NSRO w zakresie koordynacji i komplementarności podejmowanych działań: a) Wspólna realizacja inwestycji przez kilka podmiotów: Lidera i Partnerów projektu; b) Lista projektów kluczowych możliwość zgłaszania przez różne środowiska propozycji projektów do Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych, co sprzyjać ma wyborowi projektów w jak największym stopniu rozwiązujących zidentyfikowane w regionie problemy, przynoszące jak największą wartość dodaną; c) Uwzględnianie podczas oceny projektów informacji nt. komplementarności projektu z innymi przedsięwzięciami, zawartych we wniosku o dofinansowanie oraz studium wykonalności; d) Podejmowanie przez Instytucję Zarządzającą RPOWŚ i inne instytucje odpowiedzialne za realizację programów operacyjnych, działań informacyjnych i promocyjnych dot. tematyki komplementarności oraz korzyści płynących z komplementarności projektów; e) Upowszechnienie wiedzy nt. projektów realizowanych na danym obszarze, bądź podobnych tematycznie, poprzez funkcjonowanie portali internetowych, poświęconych regionalnym oraz krajowym mapom dotacji zrealizowanych projektów w ramach NSRO i NPR ; f) Zapisy w dokumentach Programowych dotyczące zgodności projektów wybieranych do dofinansowania z zapisami Linii Demarkacyjnej przyjętej przez KK NSRO; 76

77 g) Koordynacja terminów ogłaszanych konkursów w ramach podobnych obszarów wsparcia w ramach RPOWŚ , oraz pomiędzy RPOWŚ i innymi programami operacyjnymi (Działanie 4.1 i 4.2, Działanie 3.1 i 3.2 oraz Działanie 6.1 i Działanie 6.2). Instytucja Zarządzająca nie przeprowadzała badania na temat efektywności poszczególnych mechanizmów, dlatego też na obecnym etapie trudno jest ocenić, które narzędzie w największym stopniu przyczyniło się do zapewnienia koordynacji i komplementarności udzielanego wsparcia Cross-financing W RPOWŚ nie przewidziano zastosowania mechanizmu cross financingu Koordynacja i komplementarność jako przedmiot badań ewaluacyjnych W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , w 2012 roku nie przeprowadzono badania ewaluacyjnego w zakresie koordynacji i komplementarności. W 2013 roku również nie przewidziano przeprowadzenia badania w tym obszarze Przykłady projektów komplementarnych Przykłady projektów komplementarnych przedstawiono w Załączniku XI. Projekty komplementarne Mechanizmy unikania podwójnego finansowania działań realizowanych w ramach polityki spójności z działaniami realizowanymi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej opis rozwiązań, które zostały wypracowane w celu określenie zakresu interwencji poszczególnych funduszy, jak również działań podejmowanych przez właściwe instytucje w celu zapewnienia przestrzegania realizacji linii demarkacyjnej Przestrzeganie zapisów linii demarkacyjnej oraz praktyczne zapewnianie komplementarności udzielanego wsparcia funduszy strukturalnych z innymi instrumentami finansowymi w tym z PROW oraz z PO Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich realizowane jest w ramach RPOWŚ przede wszystkim poprzez udział przedstawiciela IZ RPOWŚ wraz z innymi przedstawicielami Instytucji Zarządzających programami operacyjnymi Polityki Spójności oraz Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybołówstwa w pracach Komitetu Koordynacyjnego Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (Narodowej Strategii Spójności); zmiany wprowadzone do Linii demarkacyjnej w danym okresie sprawozdawczym 5 kwietnia 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 65 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. 77

78 W odstępstwach dopuszczalnych od linii demarkacyjnej wprowadzono kolejne podpunkty odnoszące się do: projektów w RPO województwa dolnośląskiego (RPO WD), które dotyczą lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej; Celem zapobiegania podwójnemu finansowaniu, beneficjenci są zobowiązani składać oświadczenia o niefinansowaniu określonej inwestycji z innego programu operacyjnego zgodnie z procedurami określonymi dla RPO WD. projektów w RPO województwa dolnośląskiego (RPO WD), które dotyczą różnorodności gatunkowej oraz ochrony siedlisk. Celem zapobiegania podwójnemu finansowaniu, beneficjenci są zobowiązani składać oświadczenia o niefinansowaniu określonej inwestycji z innego programu operacyjnego zgodnie z procedurami określonymi dla RPO WD. 5 kwietnia 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 66 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. - W kategorii interwencji: 53, dziedzina: Nadzwyczajne zagrożenia środowiska i monitoring jego stanu, w kolumnie Regionalne Programy Operacyjne / PO Kapitał ludzki (komponent regionalny), w odniesieniu do zapobiegania i ograniczania skutków zagrożeń naturalnych oraz przeciwdziałania poważnym awariom ze środków EFRR: zapis w brzmieniu: Ww. ograniczenie kwotowe nie dotyczy projektów o znaczeniu regionalnym realizowanym przez jednostki Państwowej Straży Pożarnej. został zmieniony na zapis: Ww. ograniczenie kwotowe nie dotyczy projektów o znaczeniu regionalnym realizowanym przez jednostki Państwowej Straży Pożarnej oraz jednostki Policji. 18 kwietnia 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 67 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. - W kategorii interwencji: 01, 02, 03, 04, 07, 62, dziedzina: B+R, w kolumnie Regionalne Programy Operacyjne / PO Kapitał ludzki (komponent regionalny), w odniesieniu do działania 1.4 PO IG: zapis w brzmieniu: Wsparcie dla projektów celowych W województwach, gdzie zaplanowano taki instrument (zgodnie z obowiązującymi programami pomocowymi regulującymi zasady udzielania pomocy publicznej w działaniach 1.4 i 4.1 PO IG) - analogiczny do działań 1.4 i 4.1 w PO IG max. wartość projektu do 400 tys. PLN. Został zmieniono na zapis: Wsparcie dla projektów celowych Maksymalna wartość części badawczej projektu 3 mln PLN.. 78

79 - W kategorii interwencji: 01, 02, 03, 04, 07, 62, dziedzina: B+R, w kolumnie Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spójności, w odniesieniu do działania 1.4 PO IG: zapis w brzmieniu: Wsparcie dla projektów celowych Działanie 1.4 Wsparcie projektów celowych oraz Działanie 4.1 Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R W ramach PO IG przedsiębiorca składa jeden wniosek do połączonych działań 1.4 i 4.1 spójny projekt na badania prowadzone przez przedsiębiorców (1.4) oraz wdrożenia ich wyników (4.1). Dla województw, które zaplanowały wsparcie w tym zakresie do PO IG kwalifikują się projekty o wartości min. 400 tys. PLN na działanie 1.4. Dla pozostałych województw wsparcie w PO IG bez ograniczeń kwotowych.. zmieniono na zapis: Wsparcie dla projektów celowych Działanie 1.4 Wsparcie projektów celowych minimalna wartość projektu 3 mln PLN.. 23 kwietnia 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 68 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. - W kategorii interwencji: 10-15, dziedzina: Społeczeństwo informacyjne, w kolumnie Regionalne Programy Operacyjne / PO Kapitał ludzki (komponent regionalny), w odniesieniu do działania 8.1 PO IG: zapis w brzmieniu: Wsparcie dla mikro- i małych przedsiębiorstw działających min. 12 miesięcy, realizujących projekty ICT. Zmieniono na zapis: Wsparcie dla mikro- i małych przedsiębiorstw działających min. 12 miesięcy, realizujących projekty ICT. W przypadku mikro- i małych przedsiębiorstw działających od 12 do 24 miesięcy, wsparcie udzielane jest jeżeli posiadają siedzibę (w tym filię lub oddział, jeśli wynika to z dokumentów rejestrowych) lub miejsce zamieszkania w województwie, w którym zaplanowano nabór projektów z zakresu ICT w konkursach dla mikro- i małych przedsiębiorstw tj. w województwie kujawsko-pomorskim, lubelskim, lubuskim lub wielkopolskim. W przypadku wniosków o dofinansowanie składanych przez przedsiębiorstwa do RPO z ww. województw, konieczna weryfikacja na podstawie oświadczeń składanych przez przedsiębiorstwa czy projekt nie jest przedmiotem dofinansowania ze środków 8.1 PO IG.. - W kategorii interwencji: 10-15, dziedzina: Społeczeństwo informacyjne, w kolumnie Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spójności, w odniesieniu do działania 8.1 PO IG: zapis w brzmieniu: Wsparcie dla mikro- i małych przedsiębiorstw prowadzących działalność nie dłużej niż 1 rok od dnia rejestracji. Wsparcie w formie dotacji na realizację indywidualnych projektów mających na celu świadczenie usług drogą elektroniczną i ewentualne wytworzenie produktów cyfrowych niezbędnych do świadczenia tych usług. Wartość projektów: min. 20 tys. PLN, max. 1 mln PLN. zmieniono na zapis: Wsparcie w formie dotacji na realizację projektów mających na celu świadczenie usług drogą elektroniczną i ewentualne wytworzenie produktów cyfrowych niezbędnych do świadczenia tych usług. Wsparcie dla mikro- i małych przedsiębiorstw prowadzących działalność nie dłużej niż 24 miesiące. W przypadku mikro- i małych przedsiębiorstw prowadzących działalność od 12 do 24 miesięcy, wsparcie udzielane jest jeżeli posiadają siedzibę lub miejsce zamieszkania w województwach, w których w ramach RPO nie 79

80 zaplanowano naborów projektów z zakresu ICT w konkursach dla mikro- i małych przedsiębiorstw. Weryfikacja na podstawie oświadczeń składanych przez przedsiębiorstwa czy projekt nie jest przedmiotem dofinansowania ze środków RPO. Wartość projektów: min. 20 tys. PLN, max. 700 tys. PLN.. 30 kwietnia 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 69 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. W odstępstwach dopuszczalnych od linii demarkacyjnej wprowadza się kolejny podpunkt: Budowa zintegrowanego systemu gospodarki odpadami komunalnymi dla gmin regionu ciechanowskiego, realizowanego w ramach RPO Województwa Mazowieckiego przez Związek Gmin Regionu Ciechanowskiego. Celem zapobiegania podwójnemu finansowaniu, beneficjenci są zobowiązani składać oświadczenia o niefinansowaniu określonej inwestycji z innego programu operacyjnego zgodnie z procedurami określonymi dla RPO Województwa Mazowieckiego. 11 maja 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 70 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. - W kategorii interwencji: 01, 02, 03, 04, 07, 62, dziedzina: B+R, w kolumnie Regionalne Programy Operacyjne / PO Kapitał ludzki (komponent regionalny), zapis w akapicie dotyczącym działań w RPO komplementarnych do działania 4.2 PO IG, w brzmieniu: Wsparcie zakupu środków trwałych niezbędnych do prowadzenia prac B+R - wartość projektu do 400 tys. PLN. Został zmieniony na zapis: Wsparcie projektu inwestycyjnego związanego z nabyciem środków trwałych niezbędnych do prowadzenia prac B+R - wartość projektu do 400 tys. PLN. Dopuszczalne inwestycje o wartości projektu równej i wyższej niż 400 tyś PLN, jednak niższej niż 2 mln PLN, jeśli są prowadzone w województwach, w których zaplanowano instrument analogiczny do działania 4.2 PO IG, tj. dolnośląskim, lubelskim, łódzkim, opolskim, podkarpackim, podlaskim i wielkopolskim i kujawsko-pomorskim. W przypadku wniosków o dofinansowanie składanych do RPO z ww. województw, konieczna weryfikacja na podstawie oświadczeń składanych przez wnioskodawców czy projekt nie jest przedmiotem dofinansowania ze środków działania 4.2 PO IG.. - W kategorii interwencji: 01, 02, 03, 04, 07, 62, dziedzina: B+R, w kolumnie Programy Operacyjne na poziomie centralnym, zapis w akapicie dotyczącym działania 4.2 PO IG, w brzmieniu: Działanie 4.2 Stymulowanie działalności B+R przedsiębiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego. Minimalna wartość wydatków kwalifikowalnych projektu inwestycyjnego związanego z nabyciem środków trwałych niezbędnych do prowadzenia prac B+R wynosi 400 tys. PLN. Wartość projektu nie przekracza 2 mln PLN. zmieniono na zapis: Działanie 4.2 Stymulowanie działalności B+R przedsiębiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego. Minimalna wartość wydatków kwalifikowalnych projektu inwestycyjnego związanego z nabyciem środków trwałych 80

81 niezbędnych do prowadzenia prac B+R wynosi 400 tys. PLN dla projektów realizowanych w województwach, w których nie przewidziano wsparcia analogicznego dla działania 4.2. W województwach, w których zaplanowano instrument analogiczny do działania 4.2 PO IG minimalna wartość projektu finansowanego ze środków PO IG wynosi 2 mln PLN. Wartość projektu realizowanego w działaniu 4.2 nie przekracza 10 mln PLN. Weryfikacja na podstawie oświadczeń składanych przez wnioskodawców czy projekt nie jest przedmiotem dofinansowania ze środków RPO. - W kategorii interwencji: 05, 07, 08, 09, dziedzina: Innowacje, Przedsiębiorczość, Mikroprzedsiębiorstwa, Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw, w kolumnie Programy Operacyjne na poziomie centralnym, zapis w akapicie dotyczącym działania 4.5 PO IG, w brzmieniu: Działanie 4.5 Wsparcie dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki wsparcie dla przedsiębiorców na nowe inwestycje w sektorze produkcyjnym i usługowym, w tym także centra B+R. Projekty inwestycyjne przedsiębiorców: w sektorze produkcyjnym wartość projektu większa niż 160 mln PLN tworzące co najmniej 150 nowych miejsc pracy. W sektorze usługowym: tworzące co najmniej 100 nowych miejsc pracy, centra B+R, wartość projektu powyżej 2 mln PLN wzrost zatrudnienia nie mniejszy niż 10 osób personelu B+R.. zmieniono na zapis: Działanie 4.5 Wsparcie dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki wsparcie dla przedsiębiorców na nowe inwestycje w sektorze produkcyjnym i usługowym, w tym także centra B+R. Projekty inwestycyjne przedsiębiorców: w sektorze produkcyjnym: wartość projektu większa niż 160 mln PLN tworzące co najmniej 150 nowych miejsc pracy. w sektorze usługowym tworzące co najmniej 100 nowych miejsc pracy, centra B+R: wartość projektu powyżej 10 mln PLN, wzrost zatrudnienia nie mniejszy niż 10 osób personelu B+R. W przypadku wniosków o dofinansowanie składanych w ramach działania 4.5 PO IG, konieczna weryfikacja na podstawie oświadczeń składanych przez wnioskodawców czy projekt nie jest przedmiotem dofinansowania ze środków działania I.3 PO RPW. 11 maja 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 71 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. - W kategorii interwencji: 01, 02, 03, 04, 07, 62, dziedzina: B+R, w kolumnie Regionalne Programy Operacyjne / PO Kapitał ludzki (komponent regionalny), w odniesieniu do Infrastruktury sfery B+R, zapis w akapicie dotyczącym działań komplementarnych do Działania 2.1 Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, w brzmieniu: Inwestycje o wartości projektu do 4 mln PLN. Inwestycje o wartości projektu powyżej 4 mln PLN jeśli są na liście projektów indywidualnych RPO. Został zmieniony na zapis: Inwestycje o wartości projektu do 4 mln PLN. Dopuszczalne inwestycje o wartości projektu powyżej 4 mln PLN jeśli: 1) są na liście projektów indywidualnych RPO albo 2) są prowadzone w województwach, w których zaplanowano instrument analogiczny do działania 2.1 PO IG, tj. dolnośląskim, kujawskopomorskim, lubelskim, lubuskim, łódzkim, opolskim, śląskim, świętokrzyskim, warmińskomazurskim, jednak nie wyższej niż 20 mln PLN. W przypadku wniosków o dofinansowanie 81

82 składanych do RPO z ww. województw, konieczna weryfikacja na podstawie oświadczeń składanych przez wnioskodawców czy projekt nie jest przedmiotem dofinansowania ze środków działania 2.1 PO IG, jak również ze środków działania I.3 Wspieranie innowacji PO RPW. - W kategorii interwencji: 01, 02, 03, 04, 07, 62, dziedzina: B+R, w kolumnie Programy Operacyjne na poziomie centralnym, w odniesieniu do Infrastruktury sfery B+R, zapis w akapicie dotyczącym osi priorytetowej 2. Infrastruktura sfery B+R, działania 2.1. Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym w brzmieniu: Rozwój infrastruktury ośrodków naukowych o wysokim potencjale, specjalistycznych laboratoriów badawczych oraz projektów realizowanych w zakresie Polskiej Mapy Drogowej w dziedzinie Dużych Obiektów Infrastruktury Badawczej, w tym ściśle współpracujących z przedsiębiorcami (laboratoria świadczące specjalistyczne usługi badawcze, Centra Zaawansowanych Technologii i inne) oraz działających na bazie sieci naukowych (m.in. Centrów Doskonałości). PO dla inwestycji o wartości 4 mln PLN i wyższej. Z wyłączeniem projektów wpisanych na listę projektów indywidualnych w PO IiŚ, RPO i PO RPW. zmieniono na zapis: Rozwój infrastruktury ośrodków naukowych o wysokim potencjale, specjalistycznych laboratoriów badawczych oraz projektów realizowanych w zakresie Polskiej Mapy Drogowej w dziedzinie Dużych Obiektów Infrastruktury Badawczej, w tym ściśle współpracujących z przedsiębiorcami (laboratoria świadczące specjalistyczne usługi badawcze, Centra Zaawansowanych Technologii i inne) oraz działających na bazie sieci naukowych (m.in. Centrów Doskonałości). PO dla inwestycji o wartości 4 mln PLN i wyższej. Z wyłączeniem projektów wpisanych na listę projektów indywidualnych w PO IiŚ, RPO i PO RPW oraz województw, w których zaplanowano instrument analogiczny do działania 2.1 PO IG (minimalna wartość projektu finansowanego ze środków PO IG w tych województwach wynosi 20 mln PLN). Weryfikacja na podstawie oświadczeń składanych przez wnioskodawców czy projekt nie jest przedmiotem dofinansowania ze środków RPO.. 25maja 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 72 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. W odstępstwach dopuszczalnych od linii demarkacyjnej wprowadza się kolejny podpunkt: projektu polegającego na dofinansowaniu Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr Jana Biziela w Bydgoszczy, realizowanego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata maja 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 73 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. - W kategorii interwencji: 24, dziedzina: Trasy rowerowe, w kolumnie Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spójności, w wierszu pierwszym, w odniesieniu do demarkacji PO RPW z Regionalnymi Programami Operacyjnymi i PROW dodaje się 82

83 zapis: Ponadto realizowany będzie projekt dotyczący promocji tras rowerowych Polski Wschodniej, w ramach którego finansowane będą działania polegające między innymi na: stworzeniu systemu identyfikacji wizualnej, zaplanowaniu i realizacji działań informacyjno-promocyjnych, zaprojektowaniu, zbudowaniu oraz zarządzaniu portalem internetowym dla użytkowników tras. - W kategoriach interwencji: 10-15, dziedzina: Społeczeństwo informacyjne, w kolumnie Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spójności, w wierszu trzecim, w odniesieniu do demarkacji PO RPW z Regionalnymi Programami Operacyjnymi, PO IG i PO KL, zmienia się zapis w brzmieniu: Budowa ponadregionalnej sieci szerokopasmowej składającej się z 5 regionalnych sieci województw Polski Wschodniej zastąpiono następującym: Budowa infrastruktury szerokopasmowej na rzecz sieci NGA 1 oraz podstawowego dostępu do Internetu w 5 województwach Polski Wschodniej. 11 lipca 2012 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 74 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. - W kategorii interwencji: 05, 08, 09, 14, 57, dziedzina: Polska gospodarka na rynku międzynarodowym, w kolumnie Regionalne Programy Operacyjne / PO Kapitał ludzki (komponent regionalny), w odniesieniu do poddziałania PO IG: zapis w brzmieniu: W ramach RPO wsparcie prac studyjno koncepcyjnych dotyczących tworzenia terenów inwestycyjnych o powierzchni poniżej 15 ha oraz uzbrojenia dla terenów inwestycyjnych, niezależnie od powierzchni, jaką zajmują. zmieniono na zapis: W ramach RPO wsparcie prac studyjno koncepcyjnych dotyczących tworzenia terenów inwestycyjnych oraz uzbrojenie terenów inwestycyjnych w odniesieniu do terenów o powierzchni poniżej 15 ha. Dopuszczalne wsparcie projektów z zakresu uzbrojenia terenów inwestycyjnych dla terenów o powierzchni powyżej 15 ha, jeśli: są realizowane w województwach, w których zaplanowano nabory projektów polegające na uzbrojeniu terenów pod inwestycje: kujawskopomorskie, lubuskie, małopolskie, podkarpackie, podlaskie, śląskie, zachodniopomorskie (w zakresie zadania Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej terenów postoczniowych (Szczecin), mazowieckie lub są na liście projektów indywidualnych RPO. W przypadku wniosków o dofinansowanie pochodzących z ww. województw, konieczna weryfikacja na podstawie oświadczeń składanych przez wnioskodawców czy w ramach projektu te same koszty kwalifikowane nie są przedmiotem dofinansowania ze środków poddziałania PO IG, jak również ze środków działania I.3 Wspieranie innowacji PO RPW. - W kategorii interwencji: 05, 08, 09, 14, 57, dziedzina: Polska gospodarka na rynku międzynarodowym, w kolumnie Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spójności, w odniesieniu do poddziałania PO IG zapis w brzmieniu: Poddziałania Wsparcie działań studyjno-koncepcyjnych w ramach przygotowania terenów inwestycyjnych dla projektów inwestycyjnych od podstaw - wspieranie prac 1 Sieci NGA (ang. next generation access) to przewodowe sieci dostępowe, które składają się w całości lub częściowo z elementów optycznych i które mogą zapewnić świadczenie usług szerokopasmowego dostępu o wyższych parametrach (takich jak wyższa przepustowość) w porównaniu z usługami świadczonymi za pomocą istniejących sieci z przewodów miedzianych (rozdział 3.1 pkt 53 Wytycznych wspólnotowych w sprawie stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa w odniesieniu do szybkiego wdrażania sieci szerokopasmowych). 83

84 studyjno koncepcyjnych w ramach przygotowania terenów inwestycyjnych dla projektów od podstaw o powierzchni co najmniej 15 ha (nie dotyczy terenów przygotowywanych w ramach PO RPW). Został zmieniony na zapis: Poddziałanie Wsparcie działań studyjno-koncepcyjnych w ramach przygotowania terenów inwestycyjnych dla projektów inwestycyjnych od podstaw - wspieranie prac studyjno-koncepcyjnych w ramach przygotowania terenów inwestycyjnych dla projektów od podstaw wraz z uzbrojeniem terenów o powierzchni co najmniej 15 ha (nie dotyczy terenów przygotowywanych w ramach PO RPW). Wsparcie projektów dotyczących uzbrojenia terenów inwestycyjnych jest dopuszczalne w województwach, w których w ramach RPO nie zaplanowano naborów projektów polegających na uzbrojeniu terenów pod inwestycje oraz w województwie zachodniopomorskim w zakresie wykraczającym poza zadanie Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej terenów postoczniowych (Szczecin). W przypadku wniosków o dofinansowanie pochodzących z takich województw, konieczna weryfikacja na podstawie oświadczeń składanych przez wnioskodawców czy w ramach projektu te same koszty kwalifikowane nie są przedmiotem dofinansowania ze środków RPO. Ponadto 10 stycznia 2013 r. Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata przyjął uchwałę nr 74 zmieniającą załącznik Nr 2 Komitetu Koordynującego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. W odstępstwach dopuszczalnych od Linii demarkacyjnej wprowadzono kolejną literę w brzmieniu: k) projektu polegającego na opracowaniu planów ochrony parków krajobrazowych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, realizowanego w ramach RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata Celem zapobiegania podwójnemu finansowaniu, beneficjenci są zobowiązani składać oświadczenia o niefinansowaniu określonego przedsięwzięcia z innego programu operacyjnego zgodnie z procedurami określonymi dla RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata W okresie sprawozdawczy Instytucja Zarządzająca nie odnotowała problemów z zapewnieniem przestrzegania linii demarkacyjnej, nie zostały więc podjęte żadne środki zaradcze. oświadczenia beneficjentów we wniosku o dofinansowanie We Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata w pkt. H. znajdują się Oświadczenia wnioskodawcy, w ppkt. drugim beneficjent Oświadcza, że zakres rzeczowy niniejszego projektu nie został objęty dofinansowaniem z innych programów operacyjnych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata Kontrole krzyżowe projektów W zakresie przestrzegania zakazu podwójnego finansowania wydatków, Instytucja Zarządzająca RPOWŚ odpowiedzialna jest za prowadzenie kontroli krzyżowych w ramach programu operacyjnego (kontrola krzyżowa programu) oraz za kontrole krzyżowe beneficjentów realizujących projekty równolegle w ramach RPOWŚ i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich Szerzej kontrole krzyżową przedstawiono w punkcie uczestnictwo przedstawicieli IZ RPOWŚ w pracach komitetów monitorujących innych programów; 84

85 Przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego uczestniczą w pracach następujących Komitetów Monitorujących: Komitet Monitorujący Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Komitet Monitorujący Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Podkomitet Monitorujący Program Operacyjny Kapitał Ludzki Województwa Świętokrzyskiego Komitet Konsultacyjny ds. EWT Komitet Koordynacyjny NSRO KK NSRO jest ciałem, które zapewnia przestrzeganie postanowień europejskiego prawa wspólnotowego w sprawie unikania podwójnego finansowania tych samych projektów z różnych źródeł wsparcia Wspólnoty, poprzez dokonywania zmian w Linii Demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. W ramach prac Komitetu Koordynacyjnego NSRO monitorowana i usprawniana jest na poziomie krajowym koordynacja pomiędzy instrumentami finansowymi UE Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej (EFRR, EFS, FS, EFRROW, EFR) Kontrole krzyżowe programu Opis działań podejmowanych zgodnie z art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1828/2006 przez IZ w ramach kontroli krzyżowych, mających na celu wykrycie i wyeliminowanie podwójnego finansowania. Podstawa prawna Jednym z obowiązków spoczywających na państwach członkowskich jest prowadzenie kontroli operacji współfinansowanych ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Obowiązek ten wypełniany jest w ramach ustanowionego w tym celu systemu kontroli. Ww. kontrole służyć mają uzyskaniu pewności, że środki wspólnotowe wykorzystywane są w sposób efektywny oraz zgodny z prawem i procedurami określonymi w aktach prawnych Unii Europejskiej. Podstawę prawną funkcjonowania systemu kontroli funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności stanowią przepisy Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE L 210/25 z ) oraz Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności oraz Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. UE L 371 z ). W latach rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 było trzykrotnie zmieniane: Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 846/2009 z dnia 1 września 2009r., Rozporządzeniem 85

86 Komisji (UE) nr 832/2010 z dnia 17 września 2010 r. oraz Rozporządzeniem Wykonawczym Komisji (UE) nr 1236/2011 z dnia 29 listopada 2011r. W tym samym czasie rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 zmieniane było czterokrotnie: Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 539/2010 z dnia 16 czerwca 2010r., Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1310/2011 z dnia 13 grudnia 2011r., Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1311/2011 z dnia 13 grudnia 2011r. oraz Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 423/2012 z dnia 22 maja 2012r. Funkcjonowanie systemu kontroli funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności regulują zasadniczo na gruncie prawa krajowego: ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym. Typy kontroli ujęcie podmiotowe Na mocy dokumentów wyszczególnionych w powyższym paragrafie, działania kontrolne w systemie wdrażania funduszy unijnych podzielone zostały na dwa niezależne procesy: Kontrolę, za prowadzenie której odpowiedzialność ponosi Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym. Instytucja Zarządzająca może część swoich uprawnień w tym zakresie przekazać Instytucjom Pośredniczącym oraz Instytucjom Pośredniczącym II stopnia (Wdrażającym); Kontrolę i audyt wykonywane przez Instytucję Audytową. W Polsce funkcję Instytucji Audytowej pełni Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej w Ministerstwie Finansów. Prowadzone przez Instytucję Audytową działania audytowe mają na celu weryfikację skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli programów operacyjnych oraz kontrolę projektów na podstawie stosownej próby, w celu weryfikacji zadeklarowanych wydatków. Dodatkowo, w roku 2012, w związku z procesem certyfikowania wydatków, Instytucja Certyfikująca prowadziła kontrole o charakterze systemowym, mające na celu sprawdzenie poprawności dokonywania weryfikacji wydatków poświadczanych przez Instytucję Zarządzającą, zawartych w deklaracjach przekazywanych do IC a Prezes Urzędu Zamówień Publicznych prowadził kontrolę uprzednią zamówień współfinansowanych ze środków unijnych, gdy wartość zamówienia albo umowy ramowej była równa bądź przekraczała wyrażoną w złotych równowartość kwoty 10 mln euro dla dostaw i usług oraz 20 mln euro dla robót budowlanych. Ponadto Prezes Urzędu Zamówień Publicznych prowadził też kontrolę zamówień współfinansowanych ze środków unijnych niezależnie od ich wartości, o ile z uzasadnionym wnioskiem o przeprowadzenie takiej kontroli wystąpiła właściwa instytucja systemu zarządzania i kontroli. 86

87 Typy kontroli - kompetencje Instytucji Zarządzającej Na system kontroli, za którego funkcjonowanie odpowiedzialność ponosi Instytucja Zarządzająca, składają się: kontrole systemowe prowadzone w celu uzyskania pewności, że wszystkie funkcje, których realizację Instytucja Zarządzająca przekazała Instytucjom Pośredniczącym lub Instytucjom Pośredniczącym II stopnia (Wdrażającym), realizowane są w odpowiedni sposób, a system zarządzania i kontroli Programem Operacyjnym funkcjonuje prawidłowo, efektywnie i zgodnie z prawem. Kontrola systemowa obejmuje sprawdzenie: zgodności wybieranych projektów z kryteriami mającymi zastosowanie do danego Programu Operacyjnego, zgodności realizowanych projektów z odpowiednimi zasadami prawa wspólnotowego oraz prawa krajowego przez cały okres ich realizacji, istnienia informatycznego systemu rejestracji i przechowywania zapisów księgowych dla każdego projektu oraz gromadzenie danych na temat wdrażania, niezbędnych do celów zarządzania finansowego, monitorowania, weryfikacji, audytu i oceny, istnienia odpowiedniej ścieżki audytu, zgodnej z zapisami Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006, istnienia procedur zapewniających, że wszystkie dokumenty dotyczące wydatków i audytów, wymagane do zapewnienia właściwej ścieżki audytu, są przechowywane zgodnie z zapisami Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, a proces weryfikacji przebiega poprawnie, zapewnienia prawidłowego funkcjonowania Komitetu Monitorującego Program Operacyjny, zgodnie z art. 60 lit. h Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, przestrzegania wymogów w zakresie informacji i promocji ustanowionych w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1083/2006, przestrzegania wymogów w zakresie stosowania metody doboru próby, określonej przez IZ zgodnie z art. 13 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006, informowania o nieprawidłowościach, windykacji należności (w tym ewidencjonowania kwot podlegających procedurze odzyskania i kwot wycofanych po anulowaniu całości lub części wkładu po operacji). Kontrole systemowe prowadzone są przez Instytucje Zarządzające oraz Instytucje Pośredniczące. weryfikacja wydatków i kontrola projektów służą sprawdzeniu, czy: wniosek o płatność wraz z załączonymi kopiami dokumentów poświadczonymi przez Beneficjenta za zgodność z oryginałem, potwierdzającymi poniesione wydatki lub wraz z zestawieniem dokumentów potwierdzających poniesione wydatki, przekazywany jest do właściwej instytucji odpowiedzialnej za weryfikację wniosków o płatność, dostawy, usługi i roboty budowlane współfinansowane w ramach projektów zostały rzeczywiście wykonane zgodnie z decyzją o dofinansowaniu/umową o dofinansowaniu, 87

88 zadeklarowane przez beneficjentów wydatki zostały faktycznie i rzeczywiście poniesione oraz zapłacone, wnioski beneficjentów o płatność są prawidłowe, wydatki zostały poniesione zgodnie z zasadami krajowymi i wspólnotowymi, w tym dotyczącymi w szczególności: konkurencji, ochrony środowiska, niedyskryminacji, społeczeństwa informacyjnego oraz zakazu podwójnego finansowania wydatków. Czynności kontrolne, mające na celu weryfikację powyższych kwestii, polegają w szczególności na weryfikacji wszystkich wniosków o płatność składanych przez beneficjentów oraz kontroli projektów na miejscu (lub w siedzibie beneficjenta), która może być przeprowadzona na próbie projektów. Zgodnie z dokumentem Komisji Europejskiej Guidance document on management verifications to be carried out by Member States on operations co-financed by the Structural Funds and the Cohesion Fund for the programming period, dopuszcza się możliwość weryfikacji tylko wybranych dokumentów poświadczających wydatki ujęte w danym wniosku o płatność. Kontrole wydatków i kontrola projektów są prowadzone przez Instytucje Zarządzające, Instytucje Pośredniczące oraz Instytucje Pośredniczące II stopnia (Wdrażające) w oparciu o opracowane na dany rok roczne plany kontroli. W zakresie przestrzegania zakazu podwójnego finansowania wydatków, Instytucje Zarządzające odpowiedzialne są za prowadzenie kontroli krzyżowych w ramach swojego programu operacyjnego (kontrola krzyżowa programu) oraz za kontrole krzyżowe beneficjentów realizujących projekty równolegle w ramach podlegającego ich kompetencji programu operacyjnego i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich lub Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich W związku ze zmianami Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym, zatwierdzonymi dnia 22 grudnia 2009r., Instytucja Koordynująca NSRO opiniuje opis metodyki prowadzenia kontroli krzyżowych przez Instytucje Zarządzające i wskazane przez nie podmioty. Opiniowanie odbywa się w sposób ciągły, gdyż instytucje są zobowiązane przekazywać opis sposobu prowadzenia kontroli krzyżowych po opracowaniu stosownych procedur i po każdej wprowadzonej modyfikacji. Do obligatoryjnych czynności kontrolnych należy także zapewnienie przez Instytucje Zarządzające prowadzenia kontroli na zakończenie realizacji projektu przez wszystkie instytucje zaangażowane we wdrażanie programu operacyjnego. W przeciwieństwie do perspektywy finansowej , kontrola ta wiąże się z kontrolą na miejscu realizacji projektu tylko w sytuacji, gdy Instytucja Zarządzająca podejmie taką decyzję. Zakres obowiązkowych czynności obejmuje weryfikację kompletności i zgodności z przepisami dokumentacji znajdującej się w instytucji prowadzącej tego typu kontrolę. W roku 2012 na szerszą skalę prowadzono również monitoring i weryfikacje trwałości zakończonych projektów. Instytucje Zarządzające opracowywały i aktualizowały procedury w tym zakresie, korzystając z wcześniejszych doświadczeń oraz podręcznika udostępnionego 88

89 przez Instytucję Koordynującą NSRO na stronach internetowych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Koordynacja procesów kontrolnych Koordynacja procesów kontrolnych w ramach poszczególnych Programów Operacyjnych jest jednym z obowiązków Instytucji Koordynującej Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (dla krajowych Programów Operacyjnych) i Instytucji Koordynującej Regionalne Programy Operacyjne (dla Regionalnych Programów Operacyjnych). Obowiązki te pełni także powołany w 2009 r. Komitet do Spraw Kontroli i Audytu Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności, który w perspektywie finansowej , zwoływany jest przez jego Przewodniczącego lub Zastępcę Przewodniczącego, w razie zaistniałej potrzeby, najczęściej jednak dwa razy w roku. Komitet skupia przedstawicieli wszystkich Instytucji Zarządzających, Instytucji Koordynujących, Instytucji Certyfikującej, Instytucji Audytowej i Najwyższej Izby Kontroli. Do zadań Komitetu należy, m.in. opiniowanie rocznych planów kontroli Instytucji Zarządzających Programami Operacyjnymi i Regionalnymi Programami Operacyjnymi, które są następnie akceptowane przez właściwe Instytucje Koordynujące oraz przyjmowanie informacji odnośnie wykonania rocznych planów kontroli. W sytuacji wykrycia w trakcie prowadzonych kontroli nieprawidłowości lub uchybień, Instytucje Koordynujące otrzymują do wiadomości ostateczne wersje informacji pokontrolnych wraz z ewentualnymi zaleceniami pokontrolnymi. Informacje te poddawane są bieżącej analizie, w wyniku której IK NSRO lub IK RPO może zalecić Instytucji Zarządzającej podjęcie określonych działań w celu likwidacji uchybień bądź poprawy efektywności wdrażania danego programu. Instytucja Koordynująca Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia w czerwcu 2012r. zakończyła proces aktualizacji Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie procesu kontroli W dokumencie tym doprecyzowano wymogi proceduralne procesu prowadzenia kontroli krzyżowych, mających na celu wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania wydatków z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności, funduszy rolnych oraz funduszu finansującego rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich. Zgodnie z Wytycznymi, Instytucja Koordynująca Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia prowadzi w trybie comiesięcznym kontrole krzyżowe wydatków beneficjentów realizujących równolegle projekty w ramach co najmniej dwóch programów operacyjnych NSRO (kontrole krzyżowe horyzontalne). Weryfikacje prowadzone są na danych gromadzonych w Krajowym Systemie Informatycznym SIMIK Prowadzenie czynności wyjaśniających dokonywane jest w ścisłej współpracy z Instytucjami Zarządzającymi. W trybie kwartalnym natomiast prowadzone są kontrole krzyżowe międzyokresowe, czyli kontrole beneficjentów realizujących równolegle projekty w ramach dwóch perspektyw finansowych. Weryfikacje te prowadzone są na danych gromadzonych w Krajowym Systemie Informatycznym SIMIK oraz w systemie SIMIK W zakresie procedur prowadzenia kontroli krzyżowych, Instytucja Koordynująca NSRO współpracowała w minionym roku z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, czego efektem było podpisanie dnia 15 marca 89

90 2012 r. Aneksu nr 2 do trójstronnego Porozumienia o współpracy, na podstawie którego w sposób bardziej efektywny prowadzony będzie proces wymiany danych między podmiotami systemu wdrażania PO/RPO, PROW i PO RYBY. Należy również wspomnieć o dokonanej w roku 2012 nowelizacji taryfikatora określającego zasady w zakresie nakładania korekt finansowych związanych z nieprawidłowościami stwierdzanymi w zakresie zamówień publicznych. Wspomniana nowelizacja miała na celu przede wszystkim dostosowanie treści taryfikatora do znowelizowanej ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, doprecyzowanie budzących wątpliwości zapisów Instrukcji i części tabelarycznej dokumentu, zaktualizowanie podstaw prawnych oraz usunięcie zbędnych/błędnych zapisów, w tym fragmentów zdezaktualizowanych oraz powtarzających się. W ramach RPOWŚ kontrole krzyżowe programu prowadzone są przy weryfikacji każdego wniosku o płatność, na przedstawionych przez beneficjenta dokumentach (przez Odział Rozliczeń i Monitorowania RPOWŚ - 19 osób), oraz na miejscu realizacji projektu/w siedzibie beneficjenta (przez Odział Kontroli 18 osób). Łącznie w 2012 roku przeprowadzonych zostało 298 kontroli. W ramach kontroli projektu, każdorazowo prowadzona jest kontrola krzyżowa z PO RYBY i PROW. Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego Departament Funduszy Strukturalnych Schemat Organizacyjny Dyrektor Departamentu Funduszy Strukturalnych Zastępca Dyrektora Departamentu Funduszy Strukturalnych Zastępca Dyrektora Departamentu Funduszy Strukturalnych ODDZIAŁ WDRAŻANIA PROJEKTÓW INFRASTRUKTURALNYCH ODDZIAŁ POMOCY TECHNICZNEJ ODDZIAŁ WDRAŻANIA PROJEKTÓW GOSPODARCZYCH WIELOOSOBOWE STANOWISKO ds. ROZLICZEŃ FINANSOWYCH ZPORR ODDZIAŁ POTWIERDZANIA PŁATNOŚCI ODDZIAŁ KONTROLI ODDZIAŁ OCENY MERYTORYCZNO - TECHNICZNEJ ODDZIAŁ ROZLICZEŃ I MONITOROWANIA Zespół I - ds. weryfikacji formalnej i merytorycznej wniosków o płatność 90 Zespół II - ds. sprawozdawczości

91 Kontrole krzyżowe realizowane są zgodnie z procedurą zawartą w Rocznym Planie Kontroli: Oddział Rozliczeń i Monitorowania RPOWŚ przeprowadza kontrole krzyżowe programu oraz kontrole krzyżowe horyzontalne z projektami PROW i PO RYBY na dokumentach załączonych do wniosków o płatność, których celem jest wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania wydatków w ramach RPOWŚ natomiast Oddział Kontroli przeprowadza kontrole krzyżowe horyzontalne z projektami PROW i PO RYBY na miejscu i na dokumentach w siedzibie Beneficjenta i/lub miejscu realizacji projektu. Kontrole krzyżowe programu prowadzone są z wykorzystaniem danych zawartych w KSI SIMIK Identyfikacja beneficjentów realizujących więcej niż jeden projekt w ramach RPOWŚ dokonywana jest w oparciu o Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP). Kontrole krzyżowe horyzontalne z projektami PROW i PO RYBY prowadzone są z wykorzystaniem danych dostępnych w systemie OFSA oraz aplikacji RYBY , do których dostęp mają Kierownicy: Oddziału Kontroli oraz Oddziału Rozliczeń i Monitorowania RPOWŚ, oraz przy wykorzystaniu danych nierejestrowanych w OFSA PROW, a przekazywanych IZ RPOWŚ w każdym miesiącu przez IK RPO na zewnętrznych nośnikach danych. Dla zapewnienia kontroli krzyżowej horyzontalnej, mającej na celu wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania wydatków na podstawie dokumentów finansowoksięgowych przedkładanych równolegle w ramach RPOWŚ i PROW lub PO RYBY , Oddział Kontroli zapewnia sprawdzanie w trakcie kontroli na miejscu występowania na oryginałach faktur (lub dokumentów o równoważnej wartości dowodowej) adnotacji instytucji wdrażających PROW o treści: Przedstawiono do refundacji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz adnotacji instytucji wdrażającej PO RYBY o treści: Przedstawiono do refundacji w ramach Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich Adnotacje te potwierdzają fakt przedłożenia faktur do refundacji w ramach PROW lub PO RYBY , w związku z czym zespół kontrolny w ramach czynności kontrolnych ustala czy wydatki zostały zrefundowane. Jednocześnie prowadzona jest szczegółowa weryfikacja duplikatów faktur lub dokumentów o równoważnej wartości dowodowej w celu stwierdzenia faktu, czy oryginał dokumentu nie posłużył rozliczeniu wydatków w jednym programie a duplikat w innym. W przypadku, kiedy Oddział Kontroli nie przeprowadza kontroli na zakończenie na miejscu realizacji projektu (w przypadku kontroli na próbie projektów) weryfikacja takiego projektu pod kątem kontroli krzyżowej z PROW i PO RYBY następuje za pomocą danych dostępnych w systemie OFSA i aplikacji RYBY oraz danych przekazywanych przez IK RPO na zewnętrznych nośnikach danych, jeżeli zidentyfikowany na podstawie numeru NIP Beneficjent realizuje projekt w ramach PROW lub PO RYBY dokonywane jest porównanie zestawień dokumentów księgowych zarejestrowanych w KSI SIMIK i OFSA oraz aplikacji RYBY Dodatkowo w takim przypadku IZ RPOWŚ występuje z wnioskiem o dane z faktur lub dokumentów o równoważnej wartości 91

92 dowodowej nie uwzględnione w systemach informatycznych do właściwych instytucji systemu wdrażania PROW i/lub PO RYBY. W przypadku stwierdzenia wystąpienia dokumentów o tym samym numerze kierownik Oddziału Kontroli zarządza kontrolę doraźną w siedzibie Beneficjenta, informując o tym fakcie instytucję właściwą w zakresie zarządzania PROW lub PO RYBY Kontrola doraźna u Beneficjenta, w przypadku wystąpienia dokumentów o tym samym numerze w ramach RPOWŚ i PROW lub PO RYBY, poprzedzona jest wystąpieniem do właściwej instytucji systemu wdrażania PROW lub PO RYBY z wnioskiem o przekazanie kopii konkretnej faktury lub dokumentu o równorzędnej wartości dowodowej. W przypadku stwierdzenia podwójnego finansowania wydatków IZ RPOWŚ powiadamia o tym fakcie niezwłocznie właściwe instytucje systemu wdrażania PROW lub PO RYBY. Fakt przeprowadzania kontroli krzyżowej z projektami PROW i PO RYBY rejestrowany jest we właściwym module KSI SIMIK Oddział Rozliczeń i Monitorowania RPOWŚ dokonuje kontroli podwójnego finansowania wydatku w oparciu o dane zarejestrowane w KSI SIMIK z dokumentów poświadczających poniesione wydatki lub z zestawień tych dokumentów, załączanych do wniosków o płatność danego beneficjenta, pod kątem przedkładania do sfinansowania więcej niż jeden raz tego samego dokumentu finansowo-księgowego. Kontroli takiej podlega 100% wniosków o płatność oznacza to, że sprawdzane jest, czy Beneficjent nie przedkłada do refundacji więcej niż raz tego samego wydatku, ponoszonego w związku z realizacją tego samego projektu, ale w ramach rozliczania różnych wniosków o płatność (np. raz w ramach wniosku o płatność pośrednią i ponownie w ramach wniosku o płatność końcową). Kontroli krzyżowej programu podlegają co do zasady wszyscy beneficjenci realizujący więcej niż jeden projekt w ramach RPOWŚ Kontrole te przeprowadzane są przez Oddział Rozliczeń i Monitorowania RPOWŚ w oparciu o dane zarejestrowane w KSI SIMIK z dokumentów poświadczających poniesione wydatki lub z zestawień tych dokumentów, załączanych do wniosków o płatność danego beneficjenta, pod kątem przedkładania do sfinansowania więcej niż jeden raz tego samego dokumentu finansowoksięgowego w ramach różnych projektów. Dodatkowo w przypadku kontroli na miejscu realizacji projektu pracownicy Oddziału Kontroli badają zgodność oryginałów dokumentów księgowych z kopiami złożonymi przez Beneficjenta do wniosku o płatność. Kierownik Oddziału Kontroli ma także każdorazowo prawo do zarządzenia przeprowadzenia kontroli krzyżowej w trybie kontroli doraźnej. W 2012 roku przeprowadzonych zostało 298 kontroli. W ramach kontroli projektu, każdorazowo prowadzona jest kontrola krzyżowa z PO RYBY i PROW. Dotychczas nie zostały wykryte przypadki podwójnego finansowania wydatków. W ramach kontroli krzyżowych horyzontalnych przeprowadzonych przez IK NSRO z innymi Programami obecnej perspektywy finansowej (oprócz PROW i PO RYBY) do końca 2012 roku skontrolowano 102 beneficjentów (w tym 63 w 2012 roku). W toku kontroli krzyżowych horyzontalnych nie wykryto nieprawidłowości. 92

93 2.7. Monitorowanie i ocena System monitorowania opiera się na zapisach Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie sprawozdawczości. Procedury monitorowania opisane są w Instrukcji Wykonawczej Instytucji Zarządzającej RPOWŚ. Monitorowanie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata prowadzone jest przez Instytucję Zarządzającą i Komitet Monitorujący RPOWŚ. Monitorowanie jest prowadzone zgodnie z art. 66 Rozporządzenia Rady (WE) 1083/2006 w oparciu o określone w Programie wskaźniki kwantyfikujące cele poszczególnych osi priorytetowych. Tam gdzie to możliwe, odpowiednie dane statystyczne uwzględniają podział na płeć i terytorium. System monitorowania wskaźników opiera się na wskaźnikach przyjętych w załączniku nr 3 do Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie warunków gromadzenia i przekazywania danych w formie elektronicznej. Dane dla celów monitorowania są przekazywane do Komisji Europejskiej za pomocą systemu SFC. W 2012 roku Instytucja zarządzająca nie podjęła zmian w systemie wskaźników, monitorowania, sprawozdawczości i ewaluacji. Nie zidentyfikowano również żadnych problemów związanych z pozyskiwaniem i analizą danych. Komitet Monitorujący RPOWŚ został powołany w terminie trzech miesięcy tj. 6 lutego 2008 r. od daty zatwierdzenia przez Komisję Europejską Programu Operacyjnego tj. od dnia 21 grudnia 2007 r. Zgodnie z zasadą partnerstwa, w składzie Komitetu zapewniono uczestnictwo strony rządowej, samorządowej oraz partnerów społeczno-gospodarczych. Komitet Monitorujący RPOWŚ upewnia się, co do skuteczności i jakości realizacji RPO. Do zadań Komitetu Monitorującego należy w szczególności: Analizowanie i zatwierdzanie kryteriów wyboru operacji finansowanych w terminie sześciu miesięcy od daty zatwierdzenia RPOWŚ (tj. kryteriów oceny projektów) oraz zatwierdzanie ewentualnych zmian tych kryteriów, Analizowanie i zatwierdzanie okresowych, rocznych i końcowych sprawozdań z realizacji RPOWŚ , Zapoznanie się z uwagami Komisji Europejskiej dotyczącymi analizy postępu osiągniętego w realizacji RPOWŚ zawartego w sprawozdaniu rocznym z realizacji RPOWŚ , Dokonywanie okresowego przeglądu postępów, w szczególności osiągnięcia celów wyznaczonych dla każdego priorytetu oraz wyników ocen (ewaluacji) związanych z monitorowaniem realizacji RPOWŚ , w szczególności gdy monitorowanie wykazuje znaczące odstępstwa od początkowo określonych celów lub gdy zgłoszone są propozycje zmian w RPOWŚ , Zapoznanie się z rocznymi raportami z kontroli, audytu RPOWŚ oraz z komentarzami Komisji Europejskiej do tych raportów, Przedkładanie Instytucji Zarządzającej propozycji zmian lub analiz RPOWŚ ułatwiających realizację celów funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności określonych w rozporządzeniu Rady nr 1083/2006 dotyczących tych funduszy lub służącym usprawnieniu zarządzania RPOWŚ , w tym zarządzania finansowego, 93

94 Analizowanie i zatwierdzanie Planu Komunikacji RPOWŚ oraz proponowanych zmian w Planie Komunikacji, Analizowanie i zatwierdzanie wniosków o zmianę treści decyzji Komisji Europejskiej w sprawie wkładu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach RPOWŚ , Analizowanie i zatwierdzanie wniosków o zmianę treści RPOWŚ , Zapoznanie się z Planem Ewaluacji oraz proponowanymi zmianami w Planie Ewaluacji, Analizowanie wyników przeprowadzonych badań ewaluacyjnych oraz rekomendowanie obszarów, które powinny zostać poddane ewaluacji w ramach RPOWŚ ; monitorowanie procesu ewaluacji RPOWŚ Realizacja innych zadań niż wymienione powyżej wskazanych przez Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, niezbędnych do prawidłowej realizacji RPOWŚ W skład Komitetu Monitorującego wchodzi 28 członków oraz stałych zastępców z prawem głosu oraz 7 obserwatorów, bez prawa do udziału w głosowaniu. Uwzględniając zasadę Partnerstwa w Komitecie Monitorującym zostało zapewnione uczestnictwo stronie rządowej 4 członków, samorządowej 12 członków; oraz partnerów społecznych i gospodarczym 12 członków. Konstruując skład Komitetu Monitorującego Instytucja Zarządzająca dołożyła wszelkich starań, aby zachować zasadę równych szans płci. Wśród stałych członków oraz ich zastępców 16 osób to kobiety. Podstawę prawną powołania Komitetu Monitorującego określa art. 63 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego Rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. U. UE L 210 z dnia 31 lipca 2006) oraz art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227 poz z późn. zm.). W roku 2012 odbyły się trzy posiedzenia Komitetu Monitorującego RPOWŚ: Podczas XVI posiedzenia, 12 marca 2012 roku, Komitet Monitorujący podjął następujące Uchwały: Uchwała Nr 42/2012 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata z dnia 12 marca 2012 r. w sprawie przyjęcia sprawozdania okresowego za II półrocze 2011 roku z realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , Uchwała Nr 43/2012 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata z dnia 12 marca 2012 roku w sprawie pozytywnego zaopiniowania decyzji Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata w sprawie przesunięcia EUR z Działania 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych na realizację Działania 2.1 Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój, 94

95 Uchwała Nr 44/2012 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata z dnia 12 marca 2012 roku w sprawie pozytywnego zaopiniowania decyzji Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata w sprawie przesunięcia EUR z Działania 1.4 Wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu na realizację Działania 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, Uchwała Nr 45/2012 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata z dnia 12 marca 2012 roku w sprawie przyjęcia Protokołu z XV posiedzenia Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata , została przyjęta jednogłośnie. Podczas XVII posiedzenia, 21 czerwca 2012 roku, Komitet Monitorujący podjął następujące Uchwały: Uchwała Nr 46/2012 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata z dnia 21 czerwca 2012 roku w sprawie przyjęcia Protokołu z XVI posiedzenia Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata , Uchwała Nr 47/2012 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie przyjęcia sprawozdania rocznego za 2011 rok z realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , XVIII posiedzenie Komitetu Monitorującego odbyło się w dniu 5 września 2012 roku. W trakcie posiedzenia podjęto następujące uchwały: Uchwała Nr 48/2012 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata z dnia 5 września 2012 roku w sprawie przyjęcia Protokołu z XVII posiedzenia Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata , Uchwała Nr 49/2012 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata z dnia 5 września 2012 r. w sprawie przyjęcia Sprawozdania okresowego za I półrocze 2012 rok z realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata Za monitorowanie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata odpowiedzialne są dwa Departamenty Urzędu Marszałkowskiego: Departament Polityki Regionalnej i Departament Funduszy Strukturalnych. Monitorowanie na poziomie osi priorytetowych RPOWŚ odbywa się w Departamencie Funduszy Strukturalnych, natomiast monitoring na poziomie Programu prowadzony jest przez Departament Polityki Regionalnej Oddział Zarządzania RPO. Instytucja Zarządzająca RPOWŚ jest odpowiedzialna za prawidłowy przebieg procesu monitorowania Programu i zapewnia, iż sprawozdawczość w ramach programu opiera się na informacjach uzyskiwanych od wszystkich podmiotów zaangażowanych w realizację RPO. 95

96 W proces sprawozdawczości RPOWŚ zaangażowane są następujące podmioty: Komitet Monitorujący RPOWŚ, Instytucja Zarządzająca RPOWŚ, Beneficjenci RPOWŚ. Funkcję sprawozdania na poziomie beneficjenta spełnia wniosek o płatność z częścią sprawozdawczą. Beneficjent jest zobligowany do przedkładania wniosku o płatność minimum raz na 3 miesiące, od daty podpisania umowy o dofinansowanie. Instytucja Zarządzająca jest zobowiązania do sporządzania i przekazania do IKRPO następujących sprawozdań i informacji dotyczących realizacji RPOWŚ, tj.: - sprawozdania okresowego nie później niż po upływie 60 dni kalendarzowych po upływie okresu sprawozdawczego, - sprawozdania rocznego nie później niż po upływie 140 dni kalendarzowych po upływie okresu sprawozdawczego, - sprawozdania końcowego nie później niż do 31 stycznia 2017 roku, - informacji kwartalnej - do 15 dnia następującego po kwartale, którego dotyczy informacja. Zgodnie ze znowelizowanymi w 2011 roku wytycznymi w zakresie sprawozdawczości nie sporządza się informacji miesięcznych. Dla celów zarządzania i sprawozdawczości w Instytucji Zarządzającej RPOWŚ był wykorzystywany Krajowy System Informatyczny. Ewaluacja ma na celu poprawę jakości, efektywności i spójności pomocy udzielanej w ramach RPOWŚ i jest zgodna z art. 47 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku. W realizację ewaluacji RPOWŚ zaangażowane zostały dwa oddziały Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego tj. Oddział Programowania Strategicznego i Analiz oraz Oddział Zarządzania RPO. W oddziale Programowania Strategicznego i Analiz została utworzona Jednostka Ewaluacyjna, która współpracuje z pracownikami z Oddziału Zarządzania RPO. Do jej obowiązków w zakresie ewaluacji należy zarówno organizowanie i nadzorowanie badań ewaluacyjnych jak i udostępnianie informacji niezbędnych do wykonywania badań przez Ewaluatorów zewnętrznych, a także zadbanie o to by wyniki przeprowadzonych ewaluacji zostały wykorzystane. W celu zachowania zasady partnerstwa oraz koordynacji procesu ewaluacji PROWŚ na lata powołana została Grupa Sterująca Ewaluacją, w skład której wchodzą pracownicy Departamentów Polityki Regionalnej i Funduszy Strukturalnych. W celu zachowania obiektywności wyników i niezależności pracy ewaluatora ewaluacje RPOWŚ wykonywane są głównie przez Ewaluatorów zewnętrznych wybieranych przez Zarząd Województwa Świętokrzyskiego w drodze przetargu. Przewiduje się także przeprowadzanie ewaluacji wewnętrznych, mających charakter uzupełniający w stosunku do ewaluacji zewnętrznych. Decyzja o przeprowadzeniu ewaluacji jest wydawana przez Zarząd 96

97 Województwa Świętokrzyskiego, który również wykorzystuje wyniki badania. Jednostka Ewaluacyjna, uwzględniając opinie i wnioski Grupy Sterującej określa zakres ewaluacji. Natomiast wyłoniony zespół ewaluacyjny odpowiedzialny jest za realizację badania oraz za przedstawienie raportu z przeprowadzonej ewaluacji. Wyniki ewaluacji RPOWŚ na lata przedkładane są Komitetowi Monitorującemu RPOWŚ, Krajowej Jednostce Oceny, a także Komisji Europejskiej na jej prośbę. Opis strategicznych obszarów badań ewaluacyjnych oraz wskazujący sposób organizacji procesu ewaluacji w ramach RPOWŚ został zawarty w Planie ewaluacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata Dokument ten został przyjęty Uchwałą Zarządu Województwa w dniu 20 lutego 2008 roku. Uzupełnieniem Planu Ewaluacji są sporządzane corocznie Okresowe Plany Ewaluacji zawierające listę badań ewaluacyjnych planowanych do realizacji w roku następnym. Okresowy Plan ewaluacji na 2012 rok został przyjęty przez Zarząd Województwa uchwałą nr 1098/2013, w dniu 16 maja 2012 roku. W okresie sprawozdawczym dokument nie był aktualizowany. Wszystkie zaplanowane badania zostały zrealizowane w stu procentach. Analizy raportów z przeprowadzonych badań ewaluacyjnych stanowią podstawę do podejmowania najważniejszych decyzji dotyczących istotnych zmian w realizowanym programie, planowania i wdrażania innych polityk krajowych, jak również opracowania kształtu polityki spójności po roku Dlatego też, widoczna jest potrzeba koordynacji procesu wdrażania rekomendacji i jego monitorowania. Zintegrowany System Zarządzania Wnioskami i Rekomendacjami opiera się na trzech głównych elementach: 1) Kluczowa rola Instytucji Zarządzającej w procesie wdrażania i monitorowania rekomendacji: a) Podejmowanie decyzji o wyborze rekomendacji przeznaczonych do wdrożenia, b) Monitorowanie procesu wdrażania rekomendacji; 2) Konsultacyjny charakter procesu wdrażania rekomendacji (rekomendacje z badań ewaluacyjnych oraz wnioski, na podstawie których zostały one sformułowane, powinny być konsultowane oraz dyskutowane w możliwie najszerszym gronie potencjalnych adresatów rekomendacji przed podjęciem przez Instytucję Zarządzającą decyzji o wdrażaniu danej rekomendacji) 3) Wsparcie procesu przez system informacyjny wdrażania i monitorowania rekomendacji. Głównymi podmiotami zaangażowanymi w realizację procesu wdrażania i monitorowania rekomendacji są: a) Wykonawcy badań ewaluacyjnych (ewaluatorzy zewnętrzni), b) Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata (oraz Jednostka Ewaluacyjna), c) Grupa Sterująca Ewaluacją, d) Krajowa Jednostka Oceny, e) Komitet Monitorujący. Proces wdrażania i monitorowania rekomendacji obejmuje trzy główne etapy: 97

98 1) Wypracowanie decyzji w zakresie i sposobie wdrażania rekomendacji, 2) Wdrażanie rekomendacji, 3) Monitorowanie procesu wdrażania rekomendacji. W 2012 roku wykonano dwa badania ewaluacyjne, zgodnie z przyjętym okresowym planem ewaluacji: Pod koniec roku 2012 IZ RPOWŚ otrzymała raport z badania ewaluacyjnego pn. Analiza i ocena wydatkowania środków w ramach RPOWŚ na projekty z zakresu edukacji, kultury, turystyki i sportu oraz zbadanie potrzeb samorządów lokalnych w zakresie tego typu inwestycji w latach Celem badania była analiza wpływu projektów z zakresu edukacji, kultury, turystyki i sportu na rozwój społeczno gospodarczy gmin/powiatów na obszarze, których projekty te były realizowane. Badanie pozwoliło zidentyfikować przyczyny powodzeń i niepowodzeń analizowanych projektów pod kątem ich wpływu na rozwój społeczno-gospodarczy. Celem badania było również zbadanie potrzeb samorządów lokalnych w zakresie tego typu inwestycji w latach Główne wnioski z badania: Kryteria demarkacji pomiędzy działaniami 2.3. i 5.3. nie są precyzyjne. Niewielka korekta projektu umożliwiała złożenie podobnych projektów w obu działaniach. W Działaniu 5.3 obligatoryjnymi wskaźnikami są jedynie wskaźniki dotyczące miejsc pracy, co nie pozwala na kompleksowy opis wpływu projektów na rozwój społeczno gospodarczy. Efektywność tworzenia bezpośrednich miejsc pracy jest stosunkowo niska, niemniej, wynika ona ze specyfiki interwencji. Celem głównym takich projektów nie powinno być tworzenie bezpośrednich nowych miejsc pracy przez Beneficjenta, a przede wszystkim tworzenie dobrych warunków dla aktywizacji lokalnej gospodarki i w konsekwencji tworzenie pośrednich miejsc pracy przez interesariuszy projektu. Pośrednie miejsca pracy będą znacznie bardziej efektywne. Na etapie tworzenia projektów, Beneficjenci nie mieli koncepcji angażowania partnerów prywatnych, co skutkuje ograniczoną liczbą tzw. pośrednich miejsc pracy. Również w swoich planach, aktualni Beneficjenci nie dostrzegają korzyści wynikających z angażowania kapitału prywatnego w formule PPP, pomimo dużych trudności z zapewnieniem finansowania dla wkładu własnego dla planowanych inwestycji w następnej perspektywie finansowej. Beneficjenci nie mają pełnej wiedzy co do możliwych form wykorzystywania infrastruktury powstałej w ramach projektu w kontekście przepisów dot. pomocy publicznej oraz Prawa Zamówień Publicznych. Część Beneficjentów mogłaby aktywniej wykorzystywać powstałą infrastrukturę, ale z obawy przed złamaniem zapisów umowy dofinansowania pozostają bierni. Ponadto, udział turystów spoza regionu, w tym zagranicznych jest nadal na niskim poziomie. Skala oddziaływania rezultatów projektów wykracza poza region jedynie w pojedynczych przypadkach. Nadal brakuje atrakcji turystycznych o znaczeniu co najmniej krajowym. Na podstawie powyższych wniosków Wykonawca sformułował następujące rekomendacje: 1. Tworząc założenia programu regionalnego na lata należy zweryfikować zgodność wskaźników realizacji celów RPO z typami projektów kwalifikujących się do wsparcia w ramach poszczególnych priorytetów / działań. 98

99 2. Spójność wskaźników z charakterem projektu powinna być elementem oceny merytorycznej. Wnioskodawca powinien mieć możliwość poprawy błędów w tym zakresie. Należy stosować szerszą listę wskaźników obowiązkowych, a w szczególności położyć nacisk na spójność pomiędzy wskaźnikami produktu i rezultatu co najmniej wg. następującej logiki: produkt budowa obiektu sportowego, rezultat liczba użytkowników. 3. Umożliwić realizację projektu inwestycyjnego w połączeniu z komponentem miękkim, zapewniającym częściowe finansowanie kosztów operacyjnych, w szczególności kosztów pracy oraz działań promocyjnych zmierzających do pozyskania klientów w 1-szym roku działalności powstałej infrastruktury. 4. Należy dążyć do maksymalizacji stopnia wykorzystania infrastruktury we współpracy z podmiotami zewnętrznymi i zapewnienia jej maksymalnej multifunkcjonalności, która pozwala w sposób synergiczny zwiększać liczbę użytkowników. Innymi słowy, należy dążyć do zapewnienia wystarczająco szerokiej, ale spójnej przedmiotowo infrastruktury umożliwiającej interesariuszom świadczenie kompleksowych, komplementarnych usług. 5. Upowszechnienie dobrych praktyk w zakresie współpracy. Zwiększenie wiedzy wśród Beneficjentów w zakresie dopuszczalnych form korzystania z powstałej infrastruktury przez podmioty zewnętrzne. 6. Należy zweryfikować zapotrzebowanie na usługi Punktów Informacji Turystycznych poprzez analizę liczby i zakresu usług tych punktów, a także wpływu świadczonych usług na wzrost użytkowników atrakcji turystycznych regionu. 7. Zwiększyć wiedzę wśród Beneficjentów nt. możliwych sposobów wykorzystywania infrastruktury powstałej w ramach projektów, które pozostawałyby w zgodzie z umową dofinansowania i przepisami prawa. 8. Jeśli będzie taka możliwość w kolejnej perspektywie finansowej na lata , umożliwić realizację tzw. projektów 2-funduszowych poprzez uwzględnienie w budżecie projektu wydatków na działania szkoleniowe, które pozwoliłyby z wyprzedzeniem przygotować kadrę potrzebną do zarządzania infrastrukturą powstałą w wyniku realizacji projektu. Tego typu działania szkoleniowe mogłyby być prowadzone równolegle do prac inwestycyjnych, tak aby niezbędna kadra była gotowa do podjęcia pracy wraz z uruchomieniem infrastruktury. 9. Działania inwestycyjne Beneficjenta muszą pociągać za sobą realizację długofalowych działań promocyjnych. Strategia promocji oraz budżet promocji powinny być elementem oceny merytorycznej projektów inwestycyjnych o charakterze turystycznym. 10. W przyszłym okresie programowania należy zidentyfikować i dofinansować powstanie lub rozwój 3-4 strategicznych atrakcji turystycznych, które byłyby znakiem rozpoznawczym województwa również w skali międzynarodowej. Atrakcje te powinny być przedmiotem działań promocyjnych zgodnie ze strategią promocji województwa. 11. Zwiększyć udział kapitału prywatnego angażowanego w realizację celów publicznych w obszarze edukacji, kultury, sportu i turystyki. 12. Należy premiować na etapie wyboru projektów takie, które skupione są na komplementarności zmierzającej do tworzenia wspólnej oferty i w ten sposób 99

100 pozwalającej maksymalizować korzyści płynące z realizacji projektu oraz z już istniejącej infrastruktury. 13. Zwiększyć wiedzę wśród Beneficjentów nt. pomocy publicznej, luki finansowej, analiz finansowanych oraz wyceny korzyści społecznych w projektach z zakresu sportu i turystyki, kultury oraz edukacji. Raport z badania został zamieszczony na stronie internetowej w zakładce ewaluacja. Kolejnym badaniem zleconym przez IZ RPOWŚ była Ocena skuteczności działania funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, które otrzymały dofinansowanie w ramach RPOWŚ , którego celem było m.in. zbadanie zasadności i adekwatności wyboru trybu realizacji przedsięwzięcia polegającego na dokapitalizowaniu funduszy pożyczkowych i poręczeniowych na terenie województwa świętokrzyskiego ze środków RPOWŚ, w porównaniu z alternatywnymi rozwiązaniami oraz ocena skuteczności i efektywności stosowanych instrumentów dla osiągnięcia wyznaczonych celów. Ocena ta ma stanowić podstawę do dyskusji nad programowaniem zasad wsparcia przedsiębiorczości w przyszłej perspektywie finansowej UE. Główne wnioski z badania: Dostęp do usług finansowych świadczonych w ramach RPOWŚ zdecydowanie się poprawił. Co więcej, obecny model można uznać za bliski docelowego. Fundusze pożyczkowe konkurują z ofertą bankową oraz innymi ofertami komercyjnymi. Kluczowe znaczenie ma m.in. oprocentowanie, które jest najważniejszym argumentem dla klientów. Istotne znaczenie dla banków ma wielkość kapitału, a co za tym idzie wiarygodność partnera jakim jest fundusz Poręczeniowy. Rozpoznawalność oferty funduszy pożyczkowych ze środków UE jest wciąż bardzo mała. Jeszcze gorzej wypada rozpoznawalność oferty doręczeniowej. Stwierdzono, iż posiadane kapitały wciąż nie są wystarczające do pokrycia luki w finansowaniu MSP. Banki koncentrują się na udzielaniu kredytów powyżej 500 tys. zł. Poza tym, banki coraz częściej udzielają pożyczek na kwotę tys. zł. bez zabezpieczeń majątkowych. Głównym problemem dla klientów funduszy pożyczkowych było zabezpieczenie pożyczki. Poza tym, na podstawie przeprowadzonego badania można oczekiwać spadku znaczenia kredytów inwestycyjnych na rzecz kredytów obrotowych Należy podkreślić, iż przedsiębiorcy są silnie przyzwyczajeni do dotacji. Proces odchodzenia od nich może być trudny. Najistotniejsze zalecenia sformułowane przez wykonawcę badania: Możliwość udzielania przez fundusze pożyczkowe pożyczek oprocentowanych poniżej progu pomocy de mini mis, 1. Wsparcie kapitałowe w pierwszej kolejności mniejszego funduszu poręczeniowego, aby mógł on przekroczyć barierę skutecznego działania 2. Autorzy nie widzą konieczności rozbudowy sieci instytucjonalnej funduszy. Wskazane jest rozbudowywanie ich przedstawicielstw, 3. Konieczne jest zintensyfikowanie działań promocyjnych realizowanych przez fundusze. Można rozważyć budowę wspólnej sieci informacyjno-dystrybucyjnej W latach należy przewidzieć na dofinansowanie funduszy: 100

101 110 mln zł. na kapitał funduszy pożyczkowych 30 mln zł. na kapitał funduszy poręczeniowych 4. Fundusze pożyczkowe powinny udzielać pożyczek do kwoty 500 tys. zł. Kwoty wyższe są akceptowalne. 5. Maksymalna kwota poręczenia może być ustalona na około 1,5 mln zł. co pozwalałoby na skuteczne obsługiwanie kredytów do 2 mln zł 6. Uruchomienie pilotażowego projektu utworzenia funduszu inwestycyjnego dysponującego kapitałem na poziomie 30 mln zł. i udzielającego wejść kapitałowych w kwotach do 1 mln zł. (lub do poziomu pomocy de minimis) 7. Rekomenduje się rozważenie zastąpienia w pewnych obszarach dotacji narzędziami mieszanymi takimi jak: Kredyty umarzalne Subsydiowanie odsetek 8. Usunięcie wskaźników uniwersalnie określających szybkość inwestowania i reinwestowania środków 9. Możliwość krzyżowego finansowania w ramach jednego działania, polegającą na dopuszczeniu poręczania przez wsparte fundusze poręczeniowe pożyczek udzielanych z tych samych środków przez fundusze pożyczkowe. 10. Unikanie wskaźników dotyczących wzrostu zatrudnienia w firmach odbiorców ostatecznych. Raport zawierający wnioski i rekomendacje został zamieszczony na stronie internetowej w zakładce ewaluacja. Instytucja Zarządzająca przeanalizowała wszystkie rekomendowane zalecenia, jednakże ze względu na ich charakter, wdrożenie przewidziano przede wszystkim na przyszły okres programowania. Oprócz realizacji badania ewaluacyjnego, w 2012 roku podejmowane były działania przyczyniające się do budowy potencjału ewaluacyjnego, odpowiednich struktur w ramach IZ RPOWŚ, co przejawiało się m.in.: przeprowadzaniem spotkań Grupy Sterującej Ewaluacją RPOWŚ , w skład której wchodzą: pracownicy Departamentu Polityki Regionalnej oraz pracownicy Departamentu Funduszy Strukturalnych, udziałem pracowników IZ RPOWŚ w szkoleniach, konferencjach oraz spotkaniach dotyczących ewaluacji, rozpowszechnianiem informacji dotyczących ewaluacji, współpracą z Komitetem Monitorującym. Nie zidentyfikowano żadnych problemów związanych z pozyskiwaniem i analizą danych, dlatego też nie podjęto żadnych działań naprawczych. Ponadto, w ramach Okresowego planu ewaluacji RPOWŚ na rok 2013 planuje się zlecenie przeprowadzenia zewnętrznych badań ewaluacyjnych, których przedmiotem będzie: 101

102 1. Ewaluacja ex-ante RPOWŚ , Głównym zadaniem ewaluacji ex-ante jest ocena przyjętej w ramach programu logiki interwencji. Ewaluacja ex-ante powinna udzielić odpowiedzi na dwa podstawowe pytania: czy planowane do realizacji interwencje publiczne znajdują uzasadnienie społecznoekonomiczne? czy ich realizacja przyczyni się do osiągnięcia pożądanych celów rozwojowych oraz zaspokojenia potrzeb i rozwiązania zdiagnozowanych problemów społeczno-ekonomicznych? 2. Ocena możliwości wykorzystania środków UE z zakresu energetyki odnawialnej i efektywności energetycznej, dostępnych dla podmiotów z województwa świętokrzyskiego w ramach programów operacyjnych Celem badania będzie: ocena wykorzystania przez beneficjentów z województwa świętokrzyskiego wsparcia w zakresie efektywności energetycznej oraz wykorzystania energii odnawialnej w ramach RPOWŚ oraz programów krajowych , ocena zdolności finansowej potencjalnych beneficjentów do realizacji projektów, analiza zakresu i skali interwencji, przewidzianej w poszczególnych programach operacyjnych. 3. Ocena potencjału uczestników regionalnego systemu innowacji do realizacji projektów proinnowacyjnych w PO w latach Badanie polegać będzie na ocenie potencjału uczestników regionalnego systemu innowacji do realizacji projektów proinnowacyjnych w programach operacyjnych w kolejnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej na podstawie oceny efektów projektów, realizowanych przez te podmioty w programach operacyjnych obecnego okresu programowania 3. REALIZACJA W PODZIALE NA PRIORYTETY Wartości wskaźników produktu i rezultatu w ramach poszczególnych osi priorytetowych zostały zaprezentowane w Tabeli 4. Stanowiącej załącznik do niniejszego sprawozdania Oś priorytetowa 1 Rozwój przedsiębiorczości Wartość przyznanej alokacji EUR Cele osi priorytetowej: Wzmocnienie konkurencyjności i zdolności inwestycyjnej sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, Wzmocnienie inwestycyjne instytucji otoczenia biznesu oraz funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych. Cele te są realizowane w ramach czterech działań: Działanie 1.1. Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, Działanie 1.2. Tworzenie i rozwój powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw, Działanie 1.3. Tworzenie i rozbudowa funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych, Działanie 1.4. Wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu. 102

103 Główne grupy beneficjentów: MŚP, instytucje otoczenia biznesu, partnerzy społeczni i gospodarczy, jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną. W gospodarce województwa świętokrzyskiego dominują wciąż mało efektywne branże. Przedsiębiorstwa działające w świętokrzyskim były w większości niedoinwestowane, mało innowacyjne, tworzyły zbyt mało miejsc pracy. Dzięki bezpośredniemu wsparciu inwestycyjnemu pozyskiwanemu przez MŚP w Osi priorytetowej 1.,jak również za sprawą udostępnianych dla nich pożyczek i poręczeń, zwiększają się szanse na przezwyciężenie barier rozwoju przedsiębiorczości w świętokrzyskim. W RPOWŚ preferowane są projekty, dotyczące bezpośredniego wsparcia MŚP, składane przez podmioty działające w sektorze produkcyjnym i usługowym, inwestycje generujące nowe miejsca pracy. Należy w tym miejscu wspomnieć o komplementarnym wsparciu pozyskiwanym przez przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki m.in. na szkolenia, doradztwo, podniesienie poziomu kwalifikacji pracowników. W ramach tej Osi priorytetowej wspierane są m.in. projekty zgłaszane przez mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa z terenu województwa dotyczące: inwestycji związanych z rozwojem i rozbudową przedsiębiorstwa, unowocześnieniem wyposażenia związanego z działalnością gospodarczą, wprowadzeniem innowacji technologicznych i/lub organizacyjnych, zakupem wyników prac B+R i/lub praw własności przemysłowej, inwestycji związanych z dostosowaniem technologii/produktów/usług do wymagań dyrektyw unijnych, organizacji lub udziału w imprezach targowo-wystawienniczych oraz misjach gospodarczych związanych z targami i wystawami zagranicą dofinansowania kosztów utworzenia i wyposażenia nowych stanowisk pracy związanych z rozszerzeniem działalności gospodarczej i/lub wdrożeniem działań innowacyjnych obejmujących dokonywanie zasadniczych zmian w procesie produkcji lub sposobie świadczenia usług. Ponadto wspierane są przedsięwzięcia w zakresie rozwoju powiązań kooperacyjnych firm, zwiększających ich konkurencyjność na rynkach Polski, jak i innych krajów Unii Europejskiej. Inwestycje tego typu powinny znacznie poprawiać system współpracy i zarządzania grupą przedsiębiorstw lub w sposób innowacyjny wpływać na sytuację ekonomiczną grupy przedsiębiorstw. Zarezerwowano również środki na rozwój istniejących instytucji otoczenia biznesu oraz funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych, jak również na tworzenie nowych tego typu podmiotów. Nabór i ocena wniosków: W ramach tej Osi priorytetowej przeprowadzono jedenaście konkursów projektów. Pięć w ramach Działania 1.1, dwa dla Działania 1.2 oraz jeden dla Działania 1.3. i trzy dla Działania

104 Działanie 1.1. Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, 1. pierwszy nabór rozpoczął się w dniu r., a został zakończony w dniu roku (dostępna alokacja: ,00 EUR). Przedmiotem oceny były 343 wnioski, o wartości całkowitej ,16 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Spośród 343 wniosków o dofinansowanie: 287 wniosków zostało zaakceptowanych pod względem formalnym i przekazanych do oceny merytoryczno technicznej; 53 wnioski zostały odrzucone z przyczyn formalnych; 1 wniosek został wycofany na pisemny wniosek beneficjenta; 2 wnioski są nadal w trakcie uzupełnień. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,71 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,74 EUR, co stanowi 474% środków zaplanowanych do kontraktacji w konkursie nr W okresie od 19 stycznia do 27 lutego 2009 roku (dostępna alokacja ,72 EUR), odbył się drugi nabór wniosków dla Działania 1.1. Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Do IZ wpłynęły 393 wnioski o dofinansowanie projektów o łącznej wartości ,98 EUR. Dnia 22 czerwca 2009 roku została zakończona ocena formalna wniosków. Spośród 393 wniosków o dofinansowanie: 307 wniosków zostało zaakceptowanych pod względem formalnym i przekazanych do oceny merytorycznotechnicznej; 84 wnioski zostały odrzucone z przyczyn formalnych; 1 wniosek został wycofany na pisemny wniosek beneficjenta; 1 wniosek przekazano do uzupełnienia. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,20 EUR natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,16 EUR co stanowi 270,19 % środków zaplanowanych do kontraktacji w konkursie Kolejne trzy nabory wniosków dla Działania 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw odbyły się w następujących terminach: r. dla średnich przedsiębiorstw (dostępna alokacja ,52 EUR),4 stycznia 2010 roku zakończona została ocena formalna złożonych wniosków. Przedmiotem oceny było 38 złożonych wniosków, o wartości całkowitej ,11 EUR. Spośród 38 wniosków o dofinansowanie: 30 wniosków zostało zaakceptowanych pod względem formalnym i przekazanych do oceny merytoryczno-technicznej, 8 wniosków zostało odrzuconych z przyczyn formalnych. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,00 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,14 EUR, co stanowi 146,68 % środków zaplanowanych do kontraktacji w konkursie dla średnich przedsiębiorstw. W dniu 24 marca 2010 roku Zarząd Województwa Świętokrzyskiego uchwałą nr 2487/10 dokonał wyboru projektów złożonych w ramach konkursu zamkniętego nr kierowanego do średnich przedsiębiorstw w ramach Działania 1.1. Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Do dofinansowania zakwalifikowały się 23 projekty. 104

105 Jednocześnie na Listę rankingową projektów wybranych do wsparcia w ramach konkursu zamkniętego nr kierowanego do średnich przedsiębiorstw włączono projekty złożone przez średnie przedsiębiorstwa z listy rezerwowej i 1.1.2, które otrzymały co najmniej 56 punktów. Biorąc pod uwagę punktację zaakceptowanych projektów Zarząd Województwa Świętokrzyskiego zdecydował o zwiększeniu pierwotnie przeznaczonej kwoty do zakontraktowania do wysokości ,17 EUR. W rezultacie wybranych zostało 26 projektów o łącznej kwocie dofinansowania w wysokości ,17 EUR r. dla małych przedsiębiorstw, (dostępna alokacja ,52 EUR). Dnia 15 marca 2010 roku została zakończona ocena formalna wniosków złożonych w ramach konkursu zamkniętego nr dla małych przedsiębiorstw ogłoszonego dla Działania 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Przedmiotem oceny było 107 wniosków, o wartości całkowitej ,25 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru, tj. 1 grudnia 2009 roku do 11 stycznia 2010 roku. Spośród 107 wniosków o dofinansowanie: wnioski zostały zaakceptowane pod względem formalnym i przekazane do oceny merytoryczno-technicznej; wniosków zostało odrzuconych z przyczyn formalnych. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,74 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,03 EUR co stanowi 227,28% środków zaplanowanych do kontraktacji w konkursie dla małych przedsiębiorstw r. dla mikro przedsiębiorstw, (dostępna alokacja ,02 EUR) w odpowiedzi na konkurs złożono 258 wniosków na łączną kwotę ,09 EUR. 4. Na konkurs Zamknięty w ramach Działania 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, który odbył się w dniach od r. do r. (dostępna alokacja: ,53 EUR), wpłynęło: 214 wniosków na łączną kwotę całkowitą: ,22 EUR, wartość kosztów kwalifikowalnych wynosi: ,32 EUR, łączna kwota wnioskowanego wsparcia: ,01 EUR. Spośród 214 wniosków o dofinansowanie: wnioski zostały zaakceptowane pod względem formalnym i przekazane do oceny merytoryczno-technicznej; -57 wniosków zostało odrzuconych z przyczyn formalnych; - 5 wniosków zostało wycofanych na prośbę beneficjentów. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,72 EUR. 5. Konkurs dla małych i mikro przedsiębiorstw odbył się w okresie od 3 października do 18 listopada 2011 roku, z dostępną alokacją w kwocie ,61 EUR. W odpowiedzi na konkurs zostało złożonych 368 wniosków z czego 2 zostały wycofane na prośbę Wnioskodawcy. Przedmiotem oceny było 367 wniosków (jednemu projektowi, nadanemu pocztą, omyłkowo nadano dwa numery identyfikacyjne), o wartości całkowitej , 70 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Spośród wszystkich wniosków o dofinansowanie: 105

106 - 253 wnioski zostały zaakceptowane pod względem formalnym i przekazane do oceny merytoryczno-technicznej; -113 wniosków zostało odrzuconych z przyczyn formalnych; -2 wnioski zostały wycofane na prośbę Wnioskodawców; Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,76 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,34 EUR. - Działanie 1.2. Tworzenie i rozwój powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw konkurs otwarty, wznowiony w dniu r.(dostępna alokacja: ,11 EUR). Z uwagi na fakt, iż łączna wartość dofinansowania złożonych i zaakceptowanych formalnie wniosków przekroczyła 140% środków przewidzianych na konkurs, Zarząd Województwa Świętokrzyskiego podjął decyzję o zamknięciu konkursu z dniem 30 czerwca 2011 r. w odpowiedzi na konkurs wpłynęły 34 wnioski na łączną kwotę ,57 EUR, w tym wartość dofinansowania EFRR ,65 EUR. W terminie od do odbył się kolejny konkurs dla Beneficjentów Działania 1.2. (dostępna alokacja: ,51 EUR). Przedmiotem oceny było 11 wniosków o wartości całkowitej ,90 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Spośród 11 wniosków o dofinansowanie: 6 wniosków zostało zaakceptowanych pod względem formalnym i przekazanych do oceny merytorycznotechnicznej; 5 wniosków zostało odrzuconych z przyczyn formalnych; Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,43 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,87 EUR. - Działanie 1.3 Tworzenie i rozbudowa funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych pierwszy nabór wniosków w ramach niniejszego Działania odbył się w okresie od do roku (dostępna alokacja ,27 EUR). Przedmiotem oceny było 8 wniosków, o wartości całkowitej ,38 EUR (kwota po korektach na etapie oceny formalnej), które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Wszystkie wnioski zostały zaakceptowane pod względem formalnym i przekazane do oceny merytoryczno-technicznej. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie wyniosła ,38 EUR natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,61 EUR. - Działanie 1.4. Wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu, 1. Pierwszy konkurs odbył się w okresie r. (dostępna alokacja ,53 EUR). W odpowiedzi na konkurs złożono 7 wniosków o dofinansowanie o wartości całkowitej ,58 EUR. Spośród 7 wniosków o dofinansowanie: 1. 6 wniosków zostało zaakceptowanych pod względem formalnym i przekazanych do oceny merytoryczno-technicznej; 2. 1 wniosek został odrzucony z przyczyn formalnych. 106

107 Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,14 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,25 EUR. 2. Drugi konkurs został zorganizowany w okresie od do roku (przeznaczona alokacja ,01 EUR). Przedmiotem oceny były 2 wnioski, o wartości całkowitej ,42 EUR. Przedłożone wnioski o dofinansowanie przeszły ocenę formalną, w wyniku której oba zostały odrzucone na etapie oceny formalnej z powodu niewniesienia poprawek lub błędnego uzupełnienia uchybień formalnych. 3. Trzeci konkurs rozpoczął się w dniu i trwał do roku. Instytucja Zarządzająca przeznaczyła kwotę do zakontraktowania w wysokości ,51 EUR. Przedmiotem oceny były 4 wnioski, o wartości całkowitej ,48 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Wszystkie wnioski zostały zaakceptowane pod względem formalnym, a wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,61 EUR. Poniższy wykres obrazuje % realizacji zobowiązań UE na lata według podpisanych umów, złożonych wniosków o płatność oraz certyfikacji na poziomie osi priorytetowej 1. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Do końca 2012 roku poziom kontraktacji środków wynosi ok. 88,59 %. W 2012 roku odbył się jeden nabór w ramach Działania 1.2. W dniu 20 grudnia 2012 roku Zarząd Województwa Świętokrzyskiego dokonał wyboru projektów do dofinansowania w ramach konkursu nr Ponadto w 2012 roku zostały zawarte umowy dla przedsięwzięć, dla których nabory wniosków odbyły się w 2011 roku, tj. dla projektów z Działania 1.1. oraz Działania 1.4. Umowy: dotychczas IZ RPOWŚ podpisała 493 umowy z beneficjentami Osi 1, o łącznej wartości ,91 EUR i wartości dofinansowania z EFRR w kwocie równej 107

108 ,06, co wyczerpuje alokację przeznaczoną dla tej Osi na lata w 88,59 %. Wnioski o płatność: do Instytucji Zarządzającej od uruchomienia programu wpłynęło wniosków o płatność na kwotę wydatków ,87 EUR, w tym wydatki kwalifikowalne ,17 EUR z czego ,16 EUR, to środki pochodzące z EFRR. Wysokość wykorzystania alokacji kształtuje się na poziomie 75,12 %. Na rzecz beneficjentów wypłacono ,01 EUR. Certyfikacja: dotychczas IZ RPOWŚ poświadczyła ,54 EUR, w tym ,12 EUR to wydatki odpowiadające EFRR (73,35 % realizacji zobowiązań UE na lata ). Poniższy wykres przedstawia wartość dofinansowania wykazanego we wnioskach o dofinansowanie, zawartych umowach, wnioskach o płatność i certyfikacji ogółem dla osi priorytetowej 1. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) W 2012 roku realizacja osi priorytetowej 1. Rozwój przedsiębiorczości przebiegała bez zakłóceń. W I połowie 2012 roku zakończyła się ocena wniosków, które zostały złożone w odpowiedzi na konkursy ogłoszone w roku poprzednim. Następnie najlepsze projekty zostały wybrane do dofinansowania. Ponadto w okresie od 2 lipca do 3 sierpnia 2012 roku odbył się konkurs zamknięty na realizację przedsięwzięć z zakresu Działania 1.2. Większość konkursów miała miejsce w latach poprzednich, wtedy też zawierane były umowy na realizację wybranych projektów, a także następowo ich finansowe rozliczanie. Rozkład projektów: 1. Według rodzajów beneficjentów 108

109 WARTOŚĆ BENEFICJENT LICZBA PROJEKTÓW DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW EFRR (EUR) przedsiębiorca, w tym: ,35 - mikro ,84 - mały ,72 - średni ,80 Fundusz Pożyczkowy ,27 Fundusz Poręczeniowy ,00 Instytucja Otoczenia Biznesu ,44 razem ,06 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych KSI SIMIK (07-13) Najliczniejszą grupę beneficjentów stanowią przedsiębiorcy, do których trafiło ponad 70% całej zakontraktowanej puli środków. Ponadto dotacje, które otrzymali pośrednicy finansowi, również służą wspieraniu podmiotów gospodarki z sektora MŚP. 2. W podziale na miasto i wieś W ramach Osi priorytetowej 1. Rozwój przedsiębiorczości wszystkie projekty nie mają określonego obszaru realizacji z uwzględnieniem obszaru miejskiego i wiejskiego. W niniejszej Osi Instytucja Zarządzająca nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. Szczegółowe informacje na temat podziału środków w regionie zaprezentowane są w załączniku na mapie dotacji dla Osi priorytetowej Według typów projektów WARTOŚĆ TYP PROJEKTU LICZBA PROJEKTÓW DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW EFRR (EUR) dotacje bezpośrednie ,35 pożyczki ,27 poręczenia ,00 usługi dla MŚP ,44 razem ,06 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych KSI SIMIK (07-13) W celu przezwyciężenia barier rozwojowych przedsiębiorczości w Świętokrzyskim, w niniejszej osi przewidziano bezpośrednie wsparcie inwestycyjne mikro, małych i średnich firm. Blisko 70 % całego wsparcia przeznaczonego dla przedsiębiorców stanowią dotacje 109

110 bezpośrednie. Bezpośrednie dotacje można przeznaczyć na zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Projekty mają charakter innowacyjny i w znaczący sposób poprawiają kondycję firmy oraz podnoszą jej konkurencyjność. Poniższe informacje pochodzą z badania ewaluacyjnego Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1 RPOWŚ Dane nie obejmują ostatniego naboru, który odbył się w terminie od do roku. Z przeprowadzonej analizy można wnioskować, iż zaprezentowane w raporcie ewaluacyjnym tendencje zostały utrzymane. Forma prawna przedsiębiorstw realizujących projekty w ramach Działania 1.1 RPOWŚ Źródło: raport z badania ewaluacyjnego pn. Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1 RPOWŚ Firmy realizujące projekty w ramach Działania 1.1 RPOWŚ najczęściej zostały zarejestrowane jako osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą tego typu podmioty gospodarcze stanowiły 60,2% wszystkich beneficjentów. Stosunkowo często 110

111 projekty realizowały również spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (18,4%), a także spółki jawne (8,7%) i spółki cywilne (8%). Struktura branżowa przedsiębiorstw realizujących projekty w ramach Działania 1.1 RPOWŚ w stosunku do profilu branżowego ogółu przedsiębiorstw zarejestrowanych na terenie województwa świętokrzyskiego Źródło: raport z badania ewaluacyjnego pn. Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1 RPOWŚ Wśród beneficjentów Działania 1.1. występuje spore zróżnicowanie branżowe. Przedsiębiorstwa realizujące projekty prowadzą działalność w niemal wszystkich sekcjach PKD, lecz relatywnie najczęściej dofinansowanie zostało przyznane projektom z branży przemysłowej (35,1%), budowlanej (14,8%) oraz hotelarsko-gastronomicznej (12,2,%). Aby dokładniej zobrazować strukturę branżową beneficjentów Działania 1.1 warto przyjrzeć się bardziej szczegółowej strukturze trzem najszerzej reprezentowanym sekcjom PKD: C - przetwórstwo przemysłowe, F - budownictwo oraz I - działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi. Szczegółowa struktura branżowa przedsiębiorstw realizujących projekty Działania 1.1 RPOWŚ w ramach sekcji C. Przetwórstwo przemysłowe 111

112 Źródło: raport z badania ewaluacyjnego pn. Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1 RPOWŚ Sekcja przetwórstwo przemysłowe należy do największych i najbardziej różnorodnych branż gospodarki, w jej skład wchodzą 24 działy należące do różnych dziedzin przemysłu. Wśród beneficjentów Działania 1.1 RPOWŚ znaleźli się przedstawiciele niemal wszystkich działów sekcji C poza działem 11 - produkcja napojów, działem 12 produkcja wyrobów tytoniowych oraz 30 - produkcja pozostałego sprzętu transportowego. Najwięcej beneficjentów należało do działu 23 produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych (15,8%), kolejne pod względem odsetka działy 25 - produkcja metalowych wyrobów gotowych oraz 16 produkcja metalowych wyrobów gotowych, nie przekroczyły 10%. 112

113 Szczegółowa struktura branżowa przedsiębiorstw realizujących projekty Działania 1.1 RPOWŚ w ramach sekcji F - budownictwo Źródło: raport z badania ewaluacyjnego pn. Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1 RPOWŚ W przypadku beneficjentów związanych z budownictwem mamy do czynienia z szeroką reprezentacją przedsiębiorstw należących do grupy roboty związane z budową dróg kołowych i szynowych, stanowią one 35,1% przedsiębiorstw tej branży. Jeżeli chodzi o grupy PKD z najmniejszą liczbą beneficjentów, to należy wspomnieć o grupach realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków, oraz 43.3 wykonywanie robót budowlanych i wykończeniowych, a także przedsiębiorstwach zajmujących się robotami związanymi z budową pozostałych obiektów inżynierii lądowej i wodnej (3,5%). 113

114 Szczegółowa struktura branżowa przedsiębiorstw realizujących projekty Działania 1.1 RPOWŚ w ramach sekcji I - działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (według grup PKD). Źródło: raport z badania ewaluacyjnego pn. Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1 RPOWŚ Jeżeli chodzi o trzecią pod względem wielkości sekcję I - działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi to zdecydowanie najszerzej w gronie beneficjentów Działania 1.1 RPOWŚ występowały hotele i podobne obiekty zakwaterowania zebrane w grupie 55.1, która stanowi 49,1% beneficjentów prowadzących działalność w tej branży. Należy również wspomnieć, iż 27,6% przedsiębiorstw analizowanej grupy prowadzi działalność gastronomiczną, w tym restauracyjną. Natomiast grupami PKD z najmniejszą reprezentacją beneficjentów są: 56.2 przygotowanie żywności dla odbiorców zewnętrznych (catering) (1,8%) oraz 56.3 przygotowanie i podawanie napojów (3,6%). Warto również zwrócić uwagę, na ile struktura branżowa beneficjentów odzwierciedla strukturę branżową ogółu przedsiębiorstw województwa świętokrzyskiego. Z jednej strony można wyróżnić sekcje, w których występuje niedoreprezentacja beneficjentów, z drugiej zaś są takie sekcje PKD, których przedstawiciele są nadreprezentowani w populacji beneficjentów w stosunku do populacji wszystkich przedsiębiorstw w woj. świętokrzyskim. Wśród tych pierwszych wskazać można m.in. na sekcję G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów ( ) przedsiębiorstwa należące do tej sekcji stanowią 35% ogółu firm województwa świętokrzyskiego, a wśród beneficjentów są reprezentowane jedynie w 8,2%. Natomiast z sytuacją odwrotną mamy do czynienia przede wszystkim w sekcji C przetwórstwo przemysłowe, jej udział w całości przedsiębiorstw wynosi 9% natomiast wśród beneficjentów aż 35,1% oraz sekcji I działalność związana z zakwaterowaniem 114

115 i gastronomią (12,2% w populacji beneficjentów wobec 2,6% wśród wszystkich firm w regionie). Projekty realizowane w ramach obszaru przedsiębiorczości z innych Programów Operacyjnych PO Liczba Projektów Wartość dofinansowania ze środków UE (EUR) PO Innowacyjna Gospodarka ,12 PO Rozwój Polski Wschodniej ,54 PO RYBY ,80 PO PROW PO Kapitał Ludzki , ,94 Razem ,56 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez MRR Wsparcie bezpośrednie przedsiębiorstw stanowiło najważniejszy obszar działań w sektorze MŚP. Bezpośrednie wsparcie finansowe skierowane było na akumulację kapitału (zakup maszyn i urządzeń, kompletnych linii produkcyjnych, etc.), ale też na zakup technologii i know-how. Wsparcie tego rodzaju przeznaczane było też na wdrażanie zmian w organizacji przedsiębiorstwa (np. systemy zarządzania jakością, systemy informatyczne) i poprawę jakości zarządzania w przedsiębiorstwach. Nieco inny, choć wciąż innowacyjny charakter miały przedsięwzięcia, które nakierowane były głównie na zmniejszenie energochłonności produkcji, redukcję emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych. Prócz dotacji bezpośrednich wsparcie skierowane było do instytucji otoczenia biznesu. Beneficjentami tego rodzaju wsparcia były różnego rodzaju stowarzyszenia, organizacje pracodawców, agencje rozwoju regionalnego i pokrewne agencje rządowe instytucje tworzące i zarządzające jednostkami wspierającymi przedsiębiorczość, udzielającymi porad, tworzącymi sieci wymiany innowacji. Po drugie, wydatkowane środki trafiły do przedsiębiorstw za pośrednictwem funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, które w tym przypadku były beneficjentami tego wsparcia. Po trzecie, w obrębie tej kategorii wyróżnić można wsparcie kierowane do klastrów, inkubatorów przedsiębiorczości oraz parków technologicznych. Kolejnym filarem polityki wspierania konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw było zwiększanie jakości zasobów ludzkich w przedsiębiorstwach. Kategoria ta obejmuje przedsięwzięcia o charakterze szkoleniowym, nastawione z jednej strony na podnoszenie jakości kapitału ludzkiego w istniejących przedsiębiorstwach z drugiej zaś na wspieranie procesu kreacji firm poprzez udzielanie przeszkolenia jednostkom pragnącym 115

116 rozpocząć własną działalność gospodarczą. Wzrost konkurencyjności obszarów wiejskich może dokonywać się przez rozwój przedsiębiorczości, przekładający się z kolei na wzrost liczby miejsc pracy na tych terenach. Rozwojowi przedsiębiorczości na obszarach wiejskich służą, m.in. środki, jakie mogą pozyskać osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki nieposiadające osobowości prawnej na inwestycje związane z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsiębiorstw. Warunkiem uzyskania wsparcia jest spełnienie założeń pomocy określonych w PROW Z PROW pomoc udzielana jest m.in. na wspieranie: usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa, usług dla ludności, sprzedaży hurtowej i detalicznej, rzemiosła lub rękodzielnictwa, robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych, usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem, usług transportowych, usług komunalnych, magazynowania lub przechowywania towarów, wytwarzania produktów energetycznych z biomasy, rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. Tabela wskaźników stanowi załącznik w formacie xls do niniejszego sprawozdania Do końca 2012 roku zostało zrealizowanych 342 projektów z Działania 1.1, z czego 194 projektów dotyczyło mikro przedsiębiorstw, 94 - małych i 54 średnich przedsiębiorstw. Realizacja wskaźnika wynosi 68,40%. Ponadto w realizacji znajduje się jeszcze 131 projektów, co w sumie daje 473 inwestycji. Przewiduje się zatem, że szacowana wartość wskaźnika w 2015 roku zostanie osiągnięta. W wyniku realizacji tychże projektów wykreowano 1 727,89 miejsc pracy, w tym 1 216,14 - dla mężczyzn i 511,75 dla kobiet. Wskaźnik zatrudnienia osiągnięty na poziomie 133% fakt ten dowodzi, że wsparcie inwestycyjne udzielane MŚP przynosi zakładane efekty. Mimo iż około 30 % stworzonych miejsc pracy powstało dla kobiet, jednak Instytucja Zarządzająca dokłada wszelkich starań, aby na każdym etapie realizacji Programu została zachowana zasada równości płci. Według danych prezentowanych przez GUS, wskaźnik zatrudnienia w województwie wzrósł z 44 % w 2005 roku do 49,80 w 2012 roku, ponadto znacznie spadło bezrobocie w regionie z 20,6 % w 2005 roku do 15,2 % w roku 2012, najniższy poziom bezrobocia odnotowano w 2009 roku (13,7%). W wyniku kryzysu ekonomicznego, który dotknął gospodarkę światową w ostatnich latach bezrobocie wzrosło do 12 %, ale i tak jest znacznie niższe niż przed rokiem Dodatkowe inwestycje w MŚP wykreowane dzięki wsparciu wyniosły 2,749 mln euro. Wartość wskaźników: Liczba projektów dotyczących wsparcia IOB oraz funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych i Wartość pożyczek i gwarancji udzielonych przez fundusze pożyczkowe i gwarancyjne pozostaje na poziomie 2, gdyż konkurs wniosków dla Działania 1.3 Tworzenie i rozbudowa funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych został zakończony 30 września 2010 r., w grudniu zostały podpisane pierwsze umowy (7 umów) oraz przekazane środki na konta beneficjentów. Do końca 2012 roku dokapitalizowane Fundusze Pożyczkowe zawarły 560 umów na udzielenie pożyczek (wartość ogółem 18,17 mln EUR), natomiast Fundusze Poręczeniowe 54 umów o wartości 2,84 mln EUR. Natomiast dla Działania 1.4 Wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu, dopiero w I półroczu 2010 r. podpisano umowy. Do końca 2012 roku zawarto 7 umów z beneficjentami Działania 1.3 i 8 umów z Beneficjentami Działania 1.4, co w sumie daje 15, czyli wskaźnik Liczba projektów dotyczących wsparcia IOB oraz funduszy pożyczkowych 116

117 i gwarancyjnych zostanie zrealizowany w 100%. Dotychczas zakończyła się realizacja dwóch przedsięwzięć z zakresu wsparcia IOB. Oś priorytetowa 1. jest skoncentrowana wokół różnych form wzmacniania konkurencyjności regionalnej gospodarki. Największy strumień środków skierowano na bezpośrednie wsparcie firm z sektora MŚP (Działanie 1.1.), planujących na terenie województwa świętokrzyskiego zrealizować projekt inwestycyjny. Powodem przeznaczenia stosunkowo dużej części alokacji na tę formę pomocy był zidentyfikowany w diagnozie stanu gospodarki regionu niewystarczający dostęp przedsiębiorstw do kapitału inwestycyjnego. Jak udowodniły wcześniej wdrażane w województwie komponenty wsparcia MŚP w ramach programów przedakcesyjnych (np. PHARE SSG), czy programów perspektywy finansowej , przedsiębiorcy bardzo chętnie sięgali po dotacje ze środków strukturalnych, upatrując w nich szansę na realizację planów rozwoju swoich firm. Projektując zasady udzielania wsparcia w ramach RPOWŚ położono nacisk na tworzenie przez beneficjentów nowych miejsc pracy, jak również na wykorzystanie nowych innowacyjnych technologii. Wymagany przez IZ poziom innowacyjności wspieranych projektów nie mógł być zbyt wyśrubowany, z uwagi na fakt, iż potencjalni wnioskodawcy na początku realizacji Programu nie byliby w stanie sprostać zbyt wymagającym warunkom. Analiza wskaźników postępu rzeczowego bezpośredniego wsparcia MŚP pozwala na pozytywną ocenę realizacji zaplanowanych efektów. Po zmniejszeniu wartości docelowej wskaźnika, dotyczącego liczby zrealizowanych tego typu projektów, dokonanym w trakcie przeglądu śródokresowego, szacuje się, że wskaźnik ten zostanie realizowany w 100%. Przewidywana po początku realizacji Programu liczba stworzonych miejsc pracy we wspartych MŚP została już niemal zrealizowana, zaś na podstawie danych z podpisanych umów o dofinansowanie, można stwierdzić, że realizacja tego wskaźnika na zakończenie Programu zostanie znacznie przekroczona. Założony w RPOWŚ model wsparcia przedsiębiorczości oparty w znacznej mierze na bezzwrotnych dotacjach spełnia swoje zadanie i efektywnie wpływa na realizację powiązanych z nim celów Programu, które mają zniwelować słabości świętokrzyskiej gospodarki, zdiagnozowane w analizie SWOT. Pomyślne wypełnienie celów RPOWŚ , zobrazowanych z pomocą wskaźników pozwoli na zaprojektowanie na potrzeby perspektywy finansowej bardziej zaawansowanych i lepiej dostosowanych do różnych grup odbiorców form pomocy. Akcenty stawiane w dokumentach, mających stać się podstawą dla polityki spójności po roku 2013, ze Strategią Europa 2020 na czele, wymagają nowego podejścia do metod (np. szersze zastosowanie instrumentów finansowych) i celów (jeszcze większy nacisk na innowacje i B+R) wspierania przedsiębiorczości. Ocenia się, że wsparcie MŚP w RPOWŚ wzmocni konkurencyjność świętokrzyskich firm, umożliwiając im przygotowanie się do pełnego i efektywnego uczestnictwa w realizacji polityki spójności w latach Podsumowując dotychczasową realizację działania, zaplanowanego jako źródło dofinansowania projektów klastrów i grup MŚP (Działanie 1.2.), należy wspomnieć, że podstawą dla zaplanowania takiej formy wsparcia była identyfikacja istniejących w regionie klastrów, wstępnie wyrażających deklarację realizacji wspólnych przedsięwzięć 117

118 inwestycyjnych. Zaprojektowanie w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej analogicznego działania, jak również dostępność środków na wsparcie MŚP w Działaniu 1.1. sprawiła, że do dofinansowania w ramach Działania 1.2. składano projekty nie w pełni wpisujące się w jego cele, często zakładające jedynie pozorną współpracę pomiędzy wnioskodawcami jak również płynącą z niej wartość dodaną w postaci wzrostu pozycji konkurencyjnej uczestników projektu. Tym niemniej, dokładając wszelkich starań w celu wypełnienia zawartych w Programie założeń, Instytucja Zarządzająca prowadzi w dalszym ciągu nabór otwarty w Działaniu 1.2., zachęcając potencjalnych wnioskodawców do składania wysokiej jakości projektów. Stosunkowo niewielka alokacja środków w Działaniu 1.2. pozostała do zakontraktowania, daje gwarancję, że spośród składanych projektów zostaną wybrane do dofinansowania najlepsze możliwe inwestycje. Aby w ramach Działania 1.2. dotację uzyskiwały projekty jak najefektywniej wypełniające zakładane cele, w 2012 roku zmodyfikowano regulamin konkursu, wyłączając z kosztów kwalifikowanych koszt budowy lub zakupu nieruchomości. Działanie 1.3. poświęcono wsparciu instytucji finansowych, mających udzielać pożyczek i poręczeń dla MŚP na korzystniejszych niż rynkowe zasadach. W Działaniu 1.4. możliwość dofinansowania miały instytucje otoczenia biznesu. Działaniom tym odpowiada wskaźnik Liczba projektów dotyczących wsparcia IOB oraz funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych, którego realizacja, biorąc pod uwagę jedynie podpisane umowy w obu działaniach, nie jest zagrożona. Przewiduje się również, że wartość docelowa wskaźnika Wartość pożyczek i gwarancji udzielonych przez fundusze pożyczkowe i gwarancyjne, zostanie osiągnięta, mając na uwadze założenia beneficjentów, jak również dotychczas osiągnięte przez nich wyniki. Aby lepiej ocenić efektywność dofinansowanych w ramach RPOWŚ instrumentów inżynierii finansowej, również w porównaniu efektów ich wsparcia do efektów dotacji, udzielanych w Działaniu 1.1., Instytucja Zarządzająca zamierza w 2012 roku zamówić badanie ewaluacyjne pn. Ocena skuteczności działania funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, które otrzymały dofinansowanie w ramach RPOWŚ Badanie to ma służyć ocenie, w jaki sposób podmioty te, dzięki środkom EFRR, zdołały pozytywnie wpłynąć na zdolności inwestycyjne świętokrzyskich przedsiębiorstw. W przyszłej perspektywie finansowej Unii Europejskiej zwrotne formy pomocy dla przedsiębiorstw będą podstawowym narzędziem wspomagania rozwoju gospodarczego w Polsce, jak i w naszym regionie. Planowana ewaluacja ma pomóc zaprojektować takie zasady funkcjonowania funduszy pożyczkowych i poręczeniowych w latach , aby ich wpływ na wzrost konkurencyjności świętokrzyskich firm był jak największy. Dofinansowanie projektów inwestycyjnych instytucji otoczenia biznesu stanowi kolejny typ wspierania przedsiębiorczości, przewidziany w Osi priorytetowej 1. (Działanie 1.4.). Tego rodzaju podmioty mają ogromne znaczenie dla tworzenia i rozwijania firm, w szczególności start-upów, co w kontekście przeciwdziałania bezrobociu i wzmacniania postaw przedsiębiorczych, należy traktować jako jeden z priorytetów polityki rozwoju regionu. Dotychczasową realizację tego działania należy rozpatrywać, wziąwszy pod uwagę fakt, iż największe inwestycje instytucji otoczenia biznesu znalazły dofinansowanie w ramach 118

119 Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Sprawiło to, iż Działanie 1.4. RPOWŚ cieszyło się nieco mniejszym zainteresowaniem wśród potencjalnych beneficjentów. Nie bez znaczenia jest także fakt, iż środki w ramach tego działania podlegają zasadom pomocy publicznej, co wpływa na konieczność wygenerowania przez beneficjentów wkładu własnego o większej wartości. Planując wsparcie tego rodzaju instytucji w przeszłym okresie programowania, powinno się rozpatrzyć możliwość udzielania pomocy IOB-om na korzystniejszych niż obecnie warunkach. W ramach Osi priorytetowej 1. Instytucja Zarządzająca RPOWŚ nie przewidziała realizacji projektów kluczowych. Mechanizm finansowania elastycznego (cross-financing) nie występuje w ramach w RPOWŚ Wszystkie rekomendacje dotyczące realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , sformułowane przez Komisję Europejską zostały zamieszczone w rozdziale Rekomendacje KE. W toku realizacji Osi priorytetowej 1. realokowano środki w kwocie 966,23 tys. EUR z Działania 1.4 Wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu na realizację Działania 1.1 Bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw: 966,23 tys. W dniu 18 kwietnia 2012 roku. Komitet Monitorujący RPOWŚ pozytywnie zaopiniował decyzję Instytucji Zarządzającej w tym zakresie. Dotychczas Instytucja Zarządzająca przeprowadziła 3 konkursy w ramach Działania 1.4, w odpowiedzi na które do IZ wpłynęło 13 wniosków. Wszystkie IOB działające na terenie Województwa Świętokrzyskiego otrzymały wsparcie. Kwota przesunięta to środki pochodzące przede wszystkim z oszczędności, które wystąpiły podczas realizacji projektów. Natomiast w Działaniu 1.1 istnieje ogromne zapotrzebowanie na środki, czego dowodem jest liczba składanych wniosków. W odpowiedzi na ostatni nabór zorganizowany w II połowie 2011 roku, z alokacją dostępną w kwocie 14,28 mln EUR do IZ wpłynęło 369 wniosków na łączną kwotę wnioskowanego dofinansowania 58,75 mln EUR. W okresie sprawozdawczym Instytucja Zarządzająca RPOWŚ nie zidentyfikowała istotnych problemów we wdrażaniu Osi priorytetowej 1., dlatego też nie było konieczne podejmowanie środków zaradczych mających na celu poprawę realizacji niniejszego priorytetu. Kwestia promowania równości szans kobiet i mężczyzn została opisana w podrozdziale Zasada równości szans. W okresie sprawozdawczym Instytucja Zarządzająca przeprowadziła badanie ewaluacyjne w ramach Osi priorytetowej 1. pn. Ocena skuteczności działania funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, które otrzymały dofinansowanie w ramach RPOWŚ Głównym celem badania była analiza i ocena efektywności funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, które uzyskały dofinansowanie w ramach Działania 1.3. RPOWŚ Oferta skierowana w ramach Działania 1.3. RPOWŚ, co do zasady odpowiada ich potrzebom. Z deklaracji przedstawicieli wszystkich funduszy pożyczkowych pozytywnie 119

120 oceniają zarówno sam fakt otrzymania wsparcia jak i tryb jego i poręczeniowych wynika w sposób jednoznaczny, iż udzielenia. Fundusze pożyczkowe konkurują z ofertą bankową oraz innymi ofertami komercyjnymi w pierwszej kolejności łatwością dostępu do pożyczek, relatywnie prostymi i szybkimi procedurami. Kluczowe znaczenie ma także oprocentowanie, które jest najważniejszym argumentem dla klientów. Należy stwierdzić, iż fundusze zasilone kapitałowo w ramach RPOWŚ sprawnie wykorzystują możliwość stosowania relatywnie prostych procedur, na co nie mogą sobie pozwolić banki komercyjne w związku z regulacjami ustawowymi oraz zaleceniami nadzoru bankowego. Także w zakresie oprocentowania pożyczek, fundusze pożyczkowe posiadają przewagę nad konkurencją. Fundusze udzielają pożyczek taniej niż banki i zdecydowanie taniej niż instytucje para bankowe. Skala różnicy nie jest jednak bardzo duża. O ile firma z ugruntowaną pozycją może dostać kredyt oprocentowany na poziomie do 8% o tyle w funduszu pożyczkowym oprocentowanie będzie wynosić około 5-6%. Firma nowa, jeśli w ogóle otrzyma finansowanie bankowe, to będzie ono oprocentowane na poziomie około 14%. W funduszu będzie musiała zapłacić około 8-9%. Żaden z funduszy nie stosuje i nie ubiega się o stosowanie oprocentowania poniżej progu pomocy publicznej. To może się jednak w przyszłości zmienić. Już dzisiaj jest grupa około 15% klientów, którzy uważają pożyczki za drogie. Za pozytywny należy zatem uznać fakt, iż aż przeszło 80% respondentów stwierdza, iż oferta funduszu pożyczkowego była bardziej atrakcyjna niż oferta banku. Z deklaracji sektora bankowego wynika, iż nie dostrzega on zagrożenia ze strony funduszy pożyczkowych ale także nie ma zamiaru w żaden sposób uczestniczyć w tworzeniu tego systemu. Odwrotnie w przypadku poręczeń kredytowych. Tutaj banki wyrażają żywe zainteresowanie funduszami. Wydaje się jednak, iż kluczowe znaczenie dla banków ma wielkość kapitału, a co za tym idzie wiarygodność partnera jakim jest fundusz. Oznacza to, iż oferta bankowa zmienia się na korzyść lokalnych MSP. Oznacza to także większe wyzwania dla funduszy pożyczkowych i poręczeniowych w przyszłości: Fundusze pożyczkowe będą musiały uatrakcyjniać swoją ofertę, w taki sposób by być wciąż kilka kroków przed bankami np. poprzez dalsze obniżanie kosztu pożyczki nawet za cenę wejścia w obszar pomocy publicznej; Fundusze poręczeniowe będą musiały szukać takich nisz, w których wciąż problem zabezpieczenia jest kluczowy np. poprzez zwiększanie kwoty poręczenia, czy wchodzenie w poręczenia wadiów czy gwarancji należytego wykonania robót itd. Z badań przeprowadzonych na reprezentatywnej próbie przedsiębiorców województwa wynika, iż rozpoznawalność oferty funduszy pożyczkowych ze środków UE jest wciąż bardzo mała. Jedynie 13,5% z nich twierdzi, że zna taką ofertę i wie na czym ona polega. Dodatkowo, 43% słyszało o takiej ofercie, ale nie zna jej szczegółów. Aż 43% w ogóle o niej nie słyszało. Jest to wynik wysoce niezadowalający. Jeszcze gorzej wypada rozpoznawalność oferty poręczeniowej. Tutaj, odsetek firm znających ofertę wynosi jedynie 7%, zaś firm, które coś o niej słyszały około 30%. Warto zwrócić uwagę na dwa elementy tego zagadnienia. W przypadku pożyczek udzielanych przez fundusze pożyczkowe kluczowe znaczenia ma kwota pożyczki. Możemy tu zaobserwować wyraźne różnice pomiędzy badaniem całej 120

121 populacji przedsiębiorców świętokrzyskich a grupą odbiorców ostatecznych. W tej drugiej grupie dominują pożyczki dużo mniejsze. Ale co najważniejsze nadal największy jest odsetek firm zaciągających zobowiązanie w przedziale od 100 do 500 tys. zł. Wśród kredytów bankowych zdecydowanie więcej jest kwot powyżej 500 tys. zł niż poniżej 100 tys. zł W pożyczkach jest odwrotnie. Jest ich dużo poniżej 100 tys. zł a bardzo mało powyżej 500 tys. zł. Prowadzi to do bardzo istotnej konstatacji. Kwota 500 tys. zł jest kwotą graniczną, która może być traktowana jako swoista linia demarkacyjna pomiędzy ofertą funduszy pożyczkowych a ofertą banków, przy czym przedział od 100 do 500 tys. zł będzie obszarem konkurencji pomiędzy bankami a funduszami. Kwoty poniżej 100 tys. zł pozostaną domeną funduszy, a kwoty powyżej 500 tys. zł pozostaną domeną banków. Można zatem przyjąć z dużym prawdopodobieństwem, iż przyszłym okresie budżetowym utrzyma się podział, w którym banki będą udzielały kredytów powyżej 500 tys. zł, fundusze będą udzielały pożyczek poniżej 100 tys. zł, a w przedziale pomiędzy 100 a 500 tys. zł odbywać się będzie walka konkurencyjna. Z przeprowadzonych badań i dokonanych wyliczeń, skonsultowanych dodatkowo z przedstawicielami funduszy pożyczkowych i poręczeniowych wynika, iż zapotrzebowanie na kapitał pożyczkowy/poręczeniowy w latach (przy założeniu, iż środki dotychczas udzielonego im wsparcia nadal pozostaną do ich dyspozycji) wyniesie przynajmniej: 110 mln zł. na kapitał funduszy pożyczkowych, 30 mln zł. na kapitał funduszy poręczeniowych. Do mocnych stron dokapitalizowanych zwrotnych instrumentów zaliczamy: 1. Zwrotny charakter owocujący możliwością wykorzystania każdej złotówki wsparcia wielokrotnie. Widać to zwłaszcza analizując fundusze działające od wielu lat. Dokapitalizowane w połowie lat 90-tych fundusze w Starachowicach i Końskich obróciły już środkami wielokrotnie, za każdym razem wspierając rozwój regionu. 2. Z definicji, narzędzia zwrotne w mniejszym stopniu ingerują w zasady wolnego rynku. System dotacyjny jest bardzo silnym narzędziem pomocy publicznej. W świetle faktu, iż dotację dostaje co piąty czy co dziesiąty aplikujący możemy obserwować, że wspierając dotacją jednego przedsiębiorcę de facto utrudniamy działania innym. 3. Komplementarny charakter. Zwrotne narzędzia wsparcia nie są celem samym w sobie lecz wpisują się w szerszy system finansowania rozwoju przedsiębiorczości. Albo przygotowują firmę do wejścia w system kredytowy poprzez pożyczki, albo umożliwiają jej to wejście poprzez poręczenia. 4. Poręczenia kredytowe, mogą wykorzystywać efekt multiplikacji poprzez zastosowanie zasady mnożnika kapitałowego, co zwiększa jeszcze bardziej efektywność wsparcia. 5. Wszystkie narzędzia zwrotne są automatycznie systemem weryfikacji sensowności wsparcia. Po przyznaniu i rozliczeniu dotacji, tak naprawdę nie wiadomo czy projekt miał sens czy nie (być może bez dotacji byłby nieuzasadniony, być może jedynym uzasadnieniem dla niego była dotacja). W przypadku pożyczek i poręczeń, spłata jest dowodem wprost na trafność założeń. Do słabych stron dokapitalizowanych zwrotnych instrumentów zaliczamy: 121

122 1. Relatywnie mniejsze zainteresowanie ze strony przedsiębiorców i niższa ocena narzędzia jako elementu wsparcia, co prowadzi do niższej oceny systemu wsparcia przedsiębiorczości na poziomie regionalnym. 2. Relatywnie duże koszty obsługi narzędzi zwrotnych w związku z koniecznością tworzenia struktur: dystrybucji, oceny, monitoringu, windykacji itd. 3. Wchodzenie w pewnym obszarze w sferę konkurencji z systemem bankowym. Sfera ta będzie rosła w miarę jak fundusze będą udzielały coraz większych pożyczek, a banki będą interesować się coraz mniejszymi kredytami. 4. Relatywnie małe zainteresowanie zadłużaniem w ogóle w okresie niepewności gospodarczej, skutkujące mniejszym zapotrzebowaniem zarówno na pożyczki, jak i na poręczenia. Możemy wskazać następujące szanse dla rozwój tych narzędzi: 1. Wzrastające przekonanie czynników decyzyjnych na poziomie ogólno unijnym, że narzędzia zwrotne są skuteczniejsza metodą wspierania rozwoju przedsiębiorczości, nawet na obszarach o najniższym dochodzie w UE. 2. Odchodzenie od systemu dotacyjnego i rozbudowanymi w związku z nim oczekiwaniami przedsiębiorców może skierować ich wzrok na narzędzia zwrotne jako na mniej korzystne, ale za to dużo bardziej dostępne. 3. Rozwój świadomości wśród przedsiębiorców, że we współczesnej gospodarce kluczowym elementem walki konkurencyjnej jest szybkość działań i firmy gromadzące środki na inwestycje coraz częściej przegrywają z firmami finansującymi się długiem. 4. Przezwyciężenie okresu kryzysu gospodarczego zawsze pociąga za sobą boom inwestycyjny i wzmożone zainteresowanie finansowaniem dłużnym, a co za tym idzie większy popyt na pożyczki i poręczenia. Występują jednak także liczne zagrożenia. 1. Przedłużający się przestój w zakresie inwestycji spowodowany albo realnym załamaniem sytuacji rynkowej albo oczekiwaniem na mający nadejść i nie nadchodzący wielki kryzys. 2. Intensywne działania ze strony banków komercyjnych zmierzające do otwierania nowych narzędzi kredytowych, w tym w oparciu o środki EBI lub EFI eliminujące z systemu fundusze poręczeniowe, a w konsekwencji dłuższej także ograniczające rolę funduszy pożyczkowych. 3. Działania władz centralnych zmierzające do zastąpienia systemu regionalnych i lokalnych funduszy poręczeniowych jedną działającą centralnie instytucją (bankiem gwarancyjnym) oferującym poręczenia portfelowe w ramach produktów kredytowych banków sieciowych. 4. Rosnąca niewypłacalność MSP w związku z rzeczywistymi, niekorzystnymi skutkami kryzysu gospodarczego powodująca skokowy przyrost wypowiadanych umów pożyczkowych i wypłacanych poręczeń. Rekomendacje z tego badania oraz pozostałych, które dotyczą m. in. niniejszego priorytetu zostały zamieszczone w rozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena. 122

123 Podsumowanie: W ramach tej Osi priorytetowej przeprowadzono jedenaście naborów projektów z alokacją ,86 EUR. Dotychczas IZ RPOWŚ podpisała 493 umowy z beneficjentami Osi 1, o łącznej wartości ,91 EUR i wartości dofinansowania z EFRR w kwocie równej ,06, co wyczerpuje alokację przeznaczoną dla tej Osi na lata w 88,59 %. Do Instytucji Zarządzającej od uruchomienia programu wpłynęło wniosków o płatność na kwotę wydatków ,87 EUR, w tym wydatki kwalifikowalne ,17 EUR z czego ,16 EUR, to środki pochodzące z EFRR. Wysokość wykorzystania alokacji kształtuje się na poziomie 75,12 %. Na rzecz beneficjentów wypłacono ,01 EUR. Dotychczas IZ RPOWŚ poświadczyła ,54 EUR, w tym ,12 EUR to wydatki odpowiadające EFRR (73,35 % realizacji zobowiązań UE na lata ). W skutek ukończenia realizacji 345 projektów powstało 1 727,89 miejsc pracy, w tym 1 216,14 dla mężczyzn i 511,75 dla kobiet. Wartość dodatkowych inwestycji wykreowanych dzięki wsparciu wynosi 2,749 mln euro. Na podstawie zawartych umów szacuje się, iż do końca 2015 roku zrealizowanych będzie 493 umowy, w tym 473- z Działania 1.1, 5 - z Działania 1.2, 7 w ramach Działania 1.3 oraz 8 w ramach Działania 1.4. Na koniec bieżącego okresu programowania Beneficjenci utworzą 2 571,09 miejsc pracy, czyli niemal ponad szt. niż pierwotnie zakładano. Wartość poręczeń i pożyczek jakie pośrednicy finansowi planują udzielić beneficjentom ostatecznym wynosić będzie ok. 86,99 mln EUR (356,367 mln zł). W okresie sprawozdawczym Instytucja Zarządzająca RPOWŚ nie zidentyfikowała istotnych problemów we wdrażaniu Osi priorytetowej 1. Przykładowy projekt realizowany z Działania 1.1 Nazwa projektu: Zastosowanie innowacyjnych rozwiązań w produkcji odzieży ochronnej - rozbudowa istniejącego zakładu produkcyjnego Kielce Beneficjent: Odzież robocza spółka jawna Drela i Wspólnicy 123

124 3.2. Oś priorytetowa 2 Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu Wartość przyznanej alokacji EUR Cele osi priorytetowej: Poprawa powiązań pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz innowacyjności i gospodarką, Tworzenie i rozbudowa sieci teleinformatycznych oraz systemów usług elektronicznych, w tym dla podmiotów gospodarczych, Wzrost dostępności kompleksowo wyposażonych terenów inwestycyjnych, Poprawa wizerunku regionu, jego potencjału gospodarczego i turystycznego. Cele te będą realizowane w ramach czterech działań: Działanie 2.1. Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój, Działanie 2.2. Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego, Działanie 2.3. Promocja gospodarcza i turystyczna regionu, Działanie 2.4. Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych. Główne grupy beneficjentów: - Instytucje otoczenia biznesu, - partnerzy społeczni i gospodarczy, - jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną, - szkoły wyższe, - zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia, - jednostki naukowe, - organizacje pozarządowe, - przedsiębiorcy, - administracja rządowa, - jednostki finansów publicznych posiadające osobowość prawną. Nabór i ocena wniosków: w ramach tej Osi priorytetowe zrealizowano dotychczas piętnaście konkursów. Działanie 2.1 Rozwój innowacji, wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój. 1. Na konkurs (dostępna alokacja ,59 EUR) który odbył się w dniach od r. wpłynęło 19 wniosków na łączną kwotę ,38 EUR. Spośród złożonych wniosków 13 przeszło pozytywnie ocenę i zostało wybrane przez Zarząd do dofinansowania. Wnioskowana kwota dofinansowania wybranych projektów wynosi ,83 EUR. 2. Drugi nabór wniosków rozpoczął się w dniu r., a zakończył się w dniu r. (dostępna alokacja wynosiła ,01 EUR). Przedmiotem oceny było 124

125 18 wniosków, o wartości całkowitej ,96 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Spośród 18 wniosków o dofinansowanie: 14 wniosków zostało zaakceptowane pod względem formalnym i przekazane do oceny merytorycznotechnicznej; 3 wnioski zostały odrzucone z przyczyn formalnych; 1 wniosek został wycofany na prośbę beneficjenta; Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie wyniosła ,12 EUR. 3. Trzeci konkurs rozpoczął się w dniu i trwał do dnia roku. Poziom środków przeznaczonych do zakontraktowania w ramach konkursu zamkniętego wynosił ogółem ,66 EUR. Przedmiotem oceny były 22 wnioski, o wartości całkowitej ,78 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Dwadzieścia wniosków zaakceptowano pod względem formalnym i przekazano do oceny merytoryczno-technicznej, natomiast 2 wnioski zostały odrzucone. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,65 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,66 EUR. 4. W dniach od r do roku, odbył się czwarty konkurs w ramach Działania 2.1. W odpowiedzi wpłynęło 14 wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę ,52 EUR, w tym wartość dofinansowania ,24 EUR. Spośród 14 wniosków o dofinansowanie: 8 wniosków zostało zaakceptowanych pod względem formalnym i przekazanych do oceny merytoryczno-technicznej; 5 wniosków zostało odrzuconych z przyczyn formalnych; 1 wniosek zostały wycofany na prośbę Wnioskodawcy; Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,61 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,30 EUR. Po zakończeniu ceny merytorycznotechnicznej do dofinansowania zostało wybrane trzy projekty na łączną kwotę dofinansowania ,65 EUR. - Działanie 2.2 Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. Konkurs rozpoczął się w dniu r. zakończył się w dniu r. (dostępna alokacja ,82 EUR). W trakcie naboru do Instytucji Zarządzającej wpłynęło 27 wniosków o wartości całkowitej ,11 EUR. Spośród 27 wniosków o dofinansowanie: 23 wnioski zostały zaakceptowane pod względem formalnym i przekazane do oceny merytoryczno-technicznej; 3 wnioski zostały odrzucone z przyczyn formalnych; 1 wniosek został wycofany przez beneficjenta. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,72 EUR natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,31 EUR, co stanowi 488% środków zaplanowanych do kontraktacji w konkursie nr Działanie 2.3. Promocja gospodarcza i turystyczna regionu. 1. Pierwszy konkurs w ramach niniejszego Działania został zorganizowany w okresie od do (alokacja ,39 EUR). Przedmiotem oceny było 17 wniosków, o wartości całkowitej ,52 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Wszystkie przedłożone wnioski o dofinansowanie przeszły ocenę formalną, 125

126 która to wskazała na konieczność naniesienia poprawek i/ lub uzupełnień w przedłożonych dokumentach. W odpowiedzi na powyższe: 11 beneficjentów dokonało modyfikacji dokumentów aplikacyjnych zgodnie z zaleceniami Instytucji Zarządzającej RPOWŚ i wnioski zostały zaakceptowane i przekazane do I etapu oceny merytoryczno - technicznej; 1 beneficjent złożył wniosek o wycofanie projektu z procedury oceny; 5 wniosków o dofinansowanie zostało odrzuconych na etapie weryfikacji formalnej, z powodu nie naniesienia poprawek zgodnie z zaleceniami i/ lub wprowadzenia dodatkowych, nieuzasadnionych zmian we wnioskach, co w sposób istotny naruszało postanowienia 4 punkt 6 Regulaminu dwuetapowego konkursu zamkniętego nr Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,90 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,72 EUR co stanowi 132% środków zaplanowanych do kontraktacji w konkursie. 2. W dniach r. odbył się druki nabór w ramach niniejszego Działania (dostępna alokacja ,02 EUR). Przedmiotem oceny było 17 wniosków, o wartości całkowitej ,77 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Wszystkie przedłożone wnioski o dofinansowanie przeszły ocenę formalną, która to wskazała na konieczność naniesienia poprawek i/ lub uzupełnień w przedłożonych dokumentach. W związku z czym: 15 beneficjentów dokonało modyfikacji dokumentów aplikacyjnych zgodnie z zaleceniami Instytucji Zarządzającej RPOWŚ i wnioski zostały zaakceptowane i przekazane do I etapu oceny merytoryczno - technicznej; 2 wnioski o dofinansowanie zostały odrzucone na etapie weryfikacji formalnej, z powodu niezgodności z założeniami Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata w kwestii minimalnych progów dla wartości projektu realizowanego w ramach Działania 2.3. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,16 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,93 EUR, co stanowi 152% środków zaplanowanych do kontraktacji w konkursie nr W dniach od 5 marca do 10 kwietnia 2009 roku odbył się trzeci konkurs (dostępna alokacja ,26 EUR). W odpowiedzi na konkurs wpłynęły 22 wnioski o łącznej wartości kosztów kwalifikowanych ,54 EUR, oraz łącznym dofinansowaniu w wysokości ,62 EUR. Dwadzieścia projektów przeszło pozytywnie ocenę formalną i zostały przekazane do oceny merytoryczno-technicznej. Po przeprowadzeniu oceny merytorycznotechnicznej do realizacji zatwierdzono 14 projektów. 4. Na konkurs, który odbył się w dniach od r. do r., (dostępna alokacja ,88 EUR) wpłynęło 35 wniosków na łączną kwotę całkowitą ,92 EUR. 11 projektów spośród 32 pozytywnie ocenionych, zostało wybrane przez Zarząd do dofinansowania (wnioskowana kwota dofinansowania: ,88), a 21 projektów umieszczono na liście rezerwowej ( ,00 EUR). - Działanie 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych, 1. Pierwszy nabór odbył się w okresie od do r. (przeznaczona alokacja w kwocie ,91 EUR). Przedmiotem oceny było 5 wniosków, o wartości całkowitej 126

127 ,00 EUR, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. Wszystkie przedłożone wnioski o dofinansowanie przeszły ocenę formalną, której wyniki przedstawiły się następująco: konieczność naniesienia poprawek i/ lub uzupełnień w przedłożonych dokumentach w przypadku 4 projektów. W odpowiedzi na powyższe beneficjenci dokonali modyfikacji dokumentów aplikacyjnych zgodnie z zaleceniami Instytucji Zarządzającej RPOWŚ i wnioski zostały zaakceptowane i przekazane do oceny merytoryczno technicznej; 1 wniosek o dofinansowanie został odrzucony na etapie weryfikacji formalnej, z powodu niezgodności założeń projektowych z celami działania. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,27 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,33 EUR. 2. W okresie od do r. odbył się drugi nabór wniosków (alokacja przeznaczona na konkurs ,27 EUR). Przedmiotem oceny były 4 wnioski, o wartości całkowitej ,00 EUR, które zostały złożone w odpowiedzi na ogłoszony konkurs. Wszystkie przedłożone wnioski o dofinansowanie przeszły ocenę formalną w okresie, która to wskazała na konieczność naniesienia poprawek i/ lub uzupełnień w przedłożonych dokumentach. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,27 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,33 EUR. 3. Kolejny konkurs odbył się w okresie od do ( ,51 EUR). Przedmiotem oceny były 2 wnioski, o wartości całkowitej ,19 EUR. Przedłożone wnioski o dofinansowanie przeszły ocenę formalną, która to wskazała na konieczność naniesienia poprawek i/ lub uzupełnień w przedłożonych dokumentach. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków o dofinansowanie, wyniosła ,29 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,18 EUR.. 4. Czwarty konkurs dla tego Działania odbył się w okresie od do r. (dostępna alokacja ,83 EUR), w odpowiedzi na który wpłynął 1 wniosek złożony przez gminę Połaniec. Wniosek został pozytywnie oceniony pod względem formalnym i merytoryczno-technicznym. Wartość całkowita projektu wynosi ,24 EUR. 5. W odpowiedzi na piąty konkurs (alokacja: ,26 EUR), który odbył się w dniach od roku do roku, wpłynęło 5 wniosków na łączną kwotę ,67 EUR, w tym wartość dofinansowania ,84 EUR. Po zakończeniu oceny merytoryczno-technicznej do dofinansowania wybrano cztery projekty o łącznej wartości dofinansowania z EFRR w kwocie ,13 EUR. 6. W dniach od 1 października 2012 roku do 9 listopada 2012 roku IZ RPOWŚ przeprowadziła szósty nabór w ramach Działania 2.4 (dostępna alokacja: ,75 EUR). W odpowiedzi do IZ wpłynęły 3 wnioski o dofinansowanie na łączną kwotę ,79 EUR, w tym wnioskowana wartość dofinansowania na kwotę ,46 EUR. Spośród 3 wniosków o dofinansowanie: 2 wnioski zostały zaakceptowane pod względem formalnym i przekazane do oceny merytoryczno-technicznej; 1 wniosek został odrzucony z przyczyn formalnych. Ogólna wartość zaakceptowanych pod względem formalnym wniosków 127

128 o dofinansowanie, wyniosła ,95 EUR, natomiast wartość ich dofinansowania zamknęła się na poziomie ,53 EUR. Przykładowy projekt realizowany w ramach Działania 2.1. RPOWŚ Nazwa projektu: OPTILAB - Zakup wyposażenia laboratorium mikroskopii optycznej szansą na zwiększenie innowacyjności naukowo badawczej Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach Beneficjent: Politechnika Świętokrzyska Poniższy wykres obrazuje % realizacji zobowiązań UE na lata według podpisanych umów, złożonych wniosków o płatność oraz certyfikacji na poziomie osi priorytetowej 2. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) 128

129 Wskaźniki finansowe w ramach Osi priorytetowej 2. są najniższe w ramach całego Programu. Realizacja Działania 2.1 oraz 2.2 nie mogła być rozpoczęta do czasu ogłoszenia rozporządzenia regulującego zasady udzielania pomocy publicznej m.in. na inwestycje objęte wsparciem tych działań. W 2010 roku zostały zorganizowane dwa konkursy dla Działania 2.1 oraz jeden dla Działania 2.2. Ponadto w 2011 odbył się trzeci nabór na projekty objęte zakresem interwencji Działania 2.1. kolejny nabór wniosków dla Działania 2.1 został przeprowadzony w terminie Mimo zaistniałej sytuacji realizacja celów osi priorytetowej nie jest zagrożona. Reasumując, słabszego niż średnia dla Programu poziomu zaawansowania realizacji Działań 2.1. i 2.2. należy upatrywać jedynie w późniejszym ich rozpoczęciu. Obecne tempo kontraktacji środków, jak również ich wydatkowania i certyfikacji należy ocenić pozytywnie. Umowy: do końca 2012 r. podpisano 91 umów na łączną kwotę ,96 EUR z czego dofinansowania z EFRR wynosi ,42 EUR, co stanowi 71,69 % dostępnej alokacji EFRR na lata dla tej osi. Wnioski o płatność: Beneficjenci do IZ złożyli 643 wnioski o płatność, na kwotę wydatków ogółem ,01 EUR, w tym wydatki kwalifikowane ,38 EUR, z czego ,71 to środki z EFRR, co daje 39,43 % stopnia realizacji alokacji dla tej osi priorytetowej ,55 EUR to kwota przekazana na rzecz beneficjentów. Certyfikacja: do końca okresu sprawozdawczego poświadczono ,00 EUR, w tym wkład odpowiadający EFRR wynosi ,35 co daje 34,03 % realizacji zobowiązań UE na lata w ramach tej osi. Poniższy wykres przedstawia wartość dofinansowania wykazanego we wnioskach o dofinansowanie, zawartych umowach, wnioskach o płatność i certyfikacj ogółem dla osi priorytetowej 2. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Z uwagi na fakt, iż duża część zakresu wsparcia Działań 2.1. oraz 2.2. podlegała regułom rozporządzenia regulującego zasady udzielania pomocy publicznej m.in. na inwestycje 129

130 w zakresie infrastruktury telekomunikacyjnej oraz infrastruktury sfery badawczo-rozwojowej, realizacja tych przedsięwzięć uległa opóźnieniu z powodu braku niniejszego Rozporządzenia. Rozporządzenie zostało przyjęte 7 grudnia 2009 r. Dlatego też dopiero w 2010 roku nastąpił znaczący postęp w realizacji osi priorytetowej 2. Dotychczas najwyższy poziom realizacji wykazywało Działanie 2.3 Promocja gospodarcza i turystyczna regionu. Dopiero w 2011 i 2012 roku beneficjenci rozpoczęli rzeczową realizacje projektów, które wybrane zostały do dofinansowania rok wcześniej, dlatego też blisko połowa wartości złożonych wniosków o płatność wpłynęła do Instytucji Zarządzającej w okresie sprawozdawczym. W 2012 roku odnotowano również znaczny postęp w certyfikacji wydatków. Rozkład projektów 5. Według rodzajów beneficjentów BENEFICJENT LICZBA PROJEKTÓW WARTOŚĆ DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW EFRR (EUR) Instytucja kultury ,93 Fundacja/stowarzyszenie ,57 województwo ,17 powiat ,87 gmina ,57 szkoła wyższa/jednostka ,82 naukowa zakład opieki zdrowotnej ,14 Jednostka państwowa ,28 Inne ,07 razem ,42 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Najliczniejszą grupę beneficjentów stanowią gminy oraz szkoły wyższe, które w sumie realizują ponad połowę wdrażanych projektów. 6. W podziale na miasto i wieś WARTOŚĆ OBSZAR REALIZACJI LICZBA PROJEKTÓW DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW EFRR (EUR) nie dotyczy ,83 obszary miejskie ,44 obszary wiejskie ,15 razem ,42 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) 130

131 Ponad 30 % projektów w ramach Osi priorytetowej 2, realizowana jest na obszarach miejskich. Dofinansowanie otrzymały takie projekty realizujące założenia Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego na lata i jej cel strategiczny: tworzenie Regionalnego Systemu Innowacji trwałego partnerstwa między przemysłem, instytucjami otoczenia biznesu, jednostkami naukowo-badawczymi, administracją rządową oraz samorządami lokalnymi dla zorganizowania działań innowacyjnych w regionie. W związku z powyższym rezultaty i efekty realizowanych przedsięwzięć oddziaływać będą na obszar całego województwa. Szczegółowe informacje na temat podziału środków w regionie zaprezentowane są w załączniku na mapie dotacji dla Osi priorytetowej 2. W ramach Osi priorytetowej 2. Instytucja Zarządzająca nie zidentyfikowała obszarów defaworyzowanych. 7. Według typów projektów BENEFICJENT LICZBA PROJEKTÓW WARTOŚĆ DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW EFRR (EUR) infrastruktura B+R ,32 działania mające na celu pobudzanie badań w MŚP technologie informacyjne i komunikacyjne Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe) usługi i aplikacje dla obywateli , , , ,10 turystyka ,35 razem ,42 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) Około 39 % zakontraktowanych środków EFRR w ramach Osi priorytetowej 2, stanowią projekty z obszaru turystyki, finansowanie m.in. kampanii i imprez promocyjnych, kampanii medialnych, uczestnictwa w specjalistycznych imprezach targowych. Realizacja projektów z zakresu budowy infrastruktury telekomunikacyjnej, B+R, tworzenia usług i aplikacji dla obywateli mogła rozpocząć się dopiero w 2010 roku. Wpływ na ten stan rzeczy ma przede wszystkim opóźnienie w zatwierdzeniu przez stronę rządową rozporządzenia regulującego zasady udzielania pomocy publicznej na typy projektów, stanowiące dużą część zakresu wsparcia Działań 2.1. oraz 2.2. Rozporządzenie to zostało przyjęte 7 grudnia 2009 r. Nie mniej jednak realizacja tych Działań pozwala sądzić, iż założone cele dla osi zostaną osiągnięte. Należy podkreślić, iż technologie informacyjne i komunikacyjne absorbują ok. 20 % zakontraktowanych środków. Zastosowanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych uwzględnia kwestie integracji społecznej (poprzez minimalizację 131

132 wykluczenia cyfrowego), a także przyczynia się do rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Ma to znaczący wpływ na poprawę jakości życia, wdrożenie technologii informacyjno komunikacyjnych umożliwia bowiem wprowadzenie nowych usług, administracyjnych, edukacyjnych, zdrowotnych czy społecznych. Projekty realizowane w obszarach: B+R, społeczeństwo informacyjne oraz turystyka i kultura z innych Programów Operacyjnych na terenie Województwa Świętokrzyskiego Sektor B+R Społeczeństwo informacyjne Turystyka i kultura PO PO Infrastruktura i Środowisko Liczba projektów 1 Wartość dofinansowani a ze środków UE (EUR) ,21 Liczba projektów Wartość dofinansowania ze środków UE (EUR) ,23 PO Innowacyjna Gospodarka , ,02 PO Rozwój Polski Wschodniej , ,39 PO RYBY ,71 0 0,00 PO Kapitał Ludzki ,46 0 0,00 Razem ,20 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez MRR ,64 Pomimo stopniowych przekształceń, jakim podlega struktura kierunków wydatkowania środków B+R na rzecz zwiększania w niej udziału prac rozwojowych, Województwo Świętokrzyskie charakteryzują słabe powiązania nauki z gospodarką, o czym świadczy niski poziom komercjalizacji badań. Wsparcie zróżnicowanych i specyficznych dla różnych branż procesów innowacyjnych oraz identyfikacja możliwości wprowadzania innowacji różnego typu wymaga dalszego rozwoju i profesjonalizacji wyspecjalizowanych usług wspierających i doradczych, a także stosowania odpowiednich programów wsparcia dostosowanych do specyfiki branż dominujących w regionie oraz charakterystyki podmiotów gospodarczych. Należy podkreślić, że dla skutecznego podnoszenia poziomu innowacyjności konieczne jest wzmocnienie współpracy nauki i biznesu również z sektorem publicznym. Sektor publiczny odgrywa coraz istotniejszą rolę w procesach innowacji jako generator nowych rozwiązań i kultury innowacyjności poprzez działania realizowane w ramach publicznych polityk 132

133 rozwojowych i sektorowych. Władze publiczne mają również znaczący wpływ na tworzenie warunków ramowych, w których toczą się procesy innowacyjne (legislacja, infrastruktura, finansowanie innowacji, edukacja kształtująca postawy proinnowacyjne). Łączenie w sieci współpracy nauki, biznesu i administracji publicznej stanowi niezwykle istotny element skutecznego instytucjonalnego systemu sprzyjającego intensyfikacji procesów innowacyjnych. Tabela wskaźników stanowi załącznik w formacie xls do niniejszego sprawozdania. Do końca okresu sprawozdawczego ukończono realizację 21 projektów z zakresu promocji turystycznej i gospodarczej regionu, co daje ok. 210 % realizacji wartości wskaźnika zaplanowanego na 2015 r. Na podstawie zawartych umów szacuje się, iż oprócz już ukończonych inwestycji dodatkowo zrealizowane będzie jeszcze 17 projektów. Na początku okresu programowania Instytucja Zarządzająca szacując wartość docelową dla ww. wskaźnika nie przewidziała tak znacznego zainteresowania ze strony wnioskodawców realizacją Działania 2.3. Realizacja projektów przyczyniać się będzie do wykreowania pozytywnego wizerunku województwa na arenie krajowej i międzynarodowej oraz rozwoju stosunków gospodarczych z regionami krajowymi i zagranicznymi, zwiększenia konkurencyjności gospodarki regionu jako całości, jego powiatów, miast, miejscowości, konkretnych obszarów, przedsiębiorstw, produktów czy usług. W sferze promocji turystycznej działania skupiają się na promocji atrakcyjności turystycznej regionu (w tym promocja istniejących oraz kreowanie nowych produktów turystycznych, promocja walorów wypoczynkowych tj.: turystyki uzdrowiskowej, kulturowej, przyrodniczo-krajoznawczej, wypoczynkowej, turystyki wiejskiej, agroturystyki i ekoturystyki, turystyki biznesowej i kongresowej, aktywnej i specjalistycznej, pielgrzymkowej, edukacyjno-rekreacyjnoaktywnej dzieci i młodzieży oraz hobbistycznej), podniesieniu konkurencyjności oferty turystycznej oraz rozwijaniu systemu informacji turystycznej. Wspierane są lokalne i ponadlokalne inicjatywy mające na celu poszerzenie oferty turystycznej regionu. Głównym celem promocji turystycznej regionu jest wydłużenie sezonu turystycznego oraz zwiększenie krajowej i zagranicznej turystyki przyjazdowej. Projekty realizowane w ramach Działania 2.3. muszą wykazywać zgodność ze Strategią Rozwoju Turystyki Województwa Świętokrzyskiego na lata Znacznie mniejszym zainteresowaniem beneficjentów cieszą się projekty promujące biznes, przedsiębiorczość i nowe technologie. Dotychczas Instytucja Zarządzająca zrealizowała jedną umowę z Izbą Gospodarczą Grono Targowe Kielce, której celem jest skuteczna i efektywna promocja regionalnych towarów, branż, firm i marek oraz oddziaływanie na rzecz dopływu do regionu inwestycji firm krajowych i zagranicznych. Pozostałe wskaźniki w ramach osi priorytetowej 2 pozostają na niskim poziomie z uwagi na fakt, iż pierwsze konkursy w ramach Działania 2.1 Rozwój innowacji, wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój oraz Działania 2.2 Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego odbyły się dopiero w 2010 roku. Nabory wniosków nie zostały uruchomione wcześniej z uwagi na brak 133

134 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego regulującego przyznawanie pomocy na inwestycje w tych obszarach (Rozporządzenie weszło w życie 31 grudnia 2009 roku). Na podstawie zawartych do końca 2012 roku umów w ramach Działania 2.2 szacuje się, że do końca 2015 roku zostanie zrealizowanych 17 projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego w tym cztery dotyczące e-usług. Dotychczas zakończono realizację trzech projektów, w tym jeden na wdrażanie przedsięwzięć z tematyki e-usług. W wyniku czego zostanie wybudowanych prawie 162,21 km sieci szerokopasmowej i w rezultacie 83 szkoły uzyska podłączenie do Internetu (ok. 80% zakładanej wartości) oraz zainstalowane będzie 102 aplikacje. Ponadto ok. 68,90 tys. osób skorzysta z usług on-line. Spośród zawartych umów w tym sektorze na szczególną uwagę zasługuje inwestycja znajdująca się na liście projektów kluczowych, realizowana przez Województwa Świętokrzyskie pn E-Świętokrzyskie Budowa Systemu Informacji Przestrzennej Województwa Świętokrzyskiego. Władze regionalne i lokalne odgrywają kluczową rolę w tworzeniu warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Samorządy lokalne stanowią podstawę systemu świadczenia usług publicznych, które zgodnie ze światowymi trendami w coraz większym stopniu powinny być udostępniane drogą elektroniczną. Projekt ma pozytywny wpływ na powszechny, szybki i tani dostęp do usług społeczeństwa informacyjnego, w tym do zasobów informacyjnych administracji samorządowej jest podstawowym elementem warunkującym budowę społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Sprawna komunikacja, zapewnienie dostępu przez administrację samorządową dla petentów do swoich zasobów informacyjnych oraz przyjmowania dokumentów drogą elektroniczną stanowi podstawę innowacyjności w dziedzinie wykorzystania nowych technologii w administracji samorządowej. Realizacja przedmiotowego projektu usprawni działalność JST w zakresie elektronicznego obiegu dokumentów i służyć będzie rozwojowi społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Przedmiotowy projekt pozwoli na wyrównanie dysproporcji w zakresie dostępu i wykorzystania Internetu oraz stały rozwój danej społeczności i postęp we wszystkich dziedzinach życia. Usprawniony zostanie dostęp do informacji publicznej, publicznych e- usług świadczonych drogą elektroniczną oraz gospodarki elektronicznej (e-business). Do końca 2012 roku zakończyła się realizacja 7 projektów z zakresu B+R realizowanych w sektorze MŚP. Na podstawie zawartych umów Instytucja Zarządzająca szacuje, iż do 2015 roku zostanie zakończonych 29 projektów. Stanowi to 145% pierwotnie szacowanej wartości. W rezultacie powstanie 11 nowych etatów badawczych. Dotychczasowa współpraca jednostek gospodarczych z jednostkami prowadzącymi działalność B+R jest nikła, nie mniej jednak istnieje szansa na zmianę zaistniałej sytuacji. W dniu 21 października 2011 roku zawarta została umowa na wdrażanie projektu pn. Budowa Centrum Przedsiębiorczości i Biznesu w ramach rozbudowy Wydziału Zarządzania i Administracji (I Etap) przy ulicy Świętokrzyskiej w Kielcach. W chwili obecnej w regionie świętokrzyskim brakuje ośrodka pełniącego funkcje centrum przedsiębiorczości akademickiej - szeroko rozumianej jako miejsca wspierającego studentów w rozpoczynaniu działalności gospodarczej, poruszaniu się po rynku pracy, pomagającego naukowcom w komercjalizacji wyników ich badań, a także stanowiącego ośrodek transferu wiedzy i innowacji oraz płaszczyznę spotykania się nauki z gospodarką. Brak jest przede wszystkim podmiotu, który zajmowałby się określaniem 134

135 długofalowej polityki gospodarczej i opracowywaniem prognoz rozwoju dla całego regionu w aspekcie naukowym. Tworzone komitety czy powoływane doraźnie zespoły projektowe mają jedną wadę nie działają cyklicznie i stale. Prowadzone przez nich badania mają jednorazowy charakter, przez co nie można określić ani efektu działań podejmowanych przez władze lokalne na rzecz rozwoju przedsiębiorczości ani zmian, jakie zachodzą w gospodarce regionu. Dodatkowo, brakuje miejsca, które pozwoliłoby w pełni wykorzystać potencjał osób, myślących o otwarciu własnej działalności. W tym celu powstał pomysł utworzenia instytucji odpowiadającej na potrzeby studentów i pracowników nauki, która będzie stanowiła I etap zdobywania praktycznych umiejętności menedżerskich od przyswojenia wiedzy do zbudowania biznesplanu dla własnego projektu - utworzenie Preinkubatora Przedsiębiorczości. Województwo świętokrzyskie ma jeden z najniższych w kraju wskaźników innowacyjności nakłady na badania, liczba patentów i naukowców na 1000 mieszkańców, liczba ośrodków B+R. Zadaniem CPiB będzie wspieranie komercjalizacji osiągnięć naukowych, w tym docieranie do naukowców, wynalazców z regionu, pomoc w opracowaniu dokumentacji technicznej ich odkryć i pozyskaniu firm zainteresowanych ich komercjalizacją. Zatem powstanie CPiB będzie niezwykle istotnym krokiem w stronę wzmocnienia potencjału innowacyjnego regionu. Realizacja wskaźnika powierzchnia utworzonych terenów inwestycyjnych odnoszący się do zakresu wsparcia Działania 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych wynosi 107,94 ha, co stanowi ok. 35% wartości zakładanej na koniec 2015 roku. Dotychczas ukończono realizację 5 spośród 6 projektów, posiadających podpisane umowy, w ramach których przewidziano utworzenie blisko 146,94 ha terenów inwestycyjnych. Instytucja Zarządzająca dołożyła wszelkich starań, aby osiągnąć zakładaną wartość wskaźnika. Beneficjenci mieli możliwość aplikować o środki na tworzenie terenów inwestycyjnych w ramach sześciu konkursów. Należy jednak zaznaczyć, iż tego typu przedsięwzięcia nie cieszyły się zbyt dużą popularnością wśród świętokrzyskich samorządów. Mimo to planując interwencje na kolejny okres programowania Instytucja Zarządzająca zamierza kontynuować działania związane z tworzeniem terenów inwestycyjnych w regionie. W ramach Osi priorytetowej 2. przewidziano realizację 4 projektów kluczowych o łącznej wartości ok. 20,63 mln EUR, dofinansowanie z EFRR ok. 16,693 mln EUR co stanowi 13,78% alokacji dla całej osi na lata E-Świętokrzyskie Budowa Systemu Informatyzacji Przestrzennej Województwa Świętokrzyskiego całkowity koszt projektu wynosi ,87 EUR, w tym wkład EFRR stanowi ,20 EUR. Okres realizacji projektu od r. do r. Według ostatniego wniosku o płatność złożonego w dniu r. całkowita kwota poniesionych wydatków wynosi ,35 EUR, co stanowi 9,52%; dofinansowanie UE ,79 EUR, co stanowi 9,69%. 2. E-Świętokrzyskie Rozbudowa Infrastruktury informatycznej JST całkowita wartość projektu wynosi ,70 EUR, wkład EFRR ,97 EUR. Okres realizacji projektu od r. do r. Według ostatniego wniosku 135

136 o płatność złożonego w dniu r. całkowita kwota poniesionych wydatków wynosi ,04 EUR, co stanowi 15,45%; dofinansowanie UE ,48 EUR, co stanowi 14,47%. 3. Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich wraz z restauracją zabytków Świętego Krzyża I etap - całkowita wartość projektu wynosi ,01 EUR, wkład EFRR stanowi ,91 EUR. Okres realizacji projektu: od r. do r. Według ostatniego wniosku o płatność złożonego w dniu r. całkowita kwota poniesionych wydatków wynosi ,52, co stanowi 93,2%; dofinansowanie UE ,21 EUR, co stanowi 92,92%. 4. Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich wraz z restauracją zabytków Świętego Krzyża II etap, całkowita wartość projektu wynosi ,39 EUR, wartość dofinansowania z EFRR wynosi ,73 EUR. Przewidywany okres realizacji projektu: od r. do r. Według ostatniego wniosku o płatność złożonego w dniu r. całkowita kwota poniesionych wydatków wynosi ,34 EUR, co stanowi 2,32%; dofinansowanie UE ,19 EUR co stanowi 2,32%. W Osi priorytetowej 2. dofinansowywane są typy projektów, którym w kolejnej perspektywie finansowej nadany zostanie jeszcze większy niż dotychczas priorytet. Środki w Działaniu 2.1. w znacznej mierze skonsumowane zostały przez działające w regionie wyższe uczelnie, które przeznaczają je na budowę i wyposażenie swojej infrastruktury naukowej. Województwo świętokrzyskie nie dysponując znaczącą liczbą innych jednostek badawczo-rozwojowych, opiera budowę potencjału innowacyjnego regionu właśnie o uczelnie wyższe, które dzięki środkom strukturalnym będą mogły pełnić rolę głównych aktorów w procesie tworzenia regionalnego systemu opracowywania, transferu i wdrażania nowych technologii. Analiza stanu realizacji Działania 2.1. pozwala stwierdzić, że środki na badania i rozwój wykorzystywane są w regionie w sposób optymalny, pozwalając na przygotowanie najważniejszych beneficjentów do efektywnego uczestnictwa w programach operacyjnych po roku Zakres wsparcia przewidziany w Działaniu 2.2., poświęconym ICT, podczas tworzenia Programu ewoluował wraz z modyfikacjami zakresu, przewidzianego do dofinansowania w kompleksowym projekcie budowy sieci, dofinansowanym w PO Rozwój Polski Wschodniej. Dzięki skoncentrowaniu niemal całości przedsięwzięcia, związanego z tworzeniem sieci szkieletowych na obszarze województwa w PO RPW, w RPOWŚ umożliwiło to podjęcie szeregu komplementarnych inicjatyw, unikalnych ze względu na swoją złożoność i kompleksowość. Na podstawie podpisanych umów szacuje się, że realizacja wskaźnika dotyczącego liczby projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego przekroczy założoną w Programie wartość docelową. Możliwe było dofinansowanie większej liczby projektów, dotyczących np. budowy systemu informacji przestrzennej województwa, czy rozbudowy infrastruktury informatycznej samorządów lokalnych oraz publicznych placówek ochrony zdrowia. Liczba projektów przyjętych do 136

137 dofinansowania, których celem jest szeroko pojęta sfera e-usług, przekracza czterokrotnie przewidzianą wartość docelową. Szacunki dokonane na podstawie podpisanych umów potwierdzają także, że założona długość sieci szerokopasmowej, przewidziana do wybudowania zostanie w całości zrealizowana. Z uwagi jednak na fakt, iż poprawa dostępu gospodarstw domowych do szerokopasmowego Internetu znajduje się przede wszystkim w zakresie projektu finansowanego z PO RPW, w ramach RPOWŚ nowowybudowana infrastruktura posłuży, m.in. do podłączenia szkół i instytucji publicznych, tworzenia ogólnodostępnych hot spotów, infokiosków, czy systemów monitoringu miejskiego. Fizyczna realizacja dofinansowywanych inwestycji nie napotyka na poważne problemy, co pozwala sądzić, iż mieszkańcy regionu, jak również działający tu przedsiębiorcy i instytucje publiczne będą gotowi na wyzwania, związane z rozwojem społeczeństwa informacyjnego w przyszłości. Potencjał rozwojowy, który władze regionu upatrują w sektorze turystycznym, w widoczny sposób podzielają inne podmioty, z samorządami lokalnymi na czele. Świadczy o tym nadspodziewanie duża chęć do inwestowania środków w rozbudowę publicznej infrastruktury turystycznej, w renowację cennych zabytków i adaptację ich dla ruchu turystycznego. Znaczna liczba wysokiej jakości projektów, które z racji braku środków w Działaniu 2.3., nie mogłyby uzyskać dofinansowania, była podstawą dla decyzji IZ o zwiększeniu alokacji tego działania. Dodając do tego szereg inwestycji o charakterze turystycznym, realizowanych przez MŚP w Działaniu 1.1., można być pewnym, że wydane środki zaprocentują lepszą oferta turystyczną, większą liczbą turystów, i w efekcie większą liczbą miejsc pracy w regionie. W Działaniu 2.3. beneficjenci, mając możliwość zgłaszania projektów, dotyczących promocji gospodarczej oraz turystycznej, zdecydowanie postawili na turystykę. Przyczyn mniejszej popularności projektów promujących potencjał gospodarczy upatrywać należy po części w słabej dostępności istniejących terenów inwestycyjnych, przesądzających o niewielkich możliwościach świętokrzyskich gmin konkurowania o zewnętrzny kapitał inwestycyjny. Większego znaczenia nabiera w tej sytuacji możliwość uzyskania przez samorządy lokalne dofinansowania projektów, mających na celu tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych (Działanie 2.4.). Środki w tym działaniu są rozdysponowane w ramach systematycznie ogłaszanych konkursów. Oczywiście, w przypadku zdecydowanej większości gmin, priorytetem jest zaspokojenie palących potrzeb w zakresie podstawowej infrastruktury, co sprawia, że w porównaniu z działaniami, poświęconymi w szczególności budowie i modernizacji infrastruktury drogowej, sieciom kanalizacyjnym i wodociągowym, czy oczyszczalniom ścieków, nabory dotyczące terenów inwestycyjnych, cieszyły się mniejszą popularnością. Przewiduje się, że wraz z zaspokojeniem najbardziej podstawowych potrzeb infrastrukturalnych, samorządy lokalne w przyszłej perspektywie finansowej UE w większym niż obecnie stopniu zwrócą swą uwagę na przedsięwzięcia, które wzmocnią ich konkurencyjność gospodarczą, takie jak uzbrajanie terenów inwestycyjnych. Z uwagi na charakter projektów przewidzianych do realizacji w Osi priorytetowej 2. kwestia promowania równości szans kobiet i mężczyzn nie ma zastosowania. Wszystkie informacje 137

138 na temat realizacji zasady równych szans w Programie zostały zawarte w podrozdziale Zasada równości szans. Mechanizm finansowania elastycznego (cross-financing) nie występuje w ramach w RPOWŚ W okresie sprawozdawczym Instytucja Zarządzająca przeprowadziła kompleksowe badania ewaluacyjnego pn. Analiza i ocena wydatkowania środków w ramach RPOWŚ na projekty z zakresu edukacji, kultury, turystyki i sportu oraz zbadanie potrzeb samorządów lokalnych w zakresie tego typu inwestycji w latach , które swym zakresem objęło m.in. Działanie 2.3 Promocja gospodarcza i turystyczna regionu. Rekomendacje z przeprowadzonego badania zostały zamieszczone w rozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena. Wszystkie rekomendacje dotyczące realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata , sformułowane przez Komisję Europejską zostały zamieszczone w rozdziale Rekomendacje KE. Z uwagi na fakt, iż większość środków dostępnych w ramach niniejszej osi priorytetowej zostały rozdysponowane, a beneficjenci realizujący inwestycje nie zgłaszają do Instytucji Zarządzającej problemów z wdrażanymi projektami nie zostały sformułowane żadne rekomendacje dotyczące dalszej realizacji osi priorytetowej. W okresie sprawozdawczym Instytucja Zarządzająca RPOWŚ nie zidentyfikowała istotnych problemów we wdrażaniu 2 osi priorytetowej, dlatego też nie było konieczne podejmowanie środków zaradczych mających na celu poprawę realizacji niniejszego priorytetu. Niemniej jednak, w toku realizacji Osi priorytetowej 2. w I połowie 2012 roku, dokonano realokacji środków w kwocie EUR z Działania 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych na realizację Działania 2.1 Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora B+R. Ponadto w I kwartale 2013 roku Instytucja Zarządzająca dokonała ponownej realokacji środków z Działania 2.4 Tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych na realizację Działania 2.2 Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego, w kwocie Decyzje Instytucji Zarządzającej zostały pozytywnie zaopiniowana przez Komitet Monitorujący. Podsumowanie: w ramach Osi priorytetowej 2 zrealizowano dotychczas trzynaście konkursów, z łączną alokacją ,46 EUR. Do końca 2012 r. podpisano 72 umowy na łączną kwotę ,20 EUR z czego dofinansowania z EFRR wynosi ,26 EUR, co stanowi 55,17 % dostępnej alokacji EFRR na lata dla tej osi. Beneficjenci do IZ złożyli 375 wniosków o płatność, na kwotę wydatków ogółem ,42 EUR, w tym wydatki kwalifikowane ,74 EUR, z czego ,55 EUR to środki z EFRR, co daje 20,20 % stopnia realizacji alokacji dla tej osi priorytetowej ,95 EUR to kwota przekazana na rzecz beneficjentów. Do końca okresu sprawozdawczego poświadczono ,81 EUR, w tym wkład odpowiadający EFRR wynosi ,83 co daje 18,15 % realizacji zobowiązań UE na lata w ramach tej osi. Dotychczas zakończyła się rzeczowa realizacja 15 projektów w tym 12 z Działania 2.3 Promocja gospodarcza i turystyczna regionu oraz 3 z Działania 2.4 Tworzenie 138

139 kompleksowych terenów inwestycyjnych, w wyniku czego powstało 14,14 ha terenów inwestycyjnych. W ramach 5 zawartych umów z tego Działania przewidziano utworzenie blisko 100 ha terenów inwestycyjnych. Pozostałe wskaźniki w ramach osi priorytetowej 2. pozostają na poziomie 0 z uwagi na fakt, iż pierwsze konkursy w ramach Działania 2.1 Rozwój innowacji, wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój oraz Działania 2.2 Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego odbyły się dopiero w 2010 roku. Nabory wniosków nie zostały uruchomione wcześniej z uwagi na brak rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego regulującego przyznawanie pomocy na inwestycje w tych obszarach (Rozporządzenie weszło w życie 31 grudnia 2009 roku). Na podstawie zawartych do końca 2012 roku umów w ramach Działania 2.2 szacuje się, że do końca 2015 roku zostanie zrealizowanych 11 projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego w tym dwa dotyczące e-usług. W wyniku czego zostanie wybudowanych prawie 80 km sieci szerokopasmowej i w rezultacie 47 szkół uzyska podłączenie do Internetu (ok. 50% zakładanej wartości) oraz zainstalowane będzie 69 aplikacji. Ponadto ok. 68,40 tys. osób skorzysta z usług on-line. Instytucja Zarządzająca szacuje, iż do 2015 roku zostanie zakończonych 17 projektów z zakresu B+R realizowanych w sektorze MŚP. Stanowi to 85% pierwotnie szacowanej wartości. W rezultacie powstanie 8 nowych etatów badawczych. Dotychczasowa współpraca jednostek gospodarczych z jednostkami prowadzącymi działalność B+R jest nikła, nie mniej jednak istnieje szansa na zmianę zaistniałej sytuacji. W ramach Osi priorytetowej 2. przewidziano wdrażanie 3 projektów kluczowych o łącznej wartości ok. 20,83 mln EUR, dofinansowanie z EFRR ok. 17 mln EUR (15,61 % alokacji dla całej osi na lata ). Realizacja niniejszej osi priorytetowej dotychczas przebiega bez zakłóceń, w sposób pozwalający przypuszczać, iż założone cele zostaną zrealizowane Oś priorytetowa 3 Podniesienie jakości systemu komunikacyjnego regionu Wartość przyznanej alokacji EUR Cele osi priorytetowej Lepsze połączenie systemu komunikacyjnego regionu z krajowymi i europejskimi korytarzami transportowymi, Poprawa powiązań komunikacyjnych pomiędzy stolicą regionu i ośrodkami powiatowymi a pozostałymi obszarami województwa, Poprawa jakości systemu komunikacyjnego regionu, Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego. Cele te są realizowane w ramach dwóch działań: Działanie 3.1. Rozwój nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu regionalnymi ponadregionalnym, Działanie 3.2. Rozwój systemów lokalnej infrastruktury komunikacyjnej. Główne grupy beneficjentów: - jednostki samorządu terytorialnego, - jednostki organizacyjne jst posiadające osobowość prawną, - przedsiębiorcy, 139

140 - administracja rządowa, - jednostki sektora finansów publicznych. W okresie sprawozdawczym nie przeprowadzono konkursów dla Osi priorytetowej 3. Dwa konkursy zostały przeprowadzone w 2008 roku: 1.Od do r., z dostępną alokacją ,04 EUR. Przedmiotem oceny były 124 wnioski, które zostały złożone w trakcie trwania naboru. W wyniku przeprowadzonej oceny 118 wniosków zostało uznanych za poprawne formalnie i przekazanych do oceny merytoryczno technicznej, w tym 101 wniosków z Działania 3.2 o wartości całkowitej na ponad 105,45 mln EUR, na kwotę dofinansowania na ponad 62,73 mln EUR oraz 17 wniosków z Działania 3.1 o wartości całkowitej ok. 58,59 mln EUR na kwotę dofinansowania ponad 34,91 mln EUR. Dwa wnioski z Działania 3.2 zostały odrzucone formalnie (powodem odrzucenia było zaplanowanie rozpoczęcia realizacji inwestycji w terminie późniejszym niż przewidywał to Regulamin konkursu). Ponadto 4 wnioski zostały wycofane przez beneficjentów. 2. W odpowiedzi na konkurs trwający w okresie od do r. (dostępna alokacja EUR) wpłynęło 71 wniosków o wartości całkowitej ponad 175,48 mln EUR, w tym dofinansowania z EFRR na ponad 104,91 mln EUR. Jeden wniosek został wycofany przez beneficjenta. Do oceny merytoryczno-technicznej przekazanych zostało 70 wniosków, w tym: a) 16 wniosków z Działania 3.1 na łączną kwotę na ponad 132,89 mln EUR, w tym dofinansowania z EFRR na ponad 79,65 mln EUR, b) 54 wnioski z Działania 3.2 na łączna kwotę na ponad 42,60 mln EUR, w tym dofinansowania z EFRR na ponad 25,26 mln EUR. Przykładowy projekt realizowany w ramach Działania 3.1. RPOWS Nazwa projektu: Rozbudowa ulic usprawniających powiązania komunikacyjne miasta Kielce - rozbudowa ul. 1 Maja wraz z budową Mostu Herbskiego (po uprzedniej rozbiórce) oraz rozbudową skrzyżowań i przyległych ulic 140

141 Beneficjent: Miasto Kielce Miejski Zarząd Dróg w Kielcach Przykładowy projekt realizowany w ramach Działania 3.2. RPOWŚ Nazwa projektu: Budowa drogi gminnej Nr T Fidor - Stara Kuźnica Beneficjent: Gmina Końskie. Poniższy wykres obrazuje % realizacji zobowiązań UE na lata według podpisanych umów, złożonych wniosków o płatność oraz certyfikacji na poziomie osi priorytetowej 3. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK (07-13) 141