ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE W GMINIE

Transkrypt

1 Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae Rok 19, Nr 2/2015 Wydział Zarządzania i Administracji Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach Z a r z ą d z a n i e i l o g i s t y k a Rafał Bielawski 1 ZARZĄDZANIE LOGISTYCZNE W GMINIE Wprowadzenie Współczesne koncepcje odnoszące się do problematyki zarządzania instytucjami publicznymi traktują materię sektora publicznego w sposób bardzo szeroki. Gmina, która jest jego najbardziej transparentnym elementem to nie tylko wspólnota mieszkańców mieszkającym na danym terytorium geograficznym ale przede wszystkim skomplikowana organizacja. Każda organizacja jest systemem czyli zbiorem powiązanych ze sobą elementów 2. Skoro gmina jako instytucja sektora publicznego jest organizacją a organizacją jest także klasyczne przedsiębiorstwo to znaczy, że w celu usprawnienia jej funkcjonowania można zastosować metody zarządzania, które wykorzystywane są w przedsiębiorstwach. Takie właśnie założenie przyświeca współczesnym trendom w zarządzaniu sektorem publicznym. Stało się obecnie wręcz swoistą modą implementowanie w instytucjach typu urzędy państwowe wdrażanie przeróżnego typu egzotycznych koncepcji zarządzania, które w wielu wypadkach w swojej zasadniczej formie w sposób optymalny mogą funkcjonować jedynie na gruncie przedsiębiorstw. Ma to w wielu przypadkach dość surrealistyczny wydźwięk, kiedy w instytucjach publicznych o jasno zdefiniowanym ustawowo profilu działania typu Policja 1 2 Dr Rafał Bielawski, adiunkt, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach. System według L. von Bertalanffy`go to obiekt fizyczny lub abstrakcyjny, w którym można wyodrębnić zespół lub zespoły elementów wzajemnie powiązanych w układy, realizujących jako całość funkcję nadrzędną lub zbiór takich funkcji (funkcjonalność). Definicja systemu została sformułowana na podstawie dzieła L. von Bertalanffy`go Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania, PWN, Warszawa

2 czy Straż Pożarna wdrażane są metody zarządzania typu Zrównoważona Karta Działania (BSC) czy klasyczny controlling. Do tak zwanych nowoczesnych metod zarządzania należy także zarządzanie logistyczne i w związku z tym ogólnie pojęta koncepcja logistyki. Celem artykułu jest przedstawienie holistycznej refleksji nad tematyką logistyki w gminie, jako jednostce samorządu terytorialnego, będącej jednocześnie ogólnie pojętą instytucją o charakterze publicznym. W artykule zostaną poruszone takie zagadnienia jak: istota gminy, pojęcie logistyki oraz związane z nią problemy zarządzania logistycznego. Tytuł artykułu jest dość jednoznaczny, co implikuje odniesienie do specyfiki logistyki w architekturze sytemu gminnej sieci organizacyjnej. Pojęcie gminy i jej zadania Definicja gminy w polskim prawie została skonkretyzowana w art. 1 Ustawy o samorządzie gminnym z dnia (Dz.U Nr 16, poz. 95). Gmina według tego aktu prawnego to mieszkańcy gminy, którzy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium 3. Ustawa o samorządzie gminnym akcentuje przede wszystkim aspekt personalny pojęcia gminy, bowiem istotą każdej organizacji, a tym bardziej takiej, która ma charakter publiczny są ludzie, którzy stanowią jej główny element. Głównym zadaniem własnym gminy zgodnie z Ustawą o Samorządzie Gminnym (Art. 7) jest zaspokajanie szeroko pojętych potrzeb jej mieszkańców. Do zasadniczych zadań własnych gminy można zaliczyć: właściwą organizację i funkcjonowanie infrastruktury społecznej (np. ochrona zdrowia, oświata i kultura); zabezpieczenie porządku i bezpieczeństwa publicznego (np. ochrona przeciwpożarowa, organizacja ruchu drogowego); kształtowanie ładu przestrzennego i ekologicznego (np. ochrona środowiska, gospodarka ziemią, planowanie przestrzenne); utrzymanie w stanie zdatności infrastruktury technicznej (np. drogi, sieć wodociągowa i kanalizacyjna, budownictwo komunalne i mieszkaniowe) 4. Realizacja tak rozumianych zadań własnych gminy może być optymalizowana między innymi poprzez wprowadzenie do jej struktury logistycznego systemu myślenia ze wszystkimi tego implikacjami. 3 4 Art. 1. Ustawy o samorządzie gminnym z dnia (Dz. U Nr 16, poz. 95) tekst jednolity z dnia (Dz. U Nr 13, poz. 74) tekst jednolity z dnia (Dz.U Nr 142, poz. 1591) z późniejszymi zmianami. S. Niziński, B. Kolator, System logistyczny gminy wiejskiej [w:] Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007, [online]. 77/c/httpir_ptir_orgartykulypl96ir961957pl.pdf, ( ). 182

3 Logistyka i zarządzanie logistyczne Pojęcie logistyki wywodzi się z terminologii wojskowej. Z etymologicznego punktu widzenia słowo logistyka ma proweniencje starogrecką. Zarówno w języku greckim antycznym (klasyczny język starogrecki oraz koine) jak i grece współczesnej funkcjonuje słowo logistikós 5. Oznacza ono jeden z elementów sztuki prowadzenia walki 6. Z historycznego punktu widzenia termin ten pojawił się w X wieku w traktacie dotyczącym prowadzenia wojen przez cesarza bizantyjskiego Leona VI pt. Sumaryczne wyłożenie sztuki wojennej 7. Z czasem pojęcie logistyki przeniknęło do zagadnień związanych z zarządzaniem przedsiębiorstwem. Współcześnie można wyróżnić trzy główne koncepcje logistyki: - logistyka to zintegrowany system przepływu materiałów (surowców, półproduktów i wyrobów gotowych ) oraz związanym z nim przepływem informacji, których celem jest optymalizacja kreacji i transformacji dóbr fizycznych, - logistyka to swoista filozofia zarządzania realnymi procesami przepływu dóbr fizycznych oraz informacji, oparta na zintegrowanym, systemowym ujmowaniu tych procesów, - logistyka to interdyscyplinarna dziedzina wiedzy technicznej, ekonomicznej i informatycznej, badająca uwarunkowania, prawidłowości i zjawiska przepływu dóbr fizycznych i informacji w gospodarce, a także w poszczególnych jej ogniwach 8. Pojęciem nierozerwalnie związanym z logistyką jest zarządzanie logistyczne. W literaturze przedmiotu nie ma jednoznacznej definicji zarządzania logistycznego. Większość z nich ma charakter podobny i eklektyczny. Wiążą one klasyczną definicję zarządzania z zasadniczymi elementami logistyki. Na potrzeby artykułu można przytoczyć dwie z nich. S.C. Abt określa zarządzanie logistyczne jako swoisty konglomerat następujących sekwencji działań: zdefiniowania strategii, planowania, organizowania, motywowania, sterowania oraz kontroli procesów zachodzących w szeroko pojętym systemie przedsiębiorstwa. Procesy te dotyczą różnych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa a przede wszystkim zagadnień optymalizacji (minimalizacji kosztów). Procesy te w tradycyjnym układzie rozpoczynają się od zakupu surowców i materiałów, ich magazynowaniu, produkcji, przechowywania półfabrykatów, wyrobów gotowych oraz ich sprzedaży klientom. Paralelnie wraz z przepły logistikós w języku greckim oznacza sztukę liczenia, kalkulowania. W odniesieniu do człowieka oznacza on kogoś myślącego racjonalnie. W języku łacińskim przymiotnik logisticus, oznacza zrozumiały, racjonalny. Definicja Council of Logistics Management (1992) za Coyle J.J., Bardi E.J., Langrey Jr. J.C.: Zarządzanie Logistyczne, PWE, Warszawa 2002, s B. Rzeczyński, Logistyka Miejska. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2007, s. 18, 34. E. Michlowicz, Automatyka 2009 Tom 13 Zeszyt 2, [online], /AUTOMATYKA/ /Auto32.pdf ( ). 183

4 wem materialnym odbywa się przepływ informacji, których implikacją jest optymalne zaspokojenie potrzeb konsumentów 9. Podobną definicję zarządzania logistycznego formułuje Z. Pastuszak. Według tego autora zarządzanie logistyczne opiera się na holistycznym wdrażaniu instrumentów zarządzania we wszystkie procesy przepływu dóbr od źródeł zaopatrzenia aż do konsumenta ostatecznego produktu. Działania związane z zarządzaniem mają prowadzić do optymalizacji tych procesów. Optymalizacja ta ma dotyczyć nie tylko kosztów ale przede wszystkim jak najlepszego zaspakajania potrzeb klientów 10. Pewną rekapitulacją zagadnienia zarządzania logistycznego jest konstatacja oparta na zasadach logiki formalnej i analizie syntaktycznej tego pojęcia. Zarządzanie logistyczne to zastosowanie elementów procesu zarządzania do działań logistycznych w celu efektywnego przepływu dóbr i personelu, którego celem jest optymalne zaspokajanie potrzeb konsumentów 11. Logistyka i zarządzanie logistyczne w gminie Logistyka i nierozerwalnie związane z nim zarządzanie logistyczne jest kojarzone przede wszystkim z przedsiębiorstwem, czyli podmiotem działającym na zasadach komercyjnych (jednym z głównych celów działania tak rozumianego przedsiębiorstwa jest zysk) oraz z wojskowością, z której logistyka przecież się wywodzi. Jak już zostało zaznaczone we wprowadzeniu artykułu gmina podobnie jak klasyczne przedsiębiorstwo jest organizacją. Organizacje publiczne do których należy gmina są jednak z punktu widzenia konstrukcji modelowej takimi samymi organizacjami jak przedsiębiorstwa przemysłowe czy usługowe. Skoro gmina ma podobny charakter jak klasyczne przedsiębiorstwo to również występują w niej podobne problemy związane z ich zarządzaniem. W związku z tym można w wielu aspektach implementować koncepcje optymalizacyjne wykreowane na gruncie instytucji typowo rynkowych (należy do nich przedsiębiorstwo) w organizacjach o charakterze publicznym, których najbardziej transparentną egzemplifikacją jest gmina. Instytucje publiczne w swoich założeniach aksjologicznych różnią się jednak od podmiotów, które są typowe dla reguł gry rynkowej ze wszystkimi tego konsekwencjami. Podstawowa i zasadnicza różnica między nimi tkwi w tym, że przedsiębiorstwa działają dla zysku. Implikacją tego jest podporządkowanie się tych instytucji tak zwanej grze rynkowej, która w wielu wypadkach pomija humanitarne aspekty zasobów ludzkich w nich funkcjonujących. 9 S. Abt, Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1998, s Z. Pastuszak, Zarządzanie logistyczne Podstawowe definicje, [online], index.php?act=attach&type=post&id=2800, ( ). 11 Definicja zarządzania logistycznego sformułowana na podstawie słownika biznesu, businessdictionary.com/definition/logistics-management.html 184

5 Prowadzi to w wielu wypadkach do reifikacji persony człowieka jako podmiotu, który sam wykreował przedsiębiorstwo (organizację) w której funkcjonuje i jest jej elementem zarówno immanentnym jak i permanentnym. Inaczej jest w instytucjach o charakterze publicznym, które w swojej istocie zostały powołane po to aby zaspokajać takie potrzeby, których niemożliwością jest spełnienie w strukturach typowo rynkowych, czyli przedsiębiorstwach. Instytucje publiczne, są utrzymywane przede wszystkim z danin publicznych. Finanse publiczne, które właśnie zajmują się tematyką szeroko pojętych podatków, (podatki są zasadniczym elementem danin publicznych) opierają się własne na założeniu aby zminimalizować lukę w zakresie potrzeb, które nie mogą być zrealizowane przez klasyczne instytucje komercyjne. Zagadnienie to wiąże się także z różnorakimi problemami związanymi z zarządzaniem tak skomplikowanej materii jaką jest sieć organizacyjna instytucji istniejących na terenie gminy. które mogą mieć charakter heterogeniczny (miejski czy wiejski) o zróżnicowanym stopniu uprzemysłowienia, co związane jest ze wzrostem liczby ludności oraz przedsiębiorstw o charakterze zarówno przemysłowym jak i usługowym. Zarządzanie to odnosi się w całości do różnego typu powiązań pomiędzy podmiotami znajdującymi się na terenie gminy w tym do tak zwanej sieci drogowo komunalnej. Władze gminne w celu optymalizacji tych problemów powinny korzystać tutaj z szeroko pojętych, koncepcji powstałych na gruncie zarządzania, do których należy logistyka. Logistyka w gruncie rzeczy zajmuje się fizycznym przemieszczaniem się dóbr, oraz związanym z nim transferu informacji, co tak na prawdę odbywa się we wszystkich aspektach życia gospodarczego. Można powiedzieć iż logistyka usprawnia procesy swoistego metabolizmu informacyjno-materialnego jakie zachodzą w organizacji, której przykładem jest też gmina. W gminie jako instytucji publicznej podobnie jak i w przedsiębiorstwie funkcje zarządzania logistycznego powinny być odpowiednio zinstytucjonalizowane, czyli powinny istnieć komórki organizacyjne odpowiedzialne za logistykę. Gmina ze względu na swoją specyfikę nie jest podmiotem działającym na zasadach rynkowych (ma charakter niekomercyjny) w związku z tym obszar funkcji logistycznych w gminie jest zazwyczaj znacznie ograniczony w porównaniu z typowym przedsiębiorstwem przemysłowym czy usługowym. Głównym zadaniem gminy jest świadczenie usług o charakterze publicznym co wynika z samej istoty samorządności. W praktyce występuje dość duża różnorodność w zakresie tego jak gminy pod względem organizacyjnym rozwiązują problem umiejscowienia komórki logistyki w swojej strukturze organizacyjnej. Specyfika funkcjonowania gmin wiąże się także z tym, że występuje dość duża zmienność w odniesieniu do funkcji logistycznych realizowanych w poszczególnych jej typach. Zasadniczym zadaniem logistyki w gminie jest optymalizacja jakości oraz warunków życia jej mieszkańców. Taka generalizująca konstatacja implikuje opty- 185

6 malizację kosztów oraz wydajności w zakresie usług świadczonych dla podmiotów funkcjonujących na terenie gminy. Efektem implementacji różnorakich, tak zwanych nowoczesnych, metod zarządzania w gminie jak controlling, marketing terytorialny no i oczywiście zarządzanie logistyczne, będące przedmiotem artykułu, które mają ma na celu zwiększenie konkurencyjności gminy, wynikającego z usprawnienia jej funkcjonowania. Mimo to można w pewnym zakresie zdefiniować pewien uniwersalny katalog zadań logistyki w organizacji publicznej jaką jest gmina. Do zadań tych możemy zaliczyć między innymi: 1. przemieszczanie i transport dóbr oraz osób (wiele urzędów dysponuje własnym transportem, zapewniającym przemieszczanie zarówno dóbr, jak i osób), 2. magazynowanie (na przykład magazyn sprzętu przeciwpożarowego i ratunkowego magazyny sprzętu Obrony Cywilnej, magazyn urzędu, w którym są składowane m.in. przybory i artykuły piśmienne, papier ksero, tonery, sprzęt komputerowy, części zamienne itp.), 3. kontrolę zapasów (na przykład w magazynie sprzętu przeciwpowodziowego itp.), 4. realizację zakupów (w urzędach funkcjonują specjalistyczne komórki odpowiedzialne zarówno za proces realizacji zakupów, jak i zamówień publicznych), 5. obsługę klienta na odpowiednim poziomie, 6. problematykę lokalizacji magazynów (dotyczy to w szczególności lokalizacji magazynów sprzętu przeciwpowodziowego oraz ratunkowego na przykład na terenie gminy, miasta, województwa), 7. gromadzenie oraz usuwanie odpadów (można do tego zaliczyć prowadzenie w urzędzie racjonalnej gospodarki odpadami, dbanie o utylizacji zbędnego, zniszczonego bądź zużytego sprzętu) 12. Rekapitulując roboczo problem zadań logistyki w strukturze podmiotu gminy trzeba stwierdzić iż nakreślony katalog nie jest listą zamkniętą. Gmina jest swoistego rodzaju żywą materią, która ciągle ewoluuje co kreuje permanentne rozszerzanie zakresu zadań zarządzania logistycznego w samorządzie terytorialnym. Innym zagadnieniem w zakresie logistyki gminy jest wdrożenie odpowiednich systemów informatycznych, które powinny wspomagać (optymalizować) obsługę występujących tutaj procesów logistycznych. Pierwszy i zasadniczy problem w ramach logistyki gminy to zagadnienie transportu. Może on mieć charakter transportu eksternalnego (zewnętrznego) jak i internalnego (wewnętrznego). W przypadku większości współczesnych gmin z mniejszym lub większym akcentem występują oby dwa jego rodzaje. 12 C. Szydłowski, Logistyka w urzędzie administracji publicznej, [w:] Acta Universitatis Lodziensis FOLIA OECONOMICA 261, 2011, [online] handle/11089/828/ pdf?sequence=1 ( ). 186

7 Transport wewnętrzny dotyczy przemieszania zarówno osób jak i dóbr pomiędzy podmiotami znajdującymi się na terenie gminy. Transport zewnętrzny, który zazwyczaj ma tutaj charakter dominujący odnosi się do przemieszczania dóbr i osób pomiędzy jednostkami znajdującymi się na terenie gminy a podmiotami zewnętrznymi w stosunku do analizowanego systemu danej gminy. Generalizując zasadniczym zadaniem ludzi zajmujących się logistyką w gminie w obszarze transportu zarówno o charakterze wewnętrznym jak i zewnętrznym jest optymalizacja kosztów (czyli właściwie ich minimalizacja) w zakresie funkcjonowania jednostek administracji publicznej (zakładów budżetowych, jednostek budżetowych) znajdujących się na terytorium gminy. Kolejny obszar w ramach logistyki gminy i w związku z tym również działania w zakresie zarządzania logistycznego to magazynowanie różnego typu dóbr, które są wykorzystywane w odpowiednim funkcjonowaniu gminy. Zagadnienie to nie ma tutaj typowego charakteru jak w przepadku klasycznego przedsiębiorstwa. W instytucjach publicznych do których należy przecież gmina wyłania się dodatkowo problem zamówień publicznych, które wydłużają interwały czasowe pomiędzy powstaniem zamówienia a czasem jego realizacji 13. Problem istnienia w przypadku gmin sytemu zamówień publicznych ma swoje dobre i złe strony. Dobrą jest to że zagadnienie finansowania tego obszaru funkcjonowania gminy jest dość przejrzysty i mało korupcjogenny. Z drugiej zaś strony kryterium zamówień publicznych może komplikować pozyskanie przez gminę towarów i usług najwyższej jakości. Jest to spowodowane tym że zwykle niska cena przy wyborze danego dostawcy dóbr nie jest jednocześnie gwarantem wysokiej jakości. Istotnym także z punktu widzenia logistyki gminy jest gospodarka magazynowa. W przypadku instytucji publicznych do których należy gmina ten obszar zarządzania logistycznego jest zazwyczaj mniej rozbudowany. Nie należy jednak używać stwierdzenia iż jest on tutaj mniej skomplikowany, bowiem zasadny gospodarki magazynowej w przypadku gminy jak i klasycznego przedsiębiorstwa produkcyjnego są takie same. Istotna rolę powinny odgrywać w gospodarce magazynowej odpowiednio wdrożone systemy informatyczne, których zadaniem jest nie tylko optymalny przepływ dóbr ale przede wszystkim efektywny przepływ informacji. Bardzo ważnym zagadnieniem w odniesieniu do logistyki gminy jest to, że instytucje gminne w bardzo wielu wypadkach stanowią kardynalny element w zakresie łańcucha dostaw przedsiębiorstw o charakterze komercyjnym znajdujących się zarówno na terenie gminy jak i poza jej obszarem. Ze względu na swoje zasadnicze cechy instytucji publicznej gminy są zazwyczaj finalnym odbiorcą produktów generowanych przez przedsiębiorstwa. 13 Zasady prowadzenia postępowania o zamówienie publiczne regulują w Polsce przepisy ustawy z dnia r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2010, nr 113, poz. 759 ze zm.). 187

8 Miejsce gminy w łańcuchu można przedstawić w następujących punktach: 1. Dostawcy, 2. Producenci, 3. Hurtownicy, 4. Detaliści, 5. Klienci (jednostki funkcjonujące na terenie gminy) 14. Według tej koncepcji gmina i jej integralne elementy znajdują się zazwyczaj na końcu całego łańcucha dostaw. Nie oznacza to jednak, iż we wszystkich wymienionych elementach nie może uczestniczyć gmina jako aktywny podmiot. Można stwierdzić również iż gmina i jednostki gminne mogą stać się aktywnym elektem integrującym i optymalizującym cały łańcuch dostaw. Integracja ta może odbywać się zarówno w sferze materialnej (przepływ dóbr i pieniądza) jak i niematerialnej (przepływ informacji). Hybrydowa koncepcja tego łańcucha dostaw (przedsiębiorstwa komercyjne, jednostki niekomercyjne) mogą też implikować wiele pozytywnych skutków w zakresie przepływu innowacyjnych koncepcji pomiędzy tymi podmiotami (w wielu wypadkach charakterze bilateralnym). Istotną rolę mogą odgrywać tutaj np. zintegrowane systemy informatyczne. Podsumowanie Gmina mimo iż jest instytucją o charakterze publicznym to jednak z punktu widzenia zarówno teoretycznego jak i praktycznego jest takim samym systemem, organizacją jak typowe przedsiębiorstwo działające w sektorze prywatnym. Implikuje to konstatację iż logistyka i w związku z tym zarządzenie logistyczne jest jej niezwykle potrzebne w celu usprawnienia jej funkcjonowania. Istotnym faktem jest jednak to ze względu na swoją specyfikę działania (gmina nie jest podmiotem komercyjnym) zakres wykorzystania logistyki jest znacznie mniejszy niż w przypadku organizacji, których zasadniczym celem jest osiąganie zysków. Jest to jednak tylko pozorne założenie. Gmina jako podmiot, którego kardynalnym desygnatem jest aspekt ludzki generuje całościowo całą wiązkę popytu skierowaną do organizacji komercyjnych. Można tutaj wysnuć pewną teoretyczną tezę opierającą się na założeniu, że logistyka jako instrument zarządzania zwiększa konkurencyjność gminy. Większa konkurencyjność gminy to większy dobrobyt jej mieszkańców, większy dobrobyt oznacza większy popyt, co w konsekwencji implikuje większą sprzedaż dla przedsiębiorstw komercyjnych. Inne ważne zagadnienie dotyczące problemu logistyki i zarządzania logistycznego to bezpieczeństwo mieszkańców gminy w sytuacjach kryzysowych. Wiadomą rzeczą jest to, że tego typu sytuacje jak np. klęki żywiołowe mają charakter incydentalny to znaczy, że zdarzają się zwykle bardzo rzadko. Mimo to jednorazowy kataklizm w gminie może spowodować niebywałe negatywne skutki, które mogą być niwelowane latami. Zarządzanie logistyczne w tym wypadku mo- 14 J.J. Coyle, E.J. Bardi, C.J. Langley Jr., Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2010, s

9 że znacznie usprawnić niwelowanie skutków w sytuacji zaistnienia kryzysu i nie dopuścić do eskalacji jego skutków w ujęciu długoterminowym. Logistyka jak i całe zagadnienie zarządzania logistycznego jest żywą materią, która ciągle ewoluuje co spowodowane jest tym iż mimo, że sama istota gminy i przedsiębiorstwa się nie zmienia to jednak problemy, które w nich występują mają charakter dość turbulentny i do tego nieprzewidywalny. Bibliografia: 1. Abt S., Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa Blaik P., Logistyka, PWE, Warszawa Brzeziński M., Logistyka w przedsiębiorstwie, Bellona, Warszawa Coyle J.J., Bardi E.J., Langley Jr C.J., Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa Koźmiński A. (red.), Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa Michlowicz E., Automatyka 2009 Tom 13 Zeszyt 2, [online], 7. Muhleman A.R., Oakland J.S., Lockyer K.G.. Zarządzanie. Produkcja i usługi, PWN Niziński S., Eksploatacja obiektów technicznych, ITE, Radom Niziński S., Kolator B., System logistyczny gminy wiejskiej [w:] Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007, [online] - article-bar /c/httpir_ptir_orgartykulypl96ir961957pl.pdf 10. Niziński S., Logistyka, ART, Olszyn Pfohl H.Ch. Zarządzanie logistyką. Funkcje i instrumenty, LILiM, Poznań Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2010, nr 113, poz. 759 zm.). 13. Sienkiewicz P., Inżynieria systemów, MON, Warszawa Skowronek Cz., Sarjusz-Wolski Z., Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa Szydłowski C., Logistyka w urzędzie administracji publicznej [w:] Acta Universitatis Lodziensis FOLIA OECONOMICA 261, 2011, [online] /xmlui/bitstream/handle/11089/828/ pdf?sequence=1 16. Ustawy o samorządzie gminnym z dnia (Dz.U Nr 16, poz. 95) tekst jednolity z dnia (Dz.U Nr 13, poz. 74) tekst jednolity z dnia (Dz.U Nr 142, poz. 1591) z późniejszymi zmianami. 17. von Bertalanffy L., Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania, PWN, Warszawa Ziemba S., Jerominek W., Staniszewski R. Ossolineum. Wrocław Abstrakt: Gmina z punktu widzenia modelowego jest system podobnym do przedsiębiorstwa. W celu usprawnienia jej funkcjonowania można implementować podobne metody zarządzania jak w przedsiębiorstwie komercyjnym. Do metod tych można zaliczyć logistykę i powiązane z nią zarządzanie logistyczne. 189

10 Logistics management in the community To recive the functioning of the community we may incorporate similar management methods which occur in an enterprise. The logistics and associated logistics management are one of them. PhD Rafał Bielawski, assistant professor, Jan Kochanowski University in Kielce. 190