Wybrane metody wczesnego wspomagania rozwoju dziecka szczególnej troski

Transkrypt

1 Wybrane metody wczesnego wspomagania rozwoju dziecka szczególnej troski - materiały inf. dla rodziców 1 / 6

2 Podstawowym warunkiem w doborze oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych jest bardzo dobra znajomość dziecka, jego potencjalnych możliwości oraz deficytów, zainteresowań i szczególnych zdolności. Czołowi badacze zagadnień wczesnego rozwoju dziecka przyjmują założenie, że jeśli inteligencja dziecka w ciągu pierwszych 4 lat życia zwiększa się i osiąga taki pułap, że stanowi połowę zakresu, do jakiego dochodzi przez następne 13 lat, to wynikają z tego poważne konsekwencje pedagogiczne (za Wyczesany J., W: Dykcik W. 2003). Dykcik stwierdza, że najważniejszą i jedyną drogą do osiągnięcia poprawy w zaburzeniach rozwoju psychoruchowego jest wcześnie rozpoczęte i systematyczne leczenie usprawniające, a także zorganizowanie i zastosowanie integralnej pomocy lekarskiej, psychologicznej i pedagogicznej z wykorzystaniem różnorodnych form zajęć stymulacyjnych, usprawniających, korekcyjnych i wyrównawczych. Największe szanse skutecznego działania przewidywane są w sytuacji objęcia dziecka wczesną interwencją. Proces uczenia się, myślenia, twórczość i inteligencja to procesy nie tylko mózgu, ale całego ciała. (Hannaford C., 1995) Na przykład proces czytania jest nierozłącznie związany z ruchem gałek ocznych. Proces myślenia, czyli aktywność intelektualna nie może istnieć w oderwaniu reszty ciała - twierdzi dr Carla Hannaford, amerykański neurofizjolog i pedagog. Nauka zajmująca się ruchem i jego wpływem na uczenie się całym mózgiem nazwana została Kinezjologią Edukacyjną. ( kinesis ruch, logos nauka, stąd nauka poprzez ruch) Autorami Kinezjologii Edukacyjnej są amerykańscy pedagodzy Paul i Gail Dennison. Jej celem jest pobudzanie naturalnego rozwoju osobowości dziecka, a w szczególności ożywienie i aktywizacja naturalnych mechanizmów pracy mózgu poprzez swobodny ruch. (Dennison P. 1997) Kinezjologia edukacyjna zakłada, że ruch odgrywa ogromną rolę w procesie uczenia się. To właśnie ruch, w miarę jak staje się coraz bardziej skomplikowany, wyraża wiedzę i zwiększa możliwości poznawcze (Hannaford C., 1995 ) 2 / 6

3 Paul Dennison uważa, że wiele problemów z intelektualnym i emocjonalnym funkcjonowaniem człowieka wynika ze złego współdziałania obu półkul mózgowych i z braku równowagi między nimi. Mózg nie jest, bowiem narządem symetrycznym - każda z półkul ma nieco inne zadania. Lewa półkula, logiczna jest odpowiedzialna za analizę szczegółów, wnioskowanie i mowę. Prawa, tzw. Gestalt, odpowiada za postrzeganie całości, za emocje, wrażenia. Co ciekawe mózg posiada wzorce skrzyżowane. Prawą stroną naszego ciała zarządza lewa półkula i odwrotnie. Aby proces uczenia się był jak najbardziej efektywny konieczna jest integracja całego mózgu, której służą ćwiczenia ruchowe proponowane przez Dennisona tzw. Gimnastyka Mózgu. Gimnastyka Mózgu stanowi skoordynowany zestaw ruchów integrujących, które usprawniają proces uczenia się.(hanaford C., 1995) Ćwiczenia te mają ułatwić wszelkiego rodzaju uczenie się, aby stało się bardziej naturalne, spontaniczne i szybsze sprzyjając lepszemu zapamiętywaniu. Glenn Doman zauważa, że do rozwoju intensywnej stymulacji mózg potrzebuje wszystkich zmysłów. To dzięki wszystkim zmysłom informacje ze świata zewnętrznego docierają do naszego mózgu, gdzie są odpowiednio segregowane i interpretowane. 3 / 6

4 Dla prawidłowego funkcjonowania dziecka wszystkie zmysły musza ze sobą ściśle współpracować. To, w jaki sposób odbieramy i przetwarzamy bodźce wzrokowe, słuchowe, dotykowe, proprioceptywne (czyli czucia głębokiego) oraz przedsionkowe (czyli związane z odczuwaniem równowagi i orientacji w przestrzeni) wpływa na jakość i precyzję wszystkich wykonywanych czynności. Podstawy terapii zaburzeń integracji zmysłowej zostały opracowane przez J.Ayres, psychologa i terapeutę zajęciowego z Instytutu Badań Mózgu Uniwersytetu w Los Angeles. (Kastory-Bronowska M., 2002) Integracja Sensoryczna SI (od angielskich słów sensory integration ) jest organizacją informacji odbieranych przez nasze ciało do celowego wykorzystania. (Mass Violett F., 1998 str. 25) Podczas tego procesu współpracuje ze sobą wiele struktur mózgu, których zadaniem jest rozpoznanie otrzymanych informacji, zorganizowanie i połączenie ze sobą w taki sposób, aby osoba mogła zareagować odpowiednio do wymagań otoczenia. (Mass Violett F., 1998) Ważnym elementem w rehabilitacji małego dziecka, którego rozwój przebiega w sposób nieharmonijny jest Metoda Ruchu Rozwijającego V.Sherborne, która zakłada, że rozwój poznawczy dziecka opiera się na jego rozwoju ruchowym, Dzięki tej metodzie dziecko poza usprawnianiem fizycznym, rozwija świadomość samego siebie, nabiera zaufania do otoczenia, pogłębia kontakt z bliskimi oraz uświadamia sobie poczucie własnej wartości. Ze względu na cel wykonywanych ćwiczeń można je podzielić na kilka zestawów: - Nauka nawiązywania kontaktu emocjonalnego i koncentracji wzrokowej, - Rozwijanie poczucia bezpieczeństwa oraz zaufania do dorosłych, - Nauka współdziałania i partnerstwa, - Poznawanie schematu ciała i orientacja w przestrzeni, - Nauka opanowywania lęku i emocji, - Rozwijanie siły i sprawności fizycznej - Nauka rozluźniania się i umiejętnego stosowania relaksu, - Rozwijanie samodzielności ruchu i organizowanie bezpiecznej zabawy - Rozwijanie wyobraźni i naśladownictwa w zabawach. 4 / 6

5 Do przeprowadzenia tych ćwiczeń nie potrzeba żadnych przyrządów i można je wykonywać w każdych warunkach dostosowując do indywidualnych potrzeb dziecka oraz jego stanu emocjonalnego. (Minczakiewicz E, 2001 str. 143). Inną przydatnąmetodą pracy z małym dzieckiem jest metoda M. Ch. Knillów. Są to programy aktywności opracowane przez Mariannę i Christophera Knillów. Towarzyszy im poparta wiedzą i praktyką wiara w to, że każde dziecko, można zachęcić do przejawiania własnej inicjatywy i aktywności. Programy są wzbogacone kasetami ze specjalnie skomponowaną muzyką, którą służy do stymulowania u dziecka świadomości własnego ciała oraz jego możliwości ruchowych. Przekazywane od pokoleń zabawy paluszkowe mają tak pozytywny wpływ na rozwój małego dziecka, że z powodzeniem można je uznać za technikę terapeutyczną dla dzieci i ich rodzicow. (Olechnowicz H, 1999) Zabawy paluszkowe przede wszystkim bardzo angażują dziecko, wywołując u niego śmiech i radość. Dziecko bardzo szybko przejmuje inicjatywę próbując powtórzyć pewne ruchy i słowa. Według niektórych teorii zabawy te mają jeszcze inny zbawienne znaczenie. Mianowicie ośrodki odpowiedzialne za ruchy ręki znajdujące się w korze mózgowej są położone bardzo blisko ośrodków odpowiedzialnych za ruchy artykulacyjne, dlatego poprzez usprawnianie motoryki palców dziecka możemy wpłynąć na poprawę sprawności warg, języka oraz żuchwy (za Chachulska T. W: Waszczuk H. 1998, str. 49). Do najbardziej znanych i lubianych zabaw paluszkowych należą: Ważyła sroczka kaszkę, Idzie kominiarz, Raczek, itp. Jedną z metod wchodzących w skład wieloprofilowego usprawniania dzieci niepełnosprawnych jest hipoterapia. Nazwa wywodzi się z języka greckiego (hippos koń, therapeia przywracanie zdrowia). Hipoterapia oddziałuje w trzech zasadniczych wymiarach: ruchowym, fizjologicznym i psychicznym. Metoda ta stymuluje rozwój ruchowy dziecka, poprawia koordynację wzrokowo ruchową, wpływa pozytywnie na układ oddechowy i nerwowy oraz dodaje dziecku pewności siebie oraz wzmacnia poczucie własnej wartości. Jest znakomitą okazją do ćwiczeń oddechowych i usprawniających mowę. Kontakt z koniem jest dla dziecka 5 / 6

6 również ogromnym źródłem radości. (Minczakiewicz E, 2001) Oprac. B.Zipper-Malina 6 / 6