Co każdy rodzic powinien wiedzieć o rozwoju mowy swojego dziecka?

Transkrypt

1 Co każdy rodzic powinien wiedzieć o rozwoju mowy swojego dziecka?

2 Rodzice są pierwszymi i najważniejszymi nauczycielami mowy swojego dziecka

3 Mowa jest podstawowym środkiem komunikacji i ma szczególne znaczenia w rozwoju dzieci. Znacząco wpływa na funkcjonowanie dziecka w rodzinie i grupie rówieśniczej. Rodzice często nie wiedzą czy ich dzieci mają wadę wymowy czy tylko rozwój mowy jest lekko opóźniony. Dlatego warto zapoznać się ze stadiami rozwoju mowy i porównać go do własnego dziecka. Ale pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie i jego rozwój zależy też od czynników środowiskowych. Książkowe stadia rozwoju są tylko pewnym wyznacznikiem i nie można dziecka rozwoju porównywać sztywno z książką. Musimy brać też pod uwagę ogólny rozwój dziecka.

4 STADIA ROZWOJU MOWY DZIECKA 1. Okres melodii od urodzenia do 12 miesiąca życia

5 GŁUŻENIE LUB GRUCHANIE, KRZYK Głużą wszystkie dzieci, nawet te z uszkodzeniami słuchu lub innymi upośledzeniami.

6 GAWORZENIE, ZAMIERZONE POWTARZANIE USŁYSZANYCH DŹWIĘKÓW Pod koniec tego okresu pojawiają się pierwsze wyrazy (mama, tata, da, am itd.), używane świadomie i adekwatnie do sytuacji.

7 2. OKRES WYRAZU Okres wyrazu trwa mniej więcej od 1 do 2 roku życia

8 Dziecko w tym wieku powtarza proste słowa (zjawisko echolalii) i uczy się kojarzyć dany wyraz z określonym znaczeniem. Stopniowo opanowuje coraz większą liczbę słów. Bardzo często dzieci w tym wieku zniekształcają wyrazy. Pod koniec tego okresu mogą pojawić się proste, pierwsze zdania.

9 Rozwój w tym okresie jest bardzo zróżnicowany, dlatego nie porównujmy naszego dziecka do innych dzieci. W tym okresie bardzo dużo dzieci może mało mówić i nie powinno być to powodem zmartwień. W tej fazie rozwoju należy zwrócić uwagę na poziom rozumienia mowy oraz reakcje dziecka na bodźce słuchowe. Jeżeli stwierdzimy, że dziecko nie rozumie poleceń lub nie słyszy prostych słów, to taka sytuacja powinna nas zaniepokoić

10 Pojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, baba, dziecko wymawia samogłoski ustne: a, o, e, i, u, y spółgłoski: p, b, m, d, t, n, a także zmiękczone: pi, bi, mi

11 3. OKRES ZDANIA Okres zdania trwa średnio od 2 do 3 roku życia.

12 Dziecko w tym okresie zniekształca jeszcze artykulację wielu wyrazów oraz używa ich w niewłaściwej formie gramatycznej. Nie jest to jednak powodem do niepokoju. Należy pamiętać aby w tym okresie nasza wymowa była staranna i poprawna, ponieważ dziecko zaczyna utrwalać sobie zasady funkcjonowania języka. Jako rodzice powinniśmy celowo wzbogacać nasze słownictwo w nowe wyrazy i formy gramatyczne. Ogromnym błędem jest naśladowanie mowy dziecka oraz używania form spieszczonych. Utrwala to niewłaściwe wzorce i opóźnia opanowanie prawidłowej budowy wyrazów.

13 W okresie zdania wystąpić może u dziecka tzw. jąkanie fizjologiczne. Jest ono normalnym zjawiskiem rozwojowym i na ogół w krótkim czasie zanika samoczynnie. Może jednak ulec utrwaleniu wówczas przekształca się w trudną do usunięcia wadę wymowy. Może tak się stać na skutek niewłaściwej postawy rodziców, ich zbytniej wrażliwości i koncentracji na mowie dziecka i korygowania go. Zapewnijmy dziecku stabilizację emocjonalną, spokój oraz uregulowany tryb życia.

14 Pojawiają się proste zdania, dziecko wymawia samogłoski nosowe: ę, ą spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł, pojawiają się spółgłoski s, z, c, dz

15 4. OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ Okres ten przypada na wiek od 3 do 7 lat.

16 POJAWIA SIĘ GŁOSKA: R, CZASEM GŁOSKI : SZ, Ż, CZ, DŻ.

17 UTRWALANE SĄ GŁOSKI: SZ, Ż, CZ, DŻ

18 Około 5, 6 roku życia dziecko powinno wymawiać poprawnie wszystkie głoski. Jeżeli dziecko w tym wieku nie wymawia co najmniej kilku głosek lub artykułuje je nieprawidłowo, konieczna jest konsultacja logopedyczna. Dziecko powinno opanować prawidłową wymowę wszystkich głosek przed podjęciem nauki szkolnej, gdyż wada wymowy może być przyczyną wielu poważnych problemów szkolnych, a w szczególności w prawidłowym opanowaniu przez dziecko nauki czytania i pisania.

19 TECHNIKA MÓWIENIA JEST OPANOWANA Pamiętajmy o tym, aby nie porównywać dzieci między sobą. Każde dziecko rozwija się indywidualnie i w swoim własnym tempie. Należy jednak obserwować nasze dzieci i móc zareagować kiedy zauważymy coś niepokojącego

20 CO POWINNO ZANIEPOKOIĆ W MOWIE DZIECKA dziecko podczas artykulacji wsuwa język między zęby lub ociera nim o wargę - jest to tendencja, która się nie wycofa samoistnie, a w przyszłości może spowodować seplenienie międzyzębowe; nawykowo mówi przez nos; niepokojące są zmiany anatomiczne w budowie narządów mowy;

21 opóźnienia w nabywaniu poszczególnych sprawności językowych są większe niż 6 miesięcy; istnieją wątpliwości czy dziecko dobrze słyszy; dziecko nie próbuje komunikować się z otoczeniem, nie rozumie mowy innych osób, nie reaguje na polecenia, nie jest zainteresowane kontaktem z rówieśnikami; dziecko pod koniec 3 r.ż. nie wymawia którejkolwiek z samogłosek ustnych: a, o, u, e, i, y;

22 dziecko zamienia głoski dźwięczne na bezdźwięczne: d na t (np. zamiast domek mówi tomek), w na f (zamiast woda mówi fota), g na k (zamiast głowa mówi kłowa), b na p (zamiast buda mówi puta); dziecko zniekształca głoski, zastępuje je innymi, nie znanymi w języku polskim, używa obcego dla nas dźwięku, np. wymawia r gardłowo;

23 dziecko wyraźnie jąka się (miewa częste blokady i uporczywe powtarzanie jakiejś głoski lub utrudniony start mowy). Jeśli zauważymy u dziecka lekkie zacinanie, powtarzanie sylab nie wpadajmy w panikę - może to być typowa, fizjologiczna niepłynność mowy. Bierze się ona stąd, że w wieku przedszkolnym rozwój myślenia i zasób słownictwa biernego (to, co dziecko rozumie) rozwija się szybciej niż jego umiejętności wypowiadania swoich myśli, a to może powodować rozwojową niepłynność mowy.

24 Schemat powstawania głosek w procesie rozwoju mowy dziecka: WIEK DZIECKA ARTYKULACJA GŁOSEK pierwsze miesiące życia powstają przypadkowe dźwięki tzw. głużenie ok. 6 miesiąca życia powtarzanie usłyszanych dźwięków tzw. gaworzenie 1-2 rok życiapojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, baba, dziecko wymawia samogłoski ustne: a, o, e, i, u, y oraz spółgłoski: p, b, m, d, t, n, a także zmiękczone: pi, bi, mi 2-3 rok życiapojawiają się proste zdania, dziecko wymawia samogłoski nosowe: ę, ą i spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł, pojawiają się spółgłoski s, z, c, dz 4-5 rok życiapojawia się głoska r oraz głoski: sz, ż, cz, dź 5-6 rok życiautrwalane są głoski: sz, ż, cz, dż 7 rok życia technika mówienia opanowana