Zastosowanie metody Weroniki Sherborne w pracy terapeutycznej

Transkrypt

1 Zastosowanie metody Weroniki Sherborne w pracy terapeutycznej Zastosowanie metody Weroniki Sherborne w pracy terapeutycznej z dziećmi z zaburzeniami psychoruchowymi. Opracował: Maciej Zagulak Ważną rolę w procesie nauczania i terapii dziecka spełnia rozpowszechniona w Polsce metoda Ruchu Rozwijającego. Twórcy tej metody: R.Laban i W.Sherborne, wyróżniają kilka kategorii ruchu: - ruch prowadzący do poznania własnego ciała ( dziecko poznaje własne ciało i kontroluje jego ruchy, co prowadzi do wyodrębnienia własnego ja ); - ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym( celem ćwiczeń jest osiągnięcie takiego stanu, w którym człowiek dobrze się czuje w środowisku, w którym żyje); - ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem (ćwiczenia zachęcają do nawiązywania pozytywnych kontaktów z drugą osobą, opartych na wzajemnym zaufaniu i rozumieniu potrzeb partnera); - ruch kreatywny( ruch prowadzący do współdziałania w grupie, celem ćwiczeń jest zaangażowanie w aktywność ruchową większej liczby uczestników, przykładem ruchu kreatywnego jest taniec). Wszystkie zajęcia prowadzone metodą Ruchu Rozwijającego zawierają element relaksu, a podstawowym zadaniem wszystkich ćwiczeń jest wykształcenie umiejętności stanu odprężenia (M.Bogdanowicz, A.Kasica, 2003). Wypracowany przez W. Sherborne w latach sześćdziesiątych własny system ćwiczeń, ma zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i w korygowaniu jego zaburzeń. Jego główną ideą, jest: posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii zaburzeń tego rozwoju. Opracowany przez W. Sherborne system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspakajanych w kontakcie z dorosłymi. Stworzony system terapeutyczny oparty jest na pojawiającym się we wczesnym dzieciństwie każdego zdrowego dziecka baraszkowaniu z rodziną. Genialność tej metody polega na jej prostocie i naturalności. Podstawowe założenia metody to rozwijanie przez ruch: 1) świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, 2) świadomości przestrzeni i działania w niej, 3) dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu. Udział w ćwiczeniach metodą W.Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i związku z tym możliwości ruchowych. Ponieważ dzięki temu zaczyna mieć ono zaufanie do siebie, zyskuje też poczucie bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w której się znajduje, przestaje ona być dla niego groźna. Dlatego dziecko czuje się w niej bezpiecznie, staje się bardziej aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze. Metoda Ruchu Rozwijającego jest upowszechniana w Polsce od przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych dzięki współpracy ówczesnego Ministerstwa Oświaty i Wychowania oraz British Council. Najczęściej metoda jest wykorzystywana w Polsce w placówkach oświatowych i służby zdrowia dla dzieci z różnymi zaburzeniami rozwoju i różnorodnymi potrzebami edukacyjnymi: - dzieci upośledzonych umysłowo, - dzieci autystycznych, - dzieci z wczesnym mózgowym porażeniem dziecięcym, - dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania, - dzieci z niekorzystnych środowisk wychowawczych, np. domów dziecka, - dzieci głuchych i niewidomych (Bogdanowicz, Kisiel, Przasnyska,1998). W podejmowaniu zajęć terapeutycznych, należy najpierw uświadomić sobie i jasno określić jaki cel

2 zamierzamy osiągnąć. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że poza ogólnie założonym celem, mogą, w czasie zajęć pojawić się nie przewidziane efekty. Nie zawsze jesteśmy w stanie wszystko dokładnie i do końca zaplanować; zawsze będzie nam towarzyszyć element ryzyka i niepewności. Od terapeuty wymaga to: pokory, umiejętności godzenia się z niepowodzeniami i elastyczności. Projektując zajęcia metodą W.Sherborne, warto pamiętać, że ich nadrzędnym celem jest pomoc dziecku w poznaniu siebie, w zdobyciu do siebie zaufania, w poznaniu innych i nauczeniu się ufania im a dalej poprzez nabranie pewności siebie i wiary we własne możliwości w nauczeniu się aktywnego i twórczego życia. Mając do dyspozycji przede wszystkim ruch i możliwość bliskiego, fizycznego kontaktu z drugim człowiekiem. Jeżeli będziemy naprawdę rozumieli cel tych zajęć, to ich forma i propozycje różnych ćwiczeń będą się nam nasuwały same(bogdanowicz, Kisiel, Przasnyska,1998). Zarówno projektując, jak i prowadząc zajęcia, należy uwzględniać obowiązujące w tej metodzie zasady: - zasadą pierwszą ogólną w ćwiczeniach W.Sherborne jest dobrowolność uczestnictwa(można dziecko zachęcać, dodawać mu odwagi, ale nie zmuszać); - prowadzący nawiązuje kontakt z każdym dzieckiem (ważny jest też kontakt wzrokowy); - prowadzący bierze udział w każdym ćwiczeniu; - zajęcia mają sprawiać dziecku przyjemność, radość, satysfakcję z pokonania własnych trudności i lęków i poczucie większej sprawności fizycznej; - nie ma rywalizacji i współzawodnictwa; - każdy może osiągnąć sukces; - miej poczucie humoru; - nie krytykuj dziecka; - chwal dziecko nie tyle za efekt, co za jego starania i wysiłek; - bazować na mocnych stronach dziecka i jego spontaniczności; - rozszerzać stopniowo krąg doświadczeń społecznych dziecka (najpierw ćwiczenia w parach, trójkątach, w grupie); - większość ćwiczeń, szczególnie początkowych prowadzić na poziomie podłogi; - zaczynać zajęcia od ćwiczeń prostych, stopniowo je utrudniać; - zwiększać aktywny udział dziecka w kształtowaniu programu zajęć; - naprzemiennie stosować ćwiczenia dynamiczne i relaksacyjne; - stosować zamianę ról w ćwiczeniach (dominująca, uległa); - uczyć dziecko używania siły, jak i zachowania delikatności oraz opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby; - początek zajęć powinien zawierać ćwiczenia dające poczucie bezpieczeństwa, oparcia i bliskiego kontaktu; - koniec zajęć zawiera ćwiczenia wyciszające, uspakajające. Efektywność zajęć prowadzonych metodą W.Sherborne można sprawdzić specjalnie opracowaną skalą, która umożliwia w miarę obiektywnie spojrzeć na możliwości modyfikowania zachowań czy postaw. Skalą taką nie da się jednak zmierzyć tych uczuć, przeżyć, nastrojów, które mogą być istotne korzystne w tego rodzaju zajęciach. Z zajęć prowadzonych metodą W.Sherborne korzystają w równym stopniu ci, dla których mają one być pomocą, jak i ci, którzy tej pomocy udzielają. Na podstawie relacji osób biorących udział w zajęciach warsztatowych, M.Bogdanowicz opisuje korzyści płynące z metody: - Daje pozytywne odczucie w kontakcie z innym człowiekiem. - Wyzwala swobodę zachowań i naturalności. - Daje okazję do rozładowania energii. - Jest próbą pokonania własnych zahamowań wynikających z uprzednich doświadczeń. - Daje radość. - Wyzwala zaangażowanie. - Daje możliwość zaspokojenia własnych potrzeb. - Daje pewność siebie. - Daje możliwość poczucia się w innej roli niż na co dzień. - Zbliża do siebie uczestników zajęć. - Daje radość z działania w grupie. - Przyjemność dawania innym radości. - Daje okazję do wspomnień, przypomnienia sobie zdarzeń z dzieciństwa. - Daje okazję do bliskiego kontaktu fizycznego bez uruchamiania sfery seksualnej. - Daje poczucie harmonii z innymi. - Daje poczucie bezpieczeństwa.

3 - Daje poczucie partnerstwa. - Możliwość odczuwania doznań płynących z własnego ciała. - Nie jest ograniczona wiekiem uczestników. Oznacza to, że każdy człowiek może służyć drugiemu pomocą, wsparciem, jeżeli pozwoli sobie na korzystanie ze swoich własnych pokładów uczuć. Zebrano także materiały z zajęć szkoleniowych, które dały możliwość stworzenia listy potrzeb człowieka, których realizacja jest możliwa poprzez metodę Ruchu Rozwijającego. Można tu wymienić następujące potrzeby: - poczucia bezpieczeństwa, - rozluźnienia, relaksu, rozładowania napięcia, - "dawania" i "brania", - akceptacji samego siebie, - poczucia siły i własnej wartości, - bliskiego kontaktu z innymi ludźmi, - poczucia własnej energii, - satysfakcji związanej z wysiłkiem fizycznym, - mobilizacji do pokonywania trudności, do sprawdzania się w trudnej sytuacji, - poznania swego ciała, - odkrywania własnych możliwości, - odczucia energii własnej i energii drugiego człowieka, - zaufania do siebie i do innych, - doznawania przyjemności, radości, zabawy, - bliskości fizycznej drugiego człowieka, - więzi z grupą, - akceptacji swojego ciała, - spontaniczności, - pewności siebie, - poczucia partnerstwa. Lista ta powstała na podstawie pozytywnych doznań uczestników, które w istotny sposób dominowały w doświadczeniach wyniesionych z zajęć. Mogą też się pojawić uczucia przykre, takie jak napięcie związane z bliskim kontaktem fizycznym, lęk przed odrzuceniem, zażenowanie własną ekspresją, lęk przed naruszeniem granic intymności, przed agresją itp. Chociaż takie przeżycia występują rzadko, jednak powinny one być przedmiotem naszej (terapeutów) szczególnej uwagi (Bogdanowicz, Kisiel, Przasnyska,1998). Ćwiczenia stosowane w metodzie W. Sherborne. W swoim programie ćwiczeń ruchowych Ruch Rozwijający wyróżnia następujące grupy ćwiczeń wspomagających rozwój dziecka: 1) ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała, 2) ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu, 3) ćwiczenia ułatwiające nawiązywanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą, 4) ćwiczenia twórcze, Ad.1 Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała. Do najważniejszych części ciała, których poznanie i opanowanie powinno nastąpić jak najwcześniej, należą: stopy, kolana, uda i nogi. Przykłady ćwiczeń (ćwiczenia indywidualne): A. Wyczuwanie brzucha, pleców, pośladków - leżenie na plecach, - leżenie na brzuchu, - ślizganie się w kółku na brzuchu, to samo na plecach, - siedząc (przyciąganie kolejno nóg,ręce oparte wzdłuż boków), - siedząc (kręcenie się w kółko na pośladkach, przewrót na plecy), - siedząc (przyciąganie kolan, chowanie głowy, rozprostowywanie się do pozycji leżącej), - czołganie się na brzuchu do przodu, z wyciagnięciem i zginaniem na przemian rak i nóg, - czołganie się na plecach do przodu z wyciąganiem i zginaniem na przemian rąk i nóg. B. Wyczuwanie nóg i rąk. Wyczuwanie kolan siedząc: - podciąganie kolan do siadu skulonego,

4 - pchanie kolan do siadu prostego (pokonując opór), - w siadzie prostym rozcieranie i poklepywanie kolan, - maszerowanie i bieganie z podnoszeniem wysoko kolan. Wyczuwanie nóg (w ruchu): - chodzenie, bieganie na "sztywnych" nogach, - chodzenie, bieganie na miękkich "gumowych" nogach, Wyczuwanie nóg- siedząc (nogi wyprostowane): - dotykanie palcami stóp podłogi, - uderzanie o podłogę piętami, - uderzanie o podłogę całą stopą (szybko i wolno). Wyczuwanie łokci. - dotykanie łokciami kolan, - dotykanie prawym łokciem lewego kolana i odwrotnie. Wyczuwanie twarzy - siedzenie w kole. - wytrzeszczanie oczu ("duże oczy") i mrużenie oczu, - zabawne miny. C. Wyczuwanie całego ciała. - leżenie na plecach, - turlanie się (mięśnie naprężone i rozluźnione), - leżenie z rękami wzdłuż ciała (napinanie i rozluźnianie mięśni). Ad.2 Ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu. Przykłady ćwiczeń: A. Ćwiczenia indywidualne: - leżenie na plecach lub brzuchu (mięśnie rozluźnione) B. Ćwiczenia w parach: - jedna osoba robi "mostek", a druga obchodzi ją na czworakach, przechodzi pod, przez, nad, dookoła itp., C. Ćwiczenia w grupie: - grupa tworzy "tunel" reszta czołga się pod tunelem, na plecach, brzuchu itp. Ad.3 Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą. Przykłady ćwiczeń: A.Ćwiczenia "z" w parach (partner "aktywny" i partner "bierny"). - pozycja siedząca: ćwiczący siedzi, opierając się plecami o partnera (nogi ugięte w kolanach): pcha plecami partnera, starając się pokonać jego opór (zmiana ról), pozycja jak wyżej kładzenie się na przemian plecami na partnera z unoszeniem bioder. - pozycja stojąca (tyłem): ćwiczący delikatnie kładzie się na plecach partnera, a ten stara się częściowo przejąć ten ciężar. - pozycja stojąca (tyłem): całkowite przyjęcie ciężaru, tak aby współćwiczący mógł oderwać nogi od podłoża. Jest to ćwiczenie dość trudne, wymagające szczególnej ostrożności i często asekuracji ze strony terapeuty. - ciągnięcie za kostki ćwiczącego, leżącego na brzuchu lub na plecach. - ciągnięcie za przeguby rąk lub łokcie ćwiczącego na plecach. - kołysanie: pozycja siedząca, tworzenie "fotelika" dla ćwiczącego "pasywnego" i obejmowanie go, łagodnie kołysząc do przodu.. - kołysanie w różnych kierunkach: obejmujemy jedną ręką partnera, drugą opieramy z tyłu o podłogę. "Opiekujący się" musi cały swój ciężar przenieść na rękę opartą z tyłu. - przyjęcie całego ciężaru ciała partnera: ćwiczący "aktywny" w klęku podpartym, "pasywny" kładzie się dowolnie (na plecach, na brzuchu, wzdłuż i w poprzek), "aktywny" porusza się po sali w różnych kierunkach. - prowadzenie "ślepca": ćwiczący zamyka oczy i jest oprowadzany (jest to ćwiczenie trudniejsze, niż się wydaje wymaga zaufania do "przewodnika oraz zdecydowania i pewności siebie osoby aktywnej). - próby utrzymywania równowagi i ciężaru ciała: ćwiczący, leżąc na plecach (nogi zgięte0, podtrzymuje za ręce współćwiczącego lezącego na brzuchu (plecach) na jego goleniach, ćwiczący, leżąc na plecach (nogi podniesione i wyprostowane), podtrzymuje za ręce współćwiczącego leżącego na jego stopach. Są to ćwiczenia dość zaawansowane, dla osób wykazujących już pewien stopień pewności ruchów. Przyzwyczajają one co jest ważne dla kontaktu wzrokowego. Odpoczynek: ćwiczący mogą sobie pomóc sami w osiągnięciu relaksu przez: > masaż karku i ramion, > delikatne uderzanie i podszczypywanie kończyn, > delikatne obracanie partnera na plecy i brzuch.

5 B. Ćwiczenia "przeciwko" w parach. - "Skała": ćwiczący staje stabilnie w rozkroku podpartym lub siedzi mocno podparty o podłoże; współćwiczący próbuje przesunąć "skałę", pchając lub ciągnąc w różnych kierunkach. - "Worek": to samo ćwiczenie ze współćwiczącym leżącym na plecach lub brzuchu, a także próbowanie przewrócenia współćwiczącego na drugą stronę. - "Paczka": dziecko zwija się w kłębek, a współćwiczący usiłuje "rozwiązać paczkę", ciągnąc za nogi i ręce; "paczka" może zostać uniesiona w górę ("nie rozwiązana"), co dowodzi dużej koncentracji energii i skupienia na zadaniu. C. Ćwiczenia "razem" w parach (obydwaj partnerzy "aktywni"). - partnerzy siedzą złączeni plecami, po czym wstają nie odrywając się od siebie, napierając na siebie plecami tak, aby obydwaj powstali. - kołysanie się: siedząc przodem do siebie z lekko ugiętymi nogami, ćwiczący trzymają się za ręce lub przeguby; na zmianę kładą się na plecy i są przeciągani przez partnera (ze zmianą ról). - równowaga: stojąc do siebie twarzą i trzymając się za ręce ćwiczący odchylają się i przechodzą do siadu, a następnie wstają. D. Ćwiczenia razem w grupie. - kołysanie: dwóch ćwiczących siedzi naprzeciwko, pomiędzy nimi trzeci, kolana lekko ugięte i rozsunięte, ręce wyciągnięte do przodu; ćwiczący w środku jest kołysany na boki przez partnerów; uwaga skupia się na podtrzymywaniu jego głowy i ramion, należy czuwać nad płynnością ruchów. - ćwiczenia skoczne; dwóch współćwiczących wspomaga osobę skaczącą, trzymając ją za dłonie i łokcie. - huśtanie: dwóch współćwiczących huśta trzeciego partnera, trzymając go za kostki i nadgarstki (w przypadku osoby dorosłej są potrzebne cztery osoby każda do jednej kończyny; ćwiczenie to wymaga dużej koncentracji i zaufania do współćwiczących). - czterech lub pięciu ćwiczących wykonuje klęk podparty w rzędzie, ćwiczący kładzie się na ich plecach. Rząd kołysze się rytmicznie, np. naśladując fale, lub przesuwa się do przodu i tyłu (trzeba szczególnie uważać, gdy kołysany "ześlizguje się z pleców). Na zakończenie rząd siada ostrożnie na piętach, a dwóch ostatnich podtrzymuje ramiona i nogi tego, który zsuwa się na podłogę. Pięciu lub sześciu ćwiczących leży w kole na plecach: wszyscy przewracają się jednocześnie na przemian na prawy i lewy bok, nie odrywając ramion, zginają ręce w łokciach i próbują połączyć ręce w koło, zginanie i prostowanie nóg. Ćwiczenia te uczą koordynacji w grupie. Może się to okazać trudniejsze, niż się na pozór wydaje. Ad.4 Ćwiczenia twórcze. Wszystkie aspekty ruchu mogą być rozwijane w ćwiczeniach proponowanych przez członków grupy. Osoba prowadząca zajęcia powinna bacznie obserwować uczestników zajęć, zachęcać ich, ośmielać, chwalić, a wówczas ćwiczenia przekształcają się w "ruch twórczy". Zwracamy uczestnikom uwagę na cechy i rodzaje ćwiczeń, np. ruchy szybkie lub wolne, silne lub słabe. Ćwiczenia "twórcze" w formie tańca zasługują na szczególną uwagę. Potrzeba tańca jak wcześniej już wskazywano za R.Labanem pozostaje niezmienna przez całe życie "od urodzenia do śmierci". Ćwiczenia "twórcze" pozwalają nawiązać i pogłębić stosunki międzyludzkie, poznać sytuacje, których ćwiczący nie doświadczyłby ze względu na swoje fizyczne lub psychiczne ułomności. Ćwiczenia "twórcze" i tańce to działania, które powinny być dostępne każdemu, dając możliwości uwolnienia się od wewnętrznych napięć, niepokojów. Każdy może być twórca w stopniu, w jakim sobie tego życzy, a płynące stąd przeżycie zadowolenia, radości pomaga osiągnąć harmonię i zwiększa poczucie przynależności do grupy. Zdaniem Rudolfa Labana, jeżeli w naszym nauczaniu pomogliśmy w przezwyciężeniu lęków, obaw i osiągnęliśmy poziom swobodnego komunikowania się, to znaczy, że osiągnęliśmy sukces (W.Sherborne 1999). Planowanie zajęć metodą Ruchu Rozwijającego W. Sherborne. Terapeuta opracowuje własny scenariusz ćwiczeń przed zajęciami, lecz nie stara się go dokładnie realizować. Program ten bowiem nie zawsze odpowiada dzieciom w danym dniu ( stan pobudzenia, nastrój ). Bywa on, więc modyfikowany wciągu sesji zależnie od aktualnych potrzeb dzieci, ich inicjatywy i propozycji własnych. Ważne przy planowaniu elementy to : wiek uczestników, liczebność grupy, miejsce, czas trwania zajęć. Rozpoczynając terapię trzeba pamiętać, decyzję o czasie jej trwania podejmuje za dziecko dorosły. Pomocą przy podejmowaniu decyzji o zakończeniu terapii jest ocena jej efektywności. Takimi wyznacznikami mogą być zmiany zachowań zauważone u dziecka w czasie trwania zajęć. Może nim być

6 również obserwowana przez rodziców lub wychowawców poprawa funkcjonowania dziecka w środowisku. Czasem efekty mogą być niezauważalne, co nie oznacza, że są one dziecku niepotrzebne. Znaczenie jakie mają tego typu zabawy dla ogólnego rozwoju (jako czynnik wspomagający i wyzwalający ) może ujawnić się dużo później, czasem już w dorosłym życiu. Zarówno z rodzicami, jak i z dziećmi wskazane byłoby przeprowadzenie rozmów wyjaśniających cel i zasady uczestnictwa w grupie. Planowane zajęcia muszą uwzględniać prawidłowości rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka oraz jego możliwości i ograniczenia psychofizyczne dzieci, wynikające z ich rozwoju. Program zajęć dla całej grupy powinien uwzględniać zarówno potrzeby grupy, jak i indywidualne potrzeby dzieci. W niektórych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie zajęć indywidualnych. Ich planowanie oparte jest na wcześniejszej wstępnej diagnozie i wynika z potrzeb i ograniczeń rozwojowych dziecka. Zajęcia prowadzone są z nimi indywidualnie na tle grupy ( pozostałe dzieci w tym czasie ćwiczą w grupie ). Celowe jest aby dziecko obserwowało zajęcia i miało szansę przyłączenia się do nich. Planowanie ćwiczeń indywidualnych jest szczególnie ważne, gdy podejmujemy działania terapeutyczne wobec dziecka ze znacznym odchyleniem w rozwoju. Propozycje cyklu zajęć terapeutycznych metodą Ruchu Rozwijającego W.Sherborne. Proponowany cykl zajęć można przeprowadzić z dziećmi w młodszym wieku szkolnym na różnych typach zajęć: - typowo terapeutycznych - godzinach wychowawczych - wychowania fizycznego - spotkaniu integracyjnym z rodzicami uczniów - spotkaniu integracyjnym ze starszymi uczniami Cele prowadzonych zajęć: tworzenie i rozwijanie dobrych relacji międzyludzkich, tworzenie i rozwijanie relacji empatycznych, rozwijanie umiejętności panowania nad emocjami, stymulowanie rozwoju psychoruchowego dzieci w młodszym wieku szkolnym wyzwalanie swobodnych zachowań twórczego ruchu dziecka SCENARIUSZ ZAJĘĆ NR 1 Temat: Poznawanie siebie i współćwiczącego. I. Cele ogólne: Kształtowanie świadomości własnego ciała Stymulowanie rozwoju umiejętności interpersonalnych II. Cele szczegółowe: Dziecko: Nawiąże kontakty przyjacielskie z współćwiczącym Doświadczy własnego ciała Ujawni pomysłowość i poczucie humoru III. Przebieg zajęć: 1. Powitanie Dzieci siedzą w kręgu wraz z nauczycielem, który proponuje im, aby wzięły się za ręce i przywitały uściskiem dłoni oraz w sposób, w jaki same zechcą. Chętne dzieci podają swoje propozycje. Każda z nich jest realizowana przez grupę. 2. Budzenie własnego ciała Dzieci siedzą po turecku, budzą kolejne części swojego ciała poklepując je i masując począwszy od dłoni i głowy, kończąc na stopach. Budząc swoje dłonie dzieci klaszczą i rozcierają je, aż do momentu kiedy staną się gorące. Następnie budzą głowę poklepując ją delikatnie palcami, po czym masują delikatnie metodą czesania włosów. Budząc twarz masują lekko palcami czoło, powieki, policzki, nos, górną i dolną wargę oraz uszy. Po wykonaniu automasażu twarzy dzieci budzą pozostałe części ciała nazywając je równocześnie. Poklepują i masują kolejno: klatkę piersiową, brzuch, nogi, ręce. Na zakończenie budzą swoje stopy poprzez rytmiczne uderzanie nimi o podłogę. Następnie nauczyciel zwraca się z pytaniem do dzieci: Co potrafi wasze obudzone ciało? Dzieci prezentują różne odpowiedzi posługując się ruchem, gestem i mimiką. Każda z nich jest nagradzana brawami całej grupy. 3. Balansowanie

7 Na piłkach skoczkach dzieci ze współćwiczącym balansują w przód, w tył i na boki. Po kilkukrotnych powtórzeniach próbujemy podskoki na piłce przy udziale współćwiczącego. 4. Ćwiczenia równowagi Dziecko ćwiczy wraz z partnerem samolot, kołysanie na boki, wahadło i inne ruchy naśladowcze. 5. Pożegnanie Dzieci biorą się za ręce i żegnają uściskiem dłoni oraz w sposób, w jaki same zechcą. Każda propozycja jest realizowana przez grupę. Prowadzący zajęcia chwali wszystkich. SCENARIUSZ ZAJĘĆ NR 2 Temat: Zabawy w parach I. Cele ogólne: Stymulowanie rozwoju umiejętności interpersonalnych Wyzwalanie zachowań twórczych Poznawanie zabawy w parach II. Cele szczegółowe: Dziecko: Nawiąże kontakty przyjacielskie z rówieśnikami Ujawni pomysłowość i poczucie humoru Zaspokoi potrzebę twórczego ruchu III. Przebieg zajęć: 1. Powitanie Dzieci siedzą w kręgu wraz z nauczycielem, który proponuje im, aby wzięły się za ręce i przywitały ze sobą uściskiem dłoni oraz w sposób, w jaki same zechcą. Chętne dzieci podają swoje propozycje. Każda z nich jest realizowana przez grupę. 2. Zabawy w parach a. Szycie klockiem w parach w ustalonym rytmie b. Falujące łóżko - dzieci leżą na brzuchu na podłodze - blisko siebie, i przez obroty ciała wokół własnej osi, przenoszą współćwiczącego c. Spacer w obcym mieście - zabawa z współćwiczącym opiekunem (rozwija poczucie bezpieczeństwa, zaufania, łagodzi lęk i poczucie zagrożenia). Powyższe zabawy wspomagają rozwój u dziecka i ułatwiają nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą. 3.Taniec chmur Dzieci poruszają się lekko i swobodnie naśladując płynące po niebie chmurki. Kiedy muzyka cichnie, zatrzymują się w bezruchu, po czym na dany przez nauczyciela sygnał łączą się po dwoje lub troje tworząc układy taneczne według własnego pomysłu. 4.Pożegnanie Dzieci biorą się za ręce i żegnają uściskiem dłoni oraz w sposób, w jaki same zechcą. Każda propozycja jest realizowana przez grupę. BIBLIOGRAFIA Bogdanowicz M.Okrzesik D.- Opis i planowanie zajęć według Metody Ruchu Rozwijającego W.Sherborne.Harmonia Bogdanowicz M., A.Kasica - Ruch rozwijający dla wszystkich. Wydawnictwo Harmonia. Gdańsk Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnyska M. Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka.wsip Warszawa Krempa B. Rola ruchu w procesie nauczania i terapii dziecka, w: Terapia Pedagogiczna, tom I, pod red.

8 Sherborne W. Ruch rozwijający dla dzieci, Wydawnictwo PWN Warszawa Szychowiak B. Wychowanie dzieci niepełnosprawnych ruchowo w: Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, red.i.obuchowska, WSiP Warszawa Teml H. Relaks w nauczaniu tłum.b.szymańska, WSiP Warszawa