Rachunek kosztów dla inżyniera

Transkrypt

1 Rachunek kosztów dla inżyniera Wykład 1: Wprowadzenie istota rachunkowości w przedsiębiorstwie, rachunkowość zarządcza i rachunkowość finansowa, koszty produkcji w kontekście ich kształtowania inżynieria kosztów. Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA zofia.krokosz-krynke@pwr.edu.pl

2 właściciele własność prywatna spółka kredytodawcy instytucje finansowe korporacja osoby prywatne Elementy działalności finansowej 2

3 wyposażenie ludzie budynki informatyka zasoby naturalne produkty legalne prawa materiały Elementy działalności inwestycyjnej 3

4 Elementy działalności operacyjnej zaopatrzenie praca projektowanie personel pieniądze badania produkcja zasoby trwałe produkty zyski serwis dystrybucja materiały marketing 4

5 Finansowanie Inwestowanie Działania operacyjne Właściciele i kredytodawcy Gotówka od inwestorów Zasoby Produkty Klienci Gotówka od klientów Zwrot z inwestycji Reinwestycja Proces transformacji w przedsiębiorstwie - podsumowanie 5

6 Rachunkowość w przedsiębiorstwie jako system informacyjny 6

7 Ile to będzie kosztować? Przykład Mała firma produkuje meble na wyposażenie pracowni komputerowych. Załóżmy, że produkuje tylko jeden rodzaj mebli - biurko typu SAS. Jest to typowa produkcja na zamówienie - biurko wytwarza się po otrzymaniu zamówienia od klienta (to założenie pozwala zignorować ważne pytanie - ile biurek utrzymywać jako zapas bieżący?). Przyjeżdża klient, który chciałby zamówić biurko. Jasnym jest, że ze względu na konkurencję klient zaakceptuje cenę 900 zł (gdy podamy wyższą cenę klient pójdzie gdzie indziej, gdy podamy niższą my pójdziemy gdzie indziej - tak zapowiedział nasz boss). CZY PRZYJĄĆ ZAMÓWIENIE KLIENTA? 7

8 Dane o firmie.. Przykład Mała firma produkuje meble na wyposażenie pracowni komputerowych. Załóżmy, że produkuje tylko jeden rodzaj mebli - biurko typu SAS. Jest to typowa produkcja na zamówienie - biurko wytwarza się po otrzymaniu zamówienia od klienta (to założenie pozwala zignorować ważne pytanie - ile biurek utrzymywać jako zapas bieżący?). Przyjeżdża klient, który chciałby zamówić biurko. Jasnym jest, że ze względu na konkurencję klient zaakceptuje cenę 900 zł (gdy podamy wyższą cenę klient pójdzie gdzie indziej, gdy podamy niższą my pójdziemy gdzie indziej - tak zapowiedział nasz boss). 8

9 Dane o firmie - wydatki Rodzaj Kwota (1)Materiały ( m2 ) (2)Robocizna bezpośrednia ( h) (3)Ubezpieczenia i podatek od (2) (4)Dzierżawa budynku (5)Wyposażenie produkcyjne (6)Materiały produkcyjne różne (7)Wyposażenie biura (8)Pomoce i materiały biurowe (9)Podatki ogólne (10)Personel adm. i urzędnicy (11)Wydatki ogółem:

10 Dane o firmie c.d. Są to wydatki od momentu rozpoczęcia działalności firmy przed 6 miesiącami. Firma nie ma żadnych długów. W tym okresie wyprodukowano i sprzedano 500 biurek SAS. Koszty przygotowań firmy do produkcji biurek były bardzo małe i można je pominąć. Zamówienie byłoby zrealizowane w tym półroczu. 10

11 klasyfikacja kosztów wszystkie koszty koszty bezpośrednie koszty produkcji koszty pośrednie koszty nieprodukcyjne dystrybucji sprzedaży koszty materiałów koszty robocizny koszty wydziałowe marketingu badań i rozwoju ogólne i administracji 11

12 koszty występujące w przykładzie wszystkie koszty koszty bezpośrednie koszty produkcji koszty pośrednie koszty nieprodukcyjne dystrybucji sprzedaży koszty materiałów koszty robocizny koszty wydziałowe marketingu badań i rozwoju ogólne i administracji 12

13 koszty występujące w przykładzie wszystkie koszty koszty bezpośrednie koszty materiałów koszty robocizny koszty produkcji koszty pośrednie koszty wydziałowe koszty nieprodukcyjne ogólne i administracji Rodzaj Kwota (1)Materiały ( m2 ) (2)Robocizna bezpośrednia ( h) (3)Ubezpieczenia i podatek od (2) (4)Dzierżawa budynku (5)Wyposażenie produkcyjne (6)Materiały produkcyjne różne (7)Wyposażenie biura (8)Pomoce i materiały biurowe (9)Podatki ogólne (10)Personel adm. i urzędnicy (11)Wydatki ogółem:

14 koszty występujące w przykładzie wszystkie koszty koszty produkcji koszty nieprodukcyjne koszty bezpośrednie koszty materiałów koszty robocizny koszty pośrednie koszty wydziałowe ogólne i administracji

15 struktura kosztów w przykładzie koszty materiałowe (1) 280 * ilość b. robocizna (2) 360 * ilość b. koszty pośrednie (4)+(5), (3), (6) * ilość b. koszty ogólne i adm. (7), (8), (9), (10) * ilość b. koszt całkowity * ilość b. wielkość założona 15

16 Analiza tego co jest Sprzedaliśmy dotychczas 500 biurek, stąd koszt całkowity = * 500 = zł całkowity przychód wynik = 900 * 500 = zł = = zł Analiza tego co byłoby Przyjęcie dodatkowego zamówienia na jedno biurko spowoduje, że koszt całkowity = * 501 = zł całkowity przychód wynik = 900 * 501 = zł = = zł wynik analizy wzrost wyniku o 170 zł decyzja : przyjąć zamówienie 16

17 Ile to będzie kosztować? Poprawna odpowiedź zależy od tego dlaczego chcemy wiedzieć? jak sformułowaliśmy problem decyzyjny dla celów analizy? 17

18 Ile to będzie kosztować? ZAPAMIĘTAJMY: Odpowiedź na pytanie ile kosztuje jedno biurko wynika ze znajomości struktury kosztów oraz z postawienia pytania o akceptacji zamówienia w kategorii : dodatkowy przychód kontra dodatkowe koszty. sformułowanie problemu decyzyjnego dlaczego chcemy wiedzieć 18

19 Użytkownicy Wolność wyboru Implikacje w zachowaniach Odniesienie czasowe Przedział czasowy Raporty Nakreślenie czynności Rachunkowość zarządcza Menadżerowie w organizacjach na różnych poziomach zarządzania (użytkownicy wewnętrzni) Brak ograniczeń z wyjątkiem relacji kosztów do korzyści w decyzjach menedżerskich Koncentrują się wokół tego jak miary i raporty będą wpływały na codzienne zachowania menedżerów Orientacja na przyszłość: formalne wykorzystanie budżetu jak i dane historyczne, Przykład: budżet 20X5 w stosunku do rzeczywistości 20X5 Elastyczny, zróżnicowany od godziny do lat Raporty szczegółowe : dotyczą elementów biznesu, produktów, wydziałów, terytoriów itp. (mogą ogniskować się częściach jak i na całości biznesu). Dziedzina zdefiniowana nieostro. Mocne wykorzystanie ekonomii, nauk decyzyjnych i nauk behawioralnych Jest środkiem do celu - Is a means to an end Rachunkowość finansowa Organizacje i osoby spoza organizacji jak inwestorzy, agencje rządowe a także menedżerowie w organizacji (użytkownicy zewnętrzni) Ograniczenia wynikające z ogólnie przyjętych zasad rachunkowości (Generally Accepted Accounting Principles GAAP) Koncentrują się wokół problemu pomiaru i komunikowania zjawisk gospodarczych. Aspekt behawioralny raczej wtórny, chociaż wynagrodzenia kadry zarządzającej oparte na wynikach widocznych w raportach mogą wpływać na zachowania Orientacja na przeszłość: ocena historyczna. Przykład : działalność aktualna 20X5 porównywana z działalnością 20X4 Mniej elastyczny; zwykle roczny lub kwartalny Raporty zbiorcze : dotyczą przede wszystkim biznesu jako całości (spojrzenie na biznes/firmę jako na całość) Dziedzina zdefiniowana bardzo ściśle.minimalne wykorzystanie innych, pokrewnych dyscyplin. Jest celem samo w sobie - Is an end in itself

20 definicja Rachunkowość zarządcza proces identyfikacji, pomiaru, akumulacji, analizy, przygotowania, interpretacji i komunikacji informacji finansowych, które są wykorzystywane przez zarząd do planowania, oceny i kontroli (sterowania) wewnątrz organizacji Rachunkowość kosztów uporządkowany zbiór procedur do rejestrowania i raportowania kosztów wytworzenia produktów i wykonanych usług w ujęciu całościowym i szczegółowym. Obejmuje metody rozpoznawania, alokacji, agregacji i raportowania tych kosztów oraz porównania ich z kosztami normatywnymi (standardami). Główna funkcja : wykorzystanie danych kosztowych dla celów planowania, sterowania/kontroli i podejmowania decyzji Główna funkcja: akumulacja kosztów dla wyceny zapasów i określenia dochodu

21 Rachunkowość finansowa otoczenie zewnętrzni odbiorcy informacji Sądy Rejestrowe Banki Właściciele Komisja Papierów Wartościowych Urzędy Skarbowe Konkurencja Zarząd Rada Nadzorcza Kadra kierownicza Akcjonariusze Kontrahenci Towarzystwa Leasingowe Przedsiębiorstwo Urząd Statystyczny

22 RACHUNEK WYNIKÓW Zofia Krokosz-Krynke: Wprowadzenie do rachunku kosztów Sprawozdania finansowe PRZEPŁYW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH środki obrotowe MAJĄTEK TRWAŁY ZAPASY NALEŻNOŚCI GOTÓWKA sposób zaangażowania kapitałów B I L A N S KAPITAŁY WŁASNE ZOBOWIĄZANIA DŁUGO- TERMINOWE ZOBOWIĄZANIA BIEŻĄCE ZYSK (+) STRATA (-) A K T Y W A = P A S Y W A minus koszty uzyskania przychodów źródła pokrycia majątku p r z y c h o d y z e s p r z e d a ż y zysk na działalności gospodarczej minus równa się straty nadzwyczajne plus zyski nadzwyczajne równa się z y s k b r u t t o minus obciążenia obowiązkowe (podatki) równa się z y s k n e t t o kapitały stałe WPŁYW GOTÓWKI Gotówka od klientów Odsetki i dywidendy Pozostałe wpływy Sprzedaż praw własności, budynków, wyposażenia Sprzedaż papierów wartościowych nie będących ekwiwalentem gotówki Wpłata zwrotu pożyczki Pożyczona gotówka od kredytodawców Emisja papierów wartościowych (akcje, obligacje, ) stary bilans (bilans otwarcia) Działalność operacyjna Działalność inwestycyjna Działalność finansowa bilans przygotowuje się dla punktu w czasie WYPŁYW GOTÓWKI Wypłaty gotówki dostawcom Wypłaty gotówki pracownikom Zapłata odsetek Zapłata podatku Inne gotówkowe opłaty Zakup praw własności, budynków, wyposażenia Zakup papierów wartościowych nie będących ekwiwalentem gotówki Udzielenie pożyczki Spłata pożyczki Wykup z rynku papierów wartościowych (akcji, obligacji) Wypłata dywidend nowy bilans (bilans zamknięcia) rachunek wyników (zysków i strat) oraz przepływy środków pieniężnych przygotowuje się dla przedziału czas

23 nazwa problemu Problemy decyzyjne rachunkowości zarządczej istota problemu utrzymanie płynności finansowej sterowanie obiegiem środków obrotowych sterowanie środkami trwałymi sterowanie kosztami kalkulacja i decyzje cenowe polityka produkcji i sprzedaży stały wzrost wydajności i produktywności stymulacja aktywności załogi raporty i sprawozdania dla zarządzających rozwiązywanie szczególnych problemów decyzyjnych system planowania i kontroli zarządzanie (sterowanie) zasobem i strumieniami środków finansowych zarządzanie kapitałem obrotowym w kontekście powiązań z dostawcami i odbiorcami, sterowanie poziomem i rotacja środków finansowych w odniesieniu do materiałów, produkcji niezakończonej i zapasów wyrobów zarządzanie środkami trwałymi, decyzje o zakupie lub wytworzeniu, o eksploatacji, konserwacji, naprawie, odnowie, sprzedaży lub likwidacji, wybór metody amortyzacji organizacja właściwego rachunku kosztów w ujęciu normatywnym, systemu wartości wzorcowych, pomiaru kosztów tworzenie cen na bazie wyników analizy koszt-ilość-zysk (CVP Analysis) wprowadzanie nowych produktów do produkcji i sprzedaży, wycofywanie analiza czynników zapewniających wzrost i przetrwanie, aspekty efektywności w kontekście społecznym i ekologicznym właściwy przepływ informacji rzeczowo-finansowych między kierownictwem a pracownikami tworzenie systemu informacji ekonomicznej w celu optymalizacji decyzji (koszty, rentowność produktów, wrażliwość dochodów na zmiany cen, itp) opracowywanie metod oceny ekonomicznej, analiza typu co by było gdyby.. (what -if analysis) dynamiczne planowanie produkcji, kosztów, sprzedaży, analizy znajdujące przyczyny powstawania odchyleń

24 Inżynieria kosztów koszt produktu koszt zużytych zasobów do jego wytworzenia koszt materiałów koszt urządzeń koszt energii koszt lokalu konstruktor technolog organizator 24

25 Inżynieria kosztów 10 szt. 10 szt 100 szt szt Opcja I II III jednorazowy zakup (wielkość opakowania) [szt.] cena za opakowanie [zł] koszt transportu jednego opakowanie [zł] koszt magazynowania powyżej potrzeb za każde 100szt./m-c [zł] 12 Koszt jednostkowy zależny od sposobu nabycia 25

26 Inżynieria kosztów Inżynieria kosztów - dziedzina praktyki inżynierskiej koncentrująca się wokół zastosowania naukowych zasad i metod w problematyce wyznaczania kosztów, kontroli kosztów, planowania działalności gospodarczej, zarządzania, analizy rentowności, zarządzania projektami, planowania i harmonogramowania. Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju Inżynierii Kosztów (The Association for the Advancement Cost Engineering International AACE International). Inżynieria kosztów powstała na początku lat 50. ubiegłego stulecia, a AACE International zostało powołane do życia w roku Inżynieria kosztów na kierunkach technicznych (inżynieria konstrukcji, inżynieria produkcji itp.) pokazuje, że inżynieria zajmuje się nie tylko fizycznym projektowaniem struktury czy systemu lecz istnieją jeszcze inne wielkości, jakie należy rozważyć przy projektowaniu pieniądze i czas. 26