Wstęp. Abstract. Streszczenie
|
|
- Beata Sawicka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Streszczenie Zarówno w komórkach prawidłowych, jak i nowotworowych wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT) pełnią funkcję wewnątrzkomórkowych, drugorzędowych przekaźników sygnału w procesach proliferacji oraz śmierci komórki. WNKT wykazują selektywne działanie przeciwnowotworowe i mogą wpływać na wrażliwość komórek nowotworowych na naświetlanie i chemioterapię. Komórki nowotworowe często wykazują pierwotną lub nabytą oporność na cisplatynę (CPT), powszechnie stosowany cytostatyk. Celem pracy było zbadanie zdolności egzogennych kwasów tłuszczowych: linolowego (LA, 18:2 n-6), α-linolenowego (ALA, 18:3 n-3), arachidonowego (AA, 20:4 n-6), eikozapentaenowego (EPA, 20:5 n-3) i dokozaheksaenowego (DHA, 20:6 n-3) do zwiększenia wrażliwości ludzkich komórek glejaka wielopostaciowego SNB-19 i glejaków 8-MG-BA oraz 42-MG-BA na CPT. Spośród badanych WNKT w testowanym zakresie stężeń, tylko EPA (100 μm) oraz DHA (100 μm) zmniejszały przeżywalność komórek glejaków linii 8-MG-BA i 42-MG-BA. Komórki glejaka wielopostaciowego SNB-19 nie wykazały wrażliwości na WNKT. AA, EPA i w szczególności DHA, w wyższych stężeniach, zwiększały cytotoksyczność CPT wobec wszystkich testowanych linii glejaków. Zwiększenie aktywności przeciwnowotworowej CPT w obecności AA, EPA lub DHA wskazuje na korzystne efekty suplementacji WNKT podczas terapii przeciwnowotworowej z zastosowaniem CPT mogące poprawić skuteczność leczenia. Abstract In normal and tumour cells, polyunsaturated fatty acids (PUFAs) act as intracellular second messengers, which play a role in signalling, proliferation and cell death. PU- FAs have selective tumouricidal action and may alter sensitivity of tumour cells to radiation and chemotherapy. Tumour cells are often characterised by primary or acquired resistance to cisplatin (CPT), a commonly used anticancer agent. This led us to investigate of the ability of exogenous linoleic acid (LA, 18:2 n-6), α-linolenic acid (ALA, 18:3 n-3), arachidonic acid (AA, 20:4 n-6), eicosapentaenoic acid (EPA, 20:5 n-3), and docosahexaenoic acid (DHA, 22:6 n-3) to modulate sensitivity of human glioblastoma (SNB-19), and human gliomas (8-MG-BA, 42-MG-BA) to CPT. Among the PUFAs, tested in the wide concentration range, only EPA (100 μm) and DHA (100 μm) inhibited viability of 8-MG-BA and 42-MG-BA glioma cells. SNB-19 glioblastoma cells remained resistant to PUFAs. At higher concentrations, AA, EPA and, in particular DHA, added to the culture medium, increased CPT cytotoxicity in the tested glioma cells. The observed increase of CPT cytotoxicity in the presence of AA, EPA or DHA indicates plausible beneficiary effect of PUFAs supplementation during anticancer therapy involving CPT, which may improve treatment. Key words: cisplatin, polyunsaturated fatty acids, glioma cells Słowa kluczowe: cisplatyna, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, komórki glejaków Wstęp Cisplatyna (cis-diaminodichloroplatyna II; CPT) jest charakteryzującym się dużą skutecznością, powszechnie stosowanym lekiem w terapii wielu nowotworów, chociaż jej użycie jest często ograniczone z powodu efektów niepożądanych takich jak nefrotoksyczność, ototoksyczność, czy neurotoksyczność. Ponadto, istotny problem kliniczny stosowania CPT w terapii nowotworów stanowi pierwotna lub nabyta podczas leczenia oporność komórek nowotworowych na działanie tego leku. Obniżona wrażliwość nowotworów na CPT wymaga stosowania zwiększonych dawek
2 leku, którym towarzyszy wzrost toksyczności względem zdrowych tkanek, co może prowadzić do ciężkich powikłań wielonarządowych. Wśród przyczyn oporności komórek nowotworowych na CPT wymieniane są mechanizmy zapobiegające powstawaniu adduktów DNA-CPT przez zmniejszenie kumulacji CPT w komórce wskutek zmniejszonego wnikania leku do komórki, nasilonych procesów detoksykacyjnych powodujących zwiększone usuwanie leku z komórki oraz mechanizmy polegające na blokowaniu śmierci komórki przez intensyfikację procesów naprawczych DNA i wzrost tolerancji komórki na uszkodzony lub zmodyfikowany przez lek materiał genetyczny [1]. Obecnie poszukuje się skutecznych metod, które zapobiegałyby rozwojowi lekooporności lub ją znosiły. Jednym ze sposobów znoszenia oporności komórek nowotworowych jest użycie chemiouczulaczy lub modulatorów oporności wielolekowej. Interesującym zagadnieniem jest wykorzystanie suplementów diety w celu zwiększenia efektywności terapii przeciwnowotworowej przy jednoczesnym zminimalizowaniu toksyczności względem tkanek prawidłowych. Powszechnie znany jest pogląd, że długołańcuchowe, wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT) takie jak eikozapentaenowy (EPA, 20:5 n-3), czy dokozaheksaenowy (DHA, 20:6 n-3), nie tylko wykazują selektywne działanie cytotoksyczne względem komórek nowotworowych, ale także mogą zwiększać ich wrażliwość zarówno na chemioterapię, jak i radioterapię. Jednakże, zaledwie kilka prac traktuje o wpływie WNKT na skuteczność leczenia CPT [2-4]. W zależności od pozycji pierwszego podwójnego wiązania WNKT zostały podzielone na dwie rodziny n-6 oraz n-3. Prekursorami rodzin kwasów n-6 i n-3 są odpowiednio kwasy linolowy (LA, 18:2 n-6) i α-linolenowy (ALA, 18:3 n-3). Z powodu braku odpowiednich desaturaz w tkankach zwierzęcych, nie zachodzi synteza LA i ALA, a ponieważ muszą być one dostarczone w diecie określane są mianem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Z LA w procesie desaturacji katalizowanym przez 6-desaturazę powstaje kwas γ-linolenowy (GLA, 18:3 n-6), który jest wydłużany do kwasu dihomo-γ-linolenowego (DGLA, 20:3, n-6), a ten jest konwertowany przez 5-desaturazę do kwasu arachidonowego (AA, 20:4 n-6). Te same enzymy uczestniczą w przekształceniu ALA do EPA, z którego powstaje DHA. Kwasy tłuszczowe z rodzin n-6 i n-3 konkurują o te same enzymy uczestniczące w syntezie metabolitów LA i ALA. Dlatego dieta zawierająca znaczne ilości LA powoduje zmniejszenie syntezy EPA i DHA z ALA i nasilenie powstawania AA. Odwrotnie, dieta bogata w ALA sprzyja syntezie EPA i DHA, a osłabia tworzenie się AA. Różnice w strukturze WNKT mają kluczowe znaczenie w determinowaniu ich właściwości biologicznych. Jednakże, do tej pory pozostają niewyjaśnione zależności pomiędzy strukturą WNKT, a ich przydatnością w prewencji i terapii nowotworów [2, 4-7]. Celem przedstawionej pracy było zbadanie zdolności egzogennych kwasów tłuszczowych rodziny n-3: ALA, EPA i DHA oraz rodziny n-6: LA i AA do modulowania wrażliwości na CPT ludzkich komórek glejaków. Wybrane do eksperymentów komórki glejaka wielopostaciowego (SNB-19) oraz ludzkich glejaków (8-MG-BA, 42-MG-BA) charakteryzuje różna wrażliwość na WNKT. Materiał i metody Hodowle komórkowe Materiał do badań stanowiły hodowane komórki ludzkich linii nowotworowych: glejaka wielopostaciowego SNB-19, glejaków 8-MG-BA oraz 42-MG-BA pochodzące z kolekcji German Collection of Microorganisms and Cell Cultures (DSMZ). Komórki SNB-19 hodowano w mieszaninie DMEM (Dulbecco s Modified Eagle s Medium, Sigma) z dodatkiem 10% płodowej surowicy bydlęcej (FBS, PAA The Cell Culture Company), 100 μg /ml streptomycyny, 100 U/ml penicyliny (Sigma). Dla komórek 8-MG-BA oraz 42- MG-BA medium hodowlane stanowiła mieszanina MEM (Modified Eagle s Medium, Sigma) z dodatkiem 10% FBS (PAA The Cell Culture Company), 100 μg/ml streptomycyny, 100 U/ml penicyliny (Sigma). Hodowle komórkowe prowadzono w warunkach porównywalnych do fizjologicznych, zgodnie z wymogami hodowli in vitro, czyli w stałej temperaturze (35 C) i wilgotności powietrza (95%) oraz atmosferze wzbogaconej 5% CO 2. Warunki ekspozycji komórek Przed wykonaniem eksperymentów sporządzono 100 mm roztwory LA, ALA, AA, EPA i DHA (Sigma) w 99% etanolu (Merck), które przechowywano w temperaturze -20ºC w atmosferze azotu. Bezpośrednio przed każdym eksperymentem wyjściowe roztwory WNKT rozcieńczano za pomocą odpowiedniej dla danej hodowli pożywki, tak, aby otrzymać roztwory WNKT o stężeniach 25 μm; 50 μm; 100 μm oraz aby ilość dodawanego do każdej hodowli etanolu była jednakowa. Zawartość etanolu w każdej z pożywek nie przekraczała 0,1 %. Wcześniejsze eksperymenty pokazały, że takie stężenie etanolu w pożywce nie wpływa na hodowane komórki. Komórki hodowano na standardowych płytkach 96 dołkowych (5 x 10 3 komórek/dołek w 100 μl). Po 24 godzinach od założenia hodowli, medium hodowlane było zastępowane przez pożywki zawierające 0,1% etanolu (kontrola), WNKT (25 μm, 50 μm, 100 μm), CPT (3,7 nm) lub CPT (3,7 nm) i WNKT (25 μm, 50 μm, 100 μm). Wybór stężenia CPT został poprzedzony testami cytotoksyczności. Oznaczanie cytotoksyczności Cytotoksyczność testowanych związków oceniano na podstawie wyników testu WST-1 (Roche Diagnostics GmbH) postępując zgodnie z protokołem zalecanym przez producenta. Za pomocą tego testu analizowana była ilość żywych komórek poprzez pomiar aktywności dehydrogenazy mitochondrialnej. Tylko żywe komórki wykazują zdolność do rozkładu soli tetrazoliowej WST-1 (4,[3(4jodofenylo)-2(4-nitrofenylo- )2H-5-tetrazolo]-1,3-benzenodisiarczan) do barwnego formazanu, którego stężenie koresponduje z ilością aktywnych metabolicznie komórek. Absorbancję wytworzonego w każdym dołku formazanu mierzono przy długości fali 420 nm za pomocą czytnika płytek (UVM340, Biogenet). Przeżywalność komórek wyrażano jako % względem hodowli kontrolnych. Analiza statystyczna Wyniki badań otrzymane z 3-5 niezależnych serii eksperymentów poddano weryfikacji statystycznej stosując
3 Tab. I. Cytotoksyczność kwasu linolowego (LA), a-linolenowego (ALA), arachidonowego (AA), eikozapentaenowego (EPA) i dokozaheksaenowego (DHA) w komórkach glejaka wielopostaciowego (SNB-19) i ludzkich glejaków (8-MG-BA, 42-MG-BA) wyrażona jako procent przeżywalności komórek eksponowanych na WNKT względem komórek kontrolnych LA a - istotna statystycznie różnica w porównaniu z kontrolą; P<0.03 b - istotna statystycznie różnica w porównaniu z kontrolą; P< c - istotna statystycznie różnica w porównaniu do komórek traktowanych EPA i DHA; P< średnią arytmetyczną, odchylenie standardowe (SD) oraz jednoczynnikową analizę wariancji ANOVA i test Tukey a. Za znamienne statystycznie przyjęto zmiany przy poziomie istotności p<0,03. Wyniki badań Wpływ WNKT na przeżywalność komórek Na podstawie spektrofotometrycznego pomiaru ilości barwnego produktu redukcji soli WST-1 obliczono przeżywalność komórek glejaka wielopostaciowego SNB-19, glejaków 8-MG-BA oraz 42-MG-BA po ekspozycji na WNKT w różnych stężeniach. W tabeli I zebrano wyniki przeżywalności komórek, którą wyrażono jako procent kontroli. Ekspozycja komórek 8-MG-BA oraz 42-MG-BA na LA, ALA i AA w testowanych stężeniach nie spowodowała zmian w ich przeżywalności. Obecność w medium hodowlanym DHA lub EPA w stężeniu 100 μm wywoływała w odniesieniu do hodowli kontrolnych istotny spadek przeżywalności komórek obydwu linii glejaków. EPA w stężeniu 100 μm zmniejszał przeżywalność komórek 8-MG-BA o ok. 20%, a komórek 42-MG-BA o ok. 43%. DHA wykazywał zdecydowanie większą toksyczność, w obydwu liniach glejaków przeżywalność wynosiła ok. 23%. Komórki glejaka wielopostaciowego SNB-19 okazały się oporne na działanie wszystkich WNKT w testowanym zakresie stężeń. WNKT ALA AA EPA DHA Stężenie WNKT [ M] Przeżywalność komórek [% kontroli] SNB-19 8-MG-BA 42-MG-BA ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± 4.66 a,c ± 4.42 b,c ± ± ± ± ± ± ± ± 1.40 b,c ± 2.88 b,c Wpływ WNKT na cytotoksyczność CPT Komórki glejaka wielopostaciowego SNB-19 oraz glejaków 8-MG-BA i 42-MG-BA charakteryzuje różna wrażliwość na CPT (Tab. II). Obecność tego leku w medium hodowlanym w stężeniu 3,7 nm spowodowała zmniejszenie przeżywalności komórek 8-MG-BA i 42-MG-BA o ok. 47%. Najmniej wrażliwe okazały się komórki SNB-19, których przeżywalność zmniejszyła się o ok. 20%. Nie stwierdzono wpływu LA i ALA na cytotoksyczność CPT w żadnej testowanej linii komórek. Obecność AA w stężeniu 100 μm spowodowała wzrost toksyczności CPT tylko w przypadku komórek SNB-19. Gdy medium hodowlane zawierało DHA lub EPA w stężeniu 100 μm obserwowano wzrost toksyczności CPT względem wszystkich testowanych linii komórek, jednakże największy wzrost wrażliwości na ten lek zaobserwowano w przypadku komórek SNB-19, ich przeżywalność w obecności DHA, jak i EPA zmniejszyła się do ok. 10 % względem kontroli. Spośród testowanych WNKT, DHA w stężeniu 100 μm, w największym stopniu uwrażliwiał wszystkie rodzaje komórek na CPT. Dyskusja WNKT są istotnymi składnikami fosfolipidów błonowych determinującymi strukturę, płynność i przepuszczalność błon. Zarówno w komórkach prawidłowych, jak i nowotworowych WNKT oraz produkty ich utleniania pełnią funkcję wewnątrzkomórkowych, drugorzędowych przekaźników sygnału w procesach różnicowania, proliferacji oraz śmierci komórki. Komórki nowotworowe charakteryzuje niska zawartość WNKT, obniżony poziom cytochromu P-450, który uczestniczy w wytwarzaniu reaktywnych form tlenu (RFT), niskie stężenie NADPH oraz podwyższona aktywność antyoksydacyjna, co powoduje, że w komórkach tych w porównaniu z komórkami prawidłowymi mniej intensywnie zachodzą procesy wolnorodnikowe, co skutkuje niższą zawartością biologicznie aktywnych, pierwotnych i wtórnych produktów peroksydacji lipidów [2, 5]. Wiele rodzajów terapii nowotworów bazuje na indukowaniu stresu oksydacyjnego w komórkach nowotworowych, dlatego zbyt niskie poziomy wrażliwych na utlenianie WNKT są przyczyną mniejszej skuteczności tych terapii. Niski poziom WNKT w komórkach nowotworowych spowodowany jest
4 Tab. II. Wpływ kwasu linolowego (LA), a-linolenowego (ALA), arachidonowego (AA) eikozapentaenowego (EPA) i dokozaheksaenowego (DHA) na przeżywalność komórek glejaka wielopostaciowego (SNB-19) i ludzkich glejaków (8-MG-BA, 42-MG-BA) hodowanych w obecności cisplatyny (CPT; 3,7 nm). Zmiany w przeżywalności komórek traktowanych CPT oraz WNKT i CPT wyrażono w procentach względem komórek kontrolnych WNKT Stężenie WNKT [ M] Przeżywalność komórek [% kontroli] SNB-19 8-MG-BA 42-MG-BA CPT ± ± ± ± ± ± 2.62 LA + CPT ± ± ± ± ± ± ± ± 2.18 a ± 2.93 ALA+ CPT ± ± ± ± ± ± ± ± ± 1.26 AA+ CPT ± ± ± ± 3.76 a,b ± ± ± ± ± 3.30 EPA+ CPT ± ± ± ± 0.95 a ± 2.18 a,b ± 2.94 a,b ± ± ± 3.24 DHA+ CPT ± 1.81 a,b ± ± ± 0.85 a ± 2.00 a,b ± 1.02 a,b a - istotna statystycznie różnica w porównaniu z komórkami eksponowanymi na CPT; P<0.02 b - istotna statystycznie różnica w porównaniu do komórek traktowanych AA + CPT; EPA + CPT i DHA + CPT; P< przede wszystkich utratą lub zmniejszoną aktywnością 6 i 5-desaturaz [8]. Kilka doniesień literaturowych opisuje możliwość modyfikacji profilu WNKT w błonach komórek nowotworowych przez zmianę składu pożywek hodowlanych w warunkach in vitro [9] lub przez zmianę diety zwierząt laboratoryjnych z wszczepionymi nowotworami [10]. Rezultaty licznych badań z użyciem różnych typów komórek nowotworowych wskazują na przeciwnowotworową aktywność WNKT rodzin n-3 oraz n-6 [6, 11, 12]. Nieliczne badania przeprowadzone na ludzkich komórkach glejaków udowodniły, że WNKT są zdolne do indukcji apoptozy tych komórek, jednakże efekty wywoływane przez te kwasy zależą od ich dawki i rodzaju komórek. Dowiedziono, że niskie stężenia WNKT i ich metabolitów mogą stymulować proliferację komórek nowotworowych [7, 12-14]. Wyniki naszych badań pokazują, że spośród testowanych kwasów WNKT, tylko EPA i DHA w stężeniu 100 μm zmniejszały proliferację komórek glejaków 8-MG-BA i 42-MG-BA, przy czym efektywność DHA była większa. Podobne rezultaty opisano w eksperymentach z zastosowaniem komórek glejaka C6, gdzie GLA, AA, EPA i DHA selektywnie zmniejszały przeżywalność komórek nowotworowych oddziałując w niewielkim stopniu lub wcale na komórki prawidłowe [7, 12]. Autorzy niektórych prac uważają, że przeciwnowotworowe działanie EPA i DHA jest związane z odmiennymi mechanizmami działania. EPA hamuje przede wszystkim proliferację komórek, natomiast DHA stymuluje ich apoptozę [7, 12, 14]. Niedawno opublikowane prace potwierdziły, że DHA jak i AA, w odróżnieniu od LA i kwasu oleinowego, są zdolne do indukcji apoptozy w różnych rodzajach komórek raka płuca, a obserwowane efekty zależą od stężenia kwasu i czasu ekspozycji [6, 11]. Żaden z testowanych w przedstawianej pracy WNKT w zakresie stosowanych stężeń nie spowodował zmian w przeżywalności komórek glejaka wielopostaciowego (SNB-19). Mechanizm przeciwnowotworowego działania WNKT nie został dotychczas w pełni poznany. Jedna z postulowanych hipotez przypisuje korzystne działanie WNKT w prewencji i terapii nowotworów ich zdolnościom do generowania RFT oraz ich podatności na wolnorodnikowe utlenianie, co skutkuje nagromadzeniem cytotoksycznych produktów utleniania lipidów i prowadzi do zmian mitochondrialnego metabolizmu, uwalniania cytochromu c, aktywacji kaspaz i w konsekwencji indukcji apoptozy [3, 7, 11-14]. Różnice w biologicznej aktywności pomiędzy WNKT n-6 i n-3 tłumaczy się głównie wpływem tych kwasów na powstawanie prostanoidów. Wydaje się, że przeciwnowotworowe działanie n-3 WNKT wynika przede wszystkim z redukcji proliferacji komórek nowotworowych na skutek zmniejszenia poziomu PGE 2 [2, 5]. Zarówno WNKT, jak i produkty ich metabolizmu, mogą zmieniać ekspresję niektórych genów i białek [10, 15, 16]. Jednym z głównych problemów związanych z progresją nowotworu jest angiogeneza, która jest związana nie tylko z odżywianiem guza, ale także z migracją komórek nowotworowych. Stwierdzono, że w glejakach nadekspresja VEGF koreluje ze wzrostem ich złośliwości. Udowodniono, że GLA, AA, EPA i DHA mogą wykazywać właściwości antyangiogenne [15, 16]. Egzogenne WNKT modyfikując właściwości błon komórek nowotworowych mogą zwiększać skuteczność terapii przeciwnowotworowej poprzez zwiększenie wnikania leków do wnętrza tych komórek. Ponadto, błonowe WNKT są substratami dla reakcji wolnorodnikowych, które często stanowią jeden z mechanizmów chemioterapii, radioterapii, czy terapii fotodynamicznej [4]. Cytotoksyczna aktywność CPT związana jest z tworzeniem inter- i intramolekularnych wiązań z DNA, co zaburza procesy replikacji, transkrypcji, translacji prowadząc do zatrzymania cyklu komórkowego i aktywacji ścieżek sygnałowych kierujących komórki no-
5 wotworowe na drogę apoptozy [1]. Dodanie EPA i DHA do hodowli komórek glejaków 8-MG-BA i 42-MG-BA oraz AA, EPA i DHA do hodowli komórek glejaka wielopostaciowego SNB-19 znacznie zwiększyło przeciwnowotworową aktywność CPT względem tych komórek, przy czym najsilniejszy efekt obserwowano w komórkach SNB-19. Rezultaty naszych badań są zgodne wynikami opisującymi wrażliwość komórek glejaków wielopostaciowych A-172 i U-87MG eksponowanych na doksorubicynę w obecności DHA. Udowodniono, że DHA bardziej uwrażliwia komórki glejaka wielopostaciowego na doksorubicynę wtedy, gdy komórki te są oporne na działanie tego kwasu [17]. Wśród zastosowanych w pracy linii komórek nowotworowych najmniejszą wrażliwością nie tylko na WNKT, ale także na CPT charakteryzowały się komórki glejaka wielopostaciowego SNB-19. Kilka badań in vitro oraz in vivo opisuje wzrost przeciwnowotworowej aktywności CPT w obecności DHA. Inkubacja CPT-wrażliwych (GLC-4) i opornych (GLC-4- CP) komórek drobnokomórkowego raka płuca z nietoksycznymi stężeniami DHA skutkowała zwiększonym wbudowywaniem się DHA w błony komórek nowotworowych i 3 krotnym spadkiem oporności na CPT tylko komórek GLC-4-CP. W przypadku komórek GLC-4 nie obserwowano zmian cytotoksyczności tego leku. Stwierdzono, że DHA w obydwu liniach zwiększał wewnątrzkomórkowe poziomy CPT, całkowite jej wiązanie do DNA oraz tworzenie interi intramolekularnych wiązań z DNA [9]. Podobne efekty obserwowano w przypadku ekspozycji na EPA opornych i wrażliwych na CPT komórek raka jajnika. EPA uwrażliwiał na działanie CPT tylko komórki oporne na ten lek [18]. Yam i wsp. [19] obserwowali korzystniejszy efekt terapeutyczny CPT u myszy z rakiem płuca karmionych dietą wzbogaconą 4 % oleju rybnego w porównaniu z grupą myszy karmionych dietą zawierającą 5 % oleju sojowego. Olej rybny obfituje w EPA i DHA, a olej sojowy stanowi bogate źródło LA. Korzystną rolę kwasów omega-3 w hamowaniu powstawania komórek nowotworowych i zwiększeniu skuteczności CPT potwierdzili Elmesary i wsp. [20], którzy stosując model zwierzęcy badali przeciwnowotworowe właściwości DHA w połączeniu lub nie z CPT. Wyniki tych eksperymentów pokazały, że DHA redukował wielkość guza i zwiększał pozytywne efekty chemioterapii CPT. Jednocześnie DHA ochraniał przed niepożądanymi efektami wywoływanymi przez CPT oraz znosił letalną nefrotoksyczność indukowaną przez ten lek. Brak oddziaływania LA lub ALA na komórki glejaków 8-MG-BA i 42-MG-BA oraz glejaka wielopostaciowego SNB-19 można tłumaczyć krótszą długością łańcucha węglowego, niższym stopniem nienasycenia tych kwasów oraz zmniejszoną aktywnością desaturaz w komórkach nowotworowych, co hamuje przekształcanie tych kwasów w bardziej aktywne AA, EPA, czy DHA. Wnioski 1. Spośród testowanych WNKT, tylko EPA i DHA w stężeniu 100 μm zmniejszały proliferację komórek glejaków 8-MG-BA i 42-MG-BA, przy czym większą cytotoksyczność wykazywał DHA. Komórki glejaka wielopostaciowego SNB-19 były niewrażliwe na wszystkie testowane WNKT w zakresie stosowanych stężeń. 2. Komórki glejaka wielopostaciowego SNB-19 charakteryzowały się mniejszą wrażliwością na CPT niż komórki 8-MG-BA i 42-MG-BA. Dodanie EPA i DHA do hodowli komórek glejaków 8-MG-BA i 42-MG-BA oraz AA, EPA i DHA do hodowli komórek glejaka wielopostaciowego SNB-19 zwiększyło przeciwnowotworową aktywność CPT. Największy wzrost wrażliwości na CPT zaobserwowano w przypadku komórek SNB Zwiększenie aktywności przeciwnowotworowej CPT w obecności AA, EPA lub DHA wskazuje na korzystne efekty WNKT podczas terapii przeciwnowotworowej z zastosowaniem CPT mogące poprawić skuteczność leczenia. Praca finansowana z tematu badań własnych SUM nr KNW-2-005/10. Piśmiennictwo 1. Siddik ZH. Cisplatin: mode of cytotoxic action and molecular basis of resistance. Oncogene 2003; 22: Berquin IM, Edwards IJ, Chen YQ. Multi-targeted therapy of cancer by omega-3 fatty acids. Cancer Lett 2008; 269: Siddiqui RA, Harvey K, Stillwell W. Anticancer properties of oxidation products of docosahexaenoic acid. Chem Phys Lipids 2008; 153: Pardini RS. Nutritional intervention with omega-3 fatty acids enhances tumor response to anti-neoplastic agents. Chem Biol Interact 2006; 162: Eynard AR. Potential of essential fatty acids as natural therapeutic products for human tumors. Nutrition 2003; 19: Trombetta A i wsp. Arachidonic and docosahexaenoic acids reduce the growth of A549 human lung-tumor cells increasing lipid peroxidation and PPARs. Chem Biol Interact 2007; 165: Leaver HA i wsp. Antitumour and pro-apoptotic actions of highly unsaturated fatty acids in glioma. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2002; 66: Slagsvold JE i wsp. Regulation of desaturase expression in HL60 cells. Scand J Clin Lab Invest 2007; 67: Timmer-Bosscha H i wsp. Influence of docosahexaenoic acid on cisplatin resistance in a human small cell lung carcinoma cell line. J Natl Cancer Inst 1989; 81: Nasrollahzadeh J i wsp. The influence of feeding linoleic, gamma-linolenic and docosahexaenoic acid rich oils on rat brain tumor fatty acids composition and fatty acid binding protein 7 mrna expression. Lipids Health Dis 2008; 7: Serini S i wsp. Dietary polyunsaturated fatty acids as inducers of apoptosis: implications for cancer. Apoptosis 2009; 14: Leonardi F i wsp. Effect of arachidonic, eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids on the oxidative status of C6 glioma cells. Free Radic Res 2005; 8:
6 13. Leaver HA i wsp. Intracellular oxidation by human glioma cell populations: effect of arachidonic acid. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2004; 70: Leonardi F i wsp. Docosahexaenoic acid supplementation induces dose and time dependent oxidative changes in C6 glioma cells. Free Radic Res 2007; 41: Spencer L i wsp. The effect of omega-3 FAs on tumour angiogenesis and their therapeutic potential. Eur J Cancer 2009; 45: Miyake JA, Benadiba M, Colquhoun A. Gamma-linolenic acid inhibits both tumour cell cycle progression and angiogenesis in the orthotopic C6 glioma model through changes in VEGF, Flt1, ERK1/2, MMP2, cyclin D1, prb, p53 and p27 protein expression. Lipids Health Dis 2009; 8: Rudra PK, Krokan HE. Cell specific enhancement of doxorubicin toxicity in human tumor cells by docosahexaenoic acid. Anticancer Res 2001; 21: Plumb JA, Luo W, Kerr DJ. Effect of polyunsaturated fatty acids on the drug sensitivity of human tumor cell lines resistant to either cisplatin or doxorubicin. Brit J Cancer 1993; 67: Yam D, Peled A, Shinitzky M. Suppression of tumor growth and metastasis by dietary fish oil combined with vitamins E and C and cisplatin. Cancer Chemother Pharmacol 2001; 47: El-Mesery M i wsp. Chemopreventive and renal protective effects for docosahexaenoic acid (DHA): implications of CRP and lipid peroxides. Cell Div 2009; 4: 6. data otrzymania pracy: r. data akceptacji do druku: r. Adres do korespondencji: dr n. farm. Alicja Zajdel Katedra i Zakład Biofarmacji SUM ul. Narcyzów Sosnowiec tel azajdel@sum.edu.pl
Temat ćwiczenia: Techniki stosowane w badaniach toksyczności in vitro
Temat ćwiczenia: Techniki stosowane w badaniach toksyczności in vitro Miarą aktywności cytotoksycznej badanej substancji jest określenie stężenia hamującego, IC 50 (ang. inhibitory concentration), dla
Bardziej szczegółowoDo moich badań wybrałam przede wszystkim linię kostniakomięsaka 143B ze względu na jej wysoki potencjał przerzutowania. Do wykonania pracy
Streszczenie Choroby nowotworowe stanowią bardzo ważny problem zdrowotny na świecie. Dlatego, medycyna dąży do znalezienia nowych skutecznych leków, ale również rozwiązań do walki z nowotworami. Głównym
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF
Agnieszka Gładysz Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF Katedra i Zakład Biochemii i Chemii Klinicznej Akademia Medyczna Prof.
Bardziej szczegółowojest zbudowany i które są niezbędne do jego prawidłowej (fizjologicznej pracy) a taką zapewniają mu zgodnie z badaniami nnkt EPA+DHA omega-3.
Opis publikacji Tomasz Pawełczyk, Marta Grancow-Grabka, Magdalena Kotlicka-Antczak, Elżbieta Trafalska, Agnieszka Pawełczyk. A randomized controlled study of the efficacy of six-month supplementation with
Bardziej szczegółowoBiologiczne podstawy radioterapii Wykład 4 podstawy radioterapii
Biologiczne podstawy radioterapii Wykład 4 podstawy radioterapii czyli dlaczego komórki nowotworowe są bardziej wrażliwe na działanie promieniowania jonizującego od komórek prawidłowych? A tumor is a conglomerate
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z wykonania projektu badawczego:
Sprawozdanie z wykonania projektu badawczego: ODDZIAŁYWANIE POLA MAGNETYCZNEGO GENEROWANEGO PRZEZ STYMULATOR ADR NA CZYNNOŚĆ LUDZKICH KOMÓREK IMMUNOKOMPETENTNYCH in vitro Celem przeprowadzonych badań była
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego
Aleksandra Sałagacka Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Pracownia Biologii Molekularnej i Farmakogenomiki
Bardziej szczegółowoWYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY
WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY d r i n ż. Magdalena Górnicka Zakład Oceny Żywienia Katedra Żywienia Człowieka WitaminyA, E i C oraz karotenoidy Selen Flawonoidy AKRYLOAMID Powstaje podczas przetwarzania
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 4 i 5 OCENA EKOTOKSYCZNOŚCI TEORIA Chemia zanieczyszczeń środowiska
Bardziej szczegółowoUwaga! Przetarg na oznaczenie stopnia destrukcji limfocytów
Uwaga! Przetarg na oznaczenie stopnia destrukcji limfocytów Przedmiotem zamówienia jest usługa wykonania oznaczenia stopnia destrukcji limfocytów pod wpływem promieniowania z zakresu bliskiej podczerwieni
Bardziej szczegółowoWpływ cisplatyny i doksorubicyny na układ prooksydacyjno/antyoksydacyjny oraz ekspresję białka p53 w komórkach gruczolakoraka płuc in vitro
lek. Katarzyna Jędrzejowska Wpływ cisplatyny i doksorubicyny na układ prooksydacyjno/antyoksydacyjny oraz ekspresję białka p53 w komórkach gruczolakoraka płuc in vitro Rozprawa na stopień doktora nauk
Bardziej szczegółowoMechanizm działania terapii fotodynamicznej w diagnozowaniu i leczeniu nowotworów. Anna Szczypka Aleksandra Tyrawska
Mechanizm działania terapii fotodynamicznej w diagnozowaniu i leczeniu nowotworów Anna Szczypka Aleksandra Tyrawska Metody fotodynamiczne PDT Technika diagnostyczna i terapeutyczna zaliczana do form fotochemioterapii
Bardziej szczegółowoAntyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW
Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce
Bardziej szczegółowoLipidy OLEJ. Kwasy t uszczowe. Kwasy t uszczowe Omega6 COOH COOH CH3. Schéma acides gras omega 6 COOH
Lipidy CH 3 R CH3 Kwasy t uszczowe Kwasy t uszczowe Omega3 Lipidy Schéma acides gras omega 6 CH3 Kwasy t uszczowe Omega6 23 TRAN Kwasy t uszczowe Wielonienasycone kwasy t uszczowe zawarte w pokarmie ulegajà
Bardziej szczegółowoTIENS OLEJ Z WIESIOŁKA
TIENS OLEJ Z WIESIOŁKA WIESIOŁEK ZINC and its influence on human body Pliniusz Starszy, rzymski historyk i pisarz, w swoim dziele Historia Naturalna tak pisze o wiesiołku: Zioło dobre jak wino, aby uradować
Bardziej szczegółowoPro apoptotyczne właściwości ekstraktów z kory Cochlospermum angolense Welw.
Pro apoptotyczne właściwości ekstraktów z kory Cochlospermum angolense Welw. Paulina Wdowiak 1, Tomasz Baj 2, Magdalena Wasiak 1, Piotr Pożarowski 1, Jacek Roliński 1, Kazimierz Głowniak 2 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoAgnieszka Białek, Andrzej Tokarz, Przemysław Wagner
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 1024 1030 Agnieszka Białek, Andrzej Tokarz, Przemysław Wagner WPŁYW PODAŻY W DIECIE OGRZEWANYCH I NIEOGRZEWANYCH OLEJÓW ROŚLINNYCH NA ZAWARTOŚĆ KWASU ŻWACZOWEGO
Bardziej szczegółowoDieta śródziemnomorska i oleje rybie ratują życie w walce z chorobami nowotworowymi.
4 Dieta śródziemnomorska i oleje rybie ratują życie w walce z chorobami nowotworowymi. NASZĄ PASJĄ JEST ZDROWIE, NASZĄ INSPIRACJĄ SĄ LUDZIE PRODUCENT: 93-446 Łódź, ul. Placowa 4 www.marinex.com.pl BUDUJEMY
Bardziej szczegółowoPL 213132 B1. POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław, PL 14.11.2005 BUP 23/05
PL 213132 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 213132 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 367760 (22) Data zgłoszenia: 06.05.2004 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoTechniki immunoenzymatycznego oznaczania poziomu hormonów (EIA)
Techniki immunoenzymatycznego oznaczania poziomu hormonów (EIA) Wstęp: Test ELISA (ang. Enzyme-Linked Immunosorbent Assay), czyli test immunoenzymatyczny (ang. Enzyme Immunoassay - EIA) jest obecnie szeroko
Bardziej szczegółowoWolne rodniki w komórkach SYLABUS A. Informacje ogólne
Wolne rodniki w komórkach A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Rodzaj Rok studiów /semestr
Bardziej szczegółowoOznaczanie aktywności cytotoksycznej chemoterapeutyków wobec komórek nowotworowych
Wydział Chemiczny Politechniki Gdańskiej Katedra Technologii Leków i Biochemii Kultury tkankowe i komórkowe roślin i zwierząt Oznaczanie aktywności cytotoksycznej chemoterapeutyków wobec komórek nowotworowych
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 5 - Reaktywne formy tlenu
Ćwiczenie nr 5 - Reaktywne formy tlenu I. Oznaczenie ilościowe glutationu (GSH) metodą Ellmana II. Pomiar całkowitej zdolności antyoksydacyjnej substancji metodą redukcji rodnika DPPH Celem ćwiczeń jest:
Bardziej szczegółowoRaport z badania Działanie wirusobójcze środka dezynfekującego wobec Feline calicivirus. 25 października 2006
Raport z badania Działanie wirusobójcze środka dezynfekującego wobec Feline calicivirus 25 października 2006 Dr Tobias J. Tuthill Wydział Nauk Biologicznych Uniwersytet Leeds Leeds LS2 9JT www.fbs.leeds.ac.uk
Bardziej szczegółowoTechniki oznaczania aktywności cytotoksycznej związków chemioterapeutycznych in vitro
Fizjologiczne techniki badań Techniki oznaczania aktywności cytotoksycznej związków chemioterapeutycznych in vitro Wstęp: Oznaczanie cytotoksyczności związków chemioterapeutycznych wobec komórek w hodowlach
Bardziej szczegółowoUniwersytet Medyczny. Ul. Mazowiecka 6/8; Łódź
Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego Międzywydziałowa Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Ul. Mazowiecka 6/8; 92-215 Łódź Prof. dr hab.n. med. Anna Gorąca
Bardziej szczegółowoKWASY TŁUSZCZOWE - CZYNNIKI MODYFIKUJĄCE PROCESY NOWOTWOROWE
BIULETYN Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Warszawie Biul. Wydz. Farm. AMW, 2005, 1,1-9 http://biuletynfarmacji.wum.edu.pl/ KWASY TŁUSZCZOWE - CZYNNIKI MODYFIKUJĄCE PROCESY NOWOTWOROWE Małgorzata
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoTylko dwie choroby - serca i nowotworowe powodują zgon 70% Polaków w wieku lat, czyli masz jedynie 30% szans dożyć 75 roku życia!
Prezentacja naukowa Tylko dwie choroby - serca i nowotworowe powodują zgon 70% Polaków w wieku 45-74 lat, czyli masz jedynie 30% szans dożyć 75 roku życia! Nie musi tak być! Badania dowiodły jednoznacznie
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Grzegorz Bartosz Katedra Biofizyki Molekularnej Uniwersytetu Łódzkiego
Prof. dr hab. Grzegorz Bartosz Katedra Biofizyki Molekularnej Uniwersytetu Łódzkiego Recenzja rozprawy doktorskiej mgr inż. Joanny Weżgowiec pt. The influence of electroporation on selected anti-tumor
Bardziej szczegółowoKorzyści z wegetarianizmu
Korzyści z wegetarianizmu QQ QQ Wegetarianizm a choroby cywilizacyjne Przemiana lipidowa ustroju Lipidy (tłuszcze) dostarczają z 1 grama 9 kcal. Są naturalną formą gromadzenia zapasów energii magazynowanej
Bardziej szczegółowoWalidacja metod analitycznych Raport z walidacji
Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH Walidacja metod analitycznych (według ISO) to proces ustalania parametrów charakteryzujących
Bardziej szczegółowoLek od pomysłu do wdrożenia
Lek od pomysłu do wdrożenia Lek od pomysłu do wdrożenia KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoProgram dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008.
załącznik nr 7 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. 1. Nazwa programu:
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoSUMMARY. Control group K fed a standard diet (HDS) OU group fed a standard diet with the addition of 10% oxidized rapeseed
STRESZCZENIE Tłuszcze roślinne i rybie stanowią rezerwuar kwasów tłuszczowych rodzin Ω3 i Ω6 dostarczających organizmowi wielu związków istotnych dla jego prawidłowego funkcjonowania. Przyjmowane z pokarmem
Bardziej szczegółowoW 2010 roku, rak płuc był w Polsce najczęstszą przyczyną zgonów spowodowanych nowotworami złośliwymi u obu płci. Wyjaśnianie zależności pomiędzy
Ocena pracy doktorskiej lek. Katarzyny Jędrzejowskiej pt. Wpływ cisplatyny i doksorubicyny na układ prooksydacyjno/antyoksydacyjny oraz ekspresję białka p53 w komórkach gruczolakoraka płuc in vitro Nowotwory
Bardziej szczegółowoOLEJ Z MIKROGLONÓW SCHIZOCHYTRIUM BOGATY W DHA I EPA
Dr Rodney Gray DSM Nutritional Lipids (a Division of DSM Nutritional Products LLC) 6 lipca 2012 r. NFU 786 OLEJ Z MIKROGLONÓW SCHIZOCHYTRIUM BOGATY W DHA I EPA Szanowny Panie, pragnę poinformować o rozpatrzeniu
Bardziej szczegółowoWPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW DIETETYCZNYCH NA AKTYWNOŚĆ 6 -DESATURAZY W MIKROSOMACH WĄTROBOWYCH SZCZURÓW
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 427 432 Agnieszka Stawarska, Andrzej Tokarz, Tomasz Seweryn WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW DIETETYCZNYCH NA AKTYWNOŚĆ 6 -DESATURAZY W MIKROSOMACH WĄTROBOWYCH SZCZURÓW
Bardziej szczegółowoOnkogeneza i zjawisko przejścia nabłonkowomezenchymalnego. Gabriel Wcisło Klinika Onkologii Wojskowego Instytutu Medycznego, CSK MON, Warszawa
Onkogeneza i zjawisko przejścia nabłonkowomezenchymalnego raka jajnika Gabriel Wcisło Klinika Onkologii Wojskowego Instytutu Medycznego, CSK MON, Warszawa Sześć diabelskich mocy a komórka rakowa (Gibbs
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH BIOŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO. dr hab. Piotr Wójcik. Instytut Zootechniki PIB
MODELOWANIE PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH BIOŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO dr hab. Piotr Wójcik Instytut Zootechniki PIB Obecne choroby cywilizacyjne jak zawał serca, czy nowotwory są w większości wywołane
Bardziej szczegółowoOcena. wykonanej pod kierunkiem prof. dr hab. med. Małgorzaty Polz-Docewicz
UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU KATEDRA I ZAKŁAD MIKROBIOLOGII LEKARSKIEJ Kierownik: prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz ul. Wieniawskiego 3 tel. 61 8546 138 61-712 Poznań fax
Bardziej szczegółowoSirtuiny - eliksir młodości nowej generacji?
WYKŁAD: 4 Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Prof. dr hab. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej 1 Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr) 2 3 4 Zdjęcie 2. Stuletnia mieszkanka
Bardziej szczegółowoĆWICZENIA Z BIOCHEMII
ĆWICZENIA Z BIOCHEMII D U STUDENTfiW WYDZIAŁU LEKARSKIEGO Pod redakcją Piotra Laidlera, Barbary Piekarskiej, Marii Wróbel WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO ĆWICZENIA Z BIOCHEMII DLA STUDENTÓW WYDZIAŁU
Bardziej szczegółowoSpektroskopia oscylacyjna w farmakologii śródbłonka
Wydział Chemii Spektroskopia oscylacyjna w farmakologii śródbłonka Katarzyna Majzner Streszczenie rozprawy doktorskiej Promotorzy: Prof. dr hab. Małgorzata Barańska Prof. dr hab. n.med. Stefan Chłopicki
Bardziej szczegółowoKOŁO NAUKOWE IMMUNOLOGII. Mikrochimeryzm badania w hodowlach leukocytów in vitro
KOŁO NAUKOWE IMMUNOLOGII Mikrochimeryzm badania w hodowlach leukocytów in vitro Koło Naukowe Immunolgii kolo_immunologii@biol.uw.edu.pl kolo_immunologii.kn@uw.edu.pl CEL I PRZEDMIOT PROJEKTU Celem doświadczenia
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Lipasterix, 1000 mg, kapsułki, miękkie 2. SKŁAD JAKOSCIOWY I ILOŚCIOWY Każda kapsułka miękka zawiera 1000 mg omega-3 kwasów estry etylowe
Bardziej szczegółowoLEKI CHEMICZNE A LEKI BIOLOGICZNE
LEKI CHEMICZNE A LEKI BIOLOGICZNE PRODUKT LECZNICZY - DEFINICJA Art. 2 pkt.32 Ustawy - Prawo farmaceutyczne Substancja lub mieszanina substancji, przedstawiana jako posiadająca właściwości: zapobiegania
Bardziej szczegółowoCHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w
Bardziej szczegółowoSpożycie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych przez kobiety ciężarne
Harton Probl Hig A i Epidemiol wsp. Spożycie 2013, wielonienasyconych 94(3): 605-609 kwasów tłuszczowych przez kobiety ciężarne 605 Spożycie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych przez kobiety ciężarne
Bardziej szczegółowoFOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach
FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus to dodatek dostępny dla standardowych pasz tuczowych BioMaru, dostosowany specjalnie do potrzeb ryb narażonych na trudne
Bardziej szczegółowoTŁUSZCZE DIETY A ZAWARTOŚĆ HETE I HODE W MIKROSOMACH WĄTROBOWYCH SZCZURÓW
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIII, 2010, 3, str. 330 335 Małgorzata Jelińska, Andrzej Tokarz, Joanna Brzóska TŁUSZCZE DIETY A ZAWARTOŚĆ HETE I HODE W MIKROSOMACH WĄTROBOWYCH SZCZURÓW Katedra i Zakład Bromatologii
Bardziej szczegółowoSkładniki diety a stabilność struktury DNA
Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja
Bardziej szczegółowoBeata Talar Molekularne mechanizmy działania pentoksyfiliny w komórkach czerniaka Promotor: prof. dr hab. Małgorzata Czyż
Beata Talar Molekularne mechanizmy działania pentoksyfiliny w komórkach czerniaka Promotor: prof. dr hab. Małgorzata Czyż Rozprawa doktorska przygotowana w Zakładzie Biologii Molekularnej Nowotworów Katedry
Bardziej szczegółowoDane mikromacierzowe. Mateusz Markowicz Marta Stańska
Dane mikromacierzowe Mateusz Markowicz Marta Stańska Mikromacierz Mikromacierz DNA (ang. DNA microarray) to szklana lub plastikowa płytka (o maksymalnych wymiarach 2,5 cm x 7,5 cm) z naniesionymi w regularnych
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoTyp histopatologiczny
Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary
Bardziej szczegółowoWPŁYW LIPIDÓW ŻÓŁTKA JAJA KURZEGO NATURALNIE WZBOGACONEGO W IZOMERY SPRZĘŻONEGO KWASU LINOLOWEGO NA PROLIFERACJĘ KOMÓREK CZERNIAKA LUDZKIEGO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 1047 1051 Aneta Koronowicz, Karolina Żwawa 1), Beata Szymczyk 2), Paweł Pisulewski, Piotr Laidler 1) WPŁYW LIPIDÓW ŻÓŁTKA JAJA KURZEGO NATURALNIE WZBOGACONEGO
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA ARKUSZ KALKULACYJNY OKREŚLAJĄCY CENĘ OFERTY. zestaw 4
. Pieczęć nagłówkowa ZAŁĄCZNIK NR 1A.1 DO SIWZ Data... OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA ARKUSZ KALKULACYJNY OKREŚLAJĄCY CENĘ OFERTY Część nr 1 Odczynniki do hodowli komórkowych Wartość 1 Zestaw uzupełniający
Bardziej szczegółowoLaboratorium 8. Badanie stresu oksydacyjnego jako efektu działania czynników toksycznych
Laboratorium 8 Badanie stresu oksydacyjnego jako efektu działania czynników toksycznych Literatura zalecana: Jakubowska A., Ocena toksyczności wybranych cieczy jonowych. Rozprawa doktorska, str. 28 31.
Bardziej szczegółowoTechnika fluorescencyjnego oznaczania aktywności enzymów. Wstęp:
Technika fluorescencyjnego oznaczania aktywności enzymów Wstęp: Wśród technik biologii molekularnej jedną z najczęściej stosowanych jest technika fluorescencyjna. Stosując technikę fluorescencyjną można
Bardziej szczegółowo1. Oznaczanie aktywności lipazy trzustkowej i jej zależności od stężenia enzymu oraz żółci jako modulatora reakcji enzymatycznej.
ĆWICZENIE OZNACZANIE AKTYWNOŚCI LIPAZY TRZUSTKOWEJ I JEJ ZALEŻNOŚCI OD STĘŻENIA ENZYMU ORAZ ŻÓŁCI JAKO MODULATORA REAKCJI ENZYMATYCZNEJ. INHIBICJA KOMPETYCYJNA DEHYDROGENAZY BURSZTYNIANOWEJ. 1. Oznaczanie
Bardziej szczegółowoWartośćodżywcza wybranych gatunków ryb na polskim rynku
Wartośćodżywcza wybranych gatunków ryb na polskim rynku dr inż. Joanna Szlinder-Richert Morski Instytut Rybacki-Państwowy Instytut Badawczy w Gdyni Gdańsk, 24 maj 2013 Dlaczego zaleca sięjedzenie ryb Strawne
Bardziej szczegółowoPL B1. Zastosowanie kwasów bifenylo-4,4'-diaminobis(metylidenobisfosfonowych) do wytwarzania preparatu farmaceutycznego
PL 218140 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 218140 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 398409 (22) Data zgłoszenia: 12.03.2012 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoOznaczanie mocznika w płynach ustrojowych metodą hydrolizy enzymatycznej
Oznaczanie mocznika w płynach ustrojowych metodą hydrolizy enzymatycznej Wprowadzenie: Większość lądowych organizmów kręgowych część jonów amonowych NH + 4, produktu rozpadu białek, wykorzystuje w biosyntezie
Bardziej szczegółowoZatwierdzone oświadczenia żywieniowe
Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe Oświadczenia żywieniowe i warunki ich stosowania zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.
Bardziej szczegółowoRola kwasów omega-3 w organizmie człowieka
Rola kwasów omega-3 w organizmie człowieka Omega-3 fatty acids role in a human body mgr farm. Marta Warowny PDF FULL-TEXT www.lekwpolsce.pl Oddano do publikacji: 25.06.2014 Słowa kluczowe: kwasy omega-3,
Bardziej szczegółowoBadanie nowych syntetycznych heterocykli jako potencjalnych związków o działaniu przeciwnowotworowym
Dorota Katarzyna Pomorska Badanie nowych syntetycznych heterocykli jako potencjalnych związków o działaniu przeciwnowotworowym Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Zakładzie Chemii Biomolekularnej
Bardziej szczegółowoKwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3 są niezbędne dla zdrowia serca i układu krążenia.
Kwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3 są niezbędne dla zdrowia serca i układu krążenia. Kwasy tłuszczowe omega-3 jak pokazują wyniki wielu światowych badań klinicznych i epidemiologicznych na ludziach, są
Bardziej szczegółowoDługotrwały niedobór witaminy C (hipoascorbemia) powoduje miażdżycę oraz osadzanie się lipoproteiny(a) w naczyniach krwionośnych transgenicznych myszy
Długotrwały niedobór witaminy C (hipoascorbemia) powoduje miażdżycę oraz osadzanie się lipoproteiny(a) w naczyniach krwionośnych transgenicznych myszy Nowa publikacja Instytutu Medycyny Komórkowej dr Ratha
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób oceny toksyczności substancji chemicznych względem komórek nowotworowych
PL 224470 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 224470 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 393998 (22) Data zgłoszenia: 23.02.2011 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoNowe terapie choroby Huntingtona. Grzegorz Witkowski Katowice 2014
Nowe terapie choroby Huntingtona Grzegorz Witkowski Katowice 2014 Terapie modyfikujące przebieg choroby Zahamowanie produkcji nieprawidłowej huntingtyny Leki oparte o palce cynkowe Małe interferujące RNA
Bardziej szczegółowoJak ocenić jakość białek
Jak ocenić jakość białek NPU- Net Protein Utilization = Wykorzytanie Białka Netto określa ilość azotu zatrzymanego w ustroju. NPU= Nb - Nbo Nspoż X 100% Nb-N oznaczony w tuszkach zwierząt na badanej diecie,
Bardziej szczegółowoFig. S1 A. B. control Bortezomib. control Bortezomib. Rela ative expression N.D. MYC BCL2 XIAP TNF IL6
Fig. S A. B. Rela ative expression 5 4 3 2 control Bortezomib Rela ative expression 5 4 3 2 control Bortezomib MYC BCL2 XIAP TNF IL6 N.D. MYC BCL2 XIAP TNF IL6 Figure S. Bortezomib inhibits NF- B signaling
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Paweł Blecharz
BRCA1 zależny rak piersi i jajnika odmienności diagnostyczne i kliniczne (BRCA1 dependent breast and ovarian cancer clinical and diagnostic diversities) Paweł Blecharz Dr hab. n. med. Paweł Blecharz Dr
Bardziej szczegółowoGood Clinical Practice
Good Clinical Practice Stowarzyszenie na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych w Polsce (Association for Good Clinical Practice in Poland) http://www.gcppl.org.pl/ Lecznicze produkty zaawansowanej terapii
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej
Prof. n. tech. dr hab. n. fiz. inż. lek. med. Halina Podbielska Katedra Inżynierii Biomedycznej i Pomiarowej Wydział Podstawowych Problemów Techniki Politechnika Wrocławska 50-370 Wrocław Wybrzeże Wyspiańskiego
Bardziej szczegółowoKomunikat prasowy. Dodatkowe informacje
Dane na temat czasu przeżycia całkowitego uzyskane w badaniu LUX-Lung 7 bezpośrednio porównującym leki afatynib i gefitynib, przedstawione na ESMO 2016 W badaniu LUX-Lung 7 zaobserwowano mniejsze ryzyko
Bardziej szczegółowoWPŁYW AGLOMERACJI I PRZECHOWYWANIA NA ZAWARTOŚĆ NIEZBĘDNYCH, NIENASYCONYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W PREPARATACH Z MLEKA W PROSZKU
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVIII, 2015, 3, str. 479 483 Ewa Ostrowska Ligęza, Magdalena Wirkowska-Wojdyła, Agata Górska, Joanna Bryś WPŁYW AGLOMERACJI I PRZECHOWYWANIA NA ZAWARTOŚĆ NIEZBĘDNYCH, NIENASYCONYCH
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Fizjologia człowieka Wykład 2, część A CZYNNIKI WZROSTU CYTOKINY 2 1 Przykłady czynników wzrostu pobudzających proliferację: PDGF - cz.wzrostu z płytek krwi działa na proliferację i migrację fibroblastów,
Bardziej szczegółowoZagadnienia seminaryjne w semestrze letnim I Błony biologiczne
Zagadnienia seminaryjne w semestrze letnim 2019 I Błony biologiczne 1. Budowa i składniki błon biologicznych - fosfolipidy - steroidy - białka - glikoproteiny i glikolipidy 2. Funkcje błony komórkowej
Bardziej szczegółowoRAK NERKOWO-KOMÓRKOWY UOGÓLNIONE STADIUM PRZEWLEKŁA CHOROBA // DŁUGOŚĆ LECZENIA
RAK NERKOWO-KOMÓRKOWY PRZEWLEKŁA CHOROBA // DŁUGOŚĆ LECZENIA Maciej Krzakowski Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawa 1 SYGNAŁOWE SZLAKI // TERAPEUTYCZNE CELE * Oudard i wsp.
Bardziej szczegółowoTechnika hodowli komórek leukemicznych
Fizjologiczne Techniki Badań Technika hodowli komórek leukemicznych Zasady prowadzenia hodowli komórek leukemicznych, pasażowania, mrożenia, rozmrażania i przechowywania komórek leukemicznych Warunki wstępne:
Bardziej szczegółowo1. Lista publikacji wchodzących w skład rozprawy
1. Lista publikacji wchodzących w skład rozprawy a) Toma A, Widłak W, Vydra N (2012) Rola czynnika transkrypcyjnego HSF1 w procesie nowotworzenia. Postępy Biologii Komórki 39(2):269 288 b) Vydra N, Toma
Bardziej szczegółowoNukleotydy w układach biologicznych
Nukleotydy w układach biologicznych Schemat 1. Dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy Schemat 2. Dinukleotyd NADP + Dinukleotydy NAD +, NADP + i FAD uczestniczą w procesach biochemicznych, w trakcie których
Bardziej szczegółowoZasady diagnostyki laboratoryjnej u pacjenta otrzymującego lek Hemlibra Edyta Odnoczko
Zasady diagnostyki laboratoryjnej u pacjenta otrzymującego lek Hemlibra Edyta Odnoczko 23 marzec 2019r. HEMLIBRA = EMICIZUMAB (ACE 910) Działanie: naśladuje (mimics) in vitro oraz in vivo FVIIIa Nie wymaga
Bardziej szczegółowoWYBRANE ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE OSÓB LECZONYCH PRZECIWNOWOTWOROWO
WYBRANE ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE OSÓB LECZONYCH PRZECIWNOWOTWOROWO Ewa Lange, Jolanta Krusiec, Bronisława Tymolewska-Niebuda, Aleksandra Skrzypkowska Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i
Bardziej szczegółowoDoktorantka: Żaneta Lewandowska
Doktorantka: Żaneta Lewandowska Główny opiekun naukowy: Dr hab. Piotr Piszczek, prof. UMK Katedra Chemii Nieorganicznej i Koordynacyjnej, Wydział Chemii Dodatkowy opiekun naukowy: Prof. dr hab. Wiesław
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE / ABSTRACT
STRESZCZENIE / ABSTRACT Wstęp: Rtęć jest metalem o silnym działaniu neuro, nefro i hepatotoksycznym oraz zwiększającym ryzyko chorób układu krążenia. Pracownicy zatrudnieni w zakładach przemysłowych wykorzystujących
Bardziej szczegółowoKey words: etoposide, antioxidant enzyme activities, malondialdehyde,
Streszczenie Tworzenie reaktywnych form tlenu (RFT) w komórkach nowotworowych występuje podczas ekspozycji na leki przeciwnowotworowe takie jak: etopozyd, doksorubicyna, holoksan. Hodowlę prowadzono na
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoWPŁYW LIPIDÓW ŻÓŁTKA JAJA KURZEGO WZBOGACONEGO W IZOMERY SPRZĘŻONEGO KWASU LINOLOWEGO NA PROLIFERACJĘ KOMÓREK MCF-7
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2009, 4 (65), 55 61 ANETA KORONOWICZ 1, 1 JOANNA DULIŃSKA-LITEWKA 2, PAWEŁ PISULEWSKI 1, PIOTR LAIDLER 2 WPŁYW LIPIDÓW ŻÓŁTKA JAJA KURZEGO WZBOGACONEGO W IZOMERY SPRZĘŻONEGO
Bardziej szczegółowoJesiotry Dedicated to your performance. Jesiotry. Pasza tonąca. Stworzona dla RAS (Recirculating Aquaculture Systems) Pasza zrównoważona
Jesiotry 2017 Dedicated to your performance Pasza tonąca Stworzona dla RAS (Recirculating Aquaculture Systems) Pasza pływająca Pasza zrównoważona Pasza pół-pływająca Wybarwiająca Wolna od białek zwierzęcych
Bardziej szczegółowoOrthogen GmbH. Department of Radiology and Microtherapy University of Witten/Herdecke, Germany
Orthogen GmbH Biologiczne podstawy stosowania metody Irap IL-1 IL-1 IL-1Ra Podstawy działania Irap IL-1 Ra! TGF-β! PDGF! IGF! HGF! Przygotowywanie autologicznej kondycjonowanej surowicy (ACS) proces Irap
Bardziej szczegółowoGENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje testów Genodiet Test Genodiet składają się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki do poznania indywidualnych zasad zdrowia. Identyfikacja typu
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA MATEMATYCZNA
STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 2. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5.
Bardziej szczegółowodiagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej
diagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej Pracownia Markerów Nowotworowych Zakładu Patologii i Diagnostyki
Bardziej szczegółowo