Uniwersytet Medyczny. Ul. Mazowiecka 6/8; Łódź

Transkrypt

1 Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego Międzywydziałowa Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Ul. Mazowiecka 6/8; Łódź Prof. dr hab.n. med. Anna Gorąca Łódź, 31 październik 2016 r Międzywydziałowa Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Ul. Mazowiecka 6/8; Łódź Recenzja rozprawy doktorskiej " Wpływ kwasu alfa-liponowego na nieenzymatyczny układ antyoksydacyjny szczurów na diecie zawierającej utleniony olej roślinny" autorstwa Marcina Cichonia Tematyka rozprawy doktorskiej mgr Marcina Cichonia jest bardzo aktualna i wiąże się z przyjmowaniem tłuszczy jako wysokoenergetycznego składnika żywności. Wysoki poziom spożycia tłuszczu w diecie jak i niewłaściwy jego skład mogą być przyczyną chorób cywilizacyjnych takich jak: otyłość, zaburzenia układu krążenia, nowotwory jelita grubego i piersi, czy osłabienie układu odpornościowego. Otyłość powstała w wyniku wysokiego spożycia tłuszczu może być przyczyną wystąpienia nadciśnienia oraz zaburzeń metabo licznych takich jak: wzrost frakcji LDL cholesterolu, glukozy, insuliny, triacylgliceroli. Tłuszcze takie jak: fosfolipidy, czy cholesterol są istotnym strukturalnym składnikiem błon komórkowych. Na uwagę zasługuje skład kwasów tłuszczowych zawartych w diecie, szczególnie proporcja kwasów nasyconych do kwasów jedno- iwielonienasyconych. Wielonienasycone niezbędne kwasy tłuszczowe (WNNKT) szeregu n-3 i n-6 nie są syntetyzowane przez człowieka i muszą być dostarczane w diecie. Podstawowym kwasem z rodziny n-3 jest kwas a-linolenowy (C18:3), który jest prekursorem kwasu eikozapentaenowego (EPA) i dokozaheksanowego (DRA), a kwasem z rodziny n-6 jest kwas linolowy (C18:2)- prekursor kwasu arachidonowego. Kwasy EPA i DRA przyczyniają się m.in. do obniżenia czynników ryzyka chorób układu 1

2 sercowo-naczyniowego. Wysoki współczynnik chorób, w tym również nowotworów. omega-6/omega-3 promuje patogenezy wielu Ostatnie badania nad izomerami trans cis nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz sprzężonymi kwasami tłuszczowymi (CLA) wykazały, że izomer trans-lo i cis-12 redukowały lub zapobiegały otłuszczeniu, poprawiały insulinową oporność, hamowały rozwój komórek rakowych i zmniejszały stany zapalne. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe są podatne na procesy utleniania. Podczas utleniania lipidów zawierających wielonienasycone kwasy tłuszczowe, powstają rodniki lipidowe (nadtlenki lipidowe), które są zagrożeniem dla zdrowia człowieka. W produktach smażonych lub długo przechowywanych tłuszcze ulegają szybkiemu utlenieniu i produkty takie zawierają duże ilości wolnych rodników. Jednym ze skutecznych sposobów zapobiegania działania wolnych rodników jest stosowanie diety bogatej w substancje przeciwutleniające. Jedną z takich substancji jest kwas a.-liponowy. Kwas a.-li[onowy i jego zredukowana forma DHLA charakteryzują się silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi. Ze względu, że kwas a.-liponowy jest rozpuszczalny zarówno w wodzie jak i w tłuszczach wykazuje działanie biologiczne w całym organizmie. Mimo licznych badań doświadczalnych i klinicznych rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie nie jest całkowicie wyjaśniona. Przedstawiona mi do oceny praca jest bardzo dobrym opracowaniem, liczącym 56 stron, zawierającym 9 rycin/wykresów i 7 tabel. W pracy doktorant powołuje się na 139 pozycje literaturowe, których dobór nie budzi zastrzeżeń. Z pośród cytowanych pozycji 41 pochodzi z ostatnich 10 lat, co wskazuje na aktualność prowadzonych badań. Praca doktorska Pana Marcina Cichonia ma klasyczny układ. Rozpoczyna ją krótki wstęp, który stanowi znakomite wprowadzenie do tematyki badawczej rozprawy. Część Teoretyczna podzielona jest na 6 podrozdziałów i jest ona w swojej treści idealnie dobrana do całości rozprawy. Cele pracy są sformułowane prawidłowo. Doktorant założył zbadanie wpływu diety wysokotłuszczowej i kwasu 0.- liponowego na proces peroksydacji lipidów oraz stężenie wybranych wskaźników nieenzymatycznego układu antyoksydacyjnego (witamina A, E) 2

3 szczurów utrzymywanych na diecie wysokotłuszczowej, bogatej wolej roślinny poddany obróbce wysokotemperaturowej. Plan pracy badawczej jest dobrze zaprojektowany i konsekwentnie wykonany. Metody zastosowane w pracy; oznaczenie całkowitego potencjału antyoksydacyjnego (FRAP), oznaczenie stężenia grup sulthydrylowych, nadtlenków lipidowych, aldehydu malonowego oraz stężenia witaminy A i E wydają się być właściwe do rozwiązania problemu będącego przedmiotem rozprawy doktorskiej. Opis stosowanych metod jest jasny i dokładny, stwarzający możliwość powtórzenia opisywanych doświadczeń. Wyniki badań przedstawione są szczegółowo w formie opisowej oraz na 9 rycinach i w 7 tabelach. Istotnym wynikiem badań Doktoranta jest wykazanie, że szczury otrzymujące tylko utleniony olej rzepakowy miały większe stężenie nadtlenków lipidowych, większe stężenie aldehydu malonowego oraz większy całkowity potencjał antyoksydacyjny osocza (FRAP). Dodatek kwasu a-liponowego w dawce 10 i 50 mglkg do diety z utlenionym olejem roślinnym nieznacznie obniżył wartość FRAP w porównaniu do zwierząt otrzymujących sam olej utleniony (grupa OU). Proszę o dokładniejsze wyjaśnienie tego faktu. Kolejnym zagadnieniem analizowanym przez Doktoranta był wpływ diety wysokotłuszczowej na zawartość enzymówantyoksydacyjnych i stężenie grup sulthydrylowych w surowicy krwi. Autor wykazał, że dieta wysokotłuszczowa istotnie podwyższała stężenie ceruloplazminy i nieznacznie witaminy A, natomiast nie miała wpływu na stężenie witaminy E w surowicy krwi, a także istotnie obniżała stężenie grup sulthydrylowych. Dodanie kwasu a-liponowego w dawce 10 i 50 mg/kg do diety wysokotłuszczowej nie wpłynęło poziom witaminy A w porównaniu z grupą zwierząt otrzymujących sam olej utleniony. Natomiast kwas a-liponowy w dawce 10 mglkg dodany do diety wysokotłuszczowej istotnie zmniejszał stężenie witaminy E. Proszę o wyjaśnienie, dlaczego mniejsza dawka kwasu a-liponowego była bardziej aktywna w uwalnianiu witaminy E niż dawka większa. Ponadto Doktorant oznaczył zawartość grup sulthydrylowych w surowicy krwi zwierząt wykazał ich obniżenie po zastosowaniu diety wysokotłuszczowej i znaczący wzrost po dodaniu kwasu a-liponowego w dawce 10 i 50 mg/kg do diety wysokotłuszczowej, co świadczy o 3

4 zwiększonej aktywności antyoksydacyjnej surowicy po dodaniu kwasu a- liponowego. Taka liczba oznaczeń wydaje się być wystarczająca do oceny właściwości antyoksydacyjnej kwasu " a-liponowego dodanego do diety wysokotłuszczowej, choć doskonałym uzupełnieniem byłoby oznaczenie stężenia glutationu. Dyskusja, omawiająca uzyskane wyniki badań w kontekście danych piśmiennictwa jest mocną stroną prezentowanej rozprawy doktorskiej. Autor zaprezentował dużą wiedzę teoretyczną w zakresie realizowanej tematyki badawczej. Wyczerpująco i krytycznie przeanalizował swoje wyniki, porównując je z badaniami innych autorów. Pracę kończy rozdział Wnioski, w którym przedstawiono 7 głównych osiągnięć badawczych wynikających z przeprowadzonych badań. Doktorant wykazał, że dieta wysokotłuszczowa o dużej zawartości utlenionego oleju rzepakowego nasila proces peroksydacji lipidów i utlenienie grup sulfhydrylowych oraz zaburza profil nieenzymatycznego układu antyoksydacyjnego, co prowadzi do mobilizacji całkowitego układu antyoksydacyjnego, wzrostu stężenia ceruloplazminy i witaminy E. Dodanie kwasu a-liponowego (zwłaszcza 10 mg/kg) do diety wysokotłuszczowej powoduje hamowanie procesu peroksydacji lipidów, chroni grupy sulfhydrylowe przed utlenieniem, obniża stężenie witaminy E, natomiast nie wpływa na stężenie witaminy A w surowicy. Doktorant nie ustrzegł się jednak nieociągnięć i nielicznych błędów literowych, na stronie 9 doktorant pisze " następuje inicjacja makrofagów, co prowadzi do intensywnej lizy tkanki tłuszczowej mediowanej przez TNF-a". Zamiast "mediowanej" lepiej napisać "przekazywanej". W zdaniu na stronie 1 O "Stosowanie diet wysokotłuszczowych prowadzi także interferencji z czynnikami transkrypcyjnymi", słowo "interferencji" powinno być zmienione na "oddziaływanie". Kończąc przedstawioną mi do recenzji rozprawę oceniam wysoko. Praca jest interesująca, prezentuje dobry poziom merytoryczny i posiada dużą wartość aplikacyjną. Uzyskane wyniki i wykonane analizy stanowią oryginalny wkład Doktoranta i Jego Promotora w badaniach nad korzystnym działaniem kwasu a-lipo nowego dodawanego do diety wysokotłuszczowej. 4

5 Podsumowując, rozprawa doktorska Pana Marcina Cichonia ma wszelkie cechy rozprawy naukowej. Uzyskane dane mają dużą wartość poznawczą, są wynikiem dobrze zaplanowanych i konsekwentnie realizowanych doświadczeń. Zatem, "Rozprawa doktorska spełnia warunki określone w art. 134 i 15 Ustawy o ust. l ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595, z późno zm.)". Wnoszę do Wysokiej Rady Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu o dopuszczenie mgr Marcina Cichonia do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Q Y1 V1Dv G;o~COt Prof. dr hab. n. med. Anna Gorąca s