Wpływ obsady roślin na wysokość i jakość plonowania kukurydzy

Transkrypt

1 Wpływ obsady roślin na wysokość i jakość plonowania kukurydzy Wpływ obsady roślin na wysokość i jakość plonowania kukurydzy Wysokość i jakość uzyskiwanych plonów zależy zarówno od warunków glebowo-klimatycznych, w których prowadzona jest produkcja rolna, jak i wszelkich działań podejmowanych przez rolnika. Obecnie coraz bardziej oczywiste staje się, iż staranna agrotechnika może mieć równie istotny wpływ na końcowy wynik produkcyjny jak wybór samej odmiany. Poprawiając zatem jakość wykonywanych zabiegów uprawowych oraz dokonując lepszych decyzji w tym zakresie można zwiększyć poziom plonowania dotychczas uprawianych odmian. W przypadku kukurydzy jednym z najważniejszych czynników technologii produkcji decydującym o wysokości plonowania jest właściwie dobrana ilość wysiewu nasion oraz związana z nią optymalna obsada roślin. Niestety jednak wielu rolników nie przykłada należytej uwagi do tego aspektu agrotechniki. A jest to bardzo ważne, ponieważ przy nieodpowiednim zagęszczeniu roślin nawet najlepsza odmiana nie ujawni pełni swoich możliwości. Nie ma niestety jednej uniwersalnej obsady roślin kukurydzy gwarantującej uzyskanie maksymalnie wysokiego plonu w każdych warunkach, a zastosowanie niewłaściwej ilości wysiewu może spowodować pogorszenie kondycji roślin i istotne obniżenie wysokości plonu. Zbyt niska obsada roślin Przy zbyt niskiej obsadzie roślin, czyli w warunkach braku lub niskiej konkurencji o światło, wodę i składniki pokarmowe, kukurydza wykształca kolby o dużych rozmiarach, lecz w związku z ograniczoną ich liczbą na jednostce powierzchni plon zwykle nie jest wysoki (następuje strata pewnej części plonu teoretycznie możliwego do uzyskania przy wyższej obsadzie roślin). Rośliny nie osiągają dużych rozmiarów i często wytwarzają po dwie kolby. Warunki fitosanitarne w łanie są najczęściej dobre, co ma bezpośredni związek z dobrym jego przewietrzeniem. Wraz ze wzrostem zagęszczenia roślin obserwuje się redukcję liczby rzędów w kolbie, redukcję liczby ziaren w rzędzie oraz obniżenie masy tysiąca ziaren. Większa ilość roślin na tej samej powierzchni oznacza większy poziom stresu dla roślin, jednakże różne odmiany mogą reagować na warunki stresowe w różny sposób niektóre tolerują je lepiej, inne gorzej. W stosunku do zbyt niskiej obsady, zwiększa się poziom plonowania. Zmianie ulegają również niektóre cechy morfologiczne i jakościowe kukurydzy, takie jak wysokość roślin i wysokość osadzenia kolby, efekt Stay-Green Monsanto nie ponosi żadnej odpowiedzialności za takie informacje. Informacje te nie stanowią części umowy z Monsanto, chyba że określono inaczej na piśmie. 1

2 i inne. Przy zbyt wysokiej obsadzie roślin obserwuje się załamanie krzywej plonowania i jego widoczny spadek. Kolby są mniejsze i słabiej zaziarnione. Wprawdzie liczba kolb na jednostce powierzchni jest wysoka, ale nie rekompensuje to mniejszego ich rozmiaru i słabszego zaziarnienia. Z reguły pojawiają się też problemy niezauważalne przy mniejszym zagęszczeniu roślin, takie jak zwiększone wyleganie łodygowe i korzeniowe. Często następuje również pogorszenie warunków fitosanitarnych w łanie i zwiększone porażenie patogenami wywołującymi choroby grzybowe. Poziom stresu dla roślin jest wówczas zbyt wysoki. Optymalna obsada Optymalna obsada roślin kukurydzy, przy której uzyskują one maksymalny poziom plonowania zależy od wielu różnych czynników. Jednym z nich jest zróżnicowanie odmianowe. Każda odmiana jest na swój sposób inna i niepowtarzalna. Mieszańce różniące się wczesnością, budową morfologiczną i kierunkiem użytkowania często różnią się również tolerancją na zagęszczenie roślin. Odmiany wczesne, które z reguły posiadają mniejszą biomasę niż odmiany późniejsze, uzyskują najwyższe plony ziarna przy wysokich obsadach (około 90 tys. roślin/ha), podczas gdy mieszańce późniejsze osiągają najwyższe wydajności już przy tys. roślin/ha. Odmiany o kolbach typu flex Odmiany o kolbach typu flex utrzymują wysoki poziom plonowania w dosyć szerokim zakresie zagęszczenia roślin (±10-20% w stosunku do optymalnej obsady). Charakteryzują się one znacznymi zdolnościami kompensacyjnymi, co oznacza iż w razie wystąpienia niekorzystnych warunków uprawowych mieszańce te odpowiednio dostosują rozmiar kolby do danej sytuacji i mimo wszystko uzyskają wysoki, jak na te warunki, plon. Przykładem takiej właśnie odmiany jest przeznaczony do uprawy na ziarno średniopóźny mieszaniec DKC3787 (FAO 270) o rekordowo wysokim poziomie i znakomitej stabilności plonowania na różnych typach gleb. Odmiany o kolbach fix Odmiany o kolbach typu fix (zawsze w pełni zaziarnionych) są jakby zaprogramowane na względnie stały rozmiar bez względu na warunki, czyli budują one plon odpowiednią liczbą sztuk na jednostce powierzchni. Oznacza to, iż w ich przypadku obsada musi być dobrze dobrana. W sytuacji istotnie obniżonej liczby roślin osiągają one nieco niższe plony niż byłoby to możliwe w warunkach optymalnych. Z drugiej jednak strony w warunkach uprawy na dobrych stanowiskach można zwiększyć ich ilość wysiewu i przez to uzyskać większy plon. Kierunek użytkowania Kolejnym ważnym czynnikiem decydującym o zalecanej ilości wysiewanych nasion jest kierunek użytkowania kukurydzy. Odmiany przeznaczone do zbioru na ziarno wysiewa się w mniejszym zagęszczeniu niż odmiany wykorzystywane do produkcji kiszonki. Dąży sie w ten sposób do jak największego udziału kolb i ziarna w plonie całkowitym, plon świeżej masy jest nieistotny. Chodzi również o wczesne kwitnienie i dojrzewanie oraz niską wilgotność ziarna w czasie zbioru. Z kolei w przypadku odmian przeznaczonych do zbioru na kiszonkę najważniejszy jest plon ogólny świeżej masy. Wysoką produkcję biomasy uzyskuje się poprzez zwiększenie ilości wysiewu nasion (większa obsada docelowa roślin) oraz późniejszy termin siewu. W praktyce wielu rolników stosuje jednak zbyt wysokie zagęszczenie dla kukurydzy uprawianej na kiszonkę. Otrzymują wprawdzie w ten sposób wysoki plon świeżej masy, lecz pogorszeniu ulega koncentracja energii (udział ziarna w plonie całkowitym). Na przykład uprawiając średniowczesną odmianę DKC3350 (FAO 250) z przeznaczeniem na ziarno powinniśmy, w zależności od stanowiska, zapewnić jej obsadę w przedziale tys. roślin/ha, natomiast przy zbiorze na kiszonkę zalecane Monsanto nie ponosi żadnej odpowiedzialności za takie informacje. Informacje te nie stanowią części umowy z Monsanto, chyba że określono inaczej na piśmie. 2

3 zagęszczenie dla tej samej odmiany to tys. roślin/ha. Zasobność gleb Jeszcze innym czynnikiem wpływającym na optymalną obsadę roślin kukurydzy jest zasobność gleby w składniki pokarmowe i wodę. Uprawiając daną odmianę na glebie żyznej o wysokiej zawartości próchnicy, składników pokarmowych i wysokiej pojemności wodnej możemy zastosować wyższe zagęszczenie roślin niż na glebie lekkiej, przepuszczalnej, mniej zasobnej i przesuszonej. Wynika to z faktu istotnie różnego potencjału plonotwórczego wspomnianych stanowisk. Na glebach słabszych nie ma sensu nadmiernie zagęszczać roślin, ponieważ ograniczone zasoby wody i składników pokarmowych nie będą wystarczające do uzyskania wysokiego plonu przez zwiększoną liczbę roślin na jednostce powierzchni. W tym przypadku obniżamy nieco gęstość (np. hodowca odmiany DKC3972 w tych warunkach zaleca dla niej 75 tys. roślin/ha). Natomiast na glebach lepszych zwiększenie obsady roślin prowadzi do bardziej racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych, czyli do maksymalizacji plonu, dlatego w tej sytuacji zwiększamy zagęszczenie (dla DKC tys. roślin/ha). Aby więc w pełni wykorzystać potencjał plonotwórczy nowoczesnych odmian mieszańcowych należy przestrzegać optymalnych zaleceń agrotechnicznych opracowywanych przez hodowców i przedstawicieli firm nasiennych. Czynniki dodatkowe Oprócz czynników związanych ze zróżnicowaniem odmianowym, kierunkiem użytkowania oraz potencjałem plonotwórczym stanowiska, istnieje również pewna grupa czynników dodatkowych, których wpływ na docelową obsadę roślin jest również istotny. Chodzi między innymi o zadbanie o dobry stan techniczny siewnika. Nie na wiele zda się wybór najlepszej w danych warunkach ilości wysiewu nasion i głębokości ich umieszczenia jeżeli nasz siewnik nie będzie w stanie osiągnąć lub utrzymać tych parametrów w czasie pracy. Wprawdzie jakość tych maszyn w Polsce ulega ciągłej poprawie, ale nadal na wielu plantacjach można zaobserwować problemy z równomiernością rozmieszczenia nasion w rzędzie, które są źródłem dodatkowego stresu dla roślin (konkurencja o światło, wodę i składniki pokarmowe). Inną kwestią jest sposób przygotowania gleby do siewu. Jeżeli uprawa przedsiewna będzie przeprowadzona w sposób niestaranny i powierzchnia pola nie będzie równa, może dojść do sytuacji w której nasiona zostaną umieszczone na różnej głębokości lub nawet część z nich może znajdować się na powierzchni gleby, co z pewnością przyczyni się do pogorszenia jakościowego i ilościowego wschodów. Termin siewu Najbardziej optymalnym terminem siewu kukurydzy jest moment, gdy temperatura gleby na głębokości siewu nasion wynosi około 8 C. W warunkach klimatycznych Polski termin ten przypada zazwyczaj na okres od około 15 kwietnia do około 5 maja i dodatkowo zależy również od rodzaju i sposobu zagospodarowania plonu. Aby jak najlepiej wykorzystać wilgoć zgromadzoną w glebie po zimie, wielu rolników decyduje się na wcześniejsze siewy. Dzięki temu chcą oni uzyskać dobre wschody oraz szybki i równomierny rozwój początkowy roślin. Nie zawsze się to jednak udaje, ponieważ zbyt niska temperatura gleby spowalnia kiełkowanie nasion i przyczynia się do słabszych i mniej wyrównanych wschodów roślin, czyli do efektu odwrotnego do zamierzonego. Dlatego też w przypadku siewów przyspieszonych często można spotkać się z zaleceniami zwiększenia o kilka procent ilości wysiewanych nasion w stosunku do terminu optymalnego. A zatem pomimo bardziej lub mniej świadomych decyzji o stosowanej ilości wysiewu nasion, faktyczna obsada roślin może się znacznie różnić od naszych założeń i dlatego warto przemyśleć to zagadnienie w szerszym kontekście. Monsanto nie ponosi żadnej odpowiedzialności za takie informacje. Informacje te nie stanowią części umowy z Monsanto, chyba że określono inaczej na piśmie. 3

4 Najważniejszym zabiegiem uprawowym w kukurydzy jest siew nasion. Staranność ich rozmieszczenia w glebie i właściwa odsada roślin w dużym stopniu decydują o potencjale plonowania uprawy. Optymalne zagęszczenie zależy od wielu różnych czynników i dlatego nie zawsze podejmowane decyzje są trafione. Warto więc zaufać szczegółowym zaleceniom uprawowym pochodzącym od firm nasiennych i wybierać do uprawy te odmiany, którzy hodowcy testuje je w doświadczeniach agrotechnicznych. Monsanto nie ponosi żadnej odpowiedzialności za takie informacje. Informacje te nie stanowią części umowy z Monsanto, chyba że określono inaczej na piśmie. 4

5 Monsanto nie ponosi żadnej odpowiedzialności za takie informacje. Informacje te nie stanowią części umowy z Monsanto, chyba że określono inaczej na piśmie. 5