Izba Rozliczeniowa. Nowy system gwarantowania Koncepcja. wersja r.

Transkrypt

1 Izba Rozliczeniowa Nowy system gwarantowania Koncepcja wersja r.

2 Spis treści Spis treści Zmiana organizacji systemu gwarantowania dlaczego? Filozofia nowego rozwiązania Elementy metodologii SPAN Wyrównanie do rynku Funduszu rozliczeniowy Rozwiązania dla uczestników Rozwój systemu

3 1 Zmiana organizacji systemu gwarantowania dlaczego? Aktualny system gwarantowania transakcji kasowych zawieranych na rynku regulowanym ma historię rozpoczynającą się wraz z początkiem notowań akcji na GPW w 1991r. a dla transakcji terminowych wraz z rozpoczęciem notowań kontraktów na indeks WIG20 w 1998r. Na przestrzeni lat nigdy nie zaistniała konieczność użycia środków wniesionych do systemu gwarantowania, niemniej sporadycznie ale z rosnącą częstotliwością występowały sytuacje, które wskazywały na niedostatki wykorzystywanej metodologii. Stosowana obecnie metoda gwarantowania rozliczeń jest stosunkowo bezpieczna i zapewnia, co ważne, terminowe rozliczenie sesji nawet w przypadku niewypłacalności uczestnika o największej ekspozycji kredytowej w danym dniu. Wprowadzenie nowego systemu gwarantowania podniesie jeszcze bardziej bezpieczeństwo rozliczeń poprzez zwiększenie adekwatności wymogów depozytowych do generowanego ryzyka, wprowadzenie zabezpieczeń w formie indywidualnych, jednolite podejście do zarządzania ryzykiem w ramach rynków należących do tego samego kompleksu giełdowego. KDPW mając na uwadze, że kosmetyczne zmiany regulacji nie są w stanie nadążyć za dynamicznie rozwijającym się otoczeniem rynkowym, postanowiło poddać rekonstrukcji koncepcję systemu gwarantowania tak, aby jak najbardziej odpowiadał aktualnym standardom stosowanych przez największe izby rozliczeniowe na świecie. W tym celu podjęto decyzję o wdrożeniu systemu gwarantowania opartego o metodologię SPAN, stworzoną i rozwijaną przez Chicago Mercantile Exchange, Inc. Metodologia SPAN wykorzystywana jest jako narzędzie do obliczania wymagań depozytowych przez szereg instytucji rozliczeniowych na świecie. W Europie w bardzo zbliżonej formie zaimplementowana została w systemie zarządzania ryzykiem przez LCH.Clearnet S.A. Zaletą metodologii SPAN jest fakt, że jest metodologią uniwersalną, tzn. umożliwia szacowanie ryzyka zarówno transakcji kasowych i terminowych oraz wyznaczanie na ich bazie wpłat do funduszu rozliczeniowego. Metodologia SPAN poprzez kompletny opis ryzyka umożliwia znacznie bardziej precyzyjny pomiar ryzyka niż metodologia stosowana obecnie, co podniesie poziom bezpieczeństwa i uatrakcyjni prowadzenie działalności na naszym rynku uczestnikom i inwestorom. Istotną wartością dodaną wprowadzenia pełnej metodologii SPAN jest uczynienie polskiego rynku o wiele bardziej transparentnego, z punktu widzenia stosowanych metod zarządzania ryzykiem, dla dużych inwestorów z zewnątrz, dla których metodologia SPAN jest rozpoznawalnym standardem. Wdrożenie nowego systemu zarządzania ryzykiem rozliczeniowym na podstawie metodologii SPAN będzie wymagało zmian w systemie informatycznym KDPW oraz w systemach uczestników KDPW. Zmiany te dotyczyć będą wewnętrznych funkcji systemów i zakresu informacyjnego baz danych oraz interfejsów pomiędzy systemami (struktur i zakresu informacyjnego komunikatów). 3

4 2 Filozofia nowego rozwiązania 2.1 Struktura i mechanizm systemu gwarantowania W nowym systemie gwarantowania - giełdy z których transakcje gwarantowane są przez KDPW mogą być łączone w tzw. kompleksy dla których ryzyko może być szacowane łącznie. Dla każdego kompleksu giełd (obejmującego rynek transakcji kasowych jaki i rynek transakcji terminowych) występują 2 poziomy gwarantowania: 1 Depozyty zabezpieczające wraz z mechanizmem wyrównania do rynku 2 Fundusz rozliczeniowy W przypadku rozpoczęcia wykonywania przez KDPW funkcji rozliczeniowych i gwarancyjnych dla kolejnej spółki prowadzącej platformę obrotu, KDPW może zadecydować o dołączeniu tej giełdy do istniejącego kompleksu lub utworzeniu dla niej osobnego systemu gwarantowania. Przy podjęciu stosownej decyzji KDPW będzie uwzględniało jednorodność zbiorów uczestników działających na obu giełdach oraz specyfiki poszczególnych giełd. Aktualnie planujemy, że w jednym kompleksie znajdą się GPW, CeTO. W wypadku konieczności skorzystania ze środków zgromadzonych w systemie gwarantowania w celu przywrócenia płynności rozliczeń, będą one wykorzystywane w następującym porządku: 1 Depozyty zabezpieczające wniesione przez danego uczestnika rozliczającego 2 Wpłata do właściwego funduszu rozliczeniowego wniesiona przez danego uczestnika rozliczającego 3 Wpłata do pozostałych funduszy rozliczeniowych wniesiona przez danego uczestnika rozliczającego 4 Wpłaty pozostałych uczestników rozliczających do właściwego funduszu rozliczeniowego Dodatkowo KDPW rozważy zakup polisy ubezpieczeniowej od ryzyka rozliczeniowego i wydzielenie części kapitałów własnych, zawarcie umowy o dostęp do specjalnej linii kredytowej Depozyty zabezpieczające i mechanizm wyrównania do rynku Depozyty zabezpieczające służą zabezpieczeniu ryzyka zmiany ceny instrumentów będących przedmiotem transakcji gwarantowanych, za których rozliczenie odpowiada dany uczestnik rozliczający, w ustalonym horyzoncie czasu (jedno- lub dwudniowym). W obecnym systemie gwarantowania depozyty zabezpieczające funkcjonują tylko na rynku instrumentów pochodnych. W nowym systemie będą one stosowane również dla gwarantowanych transakcji z rynku kasowego. Wprowadzenie wymagań depozytowych dla instrumentów rynku kasowego jest zmianą o zasadniczym znaczeniu. Zmiana ta jest ściśle powiązana z wyznaczeniem nieco innych zadań dla funduszu rozliczeniowego. Do tej pory to właśnie fundusz rozliczeniowy gromadził zasoby, które mogłyby zostać wykorzystane solidarnie w przypadku niewypłacalności uczestnika rozliczającego. Wg założeń nowego systemu gwarantowania 4

5 zasadniczy ciężar zabezpieczeń będzie przeniesiony na depozyty zabezpieczające wnoszone do KDPW przez poszczególnych uczestników rozliczających, które będą mogły być wykorzystane tylko w wypadku niewypłacalności uczestnika który je wniósł, zgodnie z zasadą, że uczestnik rozliczający wnosi depozyt na zabezpieczenie rozliczenia pozycji zarejestrowanych na jego koncie. System dokonuje pomiaru ryzyka dla rynku transakcji kasowych i terminowych w oparciu o metodologię SPAN. Efektem pomiaru ryzyka jest określenie wymagań depozytowych, czyli wartości zabezpieczeń, jakie musi posiadać każdy z uczestników rozliczających na pokrycie ekspozycji wynikającej z zawartych transakcji, za których rozliczenie odpowiada. Zadaniem depozytów zabezpieczających jest zabezpieczenie ryzyka w zdefiniowanym horyzoncie czasu przy założeniu realizacji normalnych warunków rynkowych (w praktyce normalne warunki rynkowe definiowane są za pomocą parametrów ryzyka obliczonych ze znaczącą wartością współczynnika ufności). Aby to było możliwe musi zostać wbudowany mechanizm wyrównania do rynku, który umożliwia redukcję ryzyka do horyzontu 1- dniowego. Jak już wspomniano mechanizm obliczania wymagań depozytowych i wyrównania do rynku obejmuje wszystkie pozycje z rynku kasowego i terminowego znajdujące się w fazie rozliczeń. Za pozycję nierozliczoną na rynku kasowym uważana jest każda zawarta za pośrednictwem systemu giełdowego transakcja, która nie została jeszcze rozliczona w KDPW. Zatem np. dla obligacji są to wszystkie transakcje od T do T+2 a dla akcji od T do T+3 (do momentu rozliczenia). Z definicji, każda pozycja w instrumencie pochodnym jest traktowana jako nierozliczona do momentu jej ostatecznego rozliczenia. Pewne elementy metodologii SPAN są przez KDPW stosowane dla rynku terminowego. Jest to analiza ryzyka wg szesnastu hipotetycznych scenariuszy rynkowych która jest wykorzystywana do obliczania wymogów z tytułu depozytów zabezpieczających. Wprowadzenie pozostałych elementów metodologii (np. depozytu za spread kalendarzowy, kredytu za spread międzyklasowy) uczyni ją bardziej spójną i zgodną ze standardem Fundusz rozliczeniowy Fundusz rozliczeniowy prowadzony dla danego kompleksu giełd jest funduszem wzajemnego gwarantowania. Uogólniając można stwierdzić, że podstawą dla określenia wartości funduszu jest największa, spośród wszystkich uczestników rozliczających, różnica pomiędzy wartością depozytów zabezpieczających obliczonych przy pomocy stresstestowego zestawu parametrów ryzyka a wartością depozytów zabezpieczających obliczonych dla warunków normalnych. Stress-testowy zestaw parametrów ryzyka służy opisaniu ryzyka, występującego ze znacznie mniejszą częstością ale prawdopodobnego. Wg nowej filozofii systemu gwarantowania fundusz rozliczeniowy jest więc jedynie dodatkowym zasobem, który może zostać użyty tylko wówczas, gdy środki zgromadzone w depozytach zabezpieczających okażą się niewystarczające. Dotychczasowy fundusz rozliczeniowy dla rynku transakcji kasowych, który jest obecnie jedynym komponentem systemu gwarantowania dla rynku kasowego stanie się w nowym systemie dodatkowym filarem, gwarantującym rozliczenie transakcji nawet w ekstremalnych, lecz mogących się zdarzyć warunkach rynkowych. Odmiennie jednak niż depozyty fundusz będzie oparty tak jak obecnie na zasadzie solidarnej odpowiedzialności, 5

6 z tym zastrzeżeniem że będzie jedynie domykał ryzyko nie pokryte indywidualnymi depozytami zabezpieczającymi. Odmiennie niż ma to miejsce aktualnie, KDPW będzie prowadzić jeden fundusz rozliczeniowy obejmujący transakcje gwarantowane zawierane w ramach tego samego kompleksu giełdowego (obejmującego kilka giełd/ rynków). 2.2 Kontrola rozliczenia sesji giełdowej Na koniec dnia rozliczeniowego KDPW generuje raport o naliczonych właściwych depozytach zabezpieczających oraz wyrównaniu do rynku (aktualnie wyrównanie do rynku występuje wyłącznie dla kontraktów terminowych pod postacią codziennych rozrachunkach rynkowych CRR). Suma powyższych jest zobowiązaniem uczestnika, które musi zostać uregulowane przez uczestnika przed rozpoczęciem sesji giełdowej w dniu następnym. 2.3 Monitoring sesji giełdowej KPDW prowadzi monitoring aktualnej ekspozycji uczestnika rozliczającego w czasie rzeczywistym w ciągu dnia sesyjnego. Powyższe polega na ciągłym obliczaniu zobowiązań uczestników rozliczających z tytułu depozytów zabezpieczających i wyrównania do rynku, obejmujących rynek kasowy i terminowy przy zastosowaniu zestawu bieżących cen rynkowych i parametrów ryzyka. Każdy uczestnik dysponuje określonym limitem transakcyjnym ustalanym na podstawie wniesionych zabezpieczeń, którego wykorzystanie jest na bieżąco monitorowane. W przypadku przekroczenia limitu uczestnik rozliczający zobowiązany jest do niezwłocznego uzupełnienia wartości zabezpieczeń w KDPW. Nie zastosowanie się do powyższego może spowodować zablokowanie możliwości zawierania transakcji przez uczestnika rozliczającego na giełdzie. Uczestnik rozliczający jest informowany o aktualnym stopniu wykorzystania limitu specjalnymi komunikatami dystrybuowanymi drogą elektroniczną. O przekroczeniu 90, 95 i 100% progu wykorzystania limitu uczestnik rozliczający informowany jest również telefonicznie. 6

7 3 Elementy metodologii SPAN 3.1 Rynek transakcji kasowych Poziom obliczeń Najniższym poziomem, na którym wykonywane są obliczenia wymagań depozytowych jest poziom klasy płynności w portfelu. Portfel na rynku transakcji kasowych jest zbiorem pozycji znajdujących się w cyklu rozliczenia (transakcje już zawarte za pośrednictwem systemu giełdowego, ale jeszcze nie rozliczone w KDPW), wyróżnionych poprzez to samo konto podmiotowe Przypisanie do klas płynności/duracji Obliczenia ryzyka poprzedzone są przyporządkowaniem wszystkich akcji (i innych kasowych papierów wartościowych za wyjątkiem instrumentów stopy procentowej) do klas płynności a obligacji do klas duracji. Algorytm przypisujący akcje do danej klasy płynności bierze pod uwagę średnią płynność i rodzaj instrumentu. Każda obligacja jest przypisywana do klasy duracji na podstawie wartości wskaźnika modified duration oraz ratingu. Wskaźnik modified duration określa wrażliwość ceny obligacji na zmianę stopy procentowej i jest on obliczany przy uwzględnieniu ceny rynkowej i parametrów danej obligacji (czasu do wygaśnięcia, wartości kuponu, itp.) Przypisanie instrumentów do klas ma na celu podział instrumentów na grupy zbliżone pod względem ryzyka, dla których KDPW określa wspólne parametry do obliczania wymagań z tytułu depozytów zabezpieczających. Przypisanie jest wykonywane automatycznie na koniec dnia. KDPW ma prawo zmienić przypisanie biorąc pod uwagę charakterystykę ryzyka danego instrumentu. KDPW informuje o przypisaniu poszczególnych instrumentów do klas płynności i klas duracji Obliczanie depozytu dla portfela Wartość depozytów zabezpieczających dla portfela jest sumą depozytów pokrywających ryzyka cząstkowe w poszczególnych klasach płynności/duracji w danym portfelu zdefiniowanych jako: - Ryzyko rynkowe - Ryzyko specyficzne - Ryzyko spreadu wewnątrz klasy Obliczony w powyższy sposób depozyt zabezpieczający jest pomniejszany o przyznany kredyt dla przeciwstawnych pozycji w różnych klasach Ryzyko rynkowe Ryzyko rynkowe wyraża ryzyko zmiany ceny instrumentów w danej klasie płynności (lub przesunięcia krzywej dochodowości w danej klasie duracji). Obliczenia depozytu na pokrycie ryzyka rynkowego wykonuje się z wykorzystaniem parametru ryzyka rynkowego określonego przez KDPW. Wartość ryzyka rynkowego w danej klasie oblicza się jako iloczyn odpowiedniego parametru ryzyka i wartości bezwzględnej z różnicy pomiędzy wartością pozycji kupna i pozycji sprzedaży, obliczonych z uwzględnieniem aktualnych cen rynkowych. 7

8 Ryzyko specyficzne Ryzyko specyficzne uwzględnia ryzyko związane z możliwością odmiennej, od założonej dla danej klasy płynności lub duracji, zmienności ceny danego instrumentu, związanej z jego indywidualną charakterystyką. Obliczenia depozytu na pokrycie ryzyka specyficznego wykonuje się z wykorzystaniem parametru ryzyka specyficznego określonego przez KDPW. Wartość ryzyka specyficznego w danej klasie oblicza się jako iloczyn odpowiedniego parametru ryzyka i sumy wartości pozycji kupna i pozycji sprzedaży, obliczonych z uwzględnieniem aktualnych cen rynkowych Depozyt za spread wewnątrz klasy Depozyt za spread wewnątrz klasy obliczany jest w celu zabezpieczenia ryzyka nierównomiernego przesunięcia krzywej dochodowości w danej klasie duracji. Depozyt ten jest więc wykorzystywany tylko w celu obliczenia ryzyka dla obligacji. Obliczenia depozytu wykonuje się z wykorzystaniem parametru depozytu za spread wewnątrz klasy określonego przez KDPW i tabeli spreadów wewnątrzklasowych. Tabela spreadów wewnątrzklasowych definiuje tzw. poziomy wewnątrz klasy, dla których obliczany jest depozyt za spread wewnątrzklasowy. Tabela spreadów zawiera również informacje o kolejności formowania spreadów Kredyt za spread pomiędzy klasami Kredyt za spread pomiędzy klasami pozwala zmniejszyć wymaganie depozytowe na portfel poprzez uwzględnienie istnienia korelacji pomiędzy różnymi klasami płynności/duracji. Obliczenia kredytu wykonuje się z wykorzystaniem parametru współczynnika kredytowego oraz tabeli spreadów międzyklasowych określonych przez KDPW. Tabela spreadów międzyklasowych definiuje pary pozycji z różnych klas, dla których może być przyznany kredyt. Tabela spreadów zawiera również informacje o kolejności formowania spreadów Obliczanie depozytu dla uczestnika rozliczającego Wymagany depozyt zabezpieczający dla danego uczestnika rozliczającego będzie równy sumie depozytów zabezpieczających obliczonych dla wszystkich portfeli uczestnika rozliczającego. 3.2 Rynek terminowy Poziom obliczeń Najniższym poziomem obliczeń jest poziom klasy w portfelu. Portfel jest określony jako zbiór pozycji zapisanych na koncie podmiotowym za którego rozliczenie odpowiedzialny jest dany uczestnik rozliczający. Klasa instrumentów to zbiór instrumentów pochodnych opartych na tym samym instrumencie bazowym. 8

9 3.2.2 Obliczanie depozytu na portfel Ostateczne wymaganie depozytowe jest szacowane na podstawie następujących obliczeń cząstkowych: - depozytu za ryzyko scenariusza - depozytu za spread wewnątrz klasy - depozytu za dostawę - kredytu za spread pomiędzy klasami - minimalnego depozytu za pozycje krótkie w opcjach Depozyt za ryzyko scenariusza (scanning risk) Obliczanie depozytów zabezpieczających przy użyciu metodologii SPAN dla instrumentów pochodnych oparte jest na wyznaczaniu spadku/wzrostu wartości portfela przy założeniu realizacji określonego scenariusza rynkowego opisanego zmianą ceny i zmienności. Scenariusze ryzyka uwzględniają wpływ: Zmiany ceny instrumentu bazowego Zmiany zmienności instrumentu bazowego Zmiany ceny opcji wywołanej zmianą czasu do wygaśnięcia Depozyt za spread wewnątrz klasy (inter-month spread charge) W procesie wyznaczania wartości depozytu za ryzyko scenariusza zakłada się, że ceny terminowe w ramach danej klasy instrumentów charakteryzują się doskonałą korelacją. W rzeczywistości tak nie jest. Konieczne zatem jest obliczanie specjalnego depozytu, który zakłada możliwość ukształtowania się na rynku innej korelacji cen terminowych. Obliczenia depozytu za spread wewnątrz klasy jest wykonywane z wykorzystaniem tabeli spreadów i parametru depozytu za spread wewnątrz klasy określonych przez KDPW Depozyt za dostawę (delivery charge) Depozyt zabezpieczający dostawę służy zabezpieczeniu dodatkowego ryzyka związanego z rozliczeniem transakcji poprzez fizyczną dostawę instrumentu bazowego. Depozyt ten może być także wykorzystany dla pozycji spreadowych rozliczanych pieniężnie o różnych terminach wygaśnięcia, dla których jedna noga jest bliska terminu wygaśnięcia. Wówczas depozyt ten zapewnia dodatkowe zabezpieczenia w sytuacji odkrycia pozycji w pozostałych nogach spreadu. Metodologia SPAN wyróżnia 2 rodzaje depozytu zabezpieczającego dostawę: Depozyt naliczany na pozycje będące w spreadzie z innymi pozycjami Depozyt zabezpieczający naliczany na pozycje niezabezpieczone Przy obliczaniu depozytu zabezpieczającego dostawę nie są uwzględniane pozycje, w stosunku do których dokonano blokady instrumentu bazowego na koncie dostawy uczestnika. 9

10 Obliczenia depozytu za dostawę wykonuje się z wykorzystaniem tabeli spreadów i parametru ryzyka określonych przez KDPW Kredyt za spread pomiędzy klasami (inter commodity spread credit) Ponieważ pomiędzy klasami instrumentów mogą występować względnie trwałe korelacje, to dla niektórych par pozycji z różnych klas może być przyznany kredyt. Posiadanie przeciwstawnych pozycji w tych klasach może przyczynić się do redukcji ryzyka całego portfela. Obliczenia kredytu za pozycje rozliczane poprzez dostawę będzie wykonywane z wykorzystaniem tabeli spreadów i parametru współczynnika kredytowego określonych przez KDPW Minimalny depozyt za pozycję krótką w opcji (short option minimum) Portfele z pozycjami krótkimi w opcjach zawierają pewne ryzyko rezydualne. Depozyt ten sprawia, że wymagany depozyt zabezpieczający nie może być niższy niż pewien określony przez KDPW limit. Obliczenie minimalnego depozytu dla portfela zawierającego opcje odbywają się z uwzględnieniem tego limitu Obliczanie depozytu na uczestnika rozliczającego Wymagany depozyt zabezpieczający dla danego uczestnika rozliczającego jest równy sumie depozytów zabezpieczających obliczonych dla wszystkich portfeli uczestnika rozliczającego. 10

11 4 Wyrównanie do rynku Rynek kasowy W stosunku do wszystkich pozycji na rynku kasowym będących w cyklu rozliczenia oraz kontraktów terminowych obliczane jest wyrównanie do rynku. Wyrównanie do rynku dla transakcji kasowych jest obliczane jako różnica pomiędzy wartością pozycji w cyklu rozliczenia rewaluowaną do rynku a wartością zawartej transakcji. Ujemna wartość wyrównania do rynku dla danego portfela musi zostać pokryta zabezpieczeniami wniesionymi do KDPW, tak jak ma to miejsce w przypadku depozytów zabezpieczających. Wartość wyrównania do rynku jest przeliczana w KDPW w systemie ciągłym w oparciu o aktualne ceny referencyjne. Wartość wyrównania do rynku nie podlega rozliczaniu pomiędzy uczestnikami, stanowi ona jedynie wymaganie depozytowe. Wartość wymaganego do pokrycia wyrównania do rynku WR od uczestnika rozliczającego jest sumą ujemnych wyrównań do rynku (uwzględniana jest tylko strata) dla wszystkich portfeli danego uczestnika rozliczającego Rynek terminowy Wyrównanie do rynku dla transakcji terminowych jest obliczane jako różnica pomiędzy wartością pozycji w cyklu rozliczenia rewaluowaną do rynku a wartością transakcji obliczoną w oparciu o ostatnią ceną rozliczeniową (dla transakcji przeniesionych) lub wartością zawartej transakcji (dla transakcji zawartych w danym dniu). Ujemna wartość wyrównania do rynku dla danego portfela musi zostać pokryta zabezpieczeniami wniesionymi do KDPW, tak jak ma to miejsce w przypadku depozytów zabezpieczających. Wartość wyrównania do rynku jest przeliczana w KDPW w systemie ciągłym w oparciu o aktualne ceny rynkowe. Wartość wyrównania do rynku nie podlega rozliczaniu pomiędzy uczestnikami, stanowi ona jedynie wymaganie depozytowe. Wartość wymaganego do pokrycia wyrównania do rynku WR od uczestnika rozliczającego jest sumą wyrównań do rynku dla wszystkich portfeli danego uczestnika rozliczającego. 4.2 Obliczanie przyjętej ceny referencyjnej Cena referencyjna jest to odpowiednio cena zamknięcia lub aktualna cena rynkowa, wykorzystywana do obliczania wyrównania do rynku dla transakcji z rynku kasowego. Cena ta w specyficznych sytuacjach może być korygowana w oparciu o specjalny zestaw parametrów. Korygowanie ceny ma na celu zabezpieczenie przewidywanego wyrównania do rynku dla danych papierów wartościowych, w ściśle określonych sytuacjach: kiedy odchylenie od poprzedniej ceny zamknięcia jest większe od określonej parametrycznie wartości progowej lub kiedy dane papiery wartościowe nie były jeszcze na danej sesji notowane. KDPW ustala i dystrybuuje wartości parametrów korygujących. 11

12 5 Fundusz rozliczeniowy Fundusz rozliczeniowy jest dodatkowym poziomem systemu gwarantowania rozliczeń. Fundusz jest tworzony z wpłat uczestników rozliczających. KDPW prowadzi jeden fundusz rozliczeniowy gwarantujący rozliczenie transakcji na wszystkich rynkach gwarantowanych, rozliczanych przez KDPW w ramach jednego kompleksu giełdowego. Koncepcja jednego funduszu rozliczeniowego, jest uzasadniona faktem, że uczestnicy działający na obu rynkach są w większości tożsami. Możliwe będzie również utworzenie funduszu rozliczeniowego dedykowanego dla określonego rynku. Fundusz rozliczeniowy razem z innymi elementami systemu gwarantowania (depozyty zabezpieczające, wyrównanie do rynku) ma za zadanie zgromadzić wystarczającą wartość środków do utrzymania bezpieczeństwa rozliczeń nawet w przypadku niewypłacalności największego uczestnika rozliczającego, zdefiniowanego jako uczestnika posiadającego największą wartość ryzyka niepokrytego (uncovered risk) w ekstremalnych warunkach rynkowych. Za warunki ekstremalne uważane są takie warunki, które mogą wystąpić z określonym prawdopodobieństwem. Wartość depozytów zabezpieczających, które są wnoszone przez uczestników rozliczających w celu pokrycia ryzyka pozycji, za których rozliczenie odpowiadają, szacowana jest przez KDPW przy założeniu normalnych warunków rynkowych (w praktyce normalne warunki rynkowe definiowane są za pomocą parametrów ryzyka obliczonych ze znaczącą wartością współczynnika ufności). W przypadku ekstremalnych ale mogących się zdarzyć zmian na rynku, wartość środków zgromadzonych w depozytach zabezpieczających może okazać się jednak niewystarczająca. To dodatkowe ryzyko, obliczone jako różnica pomiędzy ryzykiem (depozytami) obliczonym za pomocą stresstestowych parametrów a ryzykiem (depozytami) obliczonymi dla warunków normalnych i zdefiniowane jako ryzyko niepokryte, jest zabezpieczone środkami zgromadzonymi w funduszu. Przy takiej konstrukcji fundusz zabezpiecza tylko i wyłącznie to ryzyko, które nie jest zabezpieczone wniesionymi depozytami zabezpieczającymi wraz z wyrównaniem do rynku. 5.1 Koncepcja ryzyka niepokrytego Wpłata uczestnika rozliczającego do funduszu jest uzależniona od parametrów ryzyka określonych przez KDPW oraz wartości ryzyka niepokrytego poszczególnych uczestników. Wg ogólnej definicji pomiar ryzyka niepokrytego polega na wyznaczeniu różnicy między wartością wymaganych depozytów zabezpieczających obliczonych w oparciu o wartości parametrów stress-testowych (wyrażających ekstremalną zmianę cen) na koniec dnia bieżącego a wielkością depozytów obliczanych na pozycje z dnia poprzedzającego w oparciu o poziom parametrów dla warunków normalnych. W celu obliczenia stresstestowych wymagań depozytowych KDPW określa oddzielny zestaw parametrów ryzyka. Stress-testowe parametry ryzyka są parametrami wyższymi niż parametry dla warunków normalnych" Ponieważ uczestnik rozliczający może stać się niewypłacalny w związku z: - pozycjami własnymi, - wszystkimi pozycjami za których rozliczenie odpowiada uczestnik rozliczający, 12

13 to dodatkowo oblicza się wartości ryzyka niepokrytego w rozbiciu na wartość ryzyka niepokrytego w podziale na wymienione kategorie. Całkowite ryzyko niepokryte uczestnika rozliczającego działającego na gwarantowanym rynku kasowym i terminowym rozliczanym przez KPDW w ramach jednego kompleksu jest sumą ryzyka niepokrytego rynku kasowego i ryzyka niepokrytego rynku terminowego. 5.2 Aktualizacja funduszu rozliczeniowego W normalnych warunkach aktualizacja wartości funduszu i regulacja wpłat będzie miała miejsce raz w miesiącu w ustalonym przez KDPW dniu, jedynie w przypadku użycia środków funduszu uczestnicy będą wnosili wpłaty odtworzeniowe w trybie doraźnym. Wpłaty odtworzeniowe będą służyły tylko i wyłącznie pokryciu ryzyka niepokrytego największego uczestnika rozliczeniowego po usunięciu uczestnika, który stał się niewypłacalny wobec KDPW (default). Wpłaty odtworzeniowe nie mogą być wykorzystane do rozliczenia transakcji poprzedniego defaultu. Uczestnik będzie informowany kilka dni przed datą wymagalności o zmianie wysokości jego wpłaty do funduszu. Podstawą do ustalenia wartości wpłaty bedzie średnia z dziennych wartości ryzyka niepokrytego w okresie ostatnich 60 dni powiększona o wartość 3 odchyleń standardowych. W razie niedostępności pełnych danych historycznych aktualizacja wykonywana będzie na podstawie dostępnej historii obserwacji. W sytuacji znaczących zmian biznesowych u uczestnika (np. transferu znacznych portfeli, połączenia/podziału spółek) KDPW będzie miał prawo doraźnego przeliczenia wartości wkładu uczestników do funduszu. 5.3 Wartość funduszu rozliczeniowego Wstępna wartość funduszu rozliczeniowego Wstępna wartość funduszu rozliczeniowego będzie wyznaczana w dniu aktualizacji funduszu na poziomie maksymalnej wartość ryzyka niepokrytego uczestnika wybranego spośród wszystkich uczestników rozliczających Ostateczna wartość funduszu rozliczeniowego Wstępna wartość funduszu rozliczeniowego podlega korekcie o poziom minimalny i maksymalny funduszu rozliczeniowego określony parametrami KDPW odpowiednio FMIN i FMAX. W przypadku zmiany wartości parametrów FMIN, FMAX w górę, zmiana ta będzie uwzględniana począwszy od tej aktualizacji funduszu, która będzie miała miejsce po określonej przez KDPW liczbie dni kalendarzowych (większej niż długość cyklu aktualizacyjnego) licząc od daty zmiany parametrów. 5.4 Obliczenie wkładu do funduszu 13

14 Każdy uczestnik będzie wnosił wpłatę do funduszu rozliczeniowego w wysokości proporcjonalnej do wartości ryzyka niepokrytego uczestnika w danym okresie. Wpłata musi zostać wniesiona w czasie określonym przez KDPW. 5.5 Dodatkowy depozyt KDPW, w okresach miedzy aktualizacjami wpłat, będzie miał prawo żądać od poszczególnych uczestników dodatkowego depozytu zabezpieczającego (pokrywającego wyłącznie ryzyko danego uczestnika) w wysokości w jakiej ich ryzyko niepokryte przekracza wartość wszystkich środków zgromadzonych w funduszu. 14

15 6 Rozwiązania dla uczestników 6.1 Dystrybucja informacji Proces zarządzania ryzykiem w projektowanym systemie wiąże się z pojawieniem się konieczności dystrybucji innego zakresu informacji Depozyty zabezpieczające i wyrównanie do rynku Informacje przekazywane po zakończeniu sesji Każdego dnia po zakończeniu sesji KDPW przekazuje typowymi kanałami (Internet, ESDI) informacje: 1) Zbiór parametrów ryzyka SPAN (ZPRS) bedzie to zbiór XML zawierający informacje o rozliczanych instrumentach finansowych, parametrach ryzyka, cenach oraz wartości scenariuszy ryzyka dla poszczególnych instrumentów. Zbiór ten jest zapisany w formacie umożliwiającym odczytanie i przetwarzanie w aplikacji PC- SPAN. 2) plik z parametrami ryzyka (MS WORD lub txt) zawierający bieżące wartości parametrów ryzyka określone przez KPDW 3) plik zawierający m.in. aktualną wartość ryzyka niepokrytego, prognozę wpłaty do funduszu rozliczeniowego Informacje przekazywane w ciągu sesji giełdowej KDPW może przekazywać w ciągu dnia informacje wymienione punkcie podpunkcie 1 i 2, w przypadku istotnej, z punktu widzenia oceny ryzyka przez KDPW, zmiany parametrów rynkowych. KDPW nie jest ograniczony liczbą zbiorów intraday choć oceniamy, że najczęściej może ona się wahać między 0 a Obliczenia depozytów w relacji klient biuro maklerskie Wprowadzenie metodologii SPAN do obliczania depozytów zabezpieczających może skutkować koniecznością dokonania zmian w oprogramowaniu obliczającym wymagania z tytułu wstępnych depozytów zabezpieczających dla klientów domów maklerskich uwzględniających specyfikę nowej metodologii. Zmiany te mogą zostać uwzględnione w różny sposób: 1) Wariant 1 rekomendowany W wariancie tym wykorzystana zostanie aplikacja PC- SPAN. Jest to aplikacja PC umożliwiająca obliczanie wymagań depozytowych całkowicie zgodnie z metodologią SPAN przyjętą przez KDPW. W tym rozwiązaniu depozyty obliczane są przez aplikację PC- SPAN. W celu obliczenia wymagań z tytułu depozytów zabezpieczających aplikacja PC- SPAN musi zostać zasilona danymi wejściowymi w postaci zbioru ZPRS 15

16 udostępnionego przez KPDW oraz zbioru z pozycjami klienta. Efektem obliczeń aplikacji będzie wartość wymaganego depozytu zabezpieczającego dla portfela. Aby zaimplementować to rozwiązanie uczestnik musi zakupić oprogramowanie PC- SPAN oraz skonfigurować interfejs pomiędzy systemem wewnętrznym biura a aplikacją PC- SPAN w oparciu o dostarczony interfejs API. Koszt aplikacji PC- SPAN (CME, Inc.) wynosi 500 USD. Aplikacja PC- SPAN jest aplikacją jednostanowiskową. W praktyce istnieje możliwość stworzenia mechanizmu przetwarzania na jednym stanowisku zbiorów z pozycjami nadchodzących z różnych punktów poprzez sieć. Szczegóły rozwiązania technicznego będą przedmiotem odrębnego opracowania (więcej informacji nt. aplikacji PC- SPAN i metodologii można znaleźć na stronie SPAN /). Oprócz aplikacji PC- SPAN istnieje również możliwość zakupienia aplikacji PC- SPAN -RM, która oprócz funkcjonalności PC- SPAN została wyposażona w dodatkowe funkcje umożliwiające szczegółową analizę ryzyka poszczególnych portfeli, m.in.: - obliczanie zmienności implikowanej dla poszczególnych serii, dla zadanego poziomu ceny - obliczanie średniej zmienności wg algorytmu SPAN, - obliczanie ceny opcji na podstawie zadanej zmienności - obliczanie współczynników greckich - stress-testing portfela (funkcja umożliwia budowanie scenariuszy ekstremalnych zmian parametrów rynkowych, poprzez co możliwa jest głębsza ocena wrażliwości, czy ryzyka portfela) Koszt aplikacji PC- SPAN -RM wynosi USD. 2) Wariant 2 Uczestnik buduje i rozwija własne oprogramowanie obliczające depozyty wg metodologii SPAN KDPW. Oprogramowanie to wykorzystuje tak jak w poprzednim wypadku zbiory wsadowe: zbiór ZPRS oraz zbiór z pozycjami. 3) Wariant 3 Uczestnik dokonuje obliczenia wymagań depozytowych w oparciu o własną metodologię. 4) Wariant 4 Uczestnik zleca obliczenia wymagań depozytowych wyspecjalizowanej firmie zewnętrznej Narzędzie do obliczania depozytów KDPW udostępnia na własnej stronie internetowej aplikację, której zadaniem jest obliczanie przybliżonych, wymagań depozytowych dla portfela instrumentów pochodnych wg parametrów i metodologii wykorzystywanej w KDPW. Aplikacja wymaga od użytkownika wprowadzenia informacji o składzie portfela. Wynikiem działania aplikacji jest obliczone wymaganie depozytowe dla portfela. Aplikacja jest zasilana aktualnym zbiorem ZPRS. 16

17 7 Rozwój systemu Po zakończeniu prac przygotowawczych do pierwszego etapu wdrożenia nowego systemu zarządzania ryzykiem, który obejmie funkcjonalności opisane w niniejszym dokumencie (obliczanie depozytów zabezpieczających osobno dla rynku kasowego i terminowego, prowadzenie funduszu rozliczeniowego), KDPW rozpocznie prace przygotowawcze do wprowadzenia kolejnych funkcjonalności. Nowe funkcjonalności w szczególności obejmą: 1. Wprowadzenie tzw. cross-marginingu 2. Zintegrowane zarządzanie zabezpieczeniami 3. Obsługę transakcji repo i reverse-repo 7.1 Cross-margining Funkcjonalność cross-marginingu pozwala na zaoferowanie zmniejszonych wymagań depozytowych dla niektórych par pozycji z rynku kasowego i terminowego. Warunkiem zastosowania cross-marginingu będzie rejestracja instrumentów z rynku kasowego i terminowego na określonym koncie podmiotowym. Idea tej koncepcji polega na obliczaniu wymagań depozytowych dla takiego konta podmiotowego wg metodologii zarezerwowanej dotychczas tylko dla instrumentów pochodnych, a pozycje nierozliczone w akcjach będą traktowane w sposób analogiczny do kontraktów futures. 7.2 Zintegrowane zarządzanie zabezpieczeniami Przewidujemy, że w systemie zarządzania ryzykiem będą występowały 2 rodzaje zabezpieczeń: 1. Zabezpieczenia dedykowane pod określone transakcje (np. repo, pożyczki) 2. Zabezpieczenia zorganizowane na zasadzie puli Zabezpieczenia zintegrowane ( pula ) będą stanowiły wszystkie aktywa zapisane na danym koncie podmiotowym, nie zastrzeżone przez uczestnika. Powyższe wymagać będzie zmian w zasadzie określania instrumentów mogących stanowić zabezpieczenie oraz metodologii wyznaczania stopy uznania (1-haircut). 7.3 Gwarantowanie transakcji repo Przewidujemy zaoferowanie dla rynku funkcjonalności gwarantowania transakcji typu repo i reverse repo, środkami zgromadzonymi w systemie gwarantowania KDPW. Systemem gwarantowania objęte byłyby wyłącznie transakcje wskazane przez uczestników. Powyższe będzie się wiązać z szacowaniem ryzyka dla takich transakcji i obliczania wymagań depozytowych. 17