WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Transkrypt

1 1 Wrocław, dnia 5 marca 2008 r. P/07/070 LWR /2007 Pan Krzysztof WŁODARCZYK Dyrektor PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zakładu Linii Kolejowych we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu, przeprowadziła kontrolę w PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zakładzie Linii Kolejowych we Wrocławiu (zwanym dalej ZLK ) w zakresie stanu technicznego i przygotowania kolejowych obiektów dworcowych do obsługi pasaŝerów w latach W związku z kontrolą, której wyniki przedstawiono w podpisanym protokóle kontroli, NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Dyrektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia działania ZLK odnoszące się do stanu technicznego i przygotowania zarządzanych kolejowych obiektów dworcowych do obsługi pasaŝerów, w tym osób niepełnosprawnych. Działalność w zakresie obsługi pasaŝerów ZLK prowadził na 131 stacjach i przystankach osobowych, zarządzając składnikami majątkowymi stanowiącymi w szczególności: 226 peronów, 26 przejść podziemnych do peronów (tuneli), 6 - kładek (przejść nadziemnych do peronów), 153 wiat, a takŝe budynki wolnostojące na terenie dworców Wrocław Główny i Legnica wykorzystywane przez podmioty zewnętrzne, w tym z grupy PKP. Kontrolą objęto: 36 peronów (15,9%), 13 tuneli (50%), 1 kładkę (16,7%) oraz

2 2 35 wiat (22,9%) zlokalizowanych na terenie 13 dworców kolejowych, a to w: Jelczu Laskowicach dworzec kat. - D, śmigrodzie (kat.- D), Obornikach Śląskich (kat.- D), Oleśnicy (kat. D), Legnicy (kat.- C), Chojnowie (kat.- D), Miłkowicach (kat.- D), Oławie (kat.- D) oraz 5 dworców we Wrocławiu (Główny - kat. A, Nadodrze - kat. D, Kuźniki - kat. D, Psie Pole - kat. D i Mikołajów - kat. D. Jak wykazała kontrola, zarządzaną przez ZLK infrastrukturę kolejową, stanowiły głównie obiekty dworcowe wybudowane lub rozbudowane w latach , które w większości były w pełni wyeksploatowane, poza jednym peronem na stacji Miłkowice. Stan skontrolowanych obiektów dworcowych w konfrontacji z przepisami ustaw: z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U z 2006 r. Nr 156, poz ze zm.), z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 ze zm.), a takŝe z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.) wskazuje, Ŝe były one w całości lub częściowo niedostosowane do potrzeb obsługi pasaŝerów, w tym osób niepełnosprawnych. Przyczyną powyŝszego był brak remontów i modernizacji tych obiektów nawet od kilkudziesięciu lat oraz brak systemowych rozwiązań w przedmiocie przystosowania infrastruktury kolejowej do wymagań określonych w cytowanych aktach prawnych, co spowodowało trwający wieloletni zastój w tym zakresie i postępującą dekapitalizację majątku. Wyjątek stanowiły jedynie obiekty dworcowe w ciągu linii E-30 Wrocław Zgorzelec (Legnica, Chojnów, Węgliniec i Oława), których modernizacja została wymuszona w ramach pozyskanych środków z UE, wykorzystanych w latach na ich częściową modernizację. Niemniej z ogółu 36 stacji i przystanków, 86 peronów i 9 przejść pod torami na tym odcinku, dla potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo zmodernizowanych zostało dopiero 20 stacji i przystanków (55,5%), 40 peronów (46,5%), 1 przejście pod torami z zastosowaniem pochylni (11,1%). W latach na bieŝące remonty składników obiektów dworcowych ZLK wydatkowano 909,0 tys. zł, z czego na remonty peronów 282,1 tys. zł i wiat peronowych - 626,9 tys. zł, przy zerowych nakładach finansowych na kładki i tunele. Łączne wydatki na powyŝsze remonty stanowiły 41,2% środków wydatkowanych przez ZLK w powyŝszym okresie na remonty związane z utrzymaniem pod względem techniczno-eksploatacyjnym całości zarządzanej infrastruktury kolejowej (2.206,2 tys. zł).

3 3 Ponadto w ramach środków z UE na stacji w Chojnowie wydatkowano 371,9 tys. Euro na remont i modernizację jednego tunelu i 2 szt. wind (nie uruchomionych do zakończenia kontroli NIK) oraz 103,8 tys. Euro na modernizację pochylni do jednego z czterech peronów na przystanku PKP w Miłkowicach. W ocenie NajwyŜszej Izby Kontroli wykonany w badanym okresie zakres remontów, mający na celu utrzymanie infrastruktury budowlanych obiektów dworcowych na nie pogorszonym poziomie, ale bez poprawy standardu obsługi pasaŝerów, był niewystarczający w odniesieniu do skali ocen i potrzeb ujętych w zaleceniach z przeprowadzonych w latach kontroli rocznych tych obiektów i w roku 2003 i 2004 kontroli 5 letnich w zakresie ich przygotowania pod względem eksploatacyjno - technicznym do obsługi podróŝnych. Stwierdzono równieŝ, Ŝe ZLK nie prowadził ewidencji mienia ruchomego słuŝącego podróŝnym (np. ławki, kosze na śmieci, wózki). Oględziny przeprowadzonych w toku kontroli 13 obiektów dworcowych zarządzanych przez ZLK wykazały: w zakresie stanu technicznego, przygotowania, oznakowania i dostępności peronów, Ŝe: - w 10 obiektach (Jelcz Laskowice, śmigród, Oborniki Śląskie, Oleśnica, Legnica i 5 we Wrocławiu - Główny, Nadodrze, Kuźniki, Psie Pole, Mikołajów) nawierzchnie 27 peronów były w stanie technicznym złym, utrudniającym komunikację pasaŝerom (miejscowe do 5 cm zapadnięcia nawierzchni, występujące nierówności nawierzchni i wykruszenia betonu), - w 5 obiektach (Wrocław Główny i Wrocław Kuźniki, Jelcz Laskowice, Oleśnica, Legnica) wiaty i zadaszenia pozwalające podróŝnemu na schronienie się przed opadami atmosferycznymi miały wybite oszklenie, w 5 uszkodzoną elewację zewnętrzną (Wrocław- Główny, Wrocław Kuźniki, Wrocław Mikołajów, Legnica, Oława), a w 4 elewację wewnętrzną (Wrocław Główny i Wrocław Kuźniki, Jelcz Laskowice, Legnica), - w 7 obiektach (Jelcz Laskowice, śmigród, Oborniki Śląskie, Oława i 3 we Wrocławiu Nadodrze, Kuźniki i Mikołajów) nie było tablic informacyjnych o rozkładzie jazdy, - w 10 obiektach (Jelczu Laskowicach, śmigrodzie, Obornikach Śląskich, Oleśnicy,

4 4 Legnicy, Chojnowie, Miłkowicach oraz 3 we Wrocławiu Kuźniki, Psie Pole i Mikołajów) brakowało urządzeń elektronicznej informacji o odejściu pociągu, - w 2 obiektach na peronach (Wrocław Kuźniki i Jelcz Laskowice) brak było utrzymania czystości, w rezultacie jeszcze w toku kontroli wszczęte zostało wobec firmy sprzątającej postępowanie o potrącenie części wynagrodzenia za styczeń 2008 r., stosownie do warunków zawartych w umowie, na łączną kwotę 135 zł, - na 3 obiektach (Jelcz Laskowice, Wrocław Kuźniki i Mikołajów) zniszczone zostały miejsca do siedzenia (wyłamane szczeble i krzesła), brakowało bieŝącej konserwacji, - ponadto Ŝaden z obiektów objętych oględzinami, nie został wyposaŝony w ruchomy sprzęt słuŝący podróŝnym do przemieszczania bagaŝu. w zakresie stanu technicznego, przygotowania, oznakowania, dostępności tuneli, Ŝe: - tunele do przemieszczania się podróŝnych pod torami wykonane były w 9 skontrolowanych obiektach (Jelcz Laskowice, Oleśnica, Legnica, Chojnów, Oława, a we Wrocławiu Dworzec Główny, Nadodrze, Kuźniki, Mikołajów). Pozostałe 3 obiekty objęte oględzinami nie posiadały tuneli, jeden z nich (Oborniki Śląskie) posiadał natomiast kładkę nad torami, - w 3 tunelach (Jelcz Laskowice, Oława, Wrocław Kuźniki) niesprawne było oświetlenie, a w 4 tunelach (Jelcz Laskowice, Oława, Wrocław Kuźniki i Mikołajów) posadzka, schody były uszkodzone (nierówności, zapadnięcia), a poręcze wyłamane, co utrudniało bezpieczną komunikacje pasaŝerów, - w 5 tunelach (Jelcz Laskowice, Chojnów, Oława, Wrocław Nadodrze i Kuźniki), nie było tablic informacyjnych o rozkładzie jazdy, a w 7 tunelach urządzeń elektronicznych informujących o odejściu pociągu, - w 4 tunelach ( Jelcz Laskowice, Oława, Wrocław Kuźniki i Mikołajów) uszkodzone były koryta odwadniające, co skutkowało zaleganiem wody, zaciekami na ścianach, odpadem elewacji, a w 5 tunelach brak czystości (Jelcz- Laskowice, Oława, Wrocław Nadodrze, Kuźniki i Mikołajów), - przejście naziemne( kładka) nad torami do peronów w Obornikach Śląskich było uszkodzone przez ubytki betonu na stopniach i spocznikach z wystającym zbrojeniem i skorodowanymi poręczami, co wynikało z braku konserwacji i odnowienia, przejście nie posiadało urządzenia dźwigowego i pochylni dla osób niepełnosprawnych,

5 5 - we wszystkich obiektach w ciągach pieszych tuneli brakowało oznakowania (czytelnych komunikatów) dla podróŝnych, w tym o drodze dojścia do: kas na 5 obiektach, toalet na 7 obiektach, punktu medycznego na 8 obiektach, punktu informacji PKP, przechowalni bagaŝu, kasy bagaŝowej, telefonu publicznego, placówki SOK i Policji, wind oraz pochylni na 7 obiektach. Ponadto na 4 obiektach brakowało znaku zakazu palenia i spoŝywania alkoholu, na 8 oznakowania drogi ewakuacyjnej i dojścia do poczekalni, na 4 o drodze wyjścia z tunelu do miasta, a na 2 o drodze dojścia w tunelu do poszczególnych peronów. w zakresie dostosowania obiektów budowlanych do przyjęcia i obsługi osób niepełnosprawnych, Ŝe: - dokonana na Ŝądanie kontrolera przez ZLK analiza dostosowania zarządzanych kolejowych obiektów budowlanych do obsługi osób niepełnosprawnych wykazała, Ŝe warunki w tym zakresie spełniało jedynie 27 (20,6%) stacji i przystanków osobowych, 53 (23,4%) peronów, 1 (4%) przejście pod torami i Ŝadna z 6 kładek dla pieszych. W przypadku skontrolowanych 13 stacji kolejowych zarządzanych przez ZLK, wymagania dotyczące obsługi osób niepełnosprawnych spełnione zostały w części jedynie w 3 (Wrocław Główny, Chojnów i Miłkowice), modernizowanych w latach Obiekty te wyposaŝone zostały w urządzenia dźwigowe dla osób niepełnosprawnych i pochylnie z poręczami, przy czym urządzenia dźwigowe z przeznaczeniem do korzystania dla osób niepełnosprawnych z tunelu w Chojnowie, do zakończenia kontroli NIK nie zostały udostępnione (przewidywany termin ich oddania do uŝytku określono na II kwartał 2008 r.) Pozostałe obiekty dworcowe zarządzane przez ZLK objęte oględzinami były nieprzygotowane do obsługi osób niepełnosprawnych. Osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich miały utrudniony dostęp ze stanowisk postojowych, chodników i innych dojść do infrastruktury dworcowej (progi i inne utrudnienia w postaci zawęŝonej szerokości drzwi, róŝnic w poziomach, itd.). Dla osób słabowidzących brak było oznakowania dróg komunikacyjnych dla podróŝnych i przeszkód np. odmienną fakturą, kolorystyką, jaskrawością kolorów, kontrastowością. W 1 przypadku (Oleśnica) dojście boczne z pochylni na perony dla podróŝnych z wózkiem dziecięcym i dla osób niepełnosprawnych nie było oznakowane piktogramem, brakowało zamontowanej poręczy na pochylni na wysokości 0,9 m dla ułatwienia ruchu tym osobom. W 3 obiektach (Wrocław Nadodrze i Mikołajów oraz kładka nad torami w Obornikach

6 6 Śląskich) liczba stopni w biegu schodów przekraczała 13. Ponadto wysokość peronów na wszystkich objętych oględzinami obiektach kolejowych, uniemoŝliwiała bezproblemowe wejście osobom niepełnosprawnym, w tym na wózkach inwalidzkich do pociągu. Wysokość peronów była bowiem niŝsza od 40 do 60 cm od pierwszego stopnia wejścia do wagonu kolejowego. Zwrócenia uwagi wymaga przy tym brak podejmowania ze strony ZLK działań mających na celu współpracę z jednostkami zewnętrznymi (innymi podmiotami zarządzającymi dworcową infrastrukturą kolejową, przewoźnikami, jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami pozarządowymi, w tym organizacjami dla osób niepełnosprawnych) w sprawach: poprawy dostępności do transportu kolejowego osób niepełnosprawnych, likwidacji barier transportowych, architektonicznych utrudniających oraz uniemoŝliwiających dostęp do infrastruktury transportowej oraz informacji o przysługujących osobom niepełnosprawnym uprawnieniach, w tym róŝnego rodzaju ulgach w opłatach za korzystanie z komunikacji kolejowej, a takŝe skomunikowania z innymi rodzajami transportu. Niska skuteczność ZLK w dostosowaniu obiektów stacyjnych do obsługi osób niepełnosprawnych, była przyczyną zaprzestania od 4 lat interwencji o poprawę stanu w tym zakresie przez Wojewódzki Sejmik ds. Osób Niepełnosprawnych we Wrocławiu. Kontrola wykazała takŝe nie wykonywanie przez ZLK przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz.1118 ze zm.) odnoszących się do obowiązków w zakresie utrzymania obiektów budowlanych. W 10 bowiem z 13 skontrolowanych stacjach kolejowych, w 2007 r. nie przeprowadzony został okresowy (roczny) przegląd techniczny znajdujących się tam obiektów budowlanych (Jelcz Laskowice, Oleśnica, Legnica, Chojnów, Miłkowice, Oława, Wrocław Główny, Kuźniki, Psie Pole i Mikołajów, a w przypadku 4 obiektów (śmigród, Oborniki Śląskie, Wrocław Kuźniki i Wrocław Mikołajów) nie wykonano przeglądów 5 letnich (ostatnie z 2001r.) w zakresie ogólnobudowlanym, co stanowiło naruszenie art. 62 ust.1 pkt 1 i 2 ustawy Prawo budowlane. Ponadto dla 2 wiat posadowionych na peronach w Miłkowicach, nie zaprowadzono ksiąŝek obiektu budowlanego, wymaganych art. 64 ust.1 cytowanej wyŝej ustawy. Nadmienić naleŝy natomiast, Ŝe obiekty budowlane na wszystkich 13 skontrolowanych stacjach kolejowych, zostały objęte przeglądami okresowymi pod względem elektrycznym i piorunochronnym. Niedokonywanie przeglądów okresowych obiektów budowlanych, wyjaśniano reorganizacją ZLK i brakami kadrowymi wykwalifikowanego

7 7 personelu technicznego. Tymczasem, jak ustalono, część osób zatrudnionych w ZLK (np. na stanowiskach główny inŝynier, inspektor diagnosta) i posiadających uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności, przebywało corocznie na urlopach bezpłatnych, nierzadko wielomiesięcznych (od 33 dni do 758 dni). W 2005 r. urlopy bezpłatne wykorzystywało 3 takich pracowników, w 2006 r. 4 i w 2007 r. 3, co w konsekwencji doprowadziło do zaplanowania wykonania zaległych przeglądów okresowych obiektów budowlanych, dopiero w 2008 r. przez firmy zewnętrzne, z uwzględnieniem na ten cel środków w kwocie 600 tys. zł. ZauwaŜyć przy tym naleŝy, iŝ wyniki przeprowadzonych przeglądów okresowych obiektów budowlanych wykorzystywano w niewielkim zakresie. I tak pomimo wydanych zaleceń po kontrolach rocznych i pięcioletnich z 2003 r. i z 2004 r., wskazujących na nieodpowiedni stan techniczny, konserwację i utrzymanie infrastruktury kolejowej, powodującej swoim wyglądem oszpecenie otoczenia 13 stacji objętych badaniami kontrolnymi, na 11 stacjach (84,6%) przez okres 3 ostatnich lat, nie przeprowadzono znaczących remontów i konserwacji. Negatywną ocenę stanu techniczno eksploatacyjnego obiektów dworcowych ZLK do obsługi pasaŝerów, potwierdzają równieŝ wyniki kontroli Komendy Miejskiej StraŜy PoŜarnej i Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu. Przeprowadzone przez te organy w latach kontrole obiektów ZLK wykazały nieprawidłowości pod względem zapewnienia bezpieczeństwa poŝarowego na terenie peronów i tuneli na dworcu Wrocław Główny oraz w zakresie dostatecznego zachowania warunków estetycznych i sanitarnych na 30 stacjach. Przedstawiając powyŝsze uwagi i oceny, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Podjęcie w porozumieniu z PKP Polskie Linie Kolejowe działań w zakresie dostosowania zatrudnienia i uregulowania kwestii nadmiernego wykorzystywania urlopów bezpłatnych przez pracowników posiadających uprawnienia do dokonywania przeglądów obiektów budowlanych. 2. Zapewnienie przeprowadzenia kontroli okresowych obiektów budowlanych z częstotliwością i zakresem wymaganym przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz.1118 ze zm.). Zaprowadzenie brakujących ksiąŝek obiektu budowlanego.

8 8 3. Sukcesywne podejmowanie działań zmierzających do właściwego przystosowywania zarządzanych stacji i przystanków kolejowych do obsługi pasaŝerów, w tym osób niepełnosprawnych. 4. Wykonywanie w większym zakresie bieŝących remontów i konserwacji zarządzanych obiektów kolejowych, a takŝe ich wyposaŝenie w sprawne mienie ruchome słuŝące podróŝnym. 5. Zapewnienie kontroli i nadzoru nad realizacją umów utrzymania porządku i czystości na zarządzanych obiektach i terenach. 6. Nawiązanie współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego oraz z powiatowymi radami ds. osób niepełnosprawnych, w celu stałej poprawy warunków przyjmowania i obsługi pasaŝerów, w tym osób niepełnosprawnych. NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje od Pana Dyrektora, w terminie miesięcznym od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Stosownie do art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Dyrektorowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK we Wrocławiu, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK o sposobie ich rozpatrzenia.