WYSTĄPIENIE POKONTROLNE. Pan Jan Chmiel Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Teatr Grodzki w Bielsku-Białej

Transkrypt

1 Pan Jan Chmiel Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Teatr Grodzki w Bielsku-Białej WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach skontrolowała Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki Zakład Aktywności Zawodowej Introligatorsko-Drukarski w Bielsku-Białej, zwany dalej ZAZ lub Zakładem, w zakresie działania i finansowania Zakładu w latach (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli, podpisanym w dniu 16 października 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Przewodniczącemu niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie działania Zakładu w zakresie spraw objętych kontrolą, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości. 1 Dz. U. z 2007 r. nr 231, poz. 1701

2 2 PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące ustalenia kontroli: 1. Obiekty i pomieszczenia Zakładu spełniały warunki, jakim powinien odpowiadać zakład aktywności zawodowej, określone w art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 2, zwanej dalej ustawą o rehabilitacji. Zapewnienie właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uwzględnienie potrzeb osób niepełnosprawnych, w tym równieŝ w zakresie przystosowania stanowisk pracy, potwierdziły kontrole Państwowej Inspekcji Pracy, przeprowadzone w 2004 r. i w 2006 r. ZAZ zapewniał zatrudnionym osobom niepełnosprawnym doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną. Usługi w tym zakresie realizował Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, na podstawie umowy zawartej ze Stowarzyszeniem. Ponadto w ZAZ zatrudniona była pielęgniarka w wymiarze ¾ etatu. W okresie objętym kontrolą, pracownikom niepełnosprawnym zapewniono równieŝ poradnictwo i usługi rehabilitacyjne, stosownie do postanowień art. 28 ust. 1 pkt 3 ustawy o rehabilitacji. NIK jednak ocenia negatywnie zatrudnianie na stanowisku rehabilitanta osób nie posiadających kwalifikacji, określonych we wniosku o utworzenie ZAZ, na podstawie którego Wojewoda Śląski przyznał Zakładowi status zakładu aktywności zawodowej. W okresie od r. do r. na stanowisku rehabilitanta zatrudniony był mgr pedagogiki resocjalizacyjnej, który ukończył szkolenia i kursy z zakresu terapii wzajemnej, masaŝu oraz kinezjologii, a od r. zatrudniono na umowę zlecenie technika fizjoterapii. Natomiast zgodnie z wnioskiem, na ww. stanowisku powinien być zatrudniony rehabilitant z wyŝszym wykształceniem i wieloletnim doświadczeniem w pracy rehabilitacyjnej. Zdaniem NIK, nie wykorzystano równieŝ wszystkich moŝliwości w celu zatrudnienie rehabilitanta o wymaganych kwalifikacjach. W okresie objętym kontrolą korzystano z informacji radiowych, prasowych i internetowych, a nie przekazano stosownej oferty do urzędu pracy. 2. Wszyscy pracownicy niepełnosprawni posiadali aktualne orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (wydane przez zespół ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności lub ZUS), dopuszczające do pracy w ZAZ. Według stanu na dzień 30 czerwca 2008 r., pracownicy niepełnosprawni stanowili 75,5 % ogółem zatrudnionych (40 : 53), co było 2 Dz. U. z 2008 r. nr 14, poz. 92

3 3 zgodne z wymogami art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji, w brzmieniu obowiązującym od 30 lipca 2007 r. Dobowy wymiar czas pracy osób niepełnosprawnych zatrudnionych w Zakładzie wynosił 3 godz. i 51 min. lub wydłuŝony był na wniosek Zespołu Programowego do 5 godz. i 36 min., czyli stanowił odpowiednio 0,55 oraz 0,8 wymiaru czasu pracy określonego w art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji (7 godzin) i był zgodny z 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej 3 (dalej rozporządzenie o ZAZ z 2000 r.) oraz 11 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej 4 (dalej rozporządzenie o ZAZ z 2007 r.). 3. Zespół Programowy, utworzony w grudniu 2004 r. przez Dyrektora ZAZ, opracował program rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych oraz indywidualne programy rehabilitacji (zwane dalej IPR). Programy te nie zostały jednak zatwierdzone przez Dyrektora ZAZ, czego wymagał 12 ust. 2 rozporządzenia o ZAZ z 2000 r. i 13 ust. 2 rozporządzenia z 2007 r. Ponadto w IPR nie określono przewidywanych efektów działań słuŝących poprawie sprawności psychofizycznych, zaradności osobistej i funkcjonowania społecznego zatrudnionych osób niepełnosprawnych. Nie spełniały one zatem wymagań określonych w 13 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia o ZAZ z 2007 r. NIK jednak negatywnie ocenia zaniechanie dokonywania przez Zespół Programowy oceny efektów rehabilitacji. Stosownie do postanowień 12 ust. 4 rozporządzenia o ZAZ z 2000 r. i 13 ust. 3 rozporządzenia z 2007 r., oceny te naleŝało przeprowadzać nie rzadziej niŝ raz w roku. Ponadto nie opracowano, wymaganych postanowieniami 12 ust. 5 rozporządzenia o ZAZ z 2000 r. oraz w 13 ust. 4 rozporządzenia o ZAZ z 2007 r., planów zatrudnienia u innego pracodawcy pracowników niepełnosprawnych, którzy osiągnęli odpowiedni poziom sprawności zawodowej i społecznej. Zgodnie z przywołanymi przepisami plany te opracowuje kierownik zakładu aktywności zawodowej przy pomocy zespołu programowego. W myśl postanowień 12 ust. 6 rozporządzenia z 2000 r. i 13 ust. 5 rozporządzenia z 2007 r., na podstawie wspomnianych planów zatrudnienia, kierownik zakładu wspiera zatrudnioną osobę niepełnosprawną w poszukiwaniu odpowiedniego miejsca pracy, współpracując w tym zakresie ze starostą i powiatowym urzędem pracy. 3 Dz. U. Nr 6, poz. 77 ze zm. 4 Dz. U. Nr 242, poz. 1776

4 4 ZAZ nie dysponował dokumentacją potwierdzającą działania dyrektora ZAZ w zakresie poszukiwania miejsc pracy dla niepełnosprawnych pracowników. W latach (I półrocze), na 63 osoby niepełnosprawne, które w tym okresie podjęły pracę w Zakładzie, tylko dwie znalazły zatrudnienie poza ZAZ. Zdaniem NIK, powyŝsze fakty świadczą o niewystarczającym stopniu realizacji przez ZAZ zadań przygotowujących osoby niepełnosprawne do Ŝycia i pracy w otwartym środowisku. 4. Na utworzenie ZAZ wydatkowano ogółem 2 030,6 tys. zł, w tym 1 949,5 tys. zł (96 %) stanowiły środki przekazane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), 58,6 tys. zł pozyskano w ramach programu Phare 2001, a 22,6 tys. zł Stowarzyszenie wydatkowało ze środków własnych. Ww. środki wykorzystano na sfinansowanie wydatków, określonych w 6 rozporządzenia o ZAZ z 2000 r. Na prowadzenie działalności Zakładu PFRON przekazał, za pośrednictwem Marszałka Województwa, w latach (I półrocze) łącznie 1 951,2 tys. zł, w tym 1 677,9 tys. zł na podstawie corocznie zawieranych aneksów do umowy na dofinansowanie kosztów utworzenia i działanie ZAZ, zawartej 3 grudnia 2004 r. przez Stowarzyszenie z Samorządem Województwa Śląskiego, oraz 273,3 tys. zł na dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych w ramach informatycznego Systemu Obsługi, Dofinansowań i Refundacji (SODiR). Środki te wykorzystano zgodnie z przeznaczeniem, stosownie do postanowień 7 ust. 1 rozporządzenia o ZAZ z 2000 r. oraz 8 ust. 1 rozporządzenia o ZAZ z 2007 r. Dodatkowo na dofinansowanie i refundację składek ZUS Zakład otrzymał 193,9 tys. zł. Ponadto, 12,5 tys. zł Stowarzyszenie pozyskało w formie dotacji, w ramach Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, na podstawie umowy zawartej z Małopolską Agencją Rozwoju Regionalnego MARR. 5. Stowarzyszenie gromadziło na wyodrębnionym rachunku bankowym przekazywane przez PFRON środki na działalność ZAZ. Prowadzono równieŝ wydzieloną ewidencję księgową dla działalności ZAZ według planu kont, określonego we wspomnianej umowie z dnia 3 grudnia 2004 r., stosownie do postanowień 9 ust. 2 rozporządzenia o ZAZ z 2000 r. i 10 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia z 2007 r.

5 5 Terminowo i w wymaganej formie przekazywano Marszałkowi Województwa kwartalne informacje o wykorzystaniu środków PFRON. Natomiast z opóźnieniem 18 i 5 dni, w stosunku do terminu określonego w 3 ust. 8 rozporządzenia o ZAZ z 2000 r. (do 30 września roku poprzedzającego rok, którego dotyczy preliminarz), przekazano Marszałkowi Województwa preliminarze kosztów na 2006 r. i 2007 r. 6. Środki Zakładowego Funduszu Aktywności (dalej ZFA) gromadzono na wyodrębnionym rachunku bankowym, stosownie do postanowień 14 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia o ZAZ z 2000 r. i 14 ust. 2 rozporządzenia o ZAZ z 2007 r. W okresie objętym kontrolą przychody ZFA stanowiły zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. NIK stwierdza, Ŝe przekazywanie ww. środków na ZFA nie było realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Stosownie do postanowień art. 38 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych 5, płatnicy będący zakładami aktywności zawodowej 10 % kwoty pobranych zaliczek na podatek od przychodów z tytułu stosunku pracy przekazują na PFRON a 90 % na ZFA. Natomiast ZAZ wymagane 10 % pobranych zaliczek przekazywał na PFRON dopiero od marca 2008 r. Nie przekazywano równieŝ naleŝnych kwot na rachunek bankowy ZFA. Naliczone przychody ZFA z tytułu zaliczek na podatek dochodowy wynosiły w kolejnych latach (I półrocze) odpowiednio: 34,6 tys. zł, 37,3 tys. zł oraz 18,9 tys. zł łącznie 90,9 tys. zł. Stwierdzono jednakŝe, Ŝe stan środków na rachunku bankowym ZFA na 31 grudnia 2006 r. i 31 grudnia 2007 r. oraz na 30 czerwca 2008 r. był niŝszy niŝ wynikało to z ewidencji księgowej funduszu na koncie 850. Na koniec ww. okresów róŝnica ta wynosiła odpowiednio: 14,4 tys. zł, 15,9 tys. zł oraz 19,0 tys. zł. Nieprzekazywanie naleŝnych kwot na ZFA, według wyjaśnienia głównej księgowej ZAZ, było spowodowane m.in. opóźnieniami w przekazywaniu środków przez Marszałka Województwa na działalność ZAZ od 6 do 118 dni oraz problemami z utrzymaniem płynności finansowej Zakładu. Natomiast w latach objętych kontrolą Stowarzyszenie, jako organizator ZAZ, nie przekazało na ZFA środków uzyskanych z tytułu zwolnień z podatku od nieruchomości uŝytkowanej przez ZAZ, w łącznej kwocie 15,3 tys. zł, pomimo obowiązku wynikającego z art. 31 ust. 4 ustawy o rehabilitacji. 5 Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.

6 6 NIK nie podziela stanowiska ZAZ, Ŝe Stowarzyszenie jako organizacja poŝytku publicznego jest zwolnione z płacenia podatku od nieruchomości. W myśl postanowień art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych 6, organizacje poŝytku publicznego są zwolnione z podatku od nieruchomości lub ich części zajętych na prowadzenie nieodpłatnej statutowej działalności poŝytku publicznego. ZAZ prowadził natomiast odpłatną działalność usługowo-produkcyjną. Podstawę zwolnienia Stowarzyszenia z podatku od nieruchomości, a tym samym obowiązek odprowadzenia na ZFA środków uzyskanych z tytułu tego zwolnienia, stanowią postanowienia art. 7 ust. 2 pkt 4 ww. ustawy, zgodnie z którym z podatku od nieruchomości zwolnione są m.in. zakłady aktywności zawodowej w zakresie przedmiotów opodatkowania zgłoszonych wojewodzie, jeŝeli zgłoszenie zostało potwierdzone decyzją w sprawie przyznania statusu zakładu aktywności zawodowej. Na ZFA nie przekazano równieŝ - stosownie do wymogów wspomnianego powyŝej art. 31 ust. 4 ustawy o rehabilitacji - wpływów z dochodu związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej uzyskanych w 2007 r. w wysokości 83,5 tys. zł. Według wyjaśnienia głównego księgowego ZAZ, Ŝaden akt prawny nie precyzuje terminu przekazania zysku z działalności gospodarczej na konto funduszu aktywności. Zdaniem NIK, nieprzekazanie na konto ZFA zysku z działalności gospodarczej za 2007 r. do dnia zakończenia kontroli, tj. do r., naleŝy uznać za nieuzasadnione, a zarazem sprzeczne z ideą powołania tego funduszu. Środki ZFA powinny być wykorzystane na sfinansowanie wydatków związanych z potrzebami niepełnosprawnych pracowników ZAZ. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. BieŜące przekazywanie naliczonych kwot na Zakładowy Fundusz Aktywności, na wyodrębniony rachunek bankowy tego funduszu, z uwzględnieniem kwot naleŝnych za lata Dokonywanie corocznej oceny efektów rehabilitacji osób niepełnosprawnych i bieŝącej weryfikacji osiągniętego przez nie poziomu sprawności społecznej i zawodowej, pozwalającej na ocenę moŝliwości zatrudnienia u innego pracodawcy oraz opracowywanie planów zatrudnienia. 6 Dz. U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 ze zm.

7 7 3. Podjęcie stosownych działań w celu zatrudnienia rehabilitanta posiadającego wymagane kwalifikacje, określone we wniosku o utworzenie ZAZ. 4. Intensyfikację działań w zakresie poszukiwania właściwych stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych zatrudnionych w ZAZ. 5. Przedkładanie Marszałkowi Województwa preliminarzy kosztów działalności ZAZ w wymaganych terminach. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Przewodniczącego, w terminie 20 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o podjętych działaniach na rzecz realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu prawo zgłoszenia do Dyrektora Delegatury NIK w Katowicach umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.