Krajowy panel PIAAC. plany i możliwości współpracy. Katarzyna Wądołowska, Mikołaj Hnatiuk, Piotr Zimolzak, Mateusz Żółtak. Warszawa, 13 lutego 2012 r.

Transkrypt

1 Krajowy panel PIAAC plany i możliwości współpracy Katarzyna Wądołowska, Mikołaj Hnatiuk, Piotr Zimolzak, Mateusz Żółtak Warszawa, 13 lutego 2012 r.

2 Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Omówienie badania PIAAC 3. Omówienie koncepcji panelu PIAACa: a) temat badania b) operacjonalizacja tematu c) propozycje modeli analiz d) wstępny harmonogram 4. Wstępne analizy danych PIAAC

3 Wprowadzenie: Po co nam kolejne badanie kapitału ludzkiego Bezrobocie wśród młodych ludzi to problem wielu krajów, także krajów Unii Europejskiej Stąd tak duża wagę przykłada się do podniesienia dostępności i jakości edukacji (w szczególności edukacji wyższej) w Strategii Europa 2020 zapisano postulat podniesienia do 2020 r. odsetka osób z wyższym wykształceniem w grupie wiekowej lata do co najmniej 40% temu m. in. służyć ma też Deklaracja Bolońska przyjęta już w 1999 r. Polska: nie powinniśmy mieć problemu z osiągnięciem celu Strategii od drugiej połowy lat 90' uczelnie wyższe przeżywają oblężenie, obecnie już ponad 50% młodych Polaków podejmuje studia źródło - Eurostat średnia UE Polska

4 Po co nam kolejne badanie kapitału ludzkiego Czy samo wyższe wykształcenie wystarczy? Wraz ze wzrostem liczby osób legitymujących się wyższym wykształceniem rola dyplomu wyższej uczelni na rynku pracy będzie maleć. Programy studiów i kierunki obierane przez studentów mogą nie współgrać z potrzebami rynku pracy. Na ile efektywnie polski system edukacji wyższej radzi sobie z tymi problemami? Czy istnieją jakieś inne formy kształcenia / rozwoju, które efektywniej poprawiają pozycję na rynku pracy? PIAAC (w realizacji) i krajowy panel PIAAC

5 PIAAC: Programme for the International Assessment of Adult Competencies badanie kompetencji osób dorosłych będące kontynuacją cyklu badań IALS/ALL; zorganizowane przez OECD temat: związki pomiędzy edukacją, kompetencjami i sytuacją na rynku pracy badana grupa: osoby w wieku lat realizacja: , raport i dane: gromadzi informacje o: wykształceniu i aktywnościach edukacyjnych oraz o ich związku z wykonywaną pracą, obecnej lub ostatniej pracy, co pozwala określić status ekonomiczny, prestiż i gałąź gospodarki, czasie i sposobach poszukiwania pracy, SES domu rodzinnego (informacje podstawowe), wykorzystywanych w domu i w pracy kompetencjach (pomiar deklaratywny), trzech rodzajach kompetencji (pomiar bezpośredni): literacy, numeracy oraz problem solving in technology rich environment

6 PIAAC: ograniczenia Pomiar jednorazowy (następna runda planowana za dziesięć lat) identyfikujemy więc czynniki determinujące różnice, a z punktu widzenia rekomendacji najważniejsze są czynniki determinujące zmiany (których przy pomiarze jednorazowym zidentyfikować się nie da); duża trudność oddzielenia od siebie wpływu różnych czynników. Brak informacji o: ekonomicznych uwarunkowaniach edukacji, umiejętnościach wykorzystywanych w aktywnościach edukacyjnych, wpływie sytuacji na rynku pracy na aspekty społeczne, np. na zakładanie rodziny, plany prokreacyjne, migracyjne, itp., pewnych aspektach kształcenia charakterystycznych dla Polski, np. o podziale kształcenia na prywatne i publiczne. Krajowy panel PIAAC-a pozwala ominąć powyższe ograniczenia

7 Krajowy panel PIAAC: temat badania W badaniu chcielibyśmy podjąć trzy zagadnienia: Efektywność różnych aktywności edukacyjnych osób młodych z punktu widzenia wykształcania kompetencji przydatnych na rynku pracy Związki pomiędzy udokumentowanymi aktywnościami edukacyjnymi (z naciskiem na studia wyższe) i/lub zawodowymi ludzi młodych, ich poziomem kompetencji i sytuacją na rynku pracy czy w polskich realiach warto, by na studia szedł każdy, kto tylko może? co jest ważniejsze formalne poświadczenia kompetencji czy faktycznie posiadanie kompetencje? Ekonomiczna dostępność tych aktywności edukacyjnych, które dają najwyższy zwrot na rynku pracy wśród osób młodych

8 Krajowy panel PIAAC: kogo i co chcemy badać Ludzie młodzi: osoby, które 1 grudnia 2011 r. były w wieku lat (włącznie) badanie obejmuje osoby od momentu wyjścia z powszechnego obowiązku szkolnego do czasu, w którym większość osób młodych spróbowała już wejść na rynek pracy Sytuacja na rynku pracy wraz z jej społecznymi konsekwencjami, np. wpływem na zakładanie rodziny, plany prokreacyjne, migracje Aktywności edukacyjne: wszelkie formy poszerzania swojej wiedzy, a więc także edukacja pozaformalna i wykorzystywanie umiejętności w codziennym życiu (także w pracy) Aktywności zawodowe: wszelkie formy zaangażowania w pracę, w tym wolontariat i staże (również bezpłatne), także aktywności dorywcze

9 Krajowy panel PIAAC: kogo i co chcemy badać Kompetencje przydatne na rynku pracy trzy kompetencje przyjęte w PIAAC: literacy numeracy problem solving in technology rich environment w dużej mierze zgodne z trzema (spośród 8) kompetencjami kluczowymi zdefiniowanych przez KE kompetencje ogólne, bazowe kluczowe dla uczenia się i dostosowywania swoich kwalifikacji kierunek kształcenia jako wskaźnik kompetencji kierunkowych, które ze względu na swoją różnorodność są niemierzalne bezpośrednio Efektywność kształcenia różnica w zmierzonym bezpośrednio (w odstępie 2-3 lat) poziomie trzech kompetencji przyjętych w PIAAC

10 Krajowy panel PIAAC: propozycje modeli I Efektywność aktywności edukacyjnych Jakie aktywności edukacyjne najlepiej wpływają na rozwój kompetencji? a) przyrost / spadek poziomu kompetencji zależy od tego, czy w okresie pomiędzy pomiarami wykorzystywaliśmy je w codziennym życiu czy nie czynniki objaśniające: częstotliwość wykonywania w pracy / domu / nauce czynności wykorzystujących kompetencje b) przyrost / spadek poziom kompetencji zależy od tego, w jakich (i czy w ogóle) aktywnościach edukacyjnych (wliczając w to pracę) braliśmy udział w okresie pomiędzy pomiarami czynniki objaśniające: studiował na studiach I stopnia / II stopnia / szkole policealnej, itp. wykonywał pracę, staż praktyki poniżej / dostosowane / powyżej posiadanych kwalifikacji, itp. brał udział w kursach, szkoleniach, itp. metody analizy: analiza wariancji, regresja liniowa, SEM

11 Krajowy panel PIAAC: propozycje modeli II Związek pomiędzy aktywnościami edukacyjnymi, kompetencjami i sytuacją na rynku pracy Model strukturalny (dla czytelności tylko zmienne ukryte): SES FPK CzWK ZK SRP FPK kompetencje formalnie poświadczone (edukacja i praca) CzWK czynności, przy których wykonywaniu wykorzystuje się kompetencje ZK kompetencje zmierzone w pomiarze bezpośrednim SRP sytuacja na rynku pracy (z uwzględnieniem skutków społecznych)

12 Krajowy panel PIAAC: propozycje modeli II Związek pomiędzy aktywnościami edukacyjnymi, kompetencjami i sytuacją na rynku pracy SES Status społeczno-ekonomiczny jako czynnik determinujący poziom i jakość uzyskiwanej edukacji wymiar kulturowy: FPK CzWK ZK SRP kapitał kulturowy rodziców (wykształcenie, liczba książek itp.), wykonywanie w domu czynności wykorzystujących kompetencje, płeć respondenta wymiar ekonomiczny ekonomiczna dostępność edukacji źródło finansowania edukacji czesne, koszty utrzymania poza miejscem zamieszkania czy zaprzestanie dalszej edukacji nastąpiło z przyczyn ekonomicznych posiadanie dzieci

13 Krajowy panel PIAAC: propozycje modeli II Związek pomiędzy aktywnościami edukacyjnymi, kompetencjami i sytuacją na rynku pracy SES FPK CzWK ZK Formalne poświadczenia kompetencji uzyskane wykształcenie formalne poziom wykształcenia kierunek kształcenia tryb kształcenia (dzienny / wieczorowy / zaoczny) prestiż instytucji kształcącej (np. prywatna / publiczna) kwalifikacje poświadczone doświadczenie zawodowe staż pracy / praktyk stanowisko pracy (ISCO) gałąź gospodarki (ISIC) kursy, szkolenia, itp. dające formalne poświadczenie uzyskanej wiedzy (innymi słowy: pozostałe uzyskane kwalifikacje) SRP

14 Krajowy panel PIAAC: propozycje modeli II Związek pomiędzy aktywnościami edukacyjnymi, kompetencjami i sytuacją na rynku pracy SES FPK CzWK ZK Czynności, przy których wykonywaniu wykorzystuje się kompetencje wykonywane w związku z podejmowanymi aktywnościami edukacyjnymi zarówno edukacja formalna, jak i pozaformalna wykonywane w pracy także ocena poziomu kompetencji niezbędnego do wykonywania danej pracy (wystarczy niższy / dopasowany / potrzebny wyższy) te kompetencje, które definiuje PIAAC SRP

15 Krajowy panel PIAAC: propozycje modeli II Związek pomiędzy aktywnościami edukacyjnymi, kompetencjami i sytuacją na rynku pracy SES FPK CzWK ZK Zmierzone kompetencje trzy kompetencje zdefiniowane w PIAAC narzędzie pomiaru kompetencji w PIAAC umożliwia: drugi pomiar z uniknięciem wykonywania przez respondentów tych ćwiczeń, które rozwiązywali w pierwszym pomiarze wyskalowanie wyników z obydwu pomiarów na wspólnej skali od strony statystycznej test papierowy lub adaptatywny test komputerowy skalowany IRT (2PL) wykorzystanie plausible values do oszacowania wariancji w populacji SRP

16 Krajowy panel PIAAC: propozycje modeli II Związek pomiędzy aktywnościami edukacyjnymi, kompetencjami i sytuacją na rynku pracy Sytuacja na rynku pracy SES FPK CzWK ZK praca rozumiana jako środek do: samodzielności ekonomicznej zapewnienia możliwości realizacji planów odnośnie zakładania rodziny i posiadania dzieci rozwoju, samorealizacji w wypadku nieposiadających pracy: ocena własnych szans na rynku pracy szanse na znalezienie pracy i przewidywane warunki zatrudnienia czas potrzebny na znalezienie pracy konieczność uzupełnienia kompetencji / kwalifikacji oczekiwania wobec pracy gotowość do poświęceń dla pracy (migracji, odłożenia założenia rodziny czy posiadania dzieci, itp.) SRP

17 Krajowy panel PIAAC: propozycje modeli II Związek pomiędzy aktywnościami edukacyjnymi, kompetencjami i sytuacją na rynku pracy Sytuacja na rynku pracy SES FPK CzWK ZK SRP w wypadku posiadających pracę: stabilność posiadanej pracy czy praca pozwala na samodzielność finansową, status ekonomiczny zapewniany przez pracę perspektywy rozwoju i awansu samorealizacja, zadowolenie z pracy czy praca zgodna z kwalifikacjami / poziomem kompetencji konieczność uzupełniania kwalifikacji / kompetencji nadmiar kwalifikacji / kompetencji w stosunku do potrzeb wpływ pracy na zakładanie rodziny i posiadanie dzieci zestawienie powyższych z oczekiwaniami wobec pracy czas potrzebny na znalezienie tej pracy i sposób jej znalezienia szansa na znalezienie innej pracy ew. plany zmiany pracy i ich powody

18 Krajowy panel PIAAC: propozycje modeli III Ekonomiczna dostępność najbardziej efektywnych aktywności edukacyjnych kapitał kulturowy wysoki dostępność aktywności edukacyjnych czy istnieją ekonomiczne bariery dostępu do tych aktywności edukacyjnych, które dają największy zwrot na rynku pracy? czy sytuacja wygląda tak samo w różnych grupach, np. ze względu na kapitał kulturowy? metody: CHAID, regresja logistyczna niski kapitał ekonomiczny wysoki

19 Krajowy panel PIAAC: harmonogram badania Z punktu widzenia badania związku kompetencji i sytuacji na rynku pracy ważne jest, by informacje te były względem siebie aktualne sytuacja osób młodych, wchodzących na rynek pracy, może się zmieniać bardzo dynamicznie Aby różnice w poziomie kompetencji były statystycznie istotne pomiary nie mogą być zbyt częste pomiar co rok wydaje się być zbyt częsty pomiar co 2-3 lata wydaje się być odpowiedni Powyższe uwarunkowania mają dwie konsekwencje: Panel w ramach projektu EE będzie miał tylko dwie rundy (uznajemy tu PIAAC za pierwszą rundę) 2013 r. można wykorzystać na zlinkowanie PIAAC i jego panelu z innym badaniem (np. BKL albo panelem PISA) z punktu widzenia panelu korzystne byłoby np. uzupełnienie go o pomiar popytowej strony rynku pracy (badanie pracodawców)

20 Krajowy panel PIAAC: harmonogram badania PIAAC : zakończenie realizacji terenowej : przekazanie zbioru danych do konsorcjum : wyczyszczony krajowy zbiór danych od konsorcjum : dostęp do wybranych agregatów międzynarodowych udostępnienie danych jednostkowych przez OECD publikacja raportu międzynarodowego możliwość wydawania publikacji w oparciu o dane PIAAC panel PIAAC : prezentacja wstępnej koncepcji badania w OECD : wypracowanie ostatecznej koncepcji badania : opracowanie kwestionariusza : pilotaż kwestionariusza 2013 łącznik z innym badaniem : badanie : raport

21 Dziękujemy za uwagę i zapraszamy do dyskusji Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Instytut Badań Edukacyjnych ul. Górczewska 8, Warszawa tel.: (22) , ibe@ibe.edu.pl