Transkrypt

1 PRZEGL Nr 3 EPIDEMIOL 2005; 59: Stulecie odczynu Wassermanna 633 Agnieszka Beata Serwin, Peter Karl Kohl 1, Bo ena Chodynicka STULECIE ODCZYNU WASSERMANNA PRZYSZ OŒÆ SEROLOGICZNEJ DIAGNOSTYKI KI Y W ŒWIETLE NAJNOWSZYCH BADAÑ Klinika Dermatologii i Wenerologii Akademii Medycznej w Bia³ymstoku Kierownik: Bo ena Chodynicka 1 Klinik für Dermatologie und Venerologie, Vivantes Klinikum Neukõlln, Berlin Kierownik: Peter Karl Kohl, FRCP W pracy przedstawiono postêpy w serologicznej diagnostyce ki³y ze szczególnym uwzglêdnieniem wiedzy, jak¹ wnios³o poznanie genomu krêtka bladego. S³owa kluczowe: ki³a, odczyn Wassermanna, diagnostyka Key words: syphilis, Wassermann reaction, diagnostics WSTÊP W maju 2005 r. mija sto lat od wykrycia krêtka bladego Treponema pallidum subspecies pallidum (T. pallidum) - czynnika etiologicznego ki³y, a w przysz³ym roku minie wiek od wprowadzenia przez Wassermanna, Neissera i Brucka pierwszego odczynu serologicznego do diagnostyki zaka enia ki³owego (1,2). Zasad¹ wspó³czesnej serologicznej diagnostyki ki³y, uznawan¹ przez œwiatowe instytucje opracowuj¹ce standardy diagnostyczne i lecznicze, jest stosowanie kombinacji odczynów niekrêtkowych i krêtkowych (3,4). Do tradycyjnych odczynów niekrêtkowych nale ¹ odczyny k³aczkuj¹ce: Venereal Disease Research Laboratory VDRL test, rapid plasma reagin RPR card test, unheated serum reagin USR test, toluidin red unheated serum test TRUST, a krêtkowych Treponema pallidum haemagglutination assay TPHA, metoda mikrohemaglutynacyjna MHA-TP lub zastêpuj¹ca erytrocyty cz¹steczkami elu jako noœnikiem antygenu Treponema pallidum particle agglutination TPPA test, fluorescent treponemal antibody FTA test i jego modyfikacja absorbcyjna FTA-ABS test, odczyny immunoenzymatyczne (enzyme immunoassay EIA), odczyn immobilizacji krêtków i immunobloting. Zastosowanie poszczególnych odczynów do badañ przesiewowych w kile ró ni siê w zaleceniach amerykañskich i europejskich (3,4). aden z powy szych, tradycyjnych ju odczynów, nie spe³nia jednoczeœnie wszystkich kryteriów idealnego testu diagnostycznego: zapewnia maksymaln¹ czu- ³oœæ, swoistoœæ, powtarzalnoœæ, daje jednorazowo jednoznaczny wynik po skutecznym leczeniu (ang. test of cure ), pozwala na wykrywanie oddzielnie przeciwcia³ klasy IgG

2 AB Serwin, PK Kohl, B Chodynicka 634 Nr 3 oraz IgM, jest prosty technicznie i szybki, umo liwia automatyzacjê w celu obiektywizacji otrzymanych wyników oraz jest dostêpny ekonomicznie (5). D¹ enia do opracowania idealnego odczynu stymuluj¹ od stu lat badania nad udoskonaleniem zarówno odczynów niekrêtkowych jak i krêtkowych. Celem pracy jest przedstawienie wybranych najnowszych osi¹gniêæ w diagnostyce serologicznej ki³y, które dokona³y siê w koñcu XX wieku i na pocz¹tku XXI wieku, a tak e prób opracowania szczepionki przeciwko kile, ze szczególnym uwzglêdnieniem mo liwoœci praktycznego zastosowania wiedzy, jak¹ przynios³y badania materia³u genetycznego krêtka bladego. NOWE MODYFIKACJE ODCZYNÓW NIEKRÊTKOWYCH Nowoœci¹ w serologicznej diagnostyce ki³y, wprowadzon¹ w koñcu XX wieku, by³o zastosowanie antygenu VDRL w odczynie immunoenzymatycznym (EIA-VDRL). Odczyny immunoenzymatyczne wprowadzono do diagnostyki ki³y w po³owie lat siedemdziesi¹tych XX wieku. Umo liwi³y one przede wszystkim automatyzacjê i komputeryzacjê procesu diagnostycznego, co pozwoli³o na obiektywizacjê otrzymanych wyników i zbadanie jednoczeœnie du ej liczby surowic. Jeden z komercyjnie dostêpnych odczynów EIA-VDRL Spirotek Reagin II (Organon Teknika, Durham, NC, USA) zosta³ zaaprobowany przez Centers for Disease Control and Prevention jako test przesiewowy w kile. Odczyn ten ma wy sz¹ czu³oœæ ni odczyny k³aczkuj¹ce (odpowiednio 93% i 75% w kile pierwszego okresu oraz 100% i 95% w kile utajonej wczesnej) i podobn¹ do nich swoistoœæ (odpowiednio 97% i 98%). Wykonywany jest tylko jakoœciowo i nie umo liwia oceny skutecznoœci leczenia. Za pomoc¹ tego odczynu nie mo na wykryæ oddzielnie przeciwcia³ klasy IgM i IgG (6). Grupy badawcze opracowuj¹ kolejne odczyny EIA-VDRL (wg 7). W 2000 r. przedstawiono syntetyczny antygen (Ag) VDRL, sk³adaj¹cy siê z syntetycznej lecytyny i kardiolipiny, który mo e zast¹piæ Ag otrzymywany dotychczas z naturalnych tkanek i stosowany w odczynie VDRL od 1946 roku. Syntetyczny Ag VDRL cechuje siê porównywaln¹ swoistoœci¹ oraz wy sz¹ czu³oœci¹ ni antygen naturalny i jest jednoczeœnie bardzo stabilny. Czystoœæ Ag syntetycznego wynosi ponad 99% (naturalnej kardiolipiny 52-79%, a lecytyny 60-91%). Wy sz¹ czu³oœæ odczynu z syntetycznym Ag VDRL osi¹gniêto poprawiaj¹c stabilnoœæ cz¹steczki kardiolipiny: nienasycone kwasy t³uszczowe (³atwo ulegaj¹ce utlenieniu) obecne w kardiolipinie naturalnej zast¹piono czterema 14-wêglowymi nasyconymi kwasami t³uszczowymi (8). Nie opublikowano, jak dot¹d, badañ oceniaj¹cych przydatnoœæ syntetycznego Ag VDRL do diagnostyki ki³y uk³adu nerwowego. NOWE MODYFIKACJE ODCZYNÓW KRÊTKOWYCH Zsekwencjonowanie w 1998 r. pe³nego genomu T. pallidum sta³o siê kamieniem milowym w badaniach nad immunogennoœci¹ tej bakterii i zwiêkszy³o nadziejê na poprawê swoistoœci diagnostyki serologicznej ki³y oraz na opracowanie szczepionki przeciwko kile (9,10). Genom T. pallidum jest kolistym chromosomem zbudowanym z par zasad, w którym znajduje siê 1041 sekwencji koduj¹cych bia³ka (open reading frames ORFs). Zgodnie z proponowanym przez Rileya systemem klasyfikacji (11), 55% genów (577 ORFs)

3 Stulecie odczynu Wassermanna Nr ma okreœlon¹, swoist¹ rolê biologiczn¹, 17% ORFs wykazuje znaczn¹ analogiê do genów koduj¹cych bia³ka innych bakterii, ale a 28% genów T. pallidum nie ma, jak dot¹d, poznanej funkcji (9,10). W³aœciwoœci biologiczne, wirulentne i immunogenne krêtka pozostaj¹ wiêc w znacznym stopniu niepoznane. Za zjadliwoœæ krêtka bladego odpowiada prawdopodobnie grupa 67 genów, które rozmieszczone s¹ z ró n¹ gêstoœci¹ w poszczególnych regionach chromosomu. Szczególn¹ rolê przypisuje siê rodzinie 12 spokrewnionych genów (zwanych Tpr), koduj¹cych bia³ka o znacznej homologii z g³ównymi bia³kami powierzchniowymi Treponema denticola i maj¹cych funkcjê poryn i adhezyn. Wysuniêto, niepotwierdzon¹ jak dot¹d hipotezê, e istnieje mo liwoœæ du ej zmiennoœci sekwencji DNA w obrêbie tych genów. Kolejn¹ grupê tworz¹ geny koduj¹ce bia³ka podobne do hemolizyn innych bakterii (np. hemolizyny III Bacillus cereus lub hemolizyny Serpulina hyodysenteriae). Grupa genów nadzoruj¹cych geny zjadliwoœci krêtka jest s³abo poznana: prawdopodobnie DNA bakterii zawiera piêæ dwucz³onowych uk³adów regulacyjnych o niedu ym stopniu podobieñstwa do analogicznych uk³adów istniej¹cych w bakteriach o znacznie wiêkszym genomie. W T. pallidum znajduj¹ siê ponadto nieliczne bia³ka o strukturze podobnej do innych typowych bia³ek represorowych i aktywatorowych, które s¹ zaanga owane w regulacjê funkcji metabolicznych. Poza prawdopodobnym systemem dwucz³onowych uk³adów regulacyjnych, stwierdzono gen homologiczny do genu mvin, który odpowiada za regulacjê zjadliwoœci takich drobnoustojów, jak Haemophilus influenzae, Vibrio cholerae, Salmonella typhimurium i innych. T. pallidum zawiera tak e szeœæ genów homologicznych do czynników sigma genów reguluj¹cych polimerazê RNA, obecnych w innych bakteriach, w tym m.in. w Escherichia (E.) coli. Z badañ tych niew¹tpliwie wynika, e regulacja zjadliwoœci T. pallidum wymaga wiêcej mechanizmów ni w przypadku bakterii takich jak E. coli. Geny koduj¹ce syntezê lipolisacharydów, substancji o wa nej roli w odpowiedzi gospodarza na zaka enie, a tak e bior¹cych udzia³ w przyleganiu bakterii do tkanek, s¹ w genomie T. pallidum nieliczne (9,10). W tradycyjnych odczynach krêtkowych (np. TPHA, FTA-ABS) wykorzystuje siê do przygotowania antygenu ca³e ywe krêtki blade szczepu Nicholsa, pasa owane na zwierzêtach laboratoryjnych. We wspó³czeœnie opracowywanych odczynach wykrywaj¹cych przeciwcia³a swoiste dla krêtka bladego stosuje siê wybrane antygeny T. pallidum otrzymywane metod¹ rekombinacji lub syntetycznie. Produkcja du ej iloœci antygenów rekombinowanych w hodowli komórek E. coli do celów diagnostycznych lub naukowych nie wymaga zaka ania zwierz¹t i jest, tym samym, uzasadniona ekonomicznie oraz etycznie. Nie ma jak dot¹d pe³nej zgody co do tego, które antygeny krêtka zapewniaj¹ najlepsz¹ swoistoœæ i czu³oœæ odczynu serologicznego. W opracowywanych, dostêpnych komercyjnie odczynach, jako antygeny znalaz³y zastosowanie ró ne lipoproteiny T. pallidum, najczêœciej TpN44,5 (TmpA), TpN15, TpN17 i TpN47. Lipoproteiny stymuluj¹ siln¹ odpowiedÿ immunologiczn¹ zwi¹zan¹ prawdopodobnie z ich zdolnoœci¹ do aktywowania komórek prezentuj¹cych antygen poprzez receptory toll-like 2 (12). S¹dzono pocz¹tkowo, e lipoproteiny powszechnie stosowane w nowoczesnych odczynach serologicznych s¹ bia³kami b³ony zewnêtrznej krêtka. Obecnie wiadomo, e znajduj¹ siê one w przestrzeni periplazmatycznej, wi¹ ¹c siê kowalencyjnie z periplazmatyczn¹ warstw¹ b³ony cytoplazmatycznej (13). Topografia lipoprotein powoduje, e mog¹ byæ one s³abo dostêpne dla przeciwcia³ wytwarzanych w przebiegu zaka enia, a skierowane przeciwko nim przeciwcia³a s¹ syntetyzowane po fagocytozie i wstêpnym niszczeniu krêt-

4 AB Serwin, PK Kohl, B Chodynicka 636 Nr 3 ków bladych w okresie ki³y wczesnej. Bia³ka eksponowane na powierzchni bakterii mog¹ okazaæ siê bardziej przydatne w diagnostyce, poniewa s¹ najwczeœniej rozpoznawane przez uk³ad immunologiczny gospodarza i mog¹ go stymulowaæ w sposób ci¹g³y. W najnowszych opracowywanych odczynach wykorzystywane s¹ bia³ka, których prawdopodobieñstwo ekspozycji w b³onie zewnêtrznej krêtka wynosi 69-92% (13). W œwietle tych badañ, bia³ka Tp0453, Tp0257 oraz Tp92 (Tp0326), zastosowane jako antygeny w odczynach immunoenzymatycznych, umo liwiaj¹ uzyskanie bardzo dobrej czu³oœci (odpowiednio: 100%, 91%, 98%) oraz swoistoœci (100%, 93% i 97%) w kile wczesnej objawowej oraz utajonej. Zastosowanie bia³ka Tp0453 pozwala³o na osi¹gniêcie odczynu o stuprocentowej czu³oœci i swoistoœci, dziêki brakowi homologii z bia³kami innych bakterii. Badane odczyny umo liwia³y rozpoznanie ki³y w najwczeœniejszym okresie (gdy odczyn VDRL jest ujemny). Nowe, wymienione bia³ka mog¹ byæ dobrymi kandydatami jako antygeny do opracowania diagnostycznych immunoenzymatycznych odczynów komercyjnych. Na pocz¹tku 2000 r. przedstawiono nowy odczyn, znany pod komercyjn¹ nazw¹ INNO- LIA Syphilis (Innogenetics N.V., Ghent, Belgia), w którym wykorzystano trzy antygeny krêtka uzyskane metod¹ rekombinacji w komórkach E. coli (TpN47, TpN17 i TpN15) oraz syntetyczny peptyd TmpA, umieszczone na pasku testowym (14). Odczyn jest linijn¹ modyfikacj¹ odczynu immunoenzymatycznego (line immunoassay LIA), a oceny reakcji dokonuje siê metod¹ pó³iloœciow¹: sprawdzaj¹c intensywnoœæ zabarwienia dla poszczególnych pasków (od 0 do 4) i porównuj¹c wynik z kontrol¹ dodatni¹ i ujemn¹. Czu³oœæ i swoistoœæ tego odczynu, oceniana w znacznych liczbowo grupach surowic (840 i 531), wynios³a odpowiednio 99,6% i 100% oraz 99,5% i 99,3%; czu³oœæ w p³ynie mózgowordzeniowym 100% (14,15). Autorzy zgadzaj¹ siê, e mimo koniecznoœci inkubacji badanej surowicy (lub p³ynu mózgowo-rdzeniowego) przez noc, co opóÿnia otrzymanie wyniku, INNO-LIA Syphilis jest prostym odczynem, który mo e samodzielnie s³u yæ jako odczyn potwierdzaj¹cy ki³ê, zastêpuj¹c kombinacjê innych odczynów (TPHA/MHA-Tp, FTA-ABS i odczyn immobilizacji krêtków bladych), zw³aszcza w sytuacji, gdy istnieje koniecznoœæ wiarygodnego rozpoznania zaka enia przy braku danych klinicznych i epidemiologicznych pacjenta. Wad¹ jednej z cytowanych publikacji (15) mo e byæ brak analizy czu³oœci i swoistoœci odczynu w poszczególnych okresach ki³y oraz po leczeniu. Innym nowym i prostym testem, w którym wykorzystano rekombinowane bia³ka TpN15, TpN17 i TpN47 do diagnostyki ki³y jest PaGIA (DiaMed AG, Cressier sur Morrat, Szwajcaria), (16). Zestaw do odczynu sk³ada siê z mikroprobówek, które zawieraj¹ czerwone polimerowe cz¹steczki w elowym pod³o u, op³aszczone wymienionymi antygenami. Po dodaniu badanej surowicy, 5-minutowej inkubacji i 10-minutowym odwirowaniu, wynik odczynu odczytuje siê na podstawie aglutynacji cz¹steczek: jednolicie czerwona warstwa na powierzchni elu oznacza wynik dodatni (obecnoœæ w badanej surowicy przeciwcia³ przeciwko stosowanym antygenom), a na dnie wynik ujemny. W przypadku obecnoœci niedu ej iloœci przeciwcia³ w badanej surowicy lub ich s³abej swoistoœci zaglutynowane cz¹steczki s¹ rozproszone w ca³ej objêtoœci elowego pod³o a. Czu³oœæ odczynu sprawdzono w stosunku do tradycyjnych odczynów skryningowych i potwierdzaj¹cych ki³ê (VDRL, TPPA, ICE-Syphilis, FTA-ABS, IgM-Captia, 19S-IgM-FTA-ABS) w surowicach 60 chorych z ki³¹ pierwszego okresu, 27 ki³¹ drugiego okresu, 32 ki³¹ utajon¹ wczesn¹ i 5 ki³¹ uk³adu nerwowego, uzyskuj¹c przeciêtn¹ czu³oœæ 91,9% (100 % w kile drugiego okresu i kile uk³adu nerwowego). W kile pierwszego okresu czu³oœæ PaGIA by³a wy sza

5 Stulecie odczynu Wassermanna Nr ni odczynu VDRL, identyczna jak odczynu immunoenzymatycznego (ICE-Syphilis ) i tylko nieco ni sza ni odczynu TPPA. Czu³oœæ w kile utajonej wczesnej nie przewy sza³a czu³oœci innych odczynów. Swoistoœæ odczynu wynios³a 99,8%; nie uzyskano adnego dodatniego wyniku z dwudziestoma surowicami osób zaka onych Borrelia burgdorferi. Podsumowuj¹c, autor uwa a, e stosunkowo prosty i szybki odczyn o znakomitej swoistoœci i czu³oœci, porównywalnej z innymi stosowanymi odczynami, mo e byæ dobr¹ alternatywn¹ metod¹ serologicznej diagnostyki ki³y. Niew¹tpliwie dalszych badañ wymaga ocena odczynu pod k¹tem jego przydatnoœci w diagnostyce ki³y póÿnej oraz w kontroli po leczeniu. Ró ne laboratoria opracowa³y dot¹d ponad dwadzieœcia dostêpnych komercyjnie odczynów do szybkiej diagnostyki ki³y, z wykorzystaniem antygenów rekombinowanych TpN15, TpN17, TpN47 i techniki immunochromatograficznej lub aglutynacyjnej. Testy te nie wymagaj¹ skomplikowanej aparatury ani wysoko wykwalifikowanego personelu i umo - liwiaj¹ uzyskanie wyniku w ci¹gu oko³o 15 minut. Czêœæ tych odczynów jest obecnie przedmiotem dok³adnej analizy prowadzonej przez specjalny program Œwiatowej Organizacji Zdrowia pod k¹tem ich przydatnoœci w badaniach przesiewowych w kierunku ki³y, g³ównie w krajach rozwijaj¹cych siê (17). Nowatorsk¹ metod¹ oceny odpowiedzi immunologicznej w kile jest modyfikacja odczynu EIA (enzyme-linked immunospot assay ELISPOT ), w której ocenia siê liczbê komórek produkuj¹cych przeciwcia³a przeciwko bia³ku Tpp17 (Tpp17 antibody secreting cells ASCs), (18). Opracowany odczyn interpretuje siê jako dodatni, gdy stwierdzi siê co najmniej 3 Tppl7-ASCs w 10 6 jednoj¹drowych komórek krwi obwodowej. Czu³oœæ odczynu jest porównywalna z czu³oœci¹ odczynu RPR w kile objawowej wczesnej i ni sza w kile utajonej. Œrednia liczba ASCs u chorych z ki³¹ pierwszego okresu by³a nieco wy sza ni u chorych z ki³¹ drugiego okresu i utajon¹ wczesn¹ (odpowiednio 58, 26 i 14 ASCs/l0 6 jednoj¹drowych komórek krwi obwodowej). Stwierdzenie ASCs produkuj¹cych przeciwcia³a przeciwko Tpp17 po leczeniu wskazywa³o jednoznacznie na niepowodzenie lecznicze, co potwierdzono badaniem klinicznym oraz tradycyjnymi odczynami serologicznymi. Zalet¹ odczynu jest fakt, e ASCs pojawiaj¹ siê ju kilka (3-5) dni po stymulacji antygenem i zanikaj¹ w ci¹gu 8-16 dni po jego eliminacji, a tak e nie przenikaj¹ przez ³o ysko do p³odu w wykrywalnych iloœciach, dziêki czemu mog¹ byæ przydatne do diagnostyki najwczeœniejszych okresów zaka enia (przed syntez¹ przeciwcia³ IgM), oceny skutecznoœci leczenia oraz diagnostyki ki³y wrodzonej. Dotychczas nie podjêto jednak próby opracowania komercyjnego odczynu ELISPOT do diagnostyki ki³y. SZCZEPIONKA PRZECIWKO KILE Próby opracowania szczepionki przeciwko kile nie przynios³y dotychczas pomyœlnych rezultatów. Przed poznaniem genomu krêtka bladego w eksperymentalnym szczepieniu królików stosowano ró ne bia³ka krêtka (bia³ko 4D, endofalgelli, Tromp l oraz inne o masie cz¹steczkowej od 15 do 47 kda), nie uzyskuj¹c ochrony zwierz¹t przed reinfekcj¹ (wg 19). Czêœciowe w³aœciwoœci immunoprotekcyjne wykazano w stosunku do rekombinowanej fosfodiesterazy glicerofosfodiestrowej (Gpd), bêd¹cej lipoprotein¹ b³ony zewnêtrznej bakterii (19). Poznanie genomu T. pallidum dostarczy³o bodÿca do badañ nad immunoprotekcyjny-

6 AB Serwin, PK Kohl, B Chodynicka 638 Nr 3 mi w³aœciwoœciami innych bia³ek krêtka, zlokalizowanych w jego b³onie zewnêtrznej: Tp92, TprK lub jego czêœci¹ (ang. TprK V region ), Tp0453, Tp0257 (13,20,21). Chocia podstawy teoretyczne tych badañ s¹ obiecuj¹ce, to opracowanie szczepionki przeciwko kile, czyli identyfikacja bia³ek, które wejd¹ w jej sk³ad, wymaga wci¹ wielu badañ. Barier¹ jest z jednej strony ró norodnoœæ (i byæ mo e zmiennoœæ) antygenowa bakterii, a z drugiej przyczyny ekonomiczne. Diagnostyka ki³y, chocia niedoskona³a, jest stosunkowo niedroga, a krêtek blady wci¹ pozostaje wra liwy na penicylinê. Ewentualna szczepionka mia³aby zatem zastosowanie w populacjach wysokiego ryzyka, w których koszty diagnostyki i leczenia zaka enia krêtkiem bladym przewy szaj¹ koszty szczepienia (np. w populacjach krajów rozwijaj¹cych siê o wysokim wspó³czynniku zachorowalnoœci na ki³ê, a zw³aszcza celem prewencji ki³y wrodzonej) (22). PODSUMOWANIE Stulecie badañ przynios³o szereg osi¹gniêæ w zrozumieniu patogenezy zaka enia krêtkiem bladym, odpowiedzi immunologicznej organizmu na zaka enie oraz postêpy w jego diagnostyce. W zwi¹zku z ograniczon¹ mo liwoœci¹ zastosowania badañ identyfikuj¹cych czynnik etiologiczny (brak mo liwoœci hodowli krêtka na sztucznym pod³o u, brak standaryzowanych metod amplifikacji jego materia³u genetycznego), tradycyjne odczyny serologiczne pozostaj¹ wci¹ podstaw¹ rozpoznania choroby. Maj¹ szczególn¹ wartoœæ w diagnostyce bezobjawowych okresów schorzenia, a ponadto pozwalaj¹ na ocenê skutecznoœci leczenia. Wspó³czesne badania nad popraw¹ diagnostyki serologicznej w kile zmierzaj¹ z jednej strony do uproszczenia i obiektywizacji (automatyzacji) stosowanych testów, a z drugiej do ustalenia jak najbardziej swoistych antygenów, które pos³u ¹ w nowo opracowywanych odczynach. Praktyczne zastosowanie najnowszych testów wymaga jednak dalszych badañ. Problemem mo e pozostaæ rozpoznawanie najwczeœniejszych okresów zaka enia, ki³y wrodzonej i ki³y uk³adu nerwowego, a szczególnie ki³y u zaka onych HIV. Szczepienie przeciwko kile pozostaje, jak dot¹d, kwesti¹ bli ej nieokreœlonej przysz³oœci. AB Serwin, PKKohl, B Chodynicka THE CENTENARY OF WASSERMANN REACTION THE FUTURE OF SEROLOGICAL DIAGNOSIS OF SYPHILIS, UP-TO-DATE STUDIES SUMMARY One hundred years after the discovery of the infectious agent of syphilis and implementation of the first serological test for the diagnosis of syphilis, important progress in the evaluation of host immune response against Treponema (T.) pallidum infection has been made. The paper focuses on the new modifications of non-treponemal tests (the use of synthetic cardiolipin and lecithin in Venereal Disease Research Laboratory VDRL test and the application of the VDRL antigen to immunoenzymatic assays) as well as of treponemal tests. Original treponemal antigens are replaced by recombinant and synthetic antigens (TpN44,5 TmpA, TpN15, TpN17 and TpN47) and by antigens obtained after sequencing of the complete T. pallidum genome (Tp0453, Tp0257 and Tp92) in modifications of immunoenzymatic assays. The new diagnostic strategy, namely the examination of

7 Stulecie odczynu Wassermanna Nr the number of cells producing T. pallidum specific antibodies is also presented. Despite the progress achieved in studies on humoral response in syphilis during last years, the practical application of new tests in diagnosis of the infection requires further studies. PIŒMIENNICTWO l. Schaudinn F, Hoffmann E. Vorläufiger Bericht über das Vorkommen von Spirochaeten in syphilitischen Krankheitsprodukten und bei Papillomen. Arbeit Klein. Gesundheits 1905;22: Wassermann A, Neisser A, Bruck C. Eine serodiagnostische Reaktion bei Syphilis. Dtsch Med Wochenschr 1906;32: Workowski KA, Levine WC. Syphilis. W: Centers for Disease Control and Prevention. Sexually transmitted diseases treatment guidelines MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2002;51(No. RR06): Goh BT, van Voorst Vader PC. European guideline for the management of syphilis. Int J STD AIDS 2001;12 (Suppl. 3): Van der Sluis JJ. Laboratory techniques in the diagnosis of syphilis: a review. Genitourin Med 1992;68: White TJ, Fuller SA. Visuwell regain a nontreponemal enzyme-linked immunosorbent assay for serodiagnosis of syphilis. J Clin Microbiol 1989;27: Wicher K, Horowitz HW, Wicher V. Laboratory methods of diagnosis of syphilis for the beginning of the third millennium. Microb Infect 1999;1: Castro AR, Morrill WE, Shaw WA, i in. Use of synthetic cardiolipin and lecitin in the antigen used by the venereal disease research laboratory test for serodiagnosis of syphilis. Clin Diagn Lab Immunol 2000;7: Fraser CM, Norris SJ, Wienstock GM, i in. Complete genome sequence of Treponema pallidum, the syphilis spirochete. Science 1998;282: Weinstock GM, Hardham JM, McLeod MP, i in. The genome of Treponema pallidum: the new light on the agent of syphilis. FEMS Microbiology Reviews 1998;22: Riley M. Functions of gene products of Escherichia coli. Microbiol Rev 1993; 57: Aliprantis AOR, Yang RB, Mark MR, i in. Cell activtion and apoptosis by bacterial lipoproteins through toll-like receptor-2. Science 1999;285: Van Vooris WC, Barrett LK, Lukehart SA, i in. Serodiagnosis of syphilis: antibodies to recombinant Tp0453, Tp92 and Gpd proteins are sensitive and specific indicators of infection by Treponema pallidum. J Clin Microbiol 2003;41: Ebel A, Vanneste L, Cardinaels M, i in. Validation of the INNO-LIA Syphilis kit as a confirmatory assay for Treponema pallidum antibodies. J Clin Microbiol 2000;38: Hagedorn H-J, Kraminer-Hagedorn A, De Bosschere K, i in. Evaluation of INNO-LIA Syphilis assay as a confirmatory test for syphilis. J Clin Microbiol 2002; 40: Schmidt B. Evaluation of a new particle gel immunoassay for determination of antibodies against Treponema pallidum. J Clin Microbiol 2004;42: Peeling RW, Ye H. Diagnostic tools for preventing and managing maternal and congenital syphilis: an overview. Bull World Health Organ 2004;82: Tabidze IL, Lee FK, Tambe P, i in. Enzyme-linked immunospot assay for the diagnosis of active Treponema pallidum infection during the various stages of syphilis. Sex Trans Dis 1999;26: Cameron CE, Lukehart SA, Castro C, i in. Opsonic potential, protective capacity, and sequence conservation of the Treponema pallidum subspecies pallidum Tp92. J Infect Dis 2000;181:

8 AB Serwin, PK Kohl, B Chodynicka 640 Nr Hazlett KR, Sellati TJ, Nguyen TT, i in. The TprK protein of Treponema pallidum is periplasmic and is not a target of opsonic antibody or protective immunity. J Exp Med 2001;193: Morgan CA, Lukehart SA, Van Vooris WC. Protection against syphilis correlated with specificity of antibodies to the variable regions of Treponema pallidum repeat protein K. Infect Immun 2003;71: Saloojee H, Velaphi S, Goga Y, i in. The prevention and management of congenital syphilis: an overview and recommendations. Bull World Health Organ 2004;82: Otrzymano: r. Adres autorów: Agnieszka Beata Serwin Klinika Dermatologii i Wenerologii Akademii Medycznej ul. urawia 14, Bia³ystok tel , fax: agabser@amb.edu.pl