Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca br., znak: SPS /14, przy którym przekazano interpelację poseł Beaty

Transkrypt

1 Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca br., znak: SPS /14, przy którym przekazano interpelację poseł Beaty Małeckiej-Libery w sprawie boreliozy i chorób odkleszczowych, uprzejmie informuję, co następuje. Borelioza jest chorobą, którą w Polsce cechuje trend wzrostowy. W 2013 r. zarejestrowano w Polsce zachorowania na boreliozę, przy zapadalności 33,12 na 100 tys. mieszkańców, podczas gdy w 2012 r. liczba ta wyniosła 8786 przypadków. Największą zapadalność odnotowuje się w województwach: śląskim, podlaskim, małopolskim, mazowieckim i warmińsko-mazurskim. Rośnie także liczba przypadków boreliozy jako choroby zawodowej, podczas gdy ogólna liczba chorób zawodowych maleje. Przyczyn wzrostu zachorowalności na boreliozę należy upatrywać w stale zmieniającym się zasięgu geograficznym bytowania kleszczy oraz wydłużaniu okresu ich żerowania, zmianach klimatu, zmianach ekonomicznych i społecznych w otoczeniu ludzi, a także w ich częstszym podróżowaniu. Istotną rolę odgrywają też migrujące ptaki przenoszące zakażone kleszcze na obszary, na których krętki Borrelia burgdorferi dotychczas nie występowały. Należy jednak mieć na uwadze, że wzrastająca liczba rejestrowanych potwierdzonych przypadków boreliozy może jednocześnie świadczyć o poprawiającej się diagnostyce tej choroby, na poziomie zarówno wywiadu lekarskiego, jak i diagnostyki laboratoryjnej. Przeciwko chorobie nie ma szczepionki, co potęguje problem i znacząco utrudnia jego szybkie opanowanie. Ważne jest tym bardziej wczesne rozpoznanie i skuteczne leczenie w początkowej fazie choroby oraz edukacja społeczeństwa na temat nieswoistych metod zapobiegania zakażeniom. Zgodnie z 8 rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie zgłoszeń podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 848) zgłoszenia podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej są przekazywane państwowemu

2 powiatowemu inspektorowi sanitarnemu albo państwowemu granicznemu inspektorowi sanitarnemu właściwemu dla miejsca rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej. W gestii laboratoriów zlokalizowanych w strukturze Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajduje się wykonywanie badań laboratoryjnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego nad zakażeniami i chorobami zakaźnymi określonego w przepisach ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947, z późn. zm.). Nadzór epidemiologiczny, o którym mowa, prowadzony jest m.in. w celu umożliwienia analizy i interpretacji tendencji występowania chorób zakaźnych w populacji. W celu poprawy zgłaszalności przypadków chorób zakaźnych, również boreliozy, w 2014 r. minister zdrowia wydał rozporządzenie z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie biologicznych czynników chorobotwórczych podlegających zgłoszeniu, wzorów formularzy zgłoszeń dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych oraz okoliczności dokonywania zgłoszeń (Dz. U. z 2014 r. poz. 459). Rozporządzenie to znajduje zastosowanie przede wszystkim w bieżącym nadzorze epidemiologicznym, gdyż nakłada na kierowników medycznych laboratoriów diagnostycznych obowiązek raportowania o dodatnich wynikach badań w kierunku patogenów odpowiedzialnych za choroby zakaźne podlegające nadzorowi w populacji ogólnej i które są objęte obowiązkiem zgłaszania w sposób indywidualny. Odnosząc się do standardów leczenia boreliozy w Polsce, na podstawie art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634, z późn. zm.) lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Jednocześnie należy pamiętać, że pieczę nad poprawnym schematem rozpoznawania do celów

3 klinicznych przypadków boreliozy u ludzi, w tym z jednej strony postępowania lekarskiego, a z drugiej zastosowania referencyjnej metody przez laboratorium diagnostyczne wykonujące to badanie na zlecenie klinicysty, w kontekście znajomości i stosowania przez lekarzy i diagnostów laboratoryjnych wiedzy medycznej w zakresie danej jednostki chorobowej, sprawują uczelnie medyczne, organy samorządu zawodowego (Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych, Naczelna Rada Lekarska), krajowi i wojewódzcy konsultanci w danych dziedzinach, a także krajowe i międzynarodowe środowiska naukowe i światowe laboratoria referencyjne. Podmioty te, w zależności od uprawnień, opracowują i aktualizują zasady leczenia, metodykę diagnostyki laboratoryjnej różnych chorób, w tym także chorób zakaźnych, i są odpowiedzialne za udostępnianie tej wiedzy określonym grupom zawodowym. Ponadto zgodnie z aktualnymi rekomendacjami Ośrodka Referencyjnego WHO ds. boreliozy z Lyme dotyczącymi prawidłowej diagnostyki laboratoryjnej krętka, jak również zgodnie z opinią NIZP-PZH podstawą rozpoznania laboratoryjnego boreliozy u ludzi jest obecnie dwuetapowy schemat badań serologicznych materiału biologicznego pobranego od osób podejrzanych o zakażenie. Nowoczesna i rutynowa diagnostyka laboratoryjna boreliozy jest dwustopniowa i wymaga w I etapie wykonania testu serologicznego ELISA w obydwu klasach przeciwciał, zaś w II etapie testu potwierdzającego przy pomocy metody Western blot. Test ELISA wykazuje niską swoistość, lecz wysoką czułość, w związku z tym celem potwierdzenia prawidłowości wyniku otrzymanego przy pomocy ELISA konieczne jest zastosowanie testu Western blot o wysokiej swoistości. Test Western blot w pełni umożliwia dokonanie poprawnej weryfikacji rezultatów wcześniej wykonanego testu ELISA. Należy jednak zawsze pamiętać, że każdy wynik badania laboratoryjnego, zwłaszcza w kontekście specyfiki biologii krętków Borrelia burgdorferi, powinien być odniesiony przez lekarza do obrazu klinicznego choroby u danego pacjenta. Diagnostyka zachorowań na boreliozę z Lyme stanowi część gwarantowanych

4 świadczeń medycznych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, kontraktowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, której szczegółowy zakres jest określany każdorazowo na dany rok w załączniku nr 2: Badania diagnostyczne do rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1413). Rozporządzenie to określa zakres badań diagnostycznych, w tym także w kierunkach chorób zakaźnych, jakie zlecić może świadczeniobiorcy specjalistyczny personel medyczny. Jeżeli chodzi o boreliozę, to w ww. załączniku znajduje się sześć badań diagnostycznych w kierunku Borrelia burgdorferi (przeciwciała IgG, IgM oraz testy potwierdzające), dwa badania w kierunku Borrelia afzelii, a także badanie na przeciwciała całkowite. Co się zaś tyczy prowadzenia kampanii społecznych w celach edukacyjnych, uprzejmie informuję, że jest to jedno z zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej, która organizuje, prowadzi, koordynuje i nadzoruje działalność oświatowozdrowotną w celu kształtowania odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych. W zakresie sezonowo nasilającej się zachorowalności na boreliozę i inne choroby odkleszczowe Państwowa Inspekcja Sanitarna upowszechnia informacje na temat tych zagrożeń i sposobów zapobiegania. Informacje te przygotowywane są w formie ulotek, komunikatów zamieszczanych na stronach internetowych stacji sanitarno-epidemiologicznych i Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Ponadto w 2011 r. główny inspektor sanitarny udzielił patronatu dla ogólnopolskiego programu edukacyjnego Kleszcz mały czy duży nic dobrego nie wróży organizowanego przez Fundację Aby żyć, w trakcie którego poruszana była również problematyka boreliozy. Program był realizowany m.in. przez Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne w Białymstoku i Rzeszowie. Na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego także zamieszczane są najistotniejsze informacje na temat chorób zakaźnych i zakażeń, w tym dla podróżujących. Informacje te są na bieżąco aktualizowane i

5 dostosowywane do pojawiających się w Polsce i na świecie zagrożeń epidemiologicznych. Dodatkowo w dniu 29 maja 2014 r. Główny Inspektorat Sanitarny we współpracy z Lasami Państwowymi zorganizował konferencję pn. Jak bezpiecznie korzystać z lasu, na której omawiane były kwestie profilaktyki chorób przenoszonych przez kleszcze. Z poważaniem