UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU ZAKŁAD PATOFIZJOLOGII NARZĄDU RUCHU

Transkrypt

1 UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU ZAKŁAD PATOFIZJOLOGII NARZĄDU RUCHU Adres: tel.: (061) , , , ul. 28 Czerwca 1956r. Nr 135/147 fax : (061) Poznań zpnr@wp.pl Recenzja rozprawy doktorskiej nt. Struktura i unerwienie przedziałów mięśnia brzuchatego łydki badania na modelu zwierzęcym mgr Malwiny Taborowskiej Promotor: dr hab. Dorota Bukowska, prof. AWF Promotor pomocniczy: dr Hanna Drzymała-Celichowska Na wstępie chciałbym podziękować Radzie Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, za obdarzenie mnie zaszczytem dokonania recenzji niniejszej rozprawy doktorskiej. W ocenie merytorycznej, dysertacja zawiera wiedzę i opisuje badania z dziedziny neuronauk o charakterze eksperymentalnym, gdzie zagadnienia analizowane są z wykorzystaniem metod neuroanatomii, histochemii i neurofizjologii. Takie interdyscyplinarne podejście czyni ją ciekawą, a oryginalność podjętego tematu wynika z braku w dostępnej literaturze szczegółowego, zaktualizowanego opisu parametrów morfometrycznych włókien w przedziałach mięśnia brzuchatego przyśrodkowego łydki oraz neurofizjologicznej charakterystyki ich unerwienia z neuromerów rdzenia kręgowego. Wiedza taka obecnie, w dobie Evidence Based Medicine, jest coraz bardziej przydatna praktycznie w fizjoterapii, która zakłada aplikację ukierunkowanych procedur leczniczych w oparciu o rzetelną wiedzę podstawową z zakresu neurofizjologii i neuranatomii, na przykład w przypadku różnicowania następstw konfliktu krążkowo-korzeniowego. Skutkuje to dostosowaniem procesu leczenia indywidualnie do faktycznego stanu zdrowia chorego, którego ocena oparta jest na metodach obrazowania oraz funkcjonalnych, wpływając na jego skuteczność oraz skrócenie czasu trwania. 1

2 Ogólnie, w recenzowanej dysertacji w której wykonywano badania eksperymentalne celami były: (1) precyzyjne określenie parametrów morfometrycznych (średnicy i liczby włókien mięśniowych) przedziałów bliższego i dalszego mięśnia brzuchatego przyśrodkowego, (2) określenie zakresu unerwienia tych przedziałów przez włókna korzeni brzusznych L4-L6 neuromerów rdzenia kręgowego, (3) określenie wpływu impulsów z włókien ruchowych tych korzeni na zakres siły skurczu pojedynczego i zupełnego w obu badanych przedziałach. Autorka pracy badania wykonała u 24 szczurów. Zastosowana metodyka obejmowała: (1) w ocenie biochemicznej określenie poziomu wyczerpania glikogenu, (2) w ocenie morfometrycznej analizę reakcji histochemicznej PAS, (3) w ocenie elektrofizjologicznej pomiar siły mięśniowej po stymulacji bodźcami elektrycznymi włókien korzeni brzusznych w warunkach częściowego lub całkowitego odnerwienia. Narzędzia wykorzystane przez Autorkę w dysertacji zostały wybrane zasadnie do osiągnięcia zamierzonych celów badawczych, stanowią przykłady jednych z najnowocześniejszych merytorycznie i technologicznie w skali światowej. W ocenie metodologicznej, recenzowana praca ma układ typowy dla rozpraw doktorskich przeprowadzanych na uczelniach medycznych. Jest on prawidłowy również do w odniesieniu do struktury podziału treści. Na pracę składa się 10 rozdziałów zawartych na 64 stronach, na których zaprezentowano 4 tabele oraz 14 rycin. W tekście zacytowano prawie poprawnie 103 pozycje literatury. W Rozdziale 1, Autorka słusznie umieściła na początku pracy wykaz zastosowanych skrótów, umożliwiając czytającemu płynne zapoznanie się z treścią i unikając zbędnych powtórzeń w tekście. Pracę czyta się z przyjemnością, jest napisana zwięzłym językiem naukowym, poprawnym pod względem formalno-językowym i stylistycznym, z nielicznymi uchybieniami interpunkcyjnymi. Na początku pracy, w Rozdziale 2 oraz Rozdziale 3 Autorka zaprezentowała zwięzłe streszczenia w języku polskim i angielski. Jest to dobry pomysł, wzorowany na recenzowanych czasopismach naukowych. W Rozdziale 4 - Wstęp, Autorka przedstawiła wyczerpująco jak na obecny stan wiedzy, w zakresie wymaganym dla celów dysertacji, kolejno podstawowe dane 2

3 anatomiczne jak i czynnościowe dotyczące unerwienia i struktury mięśni szkieletowych oraz zdefiniowała pojęcie przedziałów mięśniowych oraz określiła ich charakterystykę u różnych gatunków zwierząt w tym u człowieka. Z przyjemnością stwierdzam, że jest to wzorowe kompendium wiedzy dla studentów i lekarzy. Rozdział 5 zawiera opis trzech podstawowych celów szczegółowych pracy. Są one sformułowane poprawnie. Doktorantka wskazuje, że światowe dane literaturowe nie wskazują różnic morfometrycznych w obu analizowanych przedziałach mięśniowych, jak i nie przedstawiają w szczegółach rozkładu ich unerwienia motorycznego z poziomu poszczególnych neuromerów rdzeniowych oraz charakterystyk elektrofizjologicznych skurczu w każdym z przedziałów mięśniowych. Uważam, że są to ważne argumenty świadczące o nowatorskim charakterze badań opisywanych w dysertacji. W Rozdziale 6 Materiał i metody, Autorka kolejno scharakteryzowała grupę badanych zwierząt oraz miejsce prowadzenia badań jak i procedury anestezji stosowane w trakcie eksperymentów. Zostały one zaaprobowane decyzją Lokalnej Komisji Bioetycznej. W podrozdziałach 6.2. oraz 6.3. Doktorantka dokonała opisu badań biochemicznych i morfometrycznych oraz elektrofizjologicznych, łącznie z podaniem przypisów literatury, gdzie opisano kolejne etapy i szczegóły ich przeprowadzania. Opisała analizowane parametry oraz procedury chirurgiczne, zamieściła również ryciny, przekonywująco prezentujące stosowane układy eksperymentalne oraz przykładowe wyniki badań histochemicznych. Rozdział 7 - Wyniki zawiera 6 rycin i 4 tabele oraz komentarze do nich, w których Doktorantka zwięźle omówiła otrzymane wyniki badań morfometrycznych, unerwienia motorycznego, parametrów skurczu oraz parametrów rejestrowanych potencjałów czynnościowych w obu badanych przedziałach mięśniowych. Rozdział jest krótki, ale jego treść odnosi się do opisu rezultatów wszystkich analizowanych parametrów anonsowanych w podrozdziałach 6.2. oraz 6.3. dysertacji. Zwraca uwagę nienaganna prezentacja wyników badań mikroskopowych. W Rozdziale 8 Dyskusja, Autorka pracy wyczerpująco przedyskutowała otrzymane wyniki z wynikami innych autorów odnośnie struktury przedziałów mięśniowych w mięśniu brzuchatym przyśrodkowym, unerwienia motorycznego oraz 3

4 analizy zapisów siły skurczu u różnych gatunków zwierząt. Ciekawe komentarze zawarła w podrozdziale 8.4., analizując znaczenie wyników badań z implikacjami klinicznymi jak na przykład u chorych po urazach wywołujących częściowe odnerwienie mięśnia brzuchatego przyśrodkowego, zarówno o źródle obwodowym jak i na poziomie korzenia neuromeru lędźwiowego rdzenia kręgowego. Wewnątrzmięśniowe unerwienie i rozmieszczenie przedziałów mięśnia brzuchatego przyśrodkowego, jest w Jej rozumieniu istotne przy planowaniu zabiegów rekonstrukcyjnych przeszczepów z gałęzi nerwów nieuszkodzonych. W podrozdziale 8.5. Ograniczenia metodyczne, największe moje zainteresowanie wzbudziło krytyczne podejście Autorki do ewentualnych skutków jatrogennych przeprowadzonych eksperymentów, które mogły mieć wpływ na analizę rejestrowanych potencjałów czynnościowych. Świadczy to o Jej dojrzałości jak młodego adepta pracy naukowej. W Rozdziale 9 Posumowanie i wnioski, Autorka słusznie stwierdza o niejednorodności rozmieszczenia włókien mięśniowych o różnej morfologii w przedziałach bliższym i dalszym mięśnia brzuchatego przyśrodkowego, unerwieniu mięśnia w części bliższej przez motoneurony segmentu L4 rdzenia kręgowego oraz występowaniu trzech wariantów unerwienia całego mięśnia z poziomów L4-5, L5 lub L5-6. Rozdział 10 Literatura, zawiera starannie dobraną literaturę anglojęzyczną (102 pozycje) i polskojęzyczną (1 pozycja), bezpośrednio powiązaną z tematem, zacytowaną zgodnie z schematem wykorzystywanym w pracach edytowanych w czasopismach naukowych. Uwagi, propozycje oraz prośby o ustosunkowanie się do komentarzy W pracy Autorka stosuje opisy dotyczące metodologii badań oraz analizy i interpretacji wyników w stronie biernej. Jest to coraz częstszy sposób spotykany w dysertacjach doktorskich, zamiast narracji w pierwszej osobie. Nie jest to uchybienie, skoro taki ton przyjęto w całej pracy. W Rozdziale 1 być może bardziej precyzyjnie byłoby określenie parametru t (z), jako czasu między skrajnymi wartościami, a nie wychyleniami rejestrowanego potencjału czynnościowego. 4

5 W Rozdziale 6 Materiał i metody, Autorka pracy założyła, że wyniki pracy zostaną zaprezentowane jako wartości średnie oraz odchylenia standardowego. Uważam, że powinna podać narzędzie służące do przeprowadzonych zestawień statystycznych. Ponadto mniemam, że analiza statystyczna była uproszczona ze względu na liczbę pomiarów u N=24 osobników. W przypisie literatury 2. Bennett MR, Ho S. The formation of topographical maps in developing rat gastrocnemius muscle during synapse elimination, J Physiol. 1988; 396: , znalazł się fragment innego przypisu, który należy usunąć. Powyższe uwagi są jedynie wskazówkami do ewentualnych poprawek, jeżeli Autorka zamierza opublikować pracę w czasopiśmie z Impact Factor. Jestem przekonany o zasadności takiego upowszechnienia wyników przedstawionych w dysertacji. Moje uwagi nie umniejszają wartościowym treściom przedstawionej do oceny rozprawy doktorskiej. Sformułowane w pracy przez Doktorantkę wnioski odpowiadają założonym celom pracy. Reasumując - Autorka w pracy spełniła zadania, spełniające kryteria stawiane dysertacji doktorskiej na stopień doktora nauk o zdrowiu. Na podstawie dokonanej powyższej, pozytywnej oceny, zwracam się do Rady Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu z wnioskiem o dopuszczenie pracy mgr Malwiny Taborowskiej do dalszych etapów postępowania w przewodzie doktorskim. Prof. dr hab. n. med. Juliusz Huber Poznań, 20 stycznia 2015 roku 5