NAJWIĘKSZE JEZIORA ŚWIATA

Transkrypt

1 JEZIORA ŚWIATA

2 NAJWIĘKSZE JEZIORA ŚWIATA POD WZGLĘDEM POWIERZCHNI KASPIJSKIE 370 TYS. KM 2 GÓRNE 82 TYS. KM 2 WIKTORII 69 TYS. KM 2 POD WZGLĘDEM GŁĘBOKOŚCI BAJKAŁ 1620 M TANGANIKA 1471 M KASPIJSKIE 1025 M

3 CIĄGŁOŚĆ ISTNIENIA STAŁE STALE WYPEŁNIONE WODĄ np.: Bajkał, Śniardwy, Wiktorii, Kaspijskie

4 CIĄGŁOŚĆ ISTNIENIA OKRESOWE o dużych sezonowych zmianach powierzchni np.: Czad, Wlk. Jezioro Słone, Łob-nor

5 CIĄGŁOŚĆ ISTNIENIA EPIZODYCZNE wypełnione wodą sporadycznie i nieregularnie np.: szotty na Saharze, Jez. Eyre

6 SPOSÓB WYMIANY WODY ODPŁYWOWE wypływa z jeziora przynajmniej jedna rzeka np.: J. Bajkał, J. Górne, J. Wiktorii BEZODPŁYWOWE woda z jeziora wydostaje się tylko przez parowanie np.: M. Kaspijskie, M. Martwe, J. Czad, J. Bałchasz, Wlk. Jez. Słone, Łob-nor, Aralskie

7 STOPIEŃ ZASOLENIA SŁODKIE np.: J. Bajkał, J. Wiktorii, J. Górne, J. Śniardwy SŁONAWE np.: J. Czad, J. Bałchasz, J. Łebsko SŁONE np.: M. Kaspijskie, M. Martwe, J. Turkana, Wlk. Jezioro Słone, Aralskie

8 Morze Martwe zasolenie sięga 260

9 Sól na brzegu M. Martwego

10 J. Bałchasz część zachodnia jest słodsza od części wschodniej

11 Jezioro Łebsko jest okresowo słonawe woda słona wlewa się z M. Bałtyckiego przez ujściowy fragment rzeki Łeby

12 WARUNKI ROZWOJU ŻYCIA OLIGOTROFICZNE JEZIORA MŁODE O DUŻEJ ILOŚCI TLENU, MAŁEJ ILOŚCI SUBSTANCJI ODŻYWCZYCH ŻYCIE W JEZIORZE JEST SŁABO ROZWINIĘTE; KOLOR WODY BŁĘKITNY; NA DNIE MAŁO OSADÓW

13 Przykłady jezior oligotroficznych Morskie Oko Czarny Staw Wielki Staw Polski

14 WARUNKI ROZWOJU ŻYCIA EUTROFICZNE JEZIORA DOJRZAŁE O MALEJĄCEJ ZAWARTOŚCI TLENU I ROSNĄCEJ ZAWARTOŚCI SUBSTANCJI ODŻYWCZYCH; DOBRZE ROZWINIĘTE ŻYCIE: DUŻO ZWIERZĄT WODNYCH, BRZEGI POROŚNIĘTE ROŚLINNOŚCIĄ, KOLOR WODY ZIELONKAWY

15 Przykłady jezior eutroficznych J. Śniardwy J. Mamry J. Wiktorii

16 WARUNKI ROZWOJU ŻYCIA DYSTROFICZNE JEZIORO STARE O NISKIEJ ZAWARTOŚCI TLENU I DUŻEJ ILOŚCI SUBSTANCJI ODŻYWCZYCH; ŻYCIE ORGANICZNE JEST UBOGIE; JEZIORO JEST PŁYTKIE I ZAROŚNIĘTE ROŚLINNOŚCIĄ; KOLOR WODY BRUNATNY LUB ŻÓŁTAWY

17 Przykłady jezior dystroficznych Jeziora dystroficzne ze względu na niewielkie rozmiary często nie mają własnych nazw, przyjęta nazwa ogólna dla tego typu zbiorników to suchary

18 TEKTONICZNE WYSTĘPUJĄ W OBNIŻENIACH TEKTONICZNYCH - NAJCZĘŚCIEJ W ROWACH TEKTONICZNYCH SĄ WTEDY DŁUGIE, WĄSKIE I GŁĘBOKIE. GDY POWSTAJĄ W ZAPADLISKACH TEKTONICZNYCH SĄ BARDZIEJ ROZLEGŁE I PŁYTSZE

19 PRZYKŁADY BAJKAŁ TANGANIKA MARTWE TURKANA MALAWI WIKTORII BAŁCHASZ BALATON TITICACA POOPO

20 JEZ. TITICACA PŁYWAJĄCE WYSPY ZBUDOWANE Z TRZCINY Z WIOSKAMI INDIAN

21

22 WULKANICZNE WYSTĘPUJĄ W KRATERACH WULKANÓW (KRATEROWE), KALDERACH WULKANICZNYCH (KALDEROWE) LUB W OBNIŻENIACH ZAMKNIĘTYCH PRZEZ POTOKI LAWY (LAWOWE); SĄ PRZEWAŻNIE GŁĘBOKIE I NIEZBYT DUŻE, MAJĄ STROME BRZEGI, WODA W NICH JEST CZASAMI MOCNO ZMINERALIZOWANA I GORĄCA (W KRATERACH CZYNNYCH WULKANÓW)

23 KRATEROWE: Albano koło Rzymu, Bolsena we Włoszech Jezioro Albano

24 KALDEROWE Crater Lake w Oregonie, Toba na Sumatrze Crater Lake

25

26 Jezioro Toba

27 LAWOWE J. Sewan w Armenii

28 RELIKTOWE POWSTAJĄ POPRZEZ ODCIĘCIE FRAGMENTÓW DAWNYCH MÓRZ PRZEZ RUCHY SKORUPY ZIEMSKIEJ. SĄ ZAZWYCZAJ SŁONE I DUŻE POD WZGLĘDEM POWIERZCHNI PRZYKŁADY: M. KASPIJSKIE, J. ARALSKIE

29

30

31 POLODOWCOWE WYSTĘPUJĄCE NA OBSZARACH ZLODOWACEŃ CZWARTORZĘDOWYCH ZARÓWNO NA OBSZARACH NIZINNYCH, JAK I W GÓRACH PODTYPY: MORENOWE NIZINNE MORENOWE GÓRSKIE RYNNOWE CYRKOWE (KAROWE) OCZKA WYTOPISKOWE (POLODOWCOWE)

32 MORENOWE NIZNNE ROZLEGŁE, STOSUNKOWO PŁYTKIE O UROZMAICONEJ LINII BRZEGOWEJ; POWSTAJĄ W ZAGŁĘBIENIACH MORENY DENNEJ LUB ZAGŁĘBIENIACH PRZED MORENĄ CZOŁOWĄ PRZYKŁADY: ŚNIARDWY, MAMRY, NIEGOCIN, WIELIMIE

33 JEZIORO ŚNIARDWY

34 JEZIORO NIEGOCIN

35 MORENOWE GÓRSKIE POWSTAJĄ PRZEZ ZATARASOWANIE DOLINY GÓRSKIEJ WAŁEM MORENY CZOŁOWEJ; MAJĄ ZAWYKLE WYDŁUŻONY KSZTAŁT I SĄ GŁĘBOKIE PRZYKŁAD: COMO, GARDA, MAGGIORE, BODEŃSKIE, GENEWSKIE

36 JEZIORO COMO

37 RYNNOWE WYPEŁNIAJĄ RYNNY PODLOODWCOWE; SĄ WYDŁUŻONE, GŁĘBOKIE, WĄSKIE; CECHUJĄ SIĘ STROMYMI BRZEGAMI I UROZMAICONYM DNEM (LICZNE PRZEGŁĘBIENIA I SPŁYCENIA) PRZYKŁADY: HAŃCZA, DRAWSKO, JEZIORAK, WDZYDZE, GOPŁO, WIGRY

38 JEZIORAK TO NAJDŁUŻSZE POLSKIE JEZIORO 27,4 KM

39 JEZIORO WDZYDZE POWSTAŁO W DWÓCH PROSTOPADŁYCH RYNNACH

40 CYRKOWE (KAROWE) JEZIORA POWSTAJĄCE W KOTŁACH POLODOWCOWYCH; SĄ KOLISTE, GŁĘBOKIE, MAJĄ STROME BRZEGI PRZYKŁADY: CZARNY STAW, WIELKI STAW POLSKI, WIELKI STAW GĄSIENICOWY

41 WIELKI STAW POLSKI NAJGŁEBSZE JEZIORO TATRZAŃSKIE

42 OCZKA POLODOWCOWE NIEWIELKIE, PŁYTKIE JEZIORKA POWSTAJĄCE W WYNIKU WYTOPIENIA SIĘ POJEDYŃCZYCH BRYŁ MARTWEGO LODU CZĘSTO SĄ BEZODPŁYWOWE SZYBKO ZARASTAJĄ

43

44

45 DELTOWE POWSTAJĄ POPRZEZ ODCIĘCIE ALUWIAMI PRZYBRZEŻNYCH FRAGMENTÓW MORZA. SĄ PŁYTKIE, SILNIE ZAMULONE, W ZNACZNEJ CZĘŚCI POROŚNIĘTE SZUWARAMI; MAJĄ PŁASKIE BRZEGI PRZYKŁADY: DRUZNO, DĄBIE

46 JEZIORO DRUZNO KLASYFIKACJA JEZIOR ZE WZGLĘDU NA

47 STARORZECZA (JEZIORA ZAKOLOWE) POWSTAJĄ POPRZEZ ODCIĘCIE MEANDRÓW RZECZNYCH; MAJĄ CZĘSTO KSZTAŁT ROGALIKA PRZYKŁADY: J. CZERNIAKOWSKIE W WARSZAWIE

48 J. CZERNIAKOWSKIE FRAGMENT STARORZECZA WISŁY

49

50

51 PRZYBRZEŻNE POWSTAJĄ PRZEZ ODCIĘCIE FRAGMETÓW MORZA MIERZEJAMI, WAŁAMI PRZYBRZEŻNYMI LUB PRZEZ ZALANIE WODAMI MORSKIMI NISKO POŁOŻONYCH TERENÓW LĄDOWYCH PRZYKŁADY: ŁEBSKO, GARDNO, SARBSKO, BUKOWNO, MARACAIBO, LAGUNA PATOS

52 J. ŁEBSKO

53

54 MARACAIBO TO JEDNO Z NAJBARDZIEJ BURZOWYCH MIEJSC NA ZIEMI

55 KRASOWE POWSTAJĄ W OBNIŻENIACH KRASOWYCH: LEJKACH, UWAŁACH I POLJACH PRZYKŁADY: J. PLITWICKIE, OCHRYDZKIE, PRESPA, SZKODERSKIE, JEZIORA NA POJEZIERZU ŁĘCZYŃSKO-WŁODAWSKIM

56 JEZIORA PLITWICKIE (CHORWACJA)

57 EOLICZNE POWSTAJĄ W ZAGŁĘBIENIACH ZWIĄZANYCH Z DZIAŁALNOŚCIĄ WIATRU. WYRÓŻNIAMY JEZIORA: WYDMOWE POWSTAJĄCE MIĘDZY WYDMAMI DEFLACYJNE POWSTAJĄCE W OBNIŻENIACH DEFLACYJNYCH PRZYKŁADY: CZAD, TEKE (KAZACHSTAN), JEZIORA W PUSZCZY NOTECKIEJ

58 J. CZAD

59 METEORYTOWE WYPEŁNIAJĄ KRATERY POWSTAŁE PO UDERZENIU METEORYTU PRZYKŁADY: J. SILJAN (SZWECJA), JEZIORA W REZERWACIE MORASKO (POZNAŃ), J. KAALI NA WYSPIE SAREMA

60

61 REZERWAT MORASKO

62 JEZIORA OSUWISKOWE POWSTAJĄ PRZEZ ZATARASOWANIE DOLINY PRZEZ JĘZOR OSUWISKA ZA TĄ NATURALNĄ TAMĄ GROMADZI SIĘ WODA PRZYKŁADY: J. DUSZATYŃSKIE W BIESZCZADACH, J. SARESKIE (TADŻYKISTAN)

63 KLASYFIKACJA JEZIOR ZE WZGLĘDU NA JEZIORKA DUSZATYŃSKIE

64 JEZIORO SARESKIE KLASYFIKACJA JEZIOR ZE WZGLĘDU NA

65 LIMANOWE JEZIORA POWSTAJĄCE W WYNIKU ODCIĘCIA MIERZEJAMI UJŚĆ RZECZNYCH POŁOŻONYCH W WĄWOZACH PRZYKŁADY: LIMANY NAD MORZEM CZARNYM NA OBSZARZE UKRAINY

66

67 BIOGENICZNE POWSTAJĄ W WYNIKU DZIAŁANIA ORGANIZMÓW ŻYWYCH NP.: BOBRY BUDUJĄCE TAMY NA RZEKACH; NATURALNE TAMY NA RZEKACH ZBUDOWANE Z NANIESIONYCH PNI LUB KONARÓW DRZEW I INNYCH SZCZĄTKÓW ROŚLINNYCH

68 TEKTONICZNO-POLODOWCOWE POWSTAJĄ W OBNIŻENIACH TEKTONICZNYCH PRZEMODELOWANYCH PRZEZ LĄDOLODY PRZYKŁADY: GÓRNE, MICHIGAN, HURON, ERIE, ONTARIO, WLK. JEZ. NIEWOLNICZE, WLK. JEZ. NIDŹWIEDZIE, ŁADOGA, ONEGA, WETTER, WENER

69

70 ŁADOGA NAJWIĘKSZE JEZIORO EUROPY