Utwór wynik działalności twórczej człowieka posiadający indywidualny charakter, ustalony przez jego twórcę lub współtwórców w jakiejkolwiek postaci,

Transkrypt

1 Utwór wynik działalności twórczej człowieka posiadający indywidualny charakter, ustalony przez jego twórcę lub współtwórców w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

2 W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory: wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe), plastyczne, fotograficzne, lutnicze, wzornictwa przemysłowego, architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne, muzyczne i słowno-muzyczne, sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, audiowizualne (w tym wizualne i audialne).

3 Treści, które nie są przedmiotem prawa autorskiego i nie korzystają z ustawowej ochrony: idee i pomysły, chyba, że są wyrażone oryginalną formą; urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole; akty normatywne lub ich urzędowe projekty; opublikowane opisy patentowe lub ochronne; proste informacje prasowe; pomysły i tematy badawcze oraz teorie i fakty naukowe; znane powszechnie od dawna formy plastyczne, przestrzenne lub muzyczne; elementy utworów pozbawione charakteru twórczego, np.: typowe tabele, rysunki, zestawienia pozbawione oryginalnej koncepcji np. alfabetyczne; utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku; utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji; znaki firmowe użyte w celach informacyjnych.

4 Domena Publiczna (Public Domain) w Polsce. Jest to instytucja prawna, zajmująca się ogółem twórczości, która z różnych powodów nie jest objęta żadnymi prawami autorskimi, lub którą autorzy zdecydowali się udostępnić całkowicie bezpłatnie i bez żadnych warunków. Wszystkie teksty, muzyka, obrazy znajdujące się w polskiej Domenie Publicznej mogę być wykorzystywane zgodnie z prawem do dowolnych zastosowań.

5

6 W polskim prawodawstwie rozróżniamy dwa rodzaje praw autorskich: autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe. Zgodnie z ustawą, autorskie prawa osobiste chronią utwór na czas nieograniczony i nie podlegają zrzeczeniu się lub zbyciu. Dlatego też obecność utworu w domenie publicznej według prawa polskiego oznacza jedynie brak jakichkolwiek praw majątkowych. Utwór przechodzi do domeny publicznej po upływie 70 lat od chwili śmierci twórcy.

7

8 PRAWO CYTATU Przepisy zezwalają na przytaczanie w utworach urywków innych dzieł lub publikację drobnych utworów w całości (które to utwory zostały wcześniej rozpowszechnione przez ich autorów). Cytowanie możliwe jest jednak tylko wówczas, gdy przytaczający ma ku temu uzasadnienie (np. nauczanie, analiza krytyczna). Z prawa cytatu korzystać możemy bez konieczności zapłaty wynagrodzenia autorowi.

9

10 Jeżeli cytujemy fragment utworu bądź drobny utwór, musimy spełnić kilka warunków. Po pierwsze, cytujący ma prawo przytoczyć czyjeś słowa, jednak tylko w swoim utworze. Cytat nie może być jedyną myślą wyrażoną przez cytującego, ale uzasadnioną częścią innego utworu. Przytaczane fragmenty muszą być rozpoznawalne, mają widocznie odróżniać się od reszty tekstu. Przy okazji cytowania, koniecznie musimy również poinformować o autorze dzieła cytowanego, a także o dokładnym źródle.

11

12 DOZWOLONY UŻYTEK OSOBISTY Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, art. 23, pkt. 1 Samo ściąganie (czyli pobieranie) utworu (piosenki, filmy, seriale), już rozpowszechnionego w sieci, nie stanowi naruszenia prawa. Mieści się ono w zakresie pojęcia dozwolonego użytku osobistego. Oznacza nieodpłatne korzystanie z już dostępnego w sieci utworu. Nie wymaga to wyrażenia zgody ze strony twórcy. Udostępnianie takich plików jest już przestępstwem. Wiele programów (np. torrent, peer-to-peer) łączy ściąganie plików z ich udostępnianiem. Użytkownik ściągający np. film automatycznie rozpowszechnia go. Nie dysponuje ani wiedzą ani zgodą autora utworu. Naraża się tym samym na odpowiedzialność karną.

13 W granicach dozwolonego użytku mieści się także udostępnienie pobranych plików naszym krewnym (związek osobisty) czy bliskim znajomym (stosunek towarzyski). Możemy bez obaw o naruszanie prawa skopiować pobrane wcześniej pliki audio czy wideo, jednak muszą być to pojedyncze egzemplarze.

14 Nie możemy wgrać np. filmu czy muzyki do sieci, skąd mogą go pobrać inne, nieznane nam osoby. Jeśli pliki te są kopią zapasową posiadanych przez nas danych, lub damy do nich dostęp tylko kilku najbliższym osobom, nie mamy się czego obawiać. Jeśli jednak umieścimy plik w miejscu publicznie dostępnym jest to niezgodne z prawem.

15 Gry komputerowe i programy są specyficzną grupą plików: są całkowicie chronione prawem autorskim, nie podlegają prawu dozwolonego użytku osobistego i pobranie ich bez uiszczenia opłaty licencjonowanemu sprzedawcy może skutkować odpowiedzialnością karną. Nie możemy, więc pożyczyć czy skopiować, nawet najbliższej osobie, płyty z systemem operacyjnym czy grą komputerową, chyba, że pozwala na to licencja danego programu.

16 Licencja to umowa pomiędzy producentem, a użytkownikiem dotycząca zasad użytkowania produktu. GPL to licencja wolnego oprogramowania, co oznacza, że pozwala ona użytkownikom na swobodne uruchamianie, kopiowanie, rozpowszechnianie, analizowanie, zmienianie i ulepszanie programów, które są nią objęte. Freeware - to program rozpowszechniany za darmo. Nie można go wykorzystywać w celach zarobkowych i umieszczać w nim reklam, można natomiast dołączyć go do swoich produktów. Adware - to także program rozpowszechniany za darmo, jednak użytkownik musi oglądać wyświetlone w nim reklamy. Jeśli zapłaci za program i zarejestruje go, reklamy nie będą się więcej pojawiać.

17 Shareware - program, który można otrzymać i rozpowszechnić za darmo w celu przetestowania. Można korzystać z niego przez określony czas (często jest to 30 dni). Po jego upływie użytkownik zatrzymujący program musi zapłacić autorowi za produkt. Licencja na program komercyjny (pełna wersja programu) program objęty taka licencją nie ma żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o jego działanie, jest pełnopłatny i wszelkie próby kopiowania, rozpowszechniania są niezgodne z prawem. Objęty jest całkowitym prawem autorskim. Piractwo komputerowe - to działalność polegająca na łamaniu prawa autorskiego poprzez nielegalne kopiowanie i posługiwanie się własnością intelektualną bez zgody autora lub producenta utworu i bez uiszczenia odpowiednich opłat.

18 Nielegalne jest kopiowanie zasobów internetowych (artykuły, zdjęcia, obrazy itp.) i rozpowszechnianie ich pod własnym nazwiskiem (np. zamieszczanie na swojej stronie internetowej). Nielegalne jest umieszczanie na własnej stronie internetowej zeskanowanych zdjęć prasowych. Nielegalne jest zamieszczanie na własnej stronie internetowej komentarzy, felietonów czy opinii wyrażonych na forach internetowych. Brak odpowiedniej adnotacji twórcy (np. copyright by..) NIE upoważnia do powielania i publikowania tych zasobów. Legalne jest zamieszczanie na własnej stronie internetowej odnośników do innych stron WWW. Legalne jest zamieszczanie na swojej stronie internetowej prostych informacji prasowych (z prasy, radia, telewizji).