Prawa autorskie w kontekście Open Access

Transkrypt

1 Międzynarodowy Tydzień OPEN ACCESS października 2016 Prawa autorskie w kontekście Open Access

2 Prawo autorskie Prawo autorskie (ang. Copyright) pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących autorowi utworu albo zespół norm prawnych wchodzących w skład prawa własności intelektualnej, upoważniających autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści finansowej. Polska: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

3 Utwór Przedmiotem prawa autorskiego jest UTWÓR/DZIEŁO każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia Ochrona prawnoautorska następuje z mocy prawa, bez konieczności spełnienia jakichkolwiek formalności. Czas rozpoczęcia ochrony z chwilą ustalenia utworu. Utwór nie musi przy tym być skończony!!!

4 Co jest utworem? Przedmiotem prawa autorskiego są w szczególności utwory: wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe), plastyczne, fotograficzne, lutnicze, wzornictwa przemysłowego, architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne, muzyczne i słowno-muzyczne, sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, audiowizualne.

5 Podział praw autorskich OSOBISTE Nieograniczone czasowo, tj. nigdy nie wygasają; Niezbywalne tj. nie można się ich zrzec ani przenieść na inną osobę; Autor ma prawo do: - autorstwa utworu; - oznaczenia utworu swoim imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem (albo anonimowo); - nienaruszalności treści i formy; - pierwszego udostępnienia; - nadzoru autorskiego. MAJĄTKOWE Ograniczone czasowo co do zasady trwają 70 lat po śmierci twórcy; Można je przenieść na inną osobę lub upoważnić do korzystania (licencja) na określonych polach eksploatacji; MONOPOL - twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

6 Pola eksploatacji to określenie sposobu, w jaki może być wykorzystywany utwór; Katalog otwarty pół eksploatacji zawarty jest w art. 50. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych WAŻNE! uznaje się za nieważne wszystkie umowy o przeniesienie majątkowych praw autorskich, jeśli nie określają precyzyjnie pól eksploatacji; umowa licencyjna bądź o przeniesienie autorskich praw majątkowych nie może także zawierać klauzuli przekazania praw na polach eksploatacji nieistniejących w dniu podpisania umowy (na przyszłość).

7 Przykłady zastosowania wybranych pól eksploatacji Pole eksploatacji Przykłady zastosowania 1.technika drukarska 2. Zapis magnetyczny 1. wydanie powieści w formie drukowanej książki 2. utrwalenie filmu na kasetach video 3. Dźwiękowy zapis cyfrowy 4. Publiczne wykonanie 5. Publiczne odtworzenie 6. publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym 3. wydanie powieści w formie audiobooka zapisanego w plikach mp3 4. zaśpiewanie piosenki podczas koncertu 5. odtworzenie piosenki na dyskotece 6. udostępnienie fotografii cyfrowych w Internecie

8 Najważniejsze zagadnienia prawo cytatu Możliwość przytoczenia w tworzonym przez siebie dziele urywków rozpowszechnionych utworów lub drobnych utworów w całości bez zgody ich twórcy i bez uiszczania na jego rzecz wynagrodzenia. Jeśli korzystasz z czyjegoś utworu, pamiętaj o jego dokładnym oznaczeniu! Należy podać: - imię i nazwisko lub pseudonim autora - źródło: link lub tzw. adres bibliograficzny tytuł, rok ukazania się, informacje o wydawcy

9 Najważniejsze zagadnienia dozwolony użytek osobisty Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Zakaz zarobkowego wykorzystywania cudzego utworu! Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy.

10 Najważniejsze zagadnienia rodzaje umów LICENCYJNA PRZENOSZĄCA PRAWA 1. Prawo pozostaje przy Twórcy, udzielenie zgody na korzystanie z utworu; 2. Rodzaje licencji : wyłączna/niewyłączna; 3. Możliwość wyrażenia przez twórcę zgody na sublicencjonowanie; 4. Licencja wyłączna forma pisemna pod rygorem nieważności; 5. Wypowiedzenie termin ustalony umownie, a w razie braku takiego uregulowania na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego 1. Całkowite przeniesienie prawa na inny podmiot; 2. Nie można cofnąć przeniesienia praw na podmiot trzeci, ani wypowiedzieć umowy; 3. Zawsze forma pisemna pod rygorem nieważności; 4. Nabywca autorskich praw majątkowych wchodzi w prawa i obowiązki Twórcy, m.in. może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych w zakresie objętym umową.

11 Licencje Creative Commons Podstawą licencji Creative Commons jest prawo autorskie, mogą być stosowane do publikacji wszystkich rodzajów utworów objętych ochroną prawa autorskiego, np. książek, stron internetowych, blogów, zdjęć, filmów, nagrań wideo, piosenek i innych nagrań dźwiękowych i wizualnych, nie ograniczają zawartego w prawie autorskim prawa do dozwolonego użycia utworu, obowiązują każdego, kto będzie miał kontakt z utworem, do wykorzystywania go zgodnie z licencją.

12 Licencje Creative Commons Zamiast tradycyjnego modelu wszystkie prawa zastrzeżone - Pewne prawa zastrzeżone Autor pozostaje właścicielem praw autorskich Autor sam określa zasady, na których chce udostępniać swoją twórczość innym osobom Licencja CC może być zawarta na dowolny czas Licencja CC jest licencją niewyłączną Nie jest wymagana żadna szczególna forma licencji

13 Licencje Creative Commons Cztery podstawowe warunki licencji CC to: Uznanie autorstwa Użycie niekomercyjne Na tych samych warunkach Bez utworów zależnych

14 Rodzaje Licencji Creative Commons Różne zestawienia warunków tworzą 6 wzorców licencji CC Uznanie autorstwa. (CC BY) Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowanie na jego podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora pierwowzoru Użycie niekomercyjne. (CC BY-NC ) Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie do celów niekomercyjnych Na tych samych warunkach. (CC BY-SA ) Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej na jakiej udostępniono utwór oryginalny

15 Rodzaje Licencji Creative Commons Bez utworów zależnych. (CC BY-ND) Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci tworzenie utworów zależnych nie jest dozwolone Użycie niekomercyjne - Na tych samych warunkach (CC BY-NC-SA) Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej na jakiej udostępniono utwór oryginalny i jedynie do celów niekomercyjnych Użycie niekomercyjne bez utworów zależnych (CC BY-NC-ND) Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci tworzenie utworów zależnych nie jes tdozwolone i jedynie do celów niekomercyjnych

16 Przykłady Wikipedia YouTube Flickr serwis fotograficzny Jamendo serwis muzyczny Vimeo serwis wideo

17 Dziękuję za uwagę! Katarzyna Paprzycka Dział Własności Intelektualnej i Informacji Patentowej Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej