System finansowy w Polsce

Transkrypt

1 System finansowy w Polsce Redakcja naukowa: Bogusław Pietrzak, Zbigniew Polański i Barbara Woźniak TOM 1 Przedmowa do drugiego wydania Przedmowa do pierwszego wydania Wprowadzenie. System finansowy we współczesnej gospodarce rynkowej (Zbigniew Polański) 1.1. System finansowy a system ekonomiczny i system społeczny Funkcje systemu finansowego Struktura systemu finansowego Rynkowy system finansowy Publiczny system finansowy System finansowy: spojrzenie ogólne Pieniądz Istota i cechy współczesnego pieniądza Bank centralny jako instytucja publiczna System finansowy jako środowisko funkcjonowania podmiotów sfery realnej 61 Literatura 63 Część I. Rynkowy system finansowy System bankowy (Bogusław Pietrzak) Istota systemu bankowego w gospodarce rynkowej Struktura i czynności systemu bankowego Kreowanie pieniądza przez system bankowy Zarządzanie aktywami i pasywami banku komercyjnego optymalizacja wyniku finansowego i minimalizacja ryzyka Bank centralny w gospodarce rynkowej System bankowy w Polsce Podstawowe kierunki ewolucji Stan polskiego systemu bankowego Perspektywy rozwoju 116 Literatura 122 Aneks. Kreowanie pieniądza w ujęciu,,mnoŝnikowym (Zbigniew Polański) 125 Literatura Polityka pienięŝna (Zbigniew Polański) Bank centralny i polityka pienięŝna Specyfika banku centralnego Cele i strategie polityki pienięŝnej Instrumenty polityki pienięŝnej Mechanizm transmisji impulsów monetarnych Polityka pienięŝna w Polsce Przemiany uwarunkowań prawno-instytucjonalnych Polska jako,,otwarta gospodarka : rozwój systemu kursu walutowego Ewolucja polityki NBP Wejście Polski do strefy euro: monetarne kryteria konwergencji 164 Literatura

2 Aneks. Kreowanie pieniądza w ujęciu skonsolidowanego bilansu systemu bankowego (Zbigniew Polański) Literatura Internacjonalizacja systemu finansowego (Edmund Pietrzak) Czynniki internacjonalizacji systemu finansowego Liberalizacja dewizowa jako główny mechanizm umiędzynarodowienia systemu finansowego 4.3. Liberalizacja dewizowa a wymienialność walut. Standardy wymienialności Warunki i koncepcje wymienialności walut w praktyce międzynarodowej Wewnętrzna wymienialność złotego (styczeń 1990 r. czerwiec 1995 r.) Złoty jako waluta wymienialna według standardu MFW (czerwiec 1995 r. grudzień 1998 r.) 4.7. Złoty jako waluta wymienialna według wymagań OECD (styczeń 1999 r. wrzesień 2002 r.) 4.8. Złoty jako waluta wymienialna według wymagań Unii Europejskiej (od października 2002 r.) 4.9. Perspektywy i znaczenie przyjęcia euro dla internacjonalizacji systemu finansowego 200 Literatura Międzybankowy rynek pienięŝny (Piotr Szpunar) Rynek lokat międzybankowych Organizacja rynku lokat międzybankowych Rozwój i aktywność rynku lokat międzybankowych Bank centralny na rynku pienięŝnym Rynek bonów pienięŝnych NBP Rynek bonów skarbowych Rynek obligacji skarbowych Perspektywy rozwoju międzybankowego rynku pienięŝnego w Polsce 245 Literatura Pozostałe segmenty rynku pienięŝnego (Marek Nowak) Pojęcie i ogólna charakterystyka pozabankowego rynku pienięŝnego Rynek papierów komercyjnych Funkcjonowanie papierów komercyjnych w krajach rozwiniętych na przykładzie rynku amerykańskiego Obliczanie dyskonta, stopy dyskonta i stopy rentowności papierów komercyjnych Procedura emisji papierów komercyjnych Rynek pierwotny i rynek wtórny papierów komercyjnych Rating papierów komercyjnych Znaczenie rynku papierów komercyjnych dla sektora przedsiębiorstw i sektora bankowego Rozwój rynku papierów komercyjnych w ostatnich latach i jego perspektywy Rynek certyfikatów depozytowych Dwa segmenty rynku certyfikatów depozytowych Perspektywy rozwoju rynku certyfikatów depozytowych Rynek wierzytelności przedsiębiorstw Rozwój rynku wierzytelności przedsiębiorstw Rynek wierzytelności przedsiębiorstw w połowie pierwszej dekady XXI w Perspektywy rozwoju rynku wierzytelności przedsiębiorstw 272 Literatura

3 7. Rynek kapitałowy (Mirosław Dusza) Segment kapitałowy w gospodarce rynkowej Definicja i funkcje rynku kapitałowego Podstawowe instrumenty rynku kapitałowego Przyczyny kryzysów giełdowych Struktura współczesnego rynku kapitałowego Przestępstwa. Specyficzny język rynku kapitałowego Rynek kapitałowy w Polsce Podstawy prawne Struktura instytucjonalna rynku Podstawowe instrumenty finansowe Historia najnowsza polskiego rynku akcji Uwarunkowania rozwoju rynku kapitałowego w Polsce 303 Literatura Fundusze i instytucje wspólnego inwestowania (Marek Góra) Podstawy wspólnego inwestowania Inwestowanie w ujęciu ekonomicznym i finansowym Inwestowanie długoterminowe Wspólne inwestowanie moŝliwości i ograniczenia Instytucje finansowe umoŝliwiające wspólne inwestowanie Polski rynek instytucji wspólnego inwestowania (poza funduszami emerytalnymi) Towarzystwa funduszy inwestycyjnych Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Fundusze private equity/venture capital Oszczędzanie na emeryturę Wymiana międzypokoleniowa Powszechny system emerytalny a dodatkowe oszczędności Polski system emerytalny Otwarte fundusze emerytalne i powszechne towarzystwa emerytalne jako element powszechnego systemu emerytalnego i polskich rynków finansowych Instytucjonalne podstawy funkcjonowania rynku funduszy emerytalnych Środki przepływające przez indywidualne konta emerytalne w otwartych funduszach emerytalnych Wielkość otwartych funduszy emerytalnych Portfel inwestycyjny otwartych funduszy emerytalnych System emerytalny i rachunki narodowe Perspektywy rozwoju instytucji wspólnego inwestowania 338 Literatura Rynek walutowy (Edmund Pietrzak, Paweł Pietrzak) Funkcje rynku walutowego Międzynarodowy rynek walutowy Transakcje na rynku walutowym w Polsce Transakcje natychmiastowe Transakcje terminowe Transakcje zamienne (swap) Walutowe transakcje przyszłościowe (currency futures) Opcje walutowe

4 9.4. Rozwój rynku walutowego w Polsce Pierwszy etap: początki rynku walutowego lata Drugi etap: grudzień 1991 r. maj 1995 r Trzeci etap: maj 1995 r. kwiecień 2000 r Czwarty etap: rynek walutowy po upłynnieniu kursu złotego w kwietniu 2000 r Specyfika oraz uczestnicy polskiego rynku walutowego Regulacje prawne rynku walutowego Euro a funkcjonowanie rynku walutowego w Polsce Perspektywy rozwoju rynku walutowego w Polsce 368 Literatura Rynek instrumentów pochodnych (Edmund Pietrzak, Sławomir Antkiewicz, Iwona Sobol, Monika Szmelter) Definicja, rodzaje i zastosowanie instrumentów pochodnych Instrumenty pochodne na świecie Rozwój handlu instrumentami pochodnymi NajwaŜniejsze rynki instrumentów pochodnych Instrumenty pochodne w Polsce Rozwój rynku instrumentów pochodnych Regulacje prawne handlu instrumentami pochodnymi Perspektywy rozwoju rynku instrumentów pochodnych 409 Literatura Rynek ubezpieczeniowy (Ewa Wierzbicka) Istota rynku ubezpieczeniowego Czynniki wpływające na rozwój rynku ubezpieczeniowego Ubezpieczyciel jako pośrednik finansowy Ewolucja rynku ubezpieczeniowego w Polsce Rynek ubezpieczeń w Polsce na tle światowego rynku ubezpieczeniowego Zmiany w strukturze działu I Zmiany w strukturze działu II Polski rynek częścią jednolitego rynku ubezpieczeniowego Unii Europejskiej Współpraca ubezpieczycieli i banków Bancassurance Grupy bankowo-ubezpieczeniowe Związki bankowo-ubezpieczeniowe w Polsce Perspektywy rozwoju rynku ubezpieczeniowego w Polsce 446 Literatura System płatniczy (Krzysztof Senderowicz) Podstawowe pojęcia Instrumenty płatnicze i procedury bankowe Systemy płatności Znaczenie systemu płatniczego Rola systemu płatniczego w gospodarce narodowej ZagroŜenia związane z zakłóceniami w funkcjonowaniu systemów płatności Ewolucja systemu płatniczego w Polsce System płatniczy w dobie powstawania rynkowego systemu finansowego Kształtowanie się współczesnego systemu płatniczego Funkcjonowanie polskich systemów płatności do rozliczeń w złotych

5 System SORBNET SystemELIXIR Funkcjonowanie polskich systemów płatności do rozliczeń w euro System SORBNET-EURO SystemEuroELIXIR Kierunki rozwoju polskiego systemu płatniczego w kontekście integracji europejskiej Lata Kierunki dalszych zmian 473 Literatura 476 Indeks rzeczowy TOM 2 Przedmowa do drugiego wydania 9 Część II. Publiczny system finansowy Zasady funkcjonowania i zakres publicznego systemu finansowego (Barbara Woźniak) Zadania publiczne i środki ich realizacji Zadania państwa Zadania samorządu terytorialnego Specyfika publicznego systemu finansowego Dobra publiczne Środki publiczne Sektor finansów publicznych Podmioty i instytucje sektora finansów publicznych Instytucje poboru dochodów publicznych i kontroli publicznej gospodarki finansowej Dochody i wydatki sektora finansów publicznych Kierunki zmian w publicznym systemie finansowym 86 Literatura System budŝetowy państwa (Joanna Marczakowska-Proczka) BudŜet państwa Pojęcie i istota budŝetu państwa Podstawy prawne gospodarki budŝetowej Funkcje budŝetu Zasady budŝetowe Klasyfikacja budŝetowa Planowanie budŝetowe Etapy tworzenia budŝetu Rodzaje dochodów i wydatków budŝetowych Metody planowania budŝetowego Realizacja budŝetu państwa Przepływy środków pienięŝnych Obsługa rachunków budŝetu państwa Kontrola i dyscyplina budŝetowa Plan budŝetu a jego wykonanie BudŜet a skarb państwa

6 Miejsce i funkcje skarbu państwa w gospodarce rynkowej Skarb państwa w sektorze finansów publicznych BudŜet Unii Europejskiej Geneza i funkcje budŝetu Unii Europejskiej Procedura budŝetowa w Unii Europejskiej Realizacja budŝetu Unii Europejskiej Rozliczenia Polski z Unią Europejską Perspektywy polityki budŝetowej w Polsce na najbliŝsze lata 141 Literatura System finansowy jednostek samorządu terytorialnego (Czesława Rudzka- Lorentz) Podstawy gospodarki finansowej samorządu terytorialnego Udział samorządu terytorialnego w dochodach i wydatkach sektora finansów publicznych Podział zadań i kompetencji między administrację rządową i samorząd terytorialny Wydatki budŝetów jednostek samorządu terytorialnego Dochody budŝetów jednostek samorządu terytorialnego Źródła zagraniczne finansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego Partnerstwo publiczno-prywatne Przychody i rozchody budŝetów jednostek samorządu terytorialnego BudŜet jednostki samorządu terytorialnego Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego i nadzór nad nią Kierunki zmian w systemie finansowym jednostek samorządu terytorialnego 180 Literatura Fundusze celowe (Barbara Woźniak) Miejsce i rola funduszy celowych w publicznym systemie finansowym Przychody i wydatki funduszy celowych Dotacje budŝetowe dla funduszy celowych Zadania funduszy celowych i źródła ich finansowania Fundusze ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych Pozostałe fundusze celowe Fundusze celowe utworzone w 2005 r Agencje państwowe Kierunki zmian funkcjonowania funduszy celowych 241 Literatura Pomoc publiczna (Barbara Woźniak) Istota i zasady udzielania pomocy publicznej Rodzaje i instrumenty pomocy publicznej Notyfikacja i autoryzacja pomocy publicznej w Unii Europejskiej Notyfikacja pomocy publicznej w Polsce Ewolucja unijnej polityki udzielania pomocy publicznej Wyłączenia grupowe i pomoc regionalna Kierunki zmian polityki w zakresie pomocy publicznej 283 Literatura Polityka fiskalna (Barbara Kolanowska-Kowalska) Istota, zakres i funkcje polityki fiskalnej

7 18.2. Stabilizacyjne działanie polityki fiskalnej Środki realizacji polityki fiskalnej Polityka podatkowa Polityka celna Pozostałe daniny publiczne Dylematy rozdysponowywania środków publicznych Deficyt budŝetowy Kierunki zmian polityki fiskalnej państw członkowskich Unii Europejskiej 357 Literatura Dług publiczny (Grzegorz Gołębiowski) Dług publiczny i jego rodzaje Pojęcie długu publicznego Systematyka długu publicznego Przyczyny powstawania i istota długu publicznego Alternatywne metody finansowania zadań publicznych CięŜar długu w kontekście dopuszczalnych granic zadłuŝenia Aspekty teoretyczne Dług publiczny i granice zadłuŝenia w wybranych krajach Ustawowe granice zadłuŝenia Ewolucja zadłuŝenia publicznego w Polsce w okresie transformacji Wejście państwa na krajowy i międzynarodowy rynek finansowy Instrumenty zaciągania długu Poziomi struktura zadłuŝenia skarbu państwa Dług samorządowy Strategie zarządzania długiem publicznym Restrukturyzacja długu publicznego Rządowe strategie zarządzania długiem publicznym w Polsce Kierunki zarządzania długiem publicznym w XXI w. 393 Literatura 395 Część III. Finanse podmiotów sfery realnej Gospodarstwa domowe (GraŜyna Rytelewska) Ograniczenie budŝetowe konsumpcji w gospodarce rynkowej Źródła finansowania konsumpcji gospodarstw domowych Tworzenie i rozdysponowywanie strumienia dochodów sektora gospodarstw domowych Podatki od osób fizycznych a zmiany w strukturze finansowania konsumpcji Kredyt konsumpcyjny SpoŜycie ogółem gospodarstw domowych Oszczędności jako źródło finansowania odłoŝonej konsumpcji Zarządzanie majątkiem gospodarstw domowych Majątek rzeczowy Aktywa finansowe Kierunki zmian w powiązaniach między gospodarstwami domowymi a systemem finansowym Literatura Przedsiębiorstwa (Agnieszka Cenkier, Paweł Felis, Grzegorz Gołębiowski) Finanse przedsiębiorstwa

8 Charakterystyka ogólna Cele finansów przedsiębiorstwa Ruch okręŝny kapitału i wartości rzeczowych Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa Kapitał własny Kapitał obcy Strategia podatkowa przedsiębiorstwa Reakcje podatników na obciąŝenia podatkowe Wpływ podatków na działalność przedsiębiorstwa Związki finansów przedsiębiorstw z pozostałymi elementami systemu finansowego Wybrane zagadnienia zarządzania finansami przedsiębiorstwa Decyzje inwestycyjne i finansowe Elementy analizy wskaźnikowej Zarządzanie kapitałem obrotowym Kierunki zmian w powiązaniach między przedsiębiorstwami a systemem finansowym 469 Literatura Zakończenie. Krajowy system finansowy wobec globalizacji (Jan Krzysztof Solarz) Przejawy globalizacji i próby wyjaśnienia niektórych jej aspektów Pojęcie i przejawy globalizacji Próby teoretycznego wyjaśnienia niektórych aspektów globalizacji Międzynarodowy system finansowy Pojęcie międzynarodowego systemu finansowego Elementy i więzi międzynarodowego systemu finansowego Transgraniczna konkurencja w międzynarodowym systemie finansowym Międzynarodowe standardy finansowe Perspektywy rozwoju międzynarodowego systemu finansowego Przesłanki wyjaśniające pogłębianie i rozszerzanie integracji europejskiej Raport P. Cecchiniego Koncepcje wyjaśniające rozszerzanie i pogłębianie integracji europejskiej Harmonizacja prawa krajowego z prawem Unii Europejskiej Wpływ globalizacji i integracji europejskiej na polski system finansowy Wpływ na rynkowy system finansowy Wpływ na publiczny system finansowy 499 Literatura 502 Indeks rzeczowy