Terminowość płatności handlowych w Europie

Transkrypt

1 Terminowość płatności handlowych w Europie Prof. ndzw. dr hab. Piotr Masiukiewicz Instytut Zarządzania Wartością SGH Towarzystwo Naukowe Prakseologii seminarium PTETNP, Warszawa, styczeń,

2 1. Teza Teza: problem zatorów płatniczych od lat występuje w wielu krajach Europy i wymaga stałego monitoringu. Zatory w skali gospodarki, ze względu na ich skalę i źródła, wymagają interwencji państwa. Interwencjonizm państwowy Wskaźnik koniunktury SGH spadł w XII 2018 i wyniósł 8,3 pkt. Czy zatory mają na to wpływ? Regulatorzy krajowi i unijni wprowadzają do porządku prawnego dyrektywy i ustawy zawierające instrumenty dezaktywacji zatorów. Instrumenty te nie są wystarczające w świetle pogłębiających się okresowo zjawisk zatorów płatniczych. 2

3 Rys. 1. Typy zatorów płatniczych Zatory płatnicze Lokalne Krótkoterminowe Nie wymagające interwencji państwa Branżowe Długoterminowe Wymagające interwencji państwa Ogólnokrajowe Międzynarodowe 3

4 2. Regulacje prawne 1/Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dn. 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (Dz. Urz. UE 2011, L 48 z późn. zm.). 2/Ustawa z dn. 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. 2013, poz. 403, z późn. zm.). 3/Ustawa z dn. 28 czerwca 2012 r. o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych (Dz.U. 2012, poz. 891 z późn. zm.). Ustawa z dn. 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015, poz. 978). Ustawa z dn. 9 listopada 2018 r. o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne (Dz. U. 2019, poz. 33) 4

5 3. Modele pomiaru zatorów płatniczych typy indeksów płatniczych A) Metody pomiaru Dwa typy metod: a/ na podstawie krajowych danych statystycznych, b/ na podstawie badań paneli przedsiębiorstw. Dla celów analiz komparatywnych konstruowane są indeksy zadłużenia lub indeksy przeterminowanych zobowiązań. Prowadzone są analizy temporalne (struktura czasowa przeterminowanych zobowiązań) oraz analizy czynnikowe dotyczące przyczyn tego zjawiska (listy rankingowe, badania delfickie). B) Indeksy 1/ Mierniki krajowe, np. Indeks Należności Przedsiębiorstw KPF, Indeks Moralności Płatniczej. 2/ Indeksy międzynarodowe, np. Globalny Index Niewypłacalności Dun&Bradstreet, Atradius Index, European Payment Index (Intrum Justitia). 3/ Analizy udziału zadłużenia przeterminowanego w oparciu o krajowe rejestry, np. InfoMonitor, Krajowy Rejestr Długów KRD, rejestr sądowy. 5

6 4. Opóźnienia płatności w UE Tabl. 1. Terminy płatności Europa i wybrane kraje Źródło: Barometr płatności na świecie 2016, Bisnode D&B, access

7 Tabl. 2. Badane firmy w Europie Wschodniej, które wskazały na opóźnienia płatności od klientów B2B (w %) w 2017 r. Żródło: Statistical appendix. Atradius Payment Practices Barometr. Eastern Europe 2017 Lp. Region/kraj Odpowiedzi w % badanych Płatności krajowe Płatności zagraniczne Europa Wschodnia Europa Zachodnia Węgry Polska Słowacja Turcja Czechy 88,5 91,4 75,2 89,2 89,3 93,3 95,1 78,9 84,2 57,8 89,2 72,3 85,3 84,8 7

8 Tabl. 3. Najważniejsze przyczyny opóźnień płatności występujące u dłużników w świetle badania europejskich przedsiębiorstw. Odpowiedzi w % Źródło: opracowanie własne na podst.: European Payment Report, 2018, Intrum, dostęp L p Przyczyny opóźnień płatności Trudności finansowe przedsiębiorstw Sporność dostarczonych towarów i usług Niesprawne zarządzanie u klienta Międzynarodowe opóźnienia płatności ,0 67,0 62,0 21,0 21,0 19,0 46,0 50,0 45,0 63,0 55,0 48,0 8

9 c.d. Badanie Atradius dot. szczegółowych przyczyn nieterminowych płatności w Europie Wschodniej i wybranych krajach w 2017r. wskazało, że różnice z Europą Zachodnią wynoszą zaledwie 26 %, poziom jest zatem podobny. Natomiast w poszczególnych krajach sytuacja była już znacznie zróżnicowana. 9

10 5. Opóźnienia płatności w Polsce Wykres 1. Udział przeterminowanych należności w badanych przedsiębiorstwach w Polsce w 2017 r. (Atradius) 10

11 Wykres 2. Indeks Należności Przedsiębiorstw w Polsce (KPF) NAJNOWSZE WYNIKI BADANIA październik 2018 Wskaźnik INP wyniósł 89,8 (spadek z 90,2) 11

12 Tabl. 4. Główne przyczyny kryzysów przedsiębiorstw w Polsce ( w % odpowiedzi) Rolnictwo, leśnictwo Lp. Rodzaj przyczyny Przemysł Budownictwo Handel naprawy i Transport, łączność, składowanie Recesja w gospodarce Zatory płatnicze Recesja w branży Wzrost konkurencji Błędne zarządzanie Zmiany kursów walut Brak kapitału i innych zasobów Poziom stopy procentowej Zdarzenia losowe Poziom bezrobocia Stawki podatkowe

13 Podsumowanie problem nieterminowych płatności jest stałym zagrożeniem dla firm; w konsekwencji także zagrożeniem upadłością, szacowane w UE straty wynoszą ok. 360 mld euro rocznie (Intrum Justitia) w Polsce sytuacja w zakresie regulowania zobowiązań nie poprawia się od lat (badanie SGH grant NCN pod kier. prof. E. Mączyńskiej pierwsze tak kompleksowe), stosowane instrumenty dezaktywacji zatorów płatniczych w regulacjach UE i krajowych są niedostateczne, potrzebne jest większe zaangażowanie instytucji państwa w rozwiązywanie problemu, w tym poprawa terminowości płatności zobowiązań przez sam Skarb Państwa oraz powołanie Krajowego Funduszu Złych Długów etyka spłaty zobowiązań, szczególnie w biznesie, wymaga stałej pracy uczelni, izb gospodarczych i stowarzyszeń naukowych 13

14 Troska o rozwiązanie problemu 14

15 15