Dlaczego szkoła wyższa. do swej misji i strategii?

Transkrypt

1 SEMINARIUM BOLOŃSKIE BUDOWANIE KULTURY JAKOŚCI NIEZBĘDNYM WARUNKIEM EFEKTYWNEGO FUNKCJONOWANIA WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ KSZTAŁCENIA Kraków, 25 kwietnia 2013 Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Dlaczego szkoła wyższa powinna włączać uczenie się przez całe życie do swej misji i strategii? Maria Mendel Maria Mendel Ekspertka Bolońska

2 O czym będzie mowa? - Źródła zainteresowania uczelni ideą uczenia się przez całe życie - Demografia i uczenie się - Polityka Polski wobec LLL - Uczelnia jako instytucja t uczenia się przez całe ł życie i -Jak działa Uczelnia LLL-Integrator? -Przykłady y organizacji kształcenia zgodnie z misją LLL uczelni -Współpraca Uczelni LLL

3 Źródła zainteresowania uczelni ideą uczenia się przez całe życie (1) Cicha eksplozja Liczba osób z wyższym wykształceniem w UE i Polsce szybko rośnie (do roku 2020 w Polsce: 45% populacji) Odsetek osób z wykształceniem wyższym w wieku lata: UE 27 Polska źródło: Eurostat, LFS (na podstawie: A. Chłoń-Domińczak, 2012)

4 Źródła zainteresowania uczelni ideą uczenia się przez całe życie (2) Trendy doprowadzające do cichej eksplozji i Proces Boloński próba rozwiązania, ą a nie instytucjonalizacji uczenia się nieformalnego: generowania problemów związanych z cichą eksplozją (m.in. przechodzenie od kształcenia Zmieniające się znaczenie PRACY elitarnego do masowego i zmiana jego Nowa, radykalnie przebudowana koncepcja WIEDZY organizacji: tradycyjni i nietradycyjni studenci, edukacja formalna/pozaformalna/nieformalna) Pogłębiająca się DYSFUNKCJONALNOŚĆ SZKOŁY (tradycyjnych instytucji edukacyjnych) INDYWIDUALIZACJA biegu życia wyzwalająca lj refleksyjną modernizację i przebudowę systemu edukacji Lifelong/Lifewide Learning (LLL/LWL) (m.in.: Field, 2000; Alheit, 1999; Beck, Giddens, Lash, 1996/2009) Logika Procesu Bolońskiego: centrum systemu edukacji w Europie: uczący się człowiek system ma dił działaćć na jego rzecz i umożliwiać i ć mu uczenie się przez całe życie, niezależnie od miejsca życiai pełnionej wnim rolioraz statusu społeczno ekonomicznego: ł EQF for LLL Europejskie Ramy Kwalifikacji dla Uczenia się PrzezCałe Życie.

5 Demografia i uczenie się Starzenie się społeczeństwa i wzrost liczby uczących się w wieku 30-50, 0 przy malejącej liczbie tych w wieku Aktualnie rośnie skłonność do dalszego kształcenia, ale wykazują ją przede wszystkim osoby dobrze wykształcone [ogółem wśród osób w wieku lata: w Polsce: mniej niż 5% (Dania: 32%, Szwecja: 25%; średnio w UE: 8,9%)] Uczelnie stają się coraz bardziej zainteresowane latkami z każdym wykształceniem źródło: E.Chmielecka, 2012; Bilans Kapitału Ludzkiego, 2011 (A. Chłoń-Domińczak Domińczak, 2012).

6 Polityka Polski wobec LLL - PERSPEKTYWA w lutym 2011 r. rząd przyjął politykę rozwoju LLL w Polsce, jako element kluczowych dokumentów strategicznych Państwa: Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego oraz Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego: Polityka na rzecz uczenia się przez całe życie polega na ułatwianiu wszystkim osobom dostępu do dobrej jakości uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia oraz na ocenianiu i docenianiu efektów takiego uczenia się w spójnych i przejrzystych systemach kwalifikacji. Polityka ta obejmuje całość uczenia się we wszystkich kontekstach (formalnym, pozaformalnym i nieformalnym), na wszystkich etapach życia oraz na wszystkich poziomach kompetencji i kwalifikacji. Realizowana jest we współpracy rządu, samorządu terytorialnego, pracodawców, pracobiorców i organizacji społecznych. W związku z postawieniem osób uczących się w centrum zainteresowania tej polityki miary jej skuteczności odnoszą się wprost do doświadczeń osób w zakresie równości szans edukacyjnych, jakości uczenia się oraz jego efektów - poziomu kompetencji i kwalifikacji (Perspektywa, 2010:5). - Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy PSW (z ), gdzie celem proponowanej regulacji jest przede wszystkim ułatwienie dostępu do studiów wyższych osobom dojrzałym w ramach uczenia się przez całe życie. patrz również: Krytyczne czynniki rozwoju RPL w Polsce, Prawelska-Skrzypek 2012

7 Uczelnia jako instytucja uczenia się przez całe życie (Lifelong Learning Institution): Uczelnia LLL-Integrator Kluczowa potrzeba i aktualny kierunek działania uczelni: osiąganie statusu instytucji całożyciowego uczenia się, czyli - dostosowywanie oferty do poszerzającego się kręgu zróżnicowanych odbiorców - kształtowanie profilu instytucji twórczej i innowacyjnej, włączającej i odpowiadającej na potrzeby ludzi rozumiejącej LLL jako integralny element swoich misji (education, research, service) i zgodnie z nią działającej w lokalnej społeczności -pełnienie funkcji INTEGRATORA Dwa wymiary integracji w uczelni: - integracja oferty edukacyjnej: własnej i innych instytucji (New Triple Helix) - integracja dotycząca osoby uczącej się opracowanie i realizacja indywidualnej, elastycznej strategii LLL patrz: - European Universities Charter on Lifelong Learning, EUA: Konkluzje Rady UE w sprawie modernizacji szkolnictwa wyższego: Strategia rozwoju SzW: projekt środowiskowyy

8 Jak działa Uczelnia LLL-Integrator? (1) Ramy Kwalifikacji są podstawowym narzędziem realizacji uczenia się przez całe życie (EQF) Uczelnia LLL-Integrator dzięki nim może swobodnie przechodzić od realizacji swojej misji społecznej jedynie w formach DOKLEJONYCH do głównego nurtu kształcenia (np. Uniwersytety t Trzeciego Wieku, uniwersytety t dziecięce, i otwarte t kursy e-learning) do ZINTEGROWANEGO pod kątem ą LLL kształcenia, którego organizacja opiera się na zasadzie równoważności uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia (edukacji formalnej, pozaformalnej i nieformalnej).

9 Jak działa Uczelnia LLL-Integrator? (2) WALIDUJE EFEKTY UCZENIA SIĘ OSIĄGNIĘTE POZA NIĄ (DROGĄ EDUKACJI POZAFORMALNEJ I NIEFORMALNEJ) Słownik przyjęty przez Komitet Sterujący ds. KRK w lipcu 2011 r., a w sierpniu 2012 r. przez Międzyresortowy zespół do spraw uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji: Walidacja (efektów uczenia się) - proces, w wyniku którego uczący się otrzymuje od upoważnionej instytucji formalny dokument stwierdzający, że osiągnął określony zestaw efektów uczenia się. W przypadku, gdy zestaw ten wpisany jest do krajowego rejestru kwalifikacji, wydany dokument oznacza, że osoba ta jest posiadaczem danej kwalifikacji. Źródło: A.Kraśniewski, 2012

10 Jak działa Uczelnia LLL-Integrator? (3) POSIADA SYSTEM WALIDACJI EFEKTÓW UCZENIA SIĘ OSIĄGNIETYCH DROGĄ EDUKACJI POZAFORMALNEJ I NIEFORMALNEJ (zwany m.in.: Recognition of Prior Learning) i jednostkę umożliwiającą jego sprawne działanie Z tekstu Rekomendacji Rady UE ws. walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego: Walidacja jest procesem potwierdzania - przez powołane do tego ciała - osiągnięcia efektów uczenia się określonych niestandardowo. Wyróżnia się w nim 4 fazy: 1/ identyfikacji dokonywanej w dialogu z indywidualną osobą przedstawiającą swoje szczegółowe doświadczenia uczenia się, 2/ dokumentacji jako ich uwidocznienia, 3/ ich weryfikacji 4/ i uznania prowadzącego do certyfikacji, np. określenia cząstkowej lub pełnej kwalifikacji. [EUROPEAN COMMISSION, COM(2012) 485 final, (Na podstawie: A.Kraśniewski, 2012)]

11 Jak działa Uczelnia LLL-Integrator? (4) KSZTAŁCI Lifelong-learnerów learnerów czyli m.in. ZA POŚREDNICTWEM WYSPECJALIZOWANEJ JEDNOSTKI (np. CENTRUM LLL) INDYWIDUALNYM OSOBOM OFERUJE: - identyfikację kwalifikacji i kompetencji - pomoc w udokumentowaniu posiadanych kompetencji, określeniu celu (celów) dalszego uczenia się (pomoc w planowaniu kariery zawodowej, ogólnego rozwoju, itp.) - weryfikacja i formalne uznanie kompetencji (certyfikacja) częściowe/pełne - projektowanie indywidualnej, elastycznej strategii LLL uwzględniającej wcześniej ukształtowane i uznane kompetencje - realizacja opracowanej strategii jako organizacja kształcenia, wykorzystującego y ofertę ę uczelni oraz innych instytucji lokalnych (edukacja pozaformalna) i samokształcenie (edukacja nieformalna) - weryfikacja i formalne uznanie kompetencji (certyfikacja) itd.(sic!) Patrz również: Raport Wybrane problemy w zakresie KRK, M.Frankowicz 2010; Raport Krytyczne czynniki rozwoju RPL w Polsce, G.Prawelska-Skrzypek 2012

12 Przykłady organizacji kształcenia zgodnie z misją LLL uczelni: FRANCJA (źródło: J.-M.Filloque, REA-UG, 2011; J.Urbanikowa, UW, 2012) Ustawa o szkolnictwie wyższym i jej nowelizacje: 1984, 2002, 2007: - Bezwzględna równoważność edukacji formalnej i pozaformalnej -różnych dróg osiągania dyplomu uczelni [studenci tradycyjni tradycyjni i nietradycyjni nietradycyjni mogą realizować te same kursy i otrzymywać takie same dyplomy, niezależnie od tego, że obowiązujące ich czesne jest różne (wyższe dla studentów nietradycyjnych)]. - Dyplom może uzyskać każdy, kto ma przynajmniej 3-letnie doświadczenie pracy w zawodzie lub poza nim. - Procedura akredytacyjna (walidacja) w 6 krokach: k 1/Informacja i poradnictwo dla kandydatów, 2/Doradztwo indywidualne,3/procedura rekrutacyjna kandydata - składanie wniosku (opłaty), 4/Uzupełnianie portfolio (coaching), 5/Utworzenie Rady Akredytacyjnej (złożonej z przedstawicieli uczelni i profesjonalistów ze świata pracy) i organizacja wywiadu z kandydatem, 6/ Dyskusja i rozpatrzenie wniosku decyzja Rady o pełnym lub cząstkowym uznaniu efektów osiągniętych przez kandydata). Poza tym rozwiązania ą takie jak: - uznawanie osiągnięć z ostatnich klas Lycee na poczet dyplomu Bachelor; - uprawnienie uczelni np. wydział kształcenia ustawicznego - jury, dossier, cv, interview, ca 800 -sieć krajowych konsultantów - dotacja dla uczelni celem doskonalenia usług akredytacyjnych - W roku 2009 we Francji: wniosków zakończonych pełną walidacją, częściową, związaną ze skierowaniem na określone kursy, moduły, studia zarówno w uczelniach, jak poza nimi.

13 Przykłady organizacji kształcenia zgodnie z misją LLL uczelni: Estonia (źródło: U.Kessli, REA-UG, 2011) Proces walidacji (RPL) Wnioskodawca informacja Doradca odpowiedź odpowiedź wniosek Uczelniany specialista wniosek wyznaczenie drogi kształcenia/ doskonalenia System informacji i organizacji studiów Oceniający

14 ESTONIA (2) Walidacja - na podstawie opinii Oceniającego, którym może być indywidualny expert lub komitet oceniający (jury), komitet ds. kwalifikacji zawodowych, in. Wniosek zawsze z załącznikami: a/samoocena na podstawie autoanalizy osiągnięć, b/dokumentacja potwierdzająca samoocenę: certyfikaty, raporty, opisy wykonania pracy, opinie pracodawców, portfolia odbytych we własnym zakresie studiów, in.) Postępowanie walidacyjne może być też wymaganiem: - wywiadu - raportu z odbytego stażu - obserwacji kandydata w miejscu pracy lub w warunkach ac jego symulacji. W roku 2010 Uniwersytet w Tartu dokonał pełnej walidacji w W roku 2010 Uniwersytet w Tartu dokonał pełnej walidacji w przypadku 1371 wniosków, częściowej 103, odmówił jej w 13 przypadkach.

15 Współpraca Uczelni LLL: EUCEN European Universities Continuing Education Network the Association in University Lifelong Learning (zał.:1991; aktualne członkostwo: 194 jednostki - uczelnie z 35 krajów oraz 16 krajowych sieci wśród nich Polish Universities for Lifelong Learning -PULLdziałający w ramach UKA od 2012): - środowisko opiniotwórcze i wpływające na rozwiązania legislacyjne UE (m.in. współautorstwo European Universities Charter on LLL, podstawy Planu Modernizacji SzW w Europie) - sieć wzajemnego wsparcia, wymiany i współpracy Uczelni LLL-Integratorów Pojęcie University Lifelong Learning (ULLL): proces realizacji trzech kluczowych misji uczelni przez pryzmat LLL: education, research, service, czyli zapewnianie przez uczelnie sposobności i warunków do uczenia się oraz badań i umożliwianie dostępu do usług nakierowanych na: - rozwój osobisty i zawodowy indywidualnych osób -rozwój społeczny, kulturalny i ekonomiczny społeczeństwa i regionu. Usługi te są działaniami zakorzenionymi w badaniach i realizowanymi na poziomie akademickim, we współpracy z różnymi interesariuszami i partnerami społecznymi. (Na podst.: J.Urbanikowa, UW, 2012)

16 Rób to! Nie czekaj na definicje LLL, nie przejmuj się rozbieżnościami polityk! Nie bój się rozwiązań niekonwencjonalnych! Przemyśl ś relację pomiędzy edukacją dyplomową a LLL i złam bariery pomiędzy nimi, jeżeli trzeba! Przekonaj kadrę do uczenia w trybie LLL! Otwórz ofertę dyplomową na nietradycyjnych nietradycyjnych słuchaczy wszędzie tam, gdzie to możliwe! Utwórz możliwości uznawania dokonań spoza edukacji formalnej (RPL); wykorzystaj to! Wyceniaj wszystkie kursy w ECTS i zapewniaj drożność ż wszędzie di tam, gdzie to możliwe! Przemyśl relację pomiędzy uczelnią a jej otoczeniem i pomyśl jakie są potrzeby w zakresie kapitału ludzkiego (na rynku pracy, w związku ze społeczeństwem obywatelskim, z indywidualnymi potrzebami defaworyzowanych osób i grup, itd.)! Szukaj powiązań z innymi sektorami edukacji i z rynkiem pracy (prowadź własne ł jego analizy)! Określ grupy celowe i sposób pozyskiwania potencjalnych interesariuszy i. Otwórz przyjazne centra doradztwa ( Integratory?)! Związuj studentów/absolwentów z uczelnią; kształć ich dalej jako Lifelong-learnerów learnerów Zastosuj kreatywnie Ramy Kwalifikacji! Rozpowszechniaj wiedzę o walidacji osiągnięć spoza uczelni (RPL)! (Na podstawie: EUCEN: dobre rady, E.Chmielecka, 2012)

17 Dziękuję za uwagę!